نقد معماری تعدادی از بناهای شیراز

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: شیراز نقاط دیدنی و تاریخی زیادی دارد كه برخی از این اماكن در ذیل معرفی شده است.
دروازه قرآن:
در ورودی شهر شیراز در نزدیكی تنگ الله اكبر بنای دروازه قرآن واقع شده است. وجه تسمیه این دروازه وجود قرآنی بر بالای طاقی مرتفع است. این دروازه شامل یك طاق مرتفع از نوع طاق كجاوه ای در وسط و دو طاق با ارتفاع كم در طرفین است. این طاق در زمان حكومت عضدالدوله دیلمی در شیراز ساخته و قرآنی نیز در آن جای داده شد تا مسافران به بركت عبور از زیر آن سفر را به سلامت به پایان برند و در موقع سفر از زیر قرآن عبور كنند. با گذر زمان این طاق شكسته و تخریب شد و در نهایت در سال 1327 هجری شمسی یكی از بازرگانان شیراز به نام «حسین ایگار» معروف به اعتمادالتجار با هزینه شخصی خود طاق كنونی را بازسازی كرد و چند آیه از قرآن كریم را با خط ثلث و نسخ كه بر روی كاشی نوشته شده بر بدنه طاق نصب كرد.
آرامگاه حافظ:
آرامگاه شاعر بزرگ و غزلسرای نامی ایران خواجه شمس الدین محمد معروف به حافظ در چهارراه حافظیه شهر شیراز واقع شده و مساحت آن 19 هزار و 116 متر مربع می باشد. 65 سال پس از وفات حافظ یعنی در سال 856 هجری قمری «شمس الدین محمد یغمایی» وزیر میرزا ابوالقاسم بایرگوركانی، حاكم فارس، برای نخستین بار عمارتی گنبدی شكل را بر فراز قبر حافظ بنا كرد. این بنا 350 سال پس از وفات حافظ به دستور نادرشاه افشار و یك بار نیز در اوایل قرن یازدهم هجری در زمان حكومت شاه عباس كبیر مرمت شد. در سال 1187 هجری قمری كریم خان زند بر مقبره حافظ بارگاهی به سبك بناهای خود ساخت و بر تربتش سنگی از مرمر نهاد كه امروز نیز همچنان باقی است. بر روی این سنگ دو غزل از دیوان حافظ به شیوه نستعلیق نگاشته شده است. پس از كریم خان در سال 1273 هجری قمری طهماسب میرزا حكمران فارس آرامگاه حافظ را بار دیگر تعمیر و مرمت كرد. در سال 1314 هجری شمسی با طراحی «آندره گدار» فرانسوی بازسازی بنای حافظیه انجام شد. سنگ قبر حافظ به ارتفاع یك متر از سطح زمین قرار گرفته و به وسیله پنج ردیف پلكان مدور احاطه شده است. بر فراز بارگاهش گنبدی مسی به شكل كلاه درویشان بر روی هشت ستون بنا شده است.
آرامگاه سعدی:
آرامگاه شاعر نامی قرن هفتم، شیخ شرف الدین بن مصلح الدین سعدی شیرازی در چهار كیلومتری شمال شرقی شیراز در انتهای خیابان بوستان و در مجاورت باغ دلگشا واقع شده است. این مكان در ابتدا خانقاه سعدی بوده كه وی اواخر عمر خود را در آنجا می گذرانده و پس از فوت درهمان مكان مدفون شده است. برای نخستین بار در قرن هفتم توسط «خواجه شمس الدین محمد صاحبدیوانی» مقبره ای بر فراز قبر سعدی ساخته شد. در سال 998 به حكم یعقوب ذوالقدر، حكمران فارس، خانقاه شیخ ویران شد و اثری از آن باقی نماند. در سال 1187 هجری قمری به دستور كریم خان زند عمارتی از گچ و آجر بر فراز قبر سعدی بنا شد. این بنا در دوره قاجاریه توسط «فتح علی خان صاحبدیوان» مرمت شد. در سال 1329 هجری شمسی بقعه كنونی به جای ساختمان قدیمی ساخته شد. ورودی مجموعه در راستای ورودی آرامگاه است كه معمار آن «آندره گدار» فرانسوی است. ساختمان به سبك ایرانی است با هشت ستون از سنگ های قهوه ای رنگ كه در جلوی مقبره قرار دارند و اصل بنا با سنگ سفید و كاشی كاری مزین است. بنای آرامگاه از بیرون به شكل مكعبی است اما در داخل هشت ضلعی است با دیوارهایی از جنس مرمر و گنبدی لاجوردی. این ساختمان محوطه ای در حدود 10 هزار و 395 متر مربع دارد كه درحدود 257 متر مربع آن زیربنای اصلی آرامگاه است.
ارگ كریمخانی:
ارگ كریمخانی قصر سلطنتی و اندرونی كریم خان زند حاكم شیراز بوده است كه در سال 1180 هجری قمری به دستور وی ساخته شد و در حال حاضر در حوالی میدان شهدا واقع شده است. كریم خان زند برای ساختن قصر خود ماهرترین سنگ تراشان، معماران و هنرمندان آن زمان را به شیراز دعوت كرد و بهترین نوع مصالح را از شهرها و كشورهای مختلف خریداری كرد و در اختیار كارگران قرار داد و در مدت زمان كوتاهی بنای ارگ ساخته شد. در ساختن ارگ معماری نظامی و معماری مسكونی هر دو با هم به كار رفته است. چرا كه ارگ خانه پادشاه بود و باید از ضریب امنیتی بالایی برخوردار می بود. بنابراین دیواره های بیرونی كه همانند دیوارهای یك قلعه نظامی است بسیار مرتفع است. در زمان سلطنت رضاخان پهلوی و پس از آن ساختمان ارگ به عنوان زندان بزرگ شهر در اختیار شهربانی قرار گرفت و در طول این مدت تمام آثار هنری اتاق ها را با گچ پوشاندند. در سال 1350 ساختمان ارگ در اخیتار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت و مرمت و بازسازی شد.
حرم مطهر حضرت شاهچراغ«ع»:
آرامگاه سید میراحمد بن موسی الكاظم«ع» برادر حضرت امام رضا«ع» معروف به شاهچراغ در مركز شیراز و در كنار میدانی به نام میدان احمدی قرار دارد.
گنبد نیلوفری حرم شاهچراغ«ع» به سبك بسیار زیبایی كاشی كاری شده و از دور پیداست. این آرامگاه در بین شیرازی ها دارای شكوه و قداست خاصی است. درون حرم با به كاربردن آینه های ریز رنگین به سبكی هنرمندانه آینه كاری شده و انواع خط های زیبای فارسی و عربی تزیین كننده نمای اطراف آینه ها و كاشی هاست.
بنای حرم مشتمل بر ایوانی در جلو و حرمی گسترده در پشت ایوان است كه در چهار جانب حرم، چهار شاه نشین قرار گرفته و ضریح مطهر در شاه نشین زیرگنبد قرار دارد و از نقره ساخته شده است. حضرت شاهچراغ در نزد پدر بزرگوارش امام موسی كاظم(ع) از جایگاه و احترام خاصی برخوردار بوده است. اعتبار و جایگاه ایشان در بین فرزندان امام موسی كاظم(ع) به حدی بود كه پس از شهادت امام كاظم(ع) گروهی ا زمردم به حمایت از امامت ایشان برخاستند و فرقه ای به نام امامیه را پدید آوردند. تاریخ نویسان زمان پیدایش قبر حضرت احمد(ع) را یكسان ننوشته اند. گروهی آن را در زمان عضدالدوله دیلمی و گروهی در زمان مقرب الدین مسعودبن بدر نوشته اند.
باغ ارم:
باغ ارم در شمال غربی شیراز و درانتهای خیابان ارم قرار گرفته است. این باغ به مناسبت عمارت و باغ بزرگی كه در گذشته توسط «شدادبن عاد» پادشاه عربستان به رقابت با بهشت ساخته شده و ارم نامیده شد، به باغ ارم مشهور گردیده است. تاریخ ساخت این باغ را به دوره سلجوقیان نسبت داده اند. چرا كه در آن زمان باغ تخت و چند باغ دیگر توسط «اتابك قراجه» حكمران فارس احداث شد و احتمال ایجاد این باغ به درخواست وی و در آن دوران زیاد است. در اواخر سلسله زندیه بیش از 75 سال این باغ در تصاحب سران ایل قشقایی بود. بنای اولیه عمارت باغ ارم توسط «جانی خان قشقایی» اولین ایلخان قشقایی و پسرش «محمدقلی خان» و درزمان فتحعلی شاه قاجار احداث شده است. درزمان ناصرالدین شاه قاجار، میرزا حسن علی خان نصیرالملك این باغ را از خاندان قشقایی خرید و ساختمان كنونی را به جای عمارت قبلی ساخت. عمارت اصلی باغ ارم طبق معماری دوره صفویه تا قاجاریه بنا شده است. این باغ در حال حاضر به عنوان باغ گیاهشناسی مورد استفاده قرار می گیرد. باغ ارم در سال 1353 به ثبت تاریخی رسیده است.
دیگر نقاط دیدنی:
باغ عفیف آباد، باغ نارنجستان قوام، مسجد نصیرالملك، مسجد جامع عتیق، مسجد وكیل، حمام وكیل، بازار وكیل، آرامگاه خواجوی كرمانی، حرم حضرت سیدعلاءالدین حسین(ع)، آرامگاه شیخ روزبهان، آرامگاه ابن خفیف، سرای مشیر، كلیسای ارامنه و... از دیگر مناطق دیدنی در شیراز محسوب می شود

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 4418]