صفحاتي ازدفاع مقدس(4)؛عمليات والفجر(1) تا بدر

واضح آرشیو وب فارسی:حيات: صفحاتي ازدفاع مقدس(4)؛عمليات والفجر(1) تا بدر
تهران - حيات

عمليات والفجر(1) 21/1/62 تا 28/1/62
عدم موفقيت در عمليات والفجر مقدماتي نقش و موقعيت سپاه را در برنامه ريزي جنگ تضعيف كرد. در نتيجه فرماندهي عمليات والفجر (1) به فرمانده نيروي زميني ارتش سرهنگ صياد شيرازي (شهيد صياد شيرازي) واگذار شد. وي معتقد بود درصورت واگذاري نيروهاي بسيجي به ارتش، ارتش كارنامه موفق تري خواهد داشت. از عمليات ثامن الائمه تا والفجر(1) همواره در شكستن خط ، ازتاريكي شب، غافلگيري، هجوم به نقاط ضعف دشمن و ابتكار عمل نيروهاي شهادت طلب استفاده مي شد ولي در عمليات والفجر(1) روش هجوم در پوشش آتش تهيه انتخاب شد. طرحي كه آتش به جاي خون نام گرفت. عمليات با اجراي انبوه آتش توپخانه شروع شد؛ 60 هزار گلوله بر مواضع دشمن فرود آمد، چيزي كه تا آن زمان در طول جنگ ايران و عراق در عمليات هاي خودي سابقه نداشت. دشمن نيز با 100 هزار گلوله توپ با آتش خودي مقابله كرد. در اين عمليات كه در دو محور و در چند مرحله اجرا شد خطوط پدافندي نيروهاي دشمن شكست، ليكن براثر هوشياري آن ها و عوامل ديگر، الحاق بين يگان ها صورت نگرفت ومنطقه آزادشده تثبيت نگرديد.

عمليات محرم 10/8 تا 20/8/61
منحني جذب نيروي مردمي از عمليات ثامن الائمه (ع) تا عمليات بيت المقدس رشد فوق العاده اي را نشان مي داد. ليكن حركت اين منحني درحد فاصل عمليات بيت المقدس تا عمليات رمضان از روند يكنواختي برخوردار شد. تحليل اين مساله، فرماندهي را بدين نتيجه رساند كه ظرفيت سازماني سپاه براي جذب نيروهاي مردمي گنجايش خود را پركرده است. سازمان تيپ هاي مستقل سپاه كه در نبردهاي گذشته كه اكثرا بيش از 10 گردان را زير پوشش خود داشتند نيز نشان مي داد كه گسترش سازمان امري اجتناب ناپذير است. برهمين اساس، سپاه با حركتي جهشي تيپ هاي مستقل خود را به لشگر تبديل كرد و نيروي زميني تشكيل داد و عمليات محرم را در قالب سازمان جديد به اجرا گذاشت. از سوي ديگر كسب آمادگي براي عمليات گسترده بعدي نيازمند زمان بود. درعين حال نمي بايست به دشمن فرصت خروج از انفعال داده مي شد. در عمليات يادشده به همراه ضرورت آزادسازي ارتفاعات مرزي و تصرف جا پا و سرپل مناسب درمنطقه العماره مدنظر قرار گرفت. در اين عمليات كه با طراحي و فرماندهي مشترك سپاه و ارتش اجرا شد، رزمندگان خودي در سه مرحله موفق شدند ارتفاعات 400 و 298، حوزه نفتي "بيات"، نهر عنبر، پل، پاسگاه چم سري و موسيان را آزاد كنند. علاوه بر اين، جاده عين خوش – دهلران نيز از زير ديد و تير دشمن خارج شد و در مقابل، شهرك طيب عراق در ديد و تيررس خودي درآمد.
سه رودخانه ميمه، دويريج و چيخواب فصلي هستند و بارندگي عمق آنها را تا ده برابر مي افزايد، بدين ترتيب براثر بارش هنگام عمليات، بعضي رزمندگان خودي گرفتار سيلاب و جريان تند رودخانه شدند و اهداف محور مربوطه به تمامي تصرف نشد.

عمليات كربلاي 4 3/10 تا 5/10/65
تصرف فاو و راس البيشه كه ايران را با كويت همسايه كرده و راه زميني عراق را به شمال خليج فارس قطع كرده بود، مي توانست با تصرف ابوالخصيب كامل شود. با اين اقدام كل شبه جزيره فاو آزاد مي شد، موقعيت ايران در خليج فارس بيش از پيش تقويت مي گرديد و نيز بصره از جنوب در خطر سقوط قرار مي گرفت.
سپاه درنظر داشت كه عمليات را بلافاصله پس از عمليات والفجر 8 انجام دهد، ليكن بدان جهت كه سازمان رزم سپاه متكي به نيروهاي پياده بود و 75 روز جنگ در فاو، ضرورت بازسازي يگان ها را ايجاب مي كرد، عملا امكان اجراي عمليات در زمان مورد نظر ميسر نشد. از سوي ديگر سپاه براي ايجاد يك عمليات با موفقيت تضمين شده، درخواست 1500 گردان داشت تا از سه منطقه هور، شرق بصره و ابوالخصيب به دشمن هجوم برد، ليكن مقدورات كشور به 300 گردان بسنده شد و طرح ريزي عمليات تنها براي محور ابوالخصيب صورت گرفت. نام گذاري سال 1365 به سال سرنوشت و تاكيد بر اجراي عمليات سرنوشت ساز، اميدواري مسوولان كشور و فرماندهان جنگ به نتايج اين عمليات را نمايان مي ساخت. سپاه براي اولين بار در يك تدارك وسيع موفق شده بود سيصد گردان رزمي را براي يك عمليات، سازماندهي، تجهيز و آماده كند كه اين در طول جنگ بي سابقه بود. با شروع عمليات شواهد و قرائن نشان مي داد كه دشمن از طرح عمليات خودي آگاه شده و با آمادگي و هوشياري كامل، مهمترين معبر عملياتي را مسدود ساخته است. بدين ترتيب دو طرف معبر كم عرض آبي ام الرصاص را كه از آن با عنوان تنگه عمليات ياد مي شد، مسدود كرد. اما اين هوشياري كه با دريافت اطلاعات ماهواره اي و جاسوسي امريكا حاصل شده بود نتوانست از شكسته شدن خطوط مستحكم دشمن جلوگيري كند. اجراي انبوه آتش دشمن روي نقاط خاص و حساس اروند رود، سازمان غواص هاي خط شكن و نيز قايق سواران را كه موج دوم و سوم را تشكيل مي دادند، برهم زده بود. اما نيروهاي غواص از تنگه گذشتند و در جزيزه بلجانيه پياده شدند. در محورهاي ديگر نيز با شكسته شدن خطوط دشمن در جزاير سهيل وام الرصاص جنگ به خشكي كشيده شد. در اين عمليات براي نخستين بار خط دشمن در شلمچه نيز شكسته شد، اما با وجود شكسته شدن خطوط دشمن، امكان تداوم عمليات ميسر نگرديد، لذا به منظور حفظ قوا و طراحي عمليات مجدد، از ادامه نبرد صرف نظر شد.

والفجر مقدماتي 17/11 تا 21/11/61
تسلط نيروهاي خودي بر ارتفاعات حمرين در عمليات محرم و مشاهده معابر وصولي العماره، راهكار جديدي را پديد آورد و براين اساس عمليات والفجر طراحي شد از سوي ديگر نيروي زميني تازه تاسيس سپاه كه اولين تجربه خود را در عمليات نيمه گسترده محرم با موفقيت پشت سر گذاشته بود، سازمان رزم جديدي براي اين عمليات گسترده آماده كرد، به عبارت ديگر، عمليات والفجر ميدان آزمايشي مناسبي براي تشكيلات جديد سپاه بود. ضمن آنكه براي جلوگيري از تكرار حوادث عمليات رمضان و خنثي كردن توان زرهي عراق، منطقه رملي در غرب ارتفاعات ميشداغ انتخاب شد تا امكان مانور زرهي در آن ميسر نباشد. در اين عمليات رزمندگان توانستند با شكستن خطوط پي در پي ارتش عراق ، به عمق مواضع آن نفوذ كنند، اما براثر مقاومت شديد دشمن، در محور عملياتي ناهماهنگي به وجود آمد و نيروهاي خودي به مواضع قبلي بازگشتند. اين عمليات نشان داد كه در وضعيت جديد جنگ، مقدورات، ابتكارات و عوامل جديدي بايد وارد عرصه شود تا بتوان موانع مستحكم دشمن را پشت سر گذاشت. همچنين پس از اين عمليات تشكيلات جديد سپاه ارزيابي و بهينه شد همزماني اين عمليات با دهه فجر باعث شد تا نام آن را والفجر بگذارند . در آستانه اين عمليات حسن باقري و مجيد بقايي به شهادت رسيدند.

عمليات والفجر 8 20/11 تا 9/2/65
پس از عمليات بدر، در سطوح عالي جنگ پذيرفته شد كه سپاه و ارتش ضمن پشتيباني از يكديگر، هر كدام مستقلا طرح ريزي عمليات كنند واجرا نمايند. همچنين مدتي پس از اين تصميم امام خميني (ره) سپاه را موظف كرد تا همچون ارتش، از قواي سه گانه زميني، هوايي و دريايي برخوردار باشد. البته سپاه هم زمان با عمليات خيبر تشكيل يگان دريايي داده بود، ليكن تشكيل نيروي دريايي مساله جديدي بود. عمليات والفجر 9 اولين نبرد سپاه بعد از دريافت حكم تشكيل سه نيروبود. اين عمليات با طراحي و فرماندهي سپاه پاسداران اجرا شد و به منظور پشتباني از اين عمليات، يك تك فريب در هور و دو تك پشتيباني در ام الرصاص نيز انجام شد. تك فريب را سپاه در هور اجرا كرد كه باعث غافلگيري بزرگ دشمن شد و به نيروي خودي امكان داد موقعيت خود را در فاو مستحكم سازد. همچنين تك پشتيباني در جزيره ام الرصاص تاثير مهمي در پشتيباني والفجر 8 داشت هر چند در اين عمليات نيز پس از 48 ساعت براثر فشار دشمن منطقه تصرف شده تخليه گرديد.
عمليات موفق والفجر 8 كه به تصرف شبه جزيره فاو و كوتاه كردن دست عراق از شمال خليج فارس انجاميد روحيه ارتش عراق را تضعيف كرد. در پي اين اوضاع حاميان عراق نگران روند برتري ايران شدند و شوروي 9 ميليارد و فرانسه 5 ميليارد دلار تجهيزات نظامي در اختيار عراق گذاشتند.

عمليات خيبر 3/12 تا 22/12/62
پس از عمليات رمضان دو منطقه دشوار- منطقه رملي فكه و منطقه آبگرفته هور- براي نبرد با دشمن مورد مطالعه قرار گرفت و به ترتيب عمليات والفجر مقدماتي و عمليات خيبر در دو منطقه ياد شده به اجرا در آمد. ويژگي هاي برجسته عمليات خيبر حضور آقاي هاشمي رفسنجاني براي اولين بار در قرارگاه فرماندهي جنگ، بسيج سراسري بيش از 200 گردان رزمنده و طراحي عمليات در نهايت اختفا بود. همچنين خيبر اولين عمليات آبي خاكي قواي مسلح ايران بود كه اساس طرح ريزي نبردهاي گسترده بدر، والفجر 8 و كربلاي 5 را پايه گذاري كرد. اين عمليات در دو محور مستقل اجرا شد، در محور زيد،نيروي زميني ارتش ودرمحورهورالعظيم، سپاه فرماندهي عمليات عمليات را برعهده داشت.در محورزيد پيشروي ميسر نشد ولي در محور هور كه خود به چهار محور فرعي، الغدير، القرنه ، جزاير مجنون و طلاييه تقسيم شده بود، اغلب اهداف تصرف شد. هر چند به سبب آنكه در اين عمليات آبي – خاكي كوتاه ترين فاصله خط اول خودي تا خشكي از 13 كيلومتر تجاوز مي كرد. امكان پشتيباني زميني وجود نداشت. دشمن در اين عمليات به طور بي سابقه اي از سلاح شيميايي استفاده كرد. لذا امكان تثبيت كامل ميسر نشد و تنها به تثبيت جزاير مجنون اكتفا گرديد. در اين عمليات (شهيد محمد ابراهيم همت فرمانده لشكر 27 محمد رسول الله (ص) به شهادت رسيد.

عمليات بدر 20/12 تا 26/12/63
حضور آقاي هاشمي رفسنجاني در قرارگاه فرماندهي عمليات خيبر، در عمليات بدر تكرار نشد بلكه مجددا سپاه نقش اول را در عمليات به عهده گرفت و با اشتراك ارتش اين نبرد را فرماندهي و اجرا كرد.
اين عمليات ادامه عمليات خيبر بود. بررسي نقاط قوت و ضعف خودي و دشمن در عمليات خيبر، بار ديگر فرماندهان جنگ را به طراحي و اجراي عمليات در هور ترغيب كرد. عبور از هور ، تصرف ساحل شرق دجله و بستن بزرگ راه العماره- بصره، اهداف عمليات بدر بود. در اين عمليات با عبور از رود دجله، تردد دشمن در جاده العماره- بصره قطع شد. ليكن اتكا به عقبه آبي ، نداشتن جاده هاي مواصلاتي، بروز مشكلات ترابري و پشتيباني و بي بهره بودن از آتش توپخانه سبب گرديد كه پس از شش روز نبرد و مقاومت در برابر پاتك هاي متوالي و سنگين زرهي دشمن، ساحل خشك شرق دجله را تخليه و به تثبت مواضع جديد در هور العظيم بسنده كنند. در شش روز جنگ سخت، شماري از نيروها و فرماندهان سپاه به شهادت رسيدند، از جمله (شهيد) مهدي باكري فرمانده لشكر 31 عاشورا، عباس كريمي فرمانده لشكر 27 حضرت رسول (ص) ابراهيم جعفرزاده فرمانده تيپ 18 الغدير، و نيز همزمان با عمليات بدر اولين دوره جنگ شهرها آغاز شد و نيروي هوايي عراق مناطق مسكوني تهران را هدف قرار داد و در مقابل اولين سري از موشك هاي زمين به زمين ايران شهرهاي مهم عراق را نشانه گرفت.
پايان پيام
چهارشنبه 17 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات]

[مشاهده در: www.hayat.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 773]