امنيت شغلي و استقلال حرفهاي؛ نياز خبرنگاران امروز

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: چالشهاي روزنامهنگاري به مناسبت روز خبرنگار
امنيت شغلي و استقلال حرفهاي؛ نياز خبرنگاران امروز
جام جم آنلاين: يك قلم ، چند برگ كاغذ ، شايد يك دستگاه كوچك ضبط صوت و بالاخره كارت مستطيل شكلي كه گواهي ميدهد؛ او يك خبرنگار است.

خبرنگار يا روزنامهنگار بودن، اين روزها بيش از آن كه يك عنوان شغلي باشد، واژه كشداري است كه از وزير و معاون وزير، از پزشك و مهندس و استاد دانشگاه تا كارمند و پرستار و معلم به صرف نگارش يك يا چند مقاله در مطبوعات، آن را كنار عنوان اصلي شغل خود به كار ميبرند؛ در حالي كه ادبيات حرفهاي براي روزنامهنگاري تعريف ويژهاي دارد كه در ايران به دليل ضعف نظام صنفي و حقوقي خبرنگاران، اين عنوان شغلي معمولا از سوي ساير اقشار به تاراج ميرود.
خبرنگار كسي است كه به استخدام يك رسانه درآمده و نگارش انواع گزارش، مقاله، سرمقاله، خبر و اجزاي آن از وظايف اوست. دامنه مسووليت او به وسعت دنياي اطراف است، او بايد بتواند از رويدادهاي به ظاهر ساده، جريان بسازد.
همچنين آييننامه كار حرفهاي روزنامهنگاري در ايران كه از سال 85 در دست تدوين است، اعضاي مستقيم هياتهاي تحريريه در مطبوعات و خبرگزاريها را شامل سردبير، دبير سرويس، خبرنگار، گزارشگر، مترجم، عكاس خبري، كاريكاتوريست و طراح را به عنوان روزنامهنگار معرفي كرده و حتي كارگزاران تبليغات، نويسندگان نشريات درون سازماني، متصديان روابط عمومي، بخشهاي فني، داستاننويسان، طراحان جدول و بازيهاي سرگرمكننده را از ورود به تعريف روزنامهنگاري خارج كرده است.
اما متاسفانه نه اين آييننامه و نه هيچ آييننامه و نظامنامه استقلال حرفهاي روزنامهنگاران هنوز به مرحله كامل اجرا در نيامده و از آنجا كه اين حرفه حتي در تعريف و مصاديق دچار مشكل است، به طور قطع از نظر حقوق و مزاياي حرفهاي نيز با كاستيهايي روبهروست.
روزنامهنگاري، حرفهاي در چالشفعاليت در حوزه خبر و گزارش از جمله فعاليتهايي است كه با مدرن شدن پايهها و اساس زندگي اجتماعي پديد آمده و در ايران هم مانند بسياري از علوم و فنون دنياي مدرن فاقد خاستگاه بومي است.
از اينرو، روزنامهنگاري در ايران با چالشهاي اقتصادي، حقوقي، صنفي، رسانهاي و آموزشي روبهروست. براساس مقالاتي كه در حوزه اقتصاد رسانه نوشته شده، سودآور نبودن صنعت روزنامهنگاري، بازده اندك سرمايهگذاري، قطع تدريجي يارانههاي دولتي و ناامني سرمايهگذاري در اين حوزه روزنامهنگاري، بخش خصوصي را با چالشهاي جدي روبهرو كرده است.
چنين شرايطي در رسانهها منجر شده تا امنيت اقتصادي صاحبان رسانه و شاغلان در آن تحت تاثير قرار بگيرد. خبرنگاران ايراني بخصوص در شهرستانها بيشترين آسيب را از اقتصاد ضعيف مطبوعات و خبرگزاريها متحمل ميشوند. اين مساله باعث شده تا روحيه جسارت و استقلال حرفهاي خبرنگاران خدشهدار شود.
نيروهاي هميشه قرارداديخبرنگاران و روزنامهنگاران (بخصوص در مطبوعات) در تمام مدت خدمت خود نيروهاي قراردادي هستند و اين باعث شده تا نبود امنيت شغلي، اقتصادي و رواني در مدت 20 تا 30 سال خدمت بر سرشان سايه بيندازد. شايد به همين دليل بسياري از مردم روزنامهنگاري را نه يك عنوان شغلي مستقل كه يك «شبه شغل» ميدانند كه بايد در كنار ديگر مشاغل به صورت تفنني به آن نگاه كرد. اما به هر حال هزاران نفر با وجود چنين شرايطي، با عشق به اين حرفه ميپردازند.
نبود قوانين حمايتيبراساس تحقيقي در مركز پژوهشهاي مجلس، مشكل حرفهاي خبرنگاري در ايران نبود قوانين حمايتي است كه هيچگاه نقش و جايگاه خبرنگاران به طور جدي مورد توجه قرار نگرفته و فعالان اين حوزه همواره در معرض اتهام و تجاوز به حقوق خود هستند.
كامبيز نوروزي از حقوقداناني است كه در حوزه مطبوعات فعاليت ميكند، ميگويد: مسوولان درك درستي از مشكلات روزنامهنگاري ندارند و چهبسا به طور سنتي با شرايط اين حرفه روبهرو ميشوند.
وي روزنامهنگاري را حرفهاي با 44 ساعت كار در هفته ميداند كه همواره با استرس و اضطراب همراه است. بنابراين عقيده دارد: اين شغل از جمله مشاغل سخت و زيانآور محسوس ميشود.
اما متاسفانه بهرغم تلاش بيش از 15 ساله خبرنگاران هنوز اجراي قانون سخت و زيانآور بودن اين حرفه با دشواريهايي روبهروست، به طوري كه اين مساله به انتقاد معاون مطبوعاتي وزارت ارشاد نيز منجر شده است.
عليرضا ملكيان فروردين امسال با انتقاد از اجراي ناقص ماده 76 قانون تامين اجتماعي گفت: بسياري از شعب تامين اجتماعي به قانون مشاغل سخت و زيانآوري چون خبرنگاري كه هر سال فعاليت در آن معادل 1.5سال است، توجه نميكنند و همين امر موجب تضييع حقوق خبرنگاران شده است.

براساس اين ماده قانوني، كساني كه 20 سال پياپي يا 25 سال متناوب در حرفه سخت و زيانآور (خبرنگاري) فعالند، ميتوانند بدون شرط سني از مزاياي بازنشستگي استفاده كنند.
برنا بلداچي ، مخبر كميسيون اجتماعي مجلس هم معتقد است قانون بيمه خبرنگاران بهدرستي اجرا نميشود و كميسيونهاي اجتماعي و اصل 90 مجلس آمادهاند تا در صورتي كه اجحافي در حق خبرنگاران صورت گرفته آن را پيگيري كنند البته بهرغم چنين وعدهاي هنوز اقدامي براي اصلاح رويه نادرست سازمان تامين اجتماعي در اجراي ماده 76 صورت نگرفته است.
مشكلات صنفي و رسانهايبا اين كه بسياري از مشاغل مانند پرستاري، پزشكي، مهندسي، وكالت، كارگران و ... سالهاست از وجود تشكلهاي صنفي كه حافظ حقوق حرفهاي آنهاست، بهرهمندند. خبرنگاري كه پيشينه بيش از 160 سال در ايران دارد، هنوز از وجود تشكلهاي صنفي قوي بيبهره است و عمر تشكلهاي موجود هم بسيار كم است.
بسياري از خبرنگاران همواره از سايه سنگين سياست بر تشكلهاي صنفي گلهمندند، اين مساله به كوتاه كردن عمر حرفهاي تحريريهها و تشكلها دامن زده است. بسياري از مديران ارشد رسانهها از افراد صاحبنام سياسي هستند كه سابقه فعاليت حرفهاي خبرنگاري را ندارند، بسياري از رسانهها نماينده جناح يا ارگان، حزب و تفكر سياسي هستند كه با فضاي حرفهاي روزنامهنگاري بيگانهاند، آنها به خبرنگار مانند يك كارگزار يا كارمند خبري مينگرند و اين مساله، حيثيت اين حرفه را زير سوال ميبرد.
اكبر نصراللهي، مدرس دانشگاه در اينباره ميگويد: مهمترين حق خبرنگار اين است كه مسوولان، آن را نمايندگان افكار عمومي و مردم ميبينند، متاسفانه در حال حاضر بسياري از مسوولان، خبرنگاران را همانند كارمندان خود و صرفا يك شخص حقيقي و عادي تصور ميكنند و برخوردشان نيز متاثر از اين نگاه است.
وي تصريح كرد: خبرنگاران به عنوان نمايندگان مردم حق دارند از همه چيز اطلاع داشته باشند، براحتي خبر كسب كنند و بموقع اخبار را در اختيار مردم قرار دهند، اما متاسفانه در حال حاضر اين حق مسلم، تحت تاثير نگاه سنتي و غيررسانهاي برخي مسوولان، ناديده گرفته ميشود.
بنابراين، حرفه روزنامهنگاري همواره با دشواريهاي مختلفي روبهرو بوده و هميشه از برنامهها و سياستهاي دستگاههاي كلان متاثر شده است.

در كنار تمام اينها، اجرا نشدن نظام نامههاي متعددي كه طي سالهاي اخير در حوزه استقلال حرفهاي خبرنگاران و روزنامهنگاران تدوين شده، منجر به محروميت اين قشر از مباني شغلي مستقلي شده است، به دليل همين كاستي، هر كس چند سطر نوشتهاي در روزنامه يا مجلهاي دارد، به خود حق ميدهد خود را روزنامهنگار بداند و مدعي استفاده از مزاياي احتمالي اين شغل باشد، در حالي كه خبرنگار بودن، حرفهاي از سر تفنن نيست.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 221]