پرهيز از كلي‌گويي در مضامين قرآني؛ تضميني براي تحقق زندگي ايده‌آل

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: پرهيز از كلي‌گويي در مضامين قرآني؛ تضميني براي تحقق زندگي ايده‌آل
گروه گزارش: با مقايسه عملكرد برخي از پژوهشگران قرآني در زمينه نزديك كردن زندگي روزمره با مضامين قرآني با رويكرد روانشناسان غربي كه بيشتر بر جزيي‌نگري و نگاه دقيق به مسائل روزمره زندگي استوار است، بي‌انصافي نيست اگر بگوييم بايد براي رسيدن به زندگي ايده‌آل قرآني بازنگري جامعي در راستاي بهره‌برداري بيشتر از مفاهيم قرآني صورت گيرد.
ضرورت بهره‌مندي از زندگي ايده‌آل مبتني بر تعاليم دين را مي‌توان نوعي فرصت دادن به خود براي احياي بسياري از آموزه‌هاي مذهبي دانست و اين‌گونه قلمداد كرد كه به همان نسبتي كه تلاش براي تحقق آن به نفع فرد خواهد بود، بي‌توجهي به آن موجب هدر رفتن بسياري از فرصت‌ها شده و خود به خود حق خوب زندگي كردن را از فرد سلب مي‌كند.

اگر بهره‌مندي از آرامش و سكوت را به‌عنوان مهم‌ترين ثمره زندگي مطلوب تلقي كنيم، تجربه انسان‌ در مقاطع گوناگون نشان مي‌دهد كه تحقق اين مؤلفه زماني امكان‌پذير و در دسترس خواهد بود كه مسير راه از هر جهت ايمن بوده و در صورت بروز خطرهاي احتمالي چاره‌اي براي آن‌ها وجود داشته باشد.

به بيان واضح‌تر تعاليم اديان آسماني كه از جانب خداوند و رسولانش بر ما زمينيان سرمشق شده بهترين گزينه براي درك اين موضوع است كه كدام راه، جنبه‌هاي مادي و معنوي زندگي را دربرمي‌گيرد و براي رها شدن از مشكلات آن راه‌حل متقني را ارائه مي‌كند؟

اگرچه لحن قرآن در ارتباط با چگونگي محقق شدن زندگي ايده‌آل به ظهور يك منجي بازمي‌گردد و در آيه پنجم سوره «قصص» با بيان اين مطلب كه «وَنُرِيدُ أَن نَّمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِينَ؛ و خواستيم بر كسانى كه در آن سرزمين فرو دست‏شده بودند منت نهيم و آنان را پيشوايان [مردم] گردانيم و ايشان را وارث [زمين] كنيم» بر آن تأكيد مي‌‌كند اما بعضاً مي‌توان آياتي درباره چگونگي تحقق زندگي ايده‌آل نيز يافت.

آيه 97 سوره «نحل» با اشاره به اين‌ امر كه «هر كس از مرد يا زن كار شايسته كند و مؤمن باشد قطعا او را با زندگى پاكيزه‏اى حيات [حقيقى] بخشيم و مسلما به آنان بهتر از آنچه انجام مى‏دادند پاداش خواهيم داد» در واقع وعده حيات طيبه را به فردي كه برنامه زندگي خود را بر اساس نسخه قرآن بپيچد، مي‌دهد و از او مي‌خواهد كه براي نيل به هدفش كار شايسته انجام دهد.

متن آيه 24 سوره «انفال» نيز مؤيد همين كلام است كه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اسْتَجِيبُواْ لِلّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُم لِمَا يُحْيِيكُمْ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ يَحُولُ بَيْنَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ وَأَنَّهُ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد چون خدا و پيامبر شما را به چيزى فرا خواندند كه به شما حيات مى‏بخشد آنان را اجابت كنيد و بدانيد كه خدا ميان آدمى و دلش حايل مى‏گردد و هم در نزد او محشور خواهيد شد».

در كنار اين قبيل آيات كه تعدادشان در قرآن اندك نيست، احاديث و روايات رسيده از ائمه معصوم(ع) نيز مي‌تواند در صورت بهره‌برداري به‌موقع، راهگشاي اين امر باشد كه با مراجعه به كتاب‌هاي حديث مي‌توان از آنها راهنمايي گرفت.

اما علاوه بر اينگونه مفاهيم ارزشي، منابع اجتماعي نيز بايد مدنظر قرار گيرند تا از آن‌ها براي همراه شدن با سير تغييرات جامعه استفاده كرد؛ يعني جوان امروزي زندگي ايده‌آل را چگونه تعريف مي‌كند و بناي آن‌ را بر چه پايه‌اي استوار مي‌سازد؟

سئوالي كه اين‌جا مطرح مي‌شود اين است كه «جوان امروزي چقدر مي‌تواند در كنار همه دغدغه‌هاي زندگي همچون معيشت، كار، ازدواج و ... عمل و رفتار خود را تا سطح اجرايي كردن آموزه‌هاي دين ارتقا بخشد؟»

ثمره گفت‌وگوهايي كه در همين راستا با برخي از جوانان داشتيم در مجموع، چند نكته را براي ما محرز كرده است و آن اينكه، جوان‌هاي امروز يا دچار سرخوردگي شده‌اند و قيد تحقق زندگي ايده‌آل قرآني را زده‌اند يا گرفتار مكتب‌هاي دكاني و نوظهور شده‌اند كه خط‌مشي جديدي را پيش‌روي آن‌ها باز مي‌كند و يا اينكه در انزوا مي‌خواهند مشكل خود را برطرف كنند كه هر سه اين‌ امور مشكلات فراواني را براي عقايد و باورهاي آنان فراهم مي‌كند.

در كنار همه مشكلاتي كه وجود دارد فعاليت‌هاي پيوسته بيگانگان نيز گوي سبقت را از ما ربوده و باعث به‌وجود آمدن فضايي شده كه در بسياري از موارد فاصله زيادي ميان فعاليت‌هاي داخلي و تلاش‌هاي آنان به‌وجود آيد.

به‌عنوان مثال كتاب «ﻫﻔﺖ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻌﻨﻮي ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ» اثر دﮐﺘﺮ «دﯾﭙﺎك ﭼﻮﭘﺮا» ترجمه «گيتي خوشدل» نمونه‌اي از هزاران كتابي است كه به همت مؤلفان خارجي و بر اساس آموزه‌هاي جوامع آنها نوشته شده است.

در قسمتي از اين كتاب آمده است كه براي تحقق زندگي خوب و موفق بايد هميشه چند اصل را مدنظر داشته باشيد: «سكوت كردن را تمرين كنيد، يعني اينكه با خود عهد ببنديد مدت زمان معيني از گفت‌وگو، تماشاي تلويزيون، گوش دادن به راديو، خواندن كتاب و انجام هر كار ديگري خودداري كنيد و به تفكرات خود بينديشيد.

داوري، ارزيابي مدام امور به‌صورت درست و نادرست يا نيك و بد است. وقتي مدام سرگرم ارزيابي و طبقه‌بندي و برچسب زدن و تجزيه و تحليل باشيد در گفت‌وگوي درونتان تلاطم بسيار ايجاد مي‌كنيد و اين تلاطم موجب كنترل نيروهاي شما مي‌شود.

هر روز مدتي را در ارتباط با طبيعت و نظاره خاموش هوشمندي درون موجودات زنده سپري كنيد. خاموش به تماشاي غروب بنشينيد، به صداي اقيانوس يا جويبار گوش دهيد يا از بوئيدن عطر گلي سرمست شويد.»

در صورتي كه حتي اطلاعات نه چندان كاملي از آيات قرآني يا احاديث ائمه(ع) داشته باشيم با نگاهي اجمالي به هر يك از اين عبارات متوجه مي‌شويم كه دين اسلام بسيار جامع‌تر اين امور را مورد نظر داشته و افراد را نيز به تبعيت از آ‌ن‌ها دعوت كرده است.

با اين تفاسير، تأكيد اين نكته ضروري به‌نظر مي‌رسد كه هدف از بيان اين جملات و مقايسه كردن اين تعاليم با آموزه‌هاي دين، انكار يكي و تقدس ديگري نيست بلكه منظور اين است كه چرا تا زماني كه گنجينه‌هاي معنوي ما سرشار از مفاهيم پرمايه است اجازه بدهيم گوش و چشم جوان امروزي تنها معطوف به اصول روانشناسي غرب شود؟ يا اين‌كه چه ايرادي دارد اين دو همسو با يكديگر فعاليت كنند تا دين متهم به روزآمد نبودن نشود؟

بايد بپذيريم كه مفاهيمي مانند اينكه، شادي ضرورت زندگي است، انسان‌ها حق دارند موقعيت‌هاي جديد زندگي خود را به خوبي تجربه كنند، خوش‌بيني را بايد جايگزين بدبيني كنند و هزار پيام ديگر براي تحقق زندگي ايده‌آل در مضامين دين ما وجود دارد اما به دليل اين‌كه محققان، پژوهشگران و فعالان عرصه‌هاي قرآني كمتر سعي خود را براي جزئي كردن اين امور به‌كار گرفته‌اند و تلاش‌هايشان براي وارد كردن قرآن به زندگي روزمره با توفيقاتي روبه‌رو نبوده، در مقايسه با عملكرد روانشناسان غربي از نتايج كمتري بهره‌ برده‌اند كه با اين اوصاف لازم است فعاليت‌هاي خود را وارد فاز جديدي كنند.
سه شنبه 9 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 106]