درآمدي بر عيد سعيد فطر

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: درآمدي بر عيد سعيد فطر
به بهانه ماه پر بركت و بندگي رمضان، ماه رحمت و لطف الهي فرصتي دست داد، تا در اين مقال مختصري پيرامون واقعيت روزه و روزه داري و عيد فطر بحث گردد.پروردگار عالميان، خالق انسان و عطا كننده صفات متمايز از تمام موجودات به انسان، بر انسان منت نهاد و او را خليفة الله خواند و جايگاه ويژه اي را در نظام هستي از نظر ارزشي براي او قائل گرديد و امانتش را نزد او به وديعه سپرد. حالا بايد هر كس ببيند در مسير زندگي با پرورش و شكوفايي صحيح استعدادهاي خود تا چه اندازه توانسته است، انسانيت را در خود رشد دهد و تعالي يابد؟خداوند استعداد رسيدن به خلافت الهي را در انسان قرار داده است و او به واسطه فيض الهي و عبوديت و اخلاص و مجاهده مي تواند مقام خلافت الهي را حاصل كند.در مسير رشد استعدادها خداوند انسان را داراي ويژگي هاي فراحيواني چون: اراده و اختيار، حقيقت جويي، كمال طلبي، زيبايي طلبي و خداگرايي قرار داد. به او اراده و اختيار داد تا به اراده خود روزه بگيرد و گرسنگي و تشنگي را تحمل نمايد تا از وراي رياضت تن بتواند روح خود را ملكوتي سازد.روزه مي گيرد تا سجاياي اخلاقي و انساني را در خود پرورش دهد. رقت و لطافت قلبي و نوع دوستي و توجه به همنوع پيدا نمايد. روزه مي گيرد، ارزش هاي وجودي خود را تقويت كند، تا از هر گونه گناه و زشتي دور شود. به تعبيري ديگر مي توان گفت، تعالي يافتن و رهايي از تاريكي و اتصال به نور در دنياي هادي مستلزم برقراري و ايجاد تناسب با نظم كيهاني است كه اين مفهوم در اديان الهي و برخي اديان غير الهي آمده است.مفاهيم اشه در آيين زردشت، تائو در تائوئيسم، لوگوس در مسيحيت و سنت الهي در اسلام همه بيانگر هماهنگي انسان با نظام الهي يا همان نظام هستي و كيهاني مي باشند. هماهنگي با سنت هاي الهي و قوانين و نواميس هستي كه خداوند در جهان قرار داده است:

... فلن تجد لسنت الله تبديلا و لن تجد لسنت الله تحويلا (فاطر / 43)

هرگز براي سنت خدا تبديلي نمي يابي و هرگز براي سنت خدا دگرگوني نمي يابي.قانونمندي و نظام حاكم بر جهان خلقت، تجلي تقدير الهي و زمينه ساز حركت و پويايي انسان و به كارگيري اراده و اختيار او مي شود. انسان به تناسب اختيار خود مي تواند با بهره گيري از نظام حاكم بر هستي و حركت مطابق آن از جمله انجام اعمال و عبادات ديني (روزه) خود را مشمول رحمت الهي سازد و يا برعكس مشمول قهر و عذاب الهي. انسان با تفكر و تأمل و اختيار خود در انجام اعمال ديني در واقع وسيله اي را فراهم مي كند تا در زندگي و انديشه خود نظمي را حاكم كند و مطابق و هماهنگ نظم كيهاني و يا همان سنت الهي حركت كند. با بررسي در سيره ي معصومين (ع) و آثار مكتوب و احاديث و روايات منقول اين بزرگواران، نگرش كلي آ نان را نسبت به خالق هستي، عالم و اسرار وجود و نظم كيهاني و سير انسان مطابق سنت الهي در زندگي را درمي يابيم.نگاه و ديدگاه معصومين (ع) مربوط به تمام ادوار زندگي مي باشد و خاص دوره و مرحله اي از تاريخ نيست. چه اين كه تعرض و تجاوز انسان ها به حقوق يكديگر باعث درهم ريختگي و آشفتگي در اين نظم شده و زندگي بشري را نابه سامان مي كند.در آن حالي كه مولاي ما، زخم تاريك و زشتي از سوي جسمي پليد و پست و دون مايه بر فرق مباركش نشسته است؛ در كمال بزرگي و مردانگي و فتوت و گذشت و كرم به فرزندان خود و فرزندان تاريخ وصيت مي كند:فرزندم سفارش مي كنم شما را به پرهيزگاري، به اين كه اين سراي را نجوييد گرچه شما را بجويد. بر چيزي كه از دستتان بيرون رود، گريه مكنيد. زبان به گفتن راستي و درستي بگشاييد. بر يتيم مهر آوريد. پايمال شده را دريابيد. براي آن سرا كاري كنيد. براي ستمكار دشمن و ستمديده را ياور باشيد. نبشته ي خدا (قرآن كريم) را به كار بنديد و در راه خدا به نكوهش هيچ نكوهشگري هرگز پروا مدهيد (نهج البلاغه، نامه 47)امام بزرگوار ما مظهر انسان كبير در عالم صغير بود. او با تن خاكي به درجه عالي انسان كامل رسيده بود.

در اسلام، انسان كامل مظهر جميع اسماء و صفات الهي است كه محيط بر عالم بوده و شايستگي مقام خلافت الهي را دارد. او شاهدي است كه در هدايت انسان ها به سوي حق سير من الحق الي الخلق بالحق نقش اساسي و مهمي را بر عهده دارد. آزادي و رهايي او از قيد تعنيات و تعلقات نه تنها براي خود او، بلكه براي مردم سودمند است. انسان كامل همچون نوري است كه مردم از روشنايي و گرمي آن بهره مند مي شوند. راهنما بودن انسان كامل و ولايتش بر امور و تسلط او بر كائنات يك اصل مهم و پذيرفته شده در عرفان اسلامي مي باشد و نمونه بارز و الگوهاي اصيل انسان كامل كه بر مردم ولايت دارند، ائمه معصوم (ع) مي باشند.قرآن كريم عمل به فرامين الهي را براي انسان كامل شرط مي داند. چنان كه در تكريم از عمل امام علي (ع) در انفاق و بخشش به مسائل در حال نماز آورده است:ولي شما تنها خدا و رسول و آن مؤمناني هستند كه نماز به پا داشته و در حال ركوع به فقيران زكات مي دهند. (مائده / 55)

امام علي (ع) بعد از خدا و رسول (ص) بر مؤمنان ولايت مي يابد. چون او به عنوان انسان كامل، چهره تمام نماي ارزش هايي مانند: رحم و رأفت و دلسوزي در حق ديگران و عدم تعدي به حقوق هر صاحب حقي مي باشد.عمل به احكام و دستورات الهي در دين اسلام بسيار توصيه شده است و انجام اعمال عبادي اعم از نماز، روزه، ذكر، دعا و ... راهي جهت ايجاد تقويت روحي و لطافت قلبي بوده كه جلوي قساوت قلب بندگان را مي گيرد و در سير و سلوك مؤثر است؛ و با اثرات تربيتي و اخلاقي سازنده اي كه دارد، زندگي فردي و اجتماعات انساني را تنظيم مي نمايد و اين انسان مي تواند با الگوگيري از امامان خود درجات عالي انسانيت را به سوي انسان كامل طي كند و هدف از روزه گرفتن همين است.

خداوند در قرآن كريم مي فرمايد:

يا ايها الذين آمنوا كتب عليكم الصيام كما كتب علي الذين من قبلكم (بقره / 183)

روزه بر مسلمانان واجب مي شود همان گونه كه بر پيروان اديان الهي ديگر واجب بوده است. اما كاركرد روزه تنها از نظر جسماني نبوده است، بلكه مهم ترين كاركرد روزه ضبط خيال مي باشد. انسان در هنگام روزه داري خود را تمرين مي دهد تا خيال خود را ضبط و كنترل نمايد.روزه دار واقعي كسي است كه در چرخه و مسير زندگي تعالي يابد و تنها در ابعاد وجودي مادي خود باقي نماند و به تعبير مولانا حيات ثانوي پيدا نمايد. يعني آن كه صفات انساني وجود خود را احياء نمايد و بداند كه او كسي است كه خداوند او را از نعمت وجود در دنيا بهره مند ساخته است و شايستگي و استعداد آن را دارد كه جامع جميع اسماء و صفات الهي گردد. لذا بايد صفات رحمانيت و رحيميت الهي را در خود رشد دهد و به درجه اي برسد كه اتصال به تمام اجزاء هستي پيدا نمايد و به نوعي انسان كبير گردد و محبتي و پيوند با تمام اجزاي هستي پيدا نمايد. مولانا در بيان اين اسرار از زبان ني مي گويد:

بشنو از ني چون حكايت مي كند از جدايي ها شكايت مي كند

كز نيستان تا مرا ببريده اند در نفيرم مرد و زن ناليده اند

سينه خواهم شرحه شرحه از فراق تا بگويم شرح درد اشتياق

هر كسي كو دور ماند از اصل خويش

بازجويد روزگار وصل خويش

در عرفان، موت البيض نوعي مرگ اختياري تلقي مي شود كه البته تنها شامل ماه مبارك رمضان نمي شود و ايام سال را در بر مي گيرد. انسان در اين روزه داري گرسنگي و تشنگي را تحمل مي كند تا نفس سركش را مغلوب خود سازد و در سير انسان شدن با روزه داري و نجواي عاشقانه با حضرت دوست پيروز و سرافراز ماه مبارك رمضان را به پايان مي رساند و در عيد فطر به هر اندازه اي كه او توانسته است در اين راه توفيق يابد

عيد بازگشت به خويشتن خدايي خويش

را جشن مي گيرد. او سرشار از اميد براي حركت است، چون به لطف و كرم بخشنده مهر و مهرباني ايمان دارد.

اميد آن كه انسان بتواند از اين همه زيبايي و لطافت در سراسر زندگي خود بهره مند گردد.

(و من ا..التوفيق)

عصمت بسطامي

كارشناس ارشد اديان و عرفان
سه شنبه 9 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 223]