8 مهر ماه روز بزرگداشت مولا نا شعري به لطافت نام مولا نا و كلا مي به بلنداي نام ايران

واضح آرشیو وب فارسی:مردم سالاری: 8 مهر ماه روز بزرگداشت مولا نا شعري به لطافت نام مولا نا و كلا مي به بلنداي نام ايران
جلا ل الدين محمد در ششم ربيع الا ول سال 604 هجري در شهر بلخ تولد يافت. سبب شهرت او به رومي و مولا ناي روم، طول اقامتش و وفاتش در شهر قونيه ازبلا د روم بوده است.
بنابه نوشته تذكره نويسان وي در هنگامي كه پدرش بها»الدين از بلخ هجرت مي كرد پنج ساله بود. اگر تاريخ عزيمت بها»الدين را از بلخ در سال 617 هجري بدانيم، سن جلا ل الدين محمد در آن هنگام قريب سيزده سال بوده است. جلا ل الدين در بين راه در نيشابور به خدمت شيخ عطار رسيد و مدت كوتاهي درك محضر آن عارف بزرگ را كرد.چون بها»الدين به بغداد رسيد بيش از سه روز در آن شهر اقامت نكرد و روز چهارم بار سفر به عزم زيارت بيت الله الحرام بر بست.
پس از بازگشت از خانه خدا به سوي شام روان شد و مدت نامعلومي در آن نواحي بسر برد و سپس به ارزنجان رفت. ملك ارزنجان آن زمان اميري ازخاندان منكوجك بود و فخرالدين بهرامشاه نام داشت، و او همان پادشاهي است كه حكيم نظامي گنجوي كتاب مخزن الا سرا را به نام وي به نظم آورده است. مدت توقف مولا نا در ارزنجان قريب يكسال بود.
بازبه قول افلا كي، جلا ل الدين محمد در هفده سالگي در شهر لا رنده به امر پدر، گوهرخاتون دختر خواجه لا لا ي سمرقندي را كه مردي محترم و معتبر بود به زني گرفت و اين واقعه بايستي در سال 622 هجري اتفاق افتاده باشد و بها»الدين محمد به سلطان ولد و علا »الدين محمد دو پسر مولا نا از اين زن تولد يافته اند.
مولا نا سال ها اسير بي دلا ن بود وبه بركت عشق ترك اختيار كرد و سوزش جان را نه از طريق كلا م بلكه بوسيله نغمه هاي ني گوش جهانيان رسانيد; نواي بي نوايي سرداد و بلا جويان را به دنياي پرجاذبه و عطر انگيز عشق دعوت كرد و در گوش هوششان خواند كه در اين وادي مقدس; عقل و دانش را با عشق سوداي برابري نيست. جلا ل الدين محمد مولوي، جان باخته دلبسته محتشمي است كه بي پروا جام جهان نماي عشق را از محبوبي به نام شمس ملكداد تبريز در دست گرفت و تا آخرين قطره آن را مشتاقانه نوشيد و سپس گرم شد، روحش به پرواز در آمد، بروي بال هاي گسترده آواهاي دل انگيز موسيقي نشست و صلا در داد:
جان من كوره است و با آتش خوش است
كوره را اين بس كه خانه آتش است
خوش بسوز اين خانه را اي شير مست
خانه عاشق چنين اولي تر است
اوست كه در عرصه الهام و اشراق پرو بال گشود مفهوم عشق را به شيوهاي نظري و عملي براي صاحبدلا ن توجيه كرد و خواننده كنجكاو اشعارش را از محدود به نامحدود سير داد او از خود وارسته و روح ازلي پيوسته بود موج گرم و خروشان عشق پسر بها» ولد صاحب تعينات خاص را پريشان و آشفته كرد خرقه و تسبيح رابسويي گذاشت و گفت:
آن شد كه مي نشستم چون زاهدان به خلوت
عنقا چگونه گنجد در كنج آشيانه
منبعد با حريفان دور مدام دارم
درگوشه خرابات با زخمه چغانه
مولا نا لحظات و آنات شور و شيدايي كه به اعتراف خودش«رندان همه جمعند در اين دير مغانه» چه زيبا آتش سوزان را برابر ديدگان وارستگان به كمك كلمات موزون الهامي مجسم مي كند به طوري كه خواننده صاحبدل لهيب اين اسطرلا ب اسرار حقايق را در جان عاشق پيش خود احساس مي نمايد. شمس تبريزي كه بود كه چنين آتشي در تاروپود فقيه بلخ افروخته بود كه وادارش كرد مانند چنگ و رباب مترنم شود و بگويد:
همچو پروانه شرر را نور ديد
احمقانه در فتاد از جان بريد ليك شمع عشق آن شمع نيست
روشن اندر روشن اندر روشني است
اوبه عكس شمع هاي آتشي است
مي نمايد آتش و جمله خوشي است
جلا ل الدين محمد مديحه سراي صفا، وفا و انسانيت توجيه تازه ظريف و دقيقي از عشق دارد كه تا كنون در فرهنگنامه هاي دارالعلم جهاني عشق درباره آن چنين سخني نيامده و توجيه نشده است. مكالمه و مناظره عقل با عشق در ديوان كبير و ديوان معرفت«مثنوي» بحث انگيز و خواندني است. مولا ناي عاشق بلا كشان صبور آتش خواري را در وادي عشق مي طلبد و وارستگاني را دعوت مي كند كه در برابر ناملا يمات ناشي از مهجوري و مشتاقي دامن تحمل و توكل از دست ندهد و سوز طلب را از بلا باز شناسد.
بيقراري ناآرامي جلا ل الدين محمد مولود حدت، شدت، غيرت و صداقت در عشق شمس است كه همه كاينات را در وجود معشوقي مي ديد و خود را ديوانه عشق مي دانست چه بسيار روزان و سرشباني سرگشتگي و آشفتگيش رادر سماع و پايكوبي مي گذرانيد و استمرار در چرخندگي بيانگر طبيعت نا آرامش بود ظاهر بينان قونيه مي گفتند مدرس بلا منازع روم شرقي را از درد عشق ديوانه كرده است.
مولا نا با اين كه درسي و پنجمين بهار زندگيش بود عشق شمس كهنسال طوفاني در روح و جانش بر انگيخت ولي جلال الدين محمد از اين طوفان كه چون نيزك يا شهاب تاقب در آسمان دلش جهيد و سراسر پيكرش يك باره گرم كرد شادمان بود و رندانه مي گفت:
من ذوق و نور شده ام اين پيكر مجسم نيستم
براي درك عظمت منشور عرفان ويژه جلا ل الدين محمد كه در آثارش پنهان است بايد شناگر باد تجربه اي بود از درياهاي مواج و سهمگين ديوان كبير شش دفتر مثنوي و رساله مافيه نهراسيد و شناوري كرد تا صدف هاي حامل درهاي يتيم را فراچنگ آورد.
به مراتب درين سير و سلوك كه هفت وادي يا هفت منزل و بقولي هفت خوان تصوف است توجهي نداشته فقط مداح عظمت و مقام و مرتبست انسان و حضورش دركاينات بوده و معرفت صوفيانه را از خويشتن شناسي آغاز كرده و معتقد است هر سالك مومني وقتي كه صفحات كتاب وجود تكويني خود را با خلوص نيت مطالعه و محتواي آن را به خوبي درك نمود بي شك پروردگار خود را بهتر شناخته است پس مفاتح عرفان جلا ل الدين محمد خود شناسي است.
اخلا ق، افكار و عقايد مولوي دريايي بس عظيم و پهناور است كه در اين گفتار بيش از يك قطره آن را نمي توان ارائه داد، بايد سال ها در عرفان غور كرد تا توفيق درك مطالب اثر عظيم مولا نا را به دست آورد و توانست پيرامون افكار او شرح و تعليق نوشت. مولا نا جلا ل الدين رومي يا مولا نا محمد بلخي خراساني در بيان اطوار عشق، زبان خاص خود را دارد. مولا نا داراي بيان گرم ونغماني خسته و در مقام بيان تحقيقات عرفاني مطالب را تنزل مي دهد تا به فهم نزديك شود و در عذوبت بيان و گرمي سخن آدمي را جذب مي كند و شور و حالي خاص مي بخشد. مولا نا نيك آگاه بود كه همه مظاهر جز اسطرلا ب هاي ضعيفي كه راه به سوي آفتاب الهي را نشان مي دهند، نيستند. اما اگر غباري بر نمي خاست يا برگ هاي باغ به رقص در نمي آمدند، جنبش نسيم پنهان كه جهان را زنده مي دارد چگونه قابل رويت مي شد؟ هيچ چيز بيرون از اين رقص نيست.
يکشنبه 7 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مردم سالاری]

[مشاهده در: www.mardomsalari.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 243]