نگاهي به يك فيلم/تضاد فرد با موقعيت در شب بخير فرمانده

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: نگاهي به يك فيلم/تضاد فرد با موقعيت در "شب بخير فرمانده"
فيلم سينمايي "شب بخير فرمانده" ساخته انسيه شاه‌حسيني با تكيه بر دفاع مقدس ايران بر تضاد حضور زن با موقعيت جنگ و جبهه با نگاهي زنانه استوار است.

به گزارش خبرنگار مهر، شاه‌حسيني كه سابقه فيلمنامه‌نويسي براي فيلم‌هاي كوتاه و نگارش فيلمنامه‌هاي بلند چون "دل‌نمك"، "آب را گل نكنيد"، "اوينار" و "مجروح جنگي" را براي ديگر فيلمسازان دارد، در اولين ساخته خود "غروب شد بيا" بنا به دغدغه شخصي خود يك سنت قومي را محور كار قرار داد.

هر چند نفس پرداختن به اين مضامين در سينماي ايران كه از نبود تنوع در مضامين رنج مي‌برد مي‌تواند راهگشا باشد، ولي به هر حال در نظر داشتن اصول و قواعد درام است كه حتي موضوعي مستند را واجد قابليت‌هاي يك اثر بلند داستاني مي‌كند تا مخاطب هم از آن فاصله نگيرد.

نشست نقد و بررسي "شب بخير فرمانده" در بيست و چهارمين جشنواره فجر

در "غروب شد بيا" پرداختن به آسيب‌شناسي اين سنت قومي (زني كه شوهرش به دريا رفته و بازنگشته، حق زندگي جديد ندارد) به قدري اهميت پيدا كرده كه در بسياري مواقع قصه و درام زير سايه اين وجه باقيمانده و طراحي خطوط قصه‌ ناكارآمد به جاي تمركز، نوعي ابهام را بر روابط و مسائل آدم‌ها حاكم مي‌كند.

شاه‌حسيني در دومين تجربه خود به اين توصيه معروف توجه كرده كه يك قصه تجربه شده مي‌تواند اثري صميمي و ملموس باشد. او اين بار هم به تجربه‌هاي واقعي روي آورده، ولي تجربه شخصي خود به عنوان خبرنگار كه ناخواسته در هسته بحراني جنگ قرار مي‌گيرد. زني كه مي‌كوشد با پنهان كردن جنسيت خود با فضا و روابط مردانه تطبيق پيدا كند.

فيلم با مقدمه‌اي كوتاه كه منجر به جا ماندن زن خبرنگار از گروه مي‌شود، او را در شرايط ناشناخته بحران قرار مي‌دهد و كليت فيلم به تضاد و تقابل او با موقعيت و آدم‌ها اختصاص مي‌يابد. تقابل فرد با موقعيت گرفتار شده از وضعيت‌هاي آشناي نمايشي است كه بنا به طراحي موقعيت مي‌تواند اين تقابل را به لايه‌هاي دروني‌تر انتقال داده و حتي موجب تغيير سطح روايت شود.

در "شب بخير فرمانده" گم شدن زن و قرار گرفتن او در فضاي مردانه و خشن جبهه زمينه قرار گرفتن او در قالبي مردانه را فراهم مي‌كند. موقعيتي كه موجب خلق تعليق و تغيير سطح روايت مي‌شود. به اين مفهوم كه قهرمان قصه فقط دچار تضاد با محيط اطراف نيست، بلكه هويت پنهان او موقعيت طراحي شده را ارتقا مي‌دهد.

حالا با فردي سر و كار داريم كه از چند جهت در فشار و بحران است. او بايد زنده بماند و براي زنده ماندن هم بايد هويتش را پنهان كند و هم مقاومتش را بالا ببرد. در چنين موقعيتي ويژگي‌هاي او به عنوان يك زن است كه مورد تهديد و هجوم قرار گرفته و بحران فراگير مي‌شود.

فيلم سعي مي‌كند چندان با موقعيت به لباس مردانه درآمدن زن بازي نكند و با طراحي چند موقعيت و تهديد لو رفتن هويتش، اين راز توسط فرمانده كشف مي‌شود و زن را در موقعيتي متعادلتر قرار مي دهد. به اين ترتيب او با كمك فرمانده شرايطي امن‌تر پيدا مي‌كند و جرقه ارتباط عاطفي ميان آنها در شرايطي غيرمتعارف روشن مي‌شود.

فيلمساز در مقطع مياني به فراخور قصه باز هم رجعتي دارد به سنت‌هاي قومي و قهرمان قصه را با موقعيتي خاصش درگير اين سنت‌ها مي‌كند. با در نظر گرفتن منطق داستاني طراحي اين موقعيت با در نظر گرفتن وجه ايجاز، مي‌توانست نقبي ظريف به اين مسائل بزند.

اما به نظر مي‌آيد با توجه به كم بودن بار دراماتيك قصه در بخش مياني و مسيري تخت كه زن در پيش دارد، بخشي عمده از پتانسيل قصه وامدار اين موقعيت شده و زمان اختصاص يافته به ماجراي يك عروسي كه در آستانه برگزاري به دليل حضور نداشتن داماد بلاتكليف مي‌ماند يادآور اين نكته است.

هر چند همراه شدن اجباري زن خبرنگار با افراد محلي درگير در ماجرا تمهيدي براي پراكنده نشدن داستان و پيوستگي خطوط است، ولي گسترده شدن اين خط از حد يك خط فرعي به ماجراي شكل‌دهنده بخش عمده مياني همچنان مطرح است. فيلمساز با تمهيد آگاهي داشتن زن خبرنگار از سرنوشت نهايي داماد و خانواده‌اش تلاش كرده اين ضعف را با مولفه‌هاي روايي پوشش دهد.

نكته ديگر درباره "شب بخير فرمانده" اين است كه فيلم پتانسيل اصلي خود را از قرار گرفتن قهرمان قصه در موقعيت نامتعارف مي‌گيرد، ولي در اين ميان نمي‌تواند به دفاع مقدس منحصر بفرد كشورمان از زاويه ديد يك زن، نگاهي متفاوت داشته باشد؛ زني كه خود به نوعي گرفتار شرايط مي‌شود و اجازه انتخاب ندارد.

طبعاً موقعيت خاص او اين قابليت را داشت كه با نگاه جزئي‌نگر زن زواياي خاص دفاع مقدس و مردانش به معرض ديد مخاطب قرار بگيرد، ولي تعبير ما از اين افراد و جنگ در پايان فيلم تفاوت نكرده است. باز هم با مرداني دور از احساس مواجهيم كه همه چيز را بر بروز عاطفه مقدم مي‌دانند و بايد از نگاه گريخته و حرف‌هاي نيمه‌تمام آنها تعبيري انساني از يك رزمنده پيدا كنيم.

فيلم سينمايي "شب بخير فرمانده" پنجشنبه چهارم مهرماه ساعت 21:30 از شبكه چهار روي آنتن رفت. اين فيلم را شاه‌حسيني سال 1384 بر مبناي فيلمنامه خودش جلو دوربين برد. "شب‌ بخير فرمانده" روايتگر يك خبرنگار جنگي است كه در هنگام عمليات از بقيه جدا افتاده و راه را گم كرده و...

در اين فيلم 90 دقيقه‌اي لادن مستوفي، محمد مختاري، عصمت رضاپور و محمود قادسي بازي كرده‌اند و عوامل آن عبارتند از سيدسعيد سيدزاده تهيه‌كننده، محمدرضا نجفي مدير توليد، نادر معصومي و علي الهياري مديران فيلمبرداري، كاوه ايماني تدوينگر، عباس بلوندي طراح صحنه و لباس، سعيد انصاري آهنگساز و محسن روزبهاني مسئول جلوه‌هاي ويژه.
جمعه 5 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 84]