خاتمي:انتقاد بايد با نصيحت وخيرخواهي همراه باشد

واضح آرشیو وب فارسی:ايلنا: خاتمي:انتقاد بايد با نصيحت وخيرخواهي همراه باشد

تهران- خبرگزاري كار ايران
رئيس‌‏جمهور سابق كشورمان گفت:امروز بشر با دادن هزينه‌‏هاي بسيار و با تجربه فراوان به اين نكته رسيده كه انسان صاحب حقوق، حرمت و حاكميت بر سرنوشت خود است. انسان آزاد است كه بينديشد و انديشه خود را بيان كند. اينها مسائلي است كه بشريت در سير تكامل خود به آن رسيده؛ هر چند به لحاظ نظري اين مباحث هنوز داراي اشكال است . اما به لحاظ عملي نتوانسته همين‌‏ها را هم به درستي پياده كند. اما همين تجربه و دستاوردهاي بشري در حكومت پنج ساله علي (ع)و شيوه علي رنگ مي بازد.

به گزارش خبرنگار "ايلنا" سيد محمد خاتمي در مراسم احياي شب شهادت حضرت علي (ع) در حرم مطهر امام خميني گفت: وقتي از امام خميني (ره) مي پرسند كه چه حكومتي مد نظر شما است؟، مي‌‏گويد همان حكومتي كه علي(ع) داشت. اين براي ما و همه كساني كه در اين دنيا زندگي مي‌‏كنند بسيار مهم است. علاوه بر جنبه‌‏هاي اخلاقي، دليري و شجاعت اميرالمومنين نيز از اهميت بالايي برخوردار است.
وي با بيان اينكه علي (ع) در ميان ائمه، فردي منحصر به فرد بود كه توانست كمتر از پنج سال حكومت ظاهري داشته باشد، گفت: علي (ع) در اين مدت علاوه بر آموزش اخلاق و معنويت؛ نشان داد حكومتي كه مرضي رضاي خدا، مطلوب پيامبر و متناسب با شان انسان است، چگونه است؟ تمام اين پنج سال حكومت با آشوب و جنگ و فتنه مواجه بود اما همه اينها مانع از اين نشد كه علي (ع) الگوي درستي از حكومت نشان ندهد.
وي افزود:‌ امروز بشر با دادن هزينه‌‏هاي بسيار و با تجربه فراوان به اين نكته رسيده كه انسان صاحب حقوق، حرمت و حاكميت بر سرنوشت خود است. انسان آزاد است كه بينديشد و انديشه خود را بيان كند. اينها مسائلي است كه بشريت در سير تكامل خود به آن رسيده؛ هر چند به لحاظ نظري اين مباحث هنوز داراي اشكال است . اما به لحاظ عملي نتوانسته همين‌‏ها را هم به درستي پياده كند. اما همين تجربه و دستاوردهاي بشري در حكومت پنج ساله علي (ع)و شيوه علي رنگ مي بازد. و انسان تعجب مي‌‏كند كه يك نفر چگونه مي‌‏تواند اين چنين بينديشد و در زماني كه منطق حاكم الحق من غالب بود، يعني هر جايي كه زور آنجاست، حق هم همان جاست اين چنين عمل كند.
وي افزود: كدام حاكم را در دنيا سراغ داريد كه به شدت مردم را تشكيك كند كه در مقابل حاكم بياستند و دچار لكنت زبان نشوند و حق خود را بخواهند و كدام حاكم را سراغ داريدكه بگويد انتقاد وظيفه شماست. علي(ع) نمي‌‏گويد كه انتقاد حق است بلكه به مردم مي‌‏گويد كه وظيفه شماست كه انتقاد كنيد. كدام حكومت است كه نه تنها مخالفان را تحت فشار قرار ندهد و براي مخالفت با حكومت هزينه ايجاد نكند بلكه همواره از حق مخالف دفاع كند و از امتيازاتي كه در جامعه وجود دارد، او را محروم نكند.
خاتمي تصريح كرد: علي (ع) بياني دارد كه فوق العاده است. ايشان مي‌‏فرمايند اي مردم من را بر شما حقي است و شما هم بر من حقي داريد. ايشان مي‌‏فرمايد شما بر من حق داريد نه تكليف. حق من بر شما اين است كه خيرخواه شما باشم و رشد اقتصادي جامعه، بالا بردن قدرت مالي، اجتماعي و سازماني جامعه نه توزيع مستقيم آن به صورت عادلانه و نه امكانات موجود را به طور يكسان در دست افراد قرار دادن از وظايف حاكمان است. ايجاد ثروت، حقوقي است كه مردم بر حاكمان دارند. آگاهي دادن به شما بالا بردن اطلاعات شما، محو بي سوادي در جامعه، تربيت شما براي اينكه آگاهي‌‏هاي به دست آمده را در زندگي خود بكار بنديد از جمله حقوق شما بر من است.
خاتمي با اشاره به حق حاكم بر مردم گفت: حضرت علي به مردم مي‌‏فرمايند حالا كه راي داديد به راي‌‏تان وفادار باشيد جفا و خيانت نكنيد. امروز بشر به خود مي‌‏بالد كه حق انتقاد براي فرد فرد انسان‌‏ها را به رسميت شناخته يعني انسان‌‏ها حق دارند نظر خود را اعلام كنند و حتي در برابر حكومت اعتراض كنند.البته انتقاد بايد با نصيحت وخيرخواهي همراه باشد نه تخريب. ولي در دل نصيحت آزادي بيان نهفته است. بشر امروز افتخار مي‌‏كند كه حق انتقاد در مقابل قدرت را براي انسان‌‏ها به رسميت شناخته است ولي علي (ع) مي‌‏گويد آزادي بيان، انتقاد، ايراد گرفتن، خيرخواهي نسبت به حكومت وظيفه شماست و اين ده درجه بالاتر از چيزي است كه امروزي‌‏ها مي‌‏گويند.
وي ادامه داد:‌ حضرت علي در مدت كوتاهي كه حكومت كرد فرمود من در حالي حكومت مي‌‏كنم كه در سراسر ملك من يك نفر انساني نيست كه زير سقفي كه متعلق به خودش است زندگي نكند و از نان گندم نخورد. جلوگيري از ظلم جلوگيري از اتلاف مال مردم به چپاول اموال آنها ازديگر ويژگي‌‏هاي حكومت علي است. حضرت علي مي‌‏فرمود اگر اموال شما به ناحق در كابين زنان رفته باشد آنها را مي‌‏گيريم.
خاتمي اظهار داشت:‌‏ يكي ديگر از ويژگي هاي علي (ع) اخلاق در عرصه جنگ است. هيچ گاه علي از جنگ استقبال نكرد و همواره تلاش مي‌‏كرد كه از جنگ‌‏ها جلوگيري كند و همواره جنگ بر علي تحميل شد.
وي افزود: ما شيعيان معتقديم كه شب قدر منحصراً در يكي از اين سه شبي است كه با ياد و نام اميرمومنان علي (ع) مزين شده است.مسلم است كه در شب قدر، قرآن بر پيامبر(ص) نازل شد. دراينكه قرآن در شب قدر نازل شده است، ترديدي نيست و آنچه در 23 سال رخ داد، تنزيل قرآن بود يعني بيان تدريجي قرآن و ناظر به حوادث و مسائلي كه متعلق به زمان پيامبر بود.
وي افزود: قرآن داراي حقيقت بسيط و جامعي است كه در عين بساطت كل اشيا و همه چيز است. آن نور و حقيقت متعالي يك‌‏بار و به صورت جامع بر قلب پيامبر نازل و جان مبارك پيامبر(ص) با آن حقيقت بسيط، جامع و متعالي كه دست بشري به آن نمي رسد، آشنا شد.
خاتمي ادامه داد:‌‏ آنچه در 23 سال رخ داد، بيان لفظي همان حقيقت به تناسب اوضاع،‌‏ احوال و با توجه به شرايط مختلف جامعه بود.
وي با بيان اينكه قرآن ناسخ و منسوخ دارد، اظهار داشت: يعني آيه‌‏اي نازل مي‌‏شود و پس از مدتي با توجه به شرايط آيه ديگري مي‌‏آيد و آن آيه را نسخ مي‌‏كند و مطلب ديگري را مي‌‏گويد. قرآن براي حل مشكل خاصي كه در زمان و مكان خاص و در مورد شخص خاصي بوده است، بر قلب پيامبر(ص) نازل مي‌‏شود و ناظر بر همان مساله خاص است و هيچ اشكالي هم در اين زمينه نيست كه لطمه‌‏اي نيز به آن حقيقت بسيط كه يك‌‏باره بر قلب پيامبر نازل شد، وارد نمي‌‏كند.
رئيس‌‏جمهور سابق كشورمان تصريح كرد: حتي مي‌‏تواند حكمي نازل شود كه ناظر بر يك امر خاصي در زمان پيامبر(ص) باشد و پس از پيامبر(ص) موضوع يا منتفي شد يا شرط ديگري با حكم ديگري آمده است. بالاتر از آن خود مساله ناسخ و منسوخ است كه آيه‌‏اي به وسيله آيه ديگر از رده خارج مي‌‏شود. اينها لطمه‌‏اي به اينكه قرآن كلام وحي خدا است، نمي‌‏زنند.
خاتمي با بيان اينكه در مورد احكام الهي اشكالي ندارد كه حكم الهي ناظر به مساله خاصي باشد و در زمان و مكان ديگر حكم ديگري بيايد،‌‏اظهار داشت: نظر امام (ره) را در فقه بارها شنيده‌‏ايد كه زمان و مكان دو عنصر تعيين كننده در اجتهاد اسلامي است. چه بسا موضوع همان موضوع باشد ولي چون شرايط، احوال، زمان، مكان و نيازها عوض شده، ايجاب مي‌‏كند كه حكم ديگري داشته باشد و اين اجتهاد اسلامي است كه لطمه‌‏اي به ابديت قرآن وارد نمي‌‏كند.
رئيس موسسه بين‌‏المللي گفت‌‏وگوي تمدن‌‏ها اظهار داشت:‌ با رحلت پيامبر(ص)، وحي منقطع شد و قرآني كه در دستان ما قرار دارد، هماني است كه در ظرف 23 سال بر پيامبر نازل شد. اما قرآن حقيقتي است كه مي‌‏تواند در همه زمان‌‏ها و مكان‌‏ها، هدايتگر انسان باشد.
وي افزود: اگر تنزيل است، تاويل هم است و تاويل يعني برگرداندن امري به اول آن چيز به سرچشمه، آغاز و منشاء آن امر و آن سرچشمه همان حقيقت متعالي است كه يك‌‏بار بر پيامبر نازل شد و موارد بسط داده شده، ناظر و اشاره به آن حقيقت است. بنابراين مي‌‏‌‏توان با رجوع به بطن قرآن به آن متن رسيد و راه را يافت. اما تاويل راتنها راسخين در علم مي‌‏دانند؛ كساني كه به اعتقاد ما ائمه طاهرين و شايد از اولياي الهي كساني اين مزيت را يافته‌‏اند كه از مطهرين هستند و مي‌‏توانند به آن متن دسترسي يابند. چه بسا آيه‌‏اي كه نسخ شده اما با مدد گرفتن از آموزش ائمه، نكته‌‏هاي بسياري را به دست آورد.
خاتمي تصريح كرد:‌ قرآن به تناسب اوضاع و احوال و براي حل مشكلات مادي و معنوي مردم در طول 23 سال بر پيامبر نازل شد. نزول قرآن در شب قدر بود، اما شب قدر يك شب نيست و هر سال اين شب تكرار مي‌‏شود و ملائكه به طور مكرر در هر سال نازل مي‌‏شوند. درست است كه قرآن و آن حقيقت بسيط يك بار در شب قدر نازل شد و ديگر تكرار نمي‌‏شود، اما شب قدر هر سال تكرار مي‌‏شود و هر سال ملائك و روح مي آيند و هر سال امنيت ، خير و بركت الهي است كه بر بندگان نازل مي‌‏شود.
رئيس جمهور سابق كشورمان با بيان اينكه در شب قدر بهترين عمل توجه به خداست كه مظهر بارز آن دعا مي باشد، اظهار داشت: شب قدر بهار دعاست و دعا يعني نزديك كردن خود به خدا. قرآن كتاب نازل است و دعا قرآن صاعد. قرآن از آن مقام و منزلت پايين آمده تا متناسب با زندگي انسان در اين جهان شود. تا انسان را از زمين گير شدن نجات داده و راه اوج گرفتن را به او نشان دهد.
وي تاكيد كرد:‌‏ دعا يعني نزديكي به خدا. خدا را خواندن و به سوي خدا رفتن. دعا راه كمال انساني است. يعني انسان از زمين گير شدن رها مي‌‏شود و پله پله بالا مي رود. تا به آنجايي رسد كه در فهم نيايد. دعا اكسيري است كه مس وجود انسان را به طلا تبديل مي‌‏كند. دعا در شب قدر يعني تلاش براي اتصال و نزديكي به خدا و اوج گرفتن و كمال يافتن.
خاتمي گفت: درست است كه در زمين هستيم و از زمين برآمده‌‏ايم اما زميني نيستيم و آسماني هستيم. راه آسمان معنوي باز است و هر چه در اين راه برويم، كمال ما بيشتر مي‌‏شود. براي كمال انسان مربي مي‌‏خواهد. الگوي اين كمال كيست؟ بايد بر كدام مسير قدم برداريم؟ از چه الگويي بايدپيروي كنيم؟ انسان كاملي را بايد بيابيم و بكوشيم با دعا، تمسك و توسل به او به خدا نزديك شويم و كدام انسان والاتر و كامل‌‏تر از اميرالمومنين(ع) است. ياد اميرالمومنين(ع) بزرگترين عبادت است. تلاش براي شناخت و پيروي از او بهترين عبادت است. دعا يعني بكوشيم تا علي(ع) را بشناسيم و از خدا بخواهيم ما را در راهي بياندازد كه علي (ع) در آن است.
وي با بيان اينكه علي (ع) الگو، معلم، رهبر و مثل بارز انسان كاملي است كه پيامبران براي ساختن و تربيت آن انسان آمده‌‏اند، تصريح كرد:‌ علي (ع) از جهات مختلف داراي شخصيت ممتازي بود؛ هر انسان باشعور و منصفي در برابر او خاضع است. اين خضوع اختصاص به شيعيان و مسلمانان ندارد. كم نيستند افرادي كه به مكتب، دين و آييني پايبند نيستند ولي منصف هستند كه وقتي با شخصيت علي (ع) روبرو مي شوند، در مقابل علي مبهوت و شيفته مي‌‏شوند و سر تعظيم فرود مي‌‏آورند كه انسان شگفت زده مي‌‏شود.
خاتمي با بيان اينكه دشمنان علي(ع) در ميان كساني بودند كه نام اسلام را با خود داشتند ،تصريح كرد: خوارج از مسلمانان بودند و علي‌‏‌‏ع) در ميان غير مسلمانان يا دشمني ندارد يا آنان او نمي‌‏شناسند و يا اگر كسي او را مي‌‏شناسد، شيفته علي مي‌‏شود.
وي با اشاره به اينكه در ميان مسلمانان كساني بودند كه نسبت به اين شخصيت دشمني مي‌‏كردند، اظهار داشت:‌‏ عده‌‏اي مي‌‏خواستند از اسلام انتقام بگيرند چرا كه اسلام امتيازات آنها را گرفته بود و برده‌‏هاي آنها را بالا برده بود؛ به طوري كه اين برده‌‏ها به لحاظ حيثيت اجتماعي در بسياري از مواقع از اربابان خود برتر شده بودند. بنابراين آنها مي‌‏خواستند از اسلام انتقام بگيرند چراكه در مقابل شخصيت بلامنازع پيامبر(ص) كاري از آن‌‏ها ساخته نبود و همه دشمني خود را بر سر علي(ع) خالي كردند. در واقع دشمني آنها با حضرت علي(ع) انتقامي بود كه مي‌‏خواستند از اسلام بگيرند.
خاتمي دومين دشمنان حضرت علي (ع) را دنياطلبان سياست‌‏باز و سودطلب عنوان كرد و گفت: كساني كه از اسلام،‌‏ قدرت، ‌‏امكانات، غلبه بر مردم و امتيازات را ميخواستند، علي را شايسته حكومت برمردم مي‌‏ديدند اما براي اينكه او را از رده خارج كنند در موردش بد مي‌‏گفتند. دشمنان سوم حضرت علي تنگ نظرهاي قشري بودند كه تنها از دين، ظواهر خشك را مي‌‏ديدند و علي را كه عين حقيقت بود، نمي‌‏ديدند و چهارم كساني كه تحمل عدل علي را نداشتند. علي عادل بود و مي‌‏خواست عدل را در جامعه پياده كند ولي اين افراد نمي‌‏توانستند اين عدل را تحمل كنند لذا وقتي ديدند كه همه چيز دارد از دست مي‌‏رود، با علي (ع) دشمني كردند.
رئيس موسسه بين المللي گفت‌‏وگوي فرهنگ‌‏ها و تمدن‌‏ها گفت:‌‏ خوشبختانه با گذشت زمان،جريانات دشمني با علي (ع) در تاريخ دفن شد. اگر امروز در ميان مسلمانان بگرديم، شايد كسي را به نام خوارج با آن معنايي كه در زمان علي(ع) وجود داشت، پيدا نكنيد؛ حتي برخي از آن‌‏ها تغييرماهيت داده و بسياري از خوارج با قدرت‌‏هاي سلطه‌‏گر درگير شدند وخود را به علي نزديك مي‌‏ديدند. با گذشت زمان دشمني‌‏هاي ريشه‌‏دار كه در جامعه اسلامي بود، تقريبا ً محو شد. امروز كسي نيست كه علي (ع) را دشمن خود بداند و همه مسلمانان و همه طوايف اسلامي به علي(ع) عشق مي‌‏ورزند و ما هم كه افتخار شيعه بودن را داريم. غير مسلمانان منصف هم علي را مي‌‏ستايند.
خاتمي با اشاره به برجستگي‌‏هاي شخصيتي امام علي (ع) گفت:‌ اولين ويژگي برجسته امام علي(ع) عرفان، معرفت و آگاهي است. امروز با وجود مكتب‌‏هاي مختلف بشري از افلاطون تا كانت و دكانت، از ارسطو گرفته تا فارابي و ابن سينا، از ابن سينا تا شيخ اشراق و ابن عربي و از ابن عربي تا صدر المتالهين و كي يركگارد، هنوز نگاه، روش، آگاهي علي(ع)، بي نظير و بي همتاست. بزرگترين عارفان هم خود را مريد علي (ع) مي‌‏دانند.
وي با بيان اينكه علي (ع) در عبادت سرآمد است، اظهار داشت: امام سجاد مظهر عبادت و لقب او زين العابدين است و كسي است كه در عبادت او را سجاد مي‌‏ناميدند. آنقدر در برابر خدا خضوع و سجده مي‌‏كرد كه لقب بسيار سجده كننده گرفت اما همين امام سجاد(ع) مي گويد كه عبادت جدم علي (ع) به گونه‌‏اي بود كه ما تاب انجام آن را نداريم؛ يعني امام سجاد (ع) در مقابل عبادت علي (ع) اظهار عجز مي‌‏كند.
خاتمي گفت: علي (ع) در اخلاق، آموزش و خيرخواهي براي مردم و تربيت آنها سرآمد بود. مرحوم سيد رضي كه يك متفكر اسلامي است، نهج البلاغه را به خاطر شگفتي‌‏هاي ادبي آن جمع‌‏آوري كرد و جنبه‌‏هاي ادبي و زيباشناسي و ادبي نهج البلاغه بود كه براي او انگيزه ايجاد كرد. اما همين نهج البلاغه كه با انگيزه ادبي جمع‌‏آوري شده، داراي چنان مضامين بلند عرفاني،‌‏فلسفي، آموزشي، تربيتي است كه نظيري براي آن نمي‌‏توان يافت.
پايان پيام

كد خبر: 447252
دوشنبه 1 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايلنا]

[مشاهده در: www.ilna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 282]