تشكيل نيروهاي سه گانه سپاه به روايت سردار علايي

واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: تشكيل نيروهاي سه گانه سپاه به روايت سردار علايي
آرام آرام كه سيستم فرماندهي سپاه از مركز نشيني خارج شد و در جبهه هاي جنگ مستقر شد و به عنوان يكي از اركان طرح ريزي عمليات ها براي بيرون راندن ارتش بعث عراق به فعاليت پرداخت، به ضرورت سازماندهي نظامي ساختار سپاه براي اجراي عمليات هاي مختلف پي برد.
دكتر حسين علائي كه فرماندهي يگان دريايي سپاه، فرماندهي مناطق بزرگ سپاه، رياست ستاد مشترك سپاه، فرماندهي نيروي تازه تأسيس دريايي سپاه و قائم مقامي وزير دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح را در پيشينه مديريتي خود دارد، در اين گفتگو ضمن تبيين روند تاريخي توسعه سازمان رزم سپاه، به زمينه هاي واقعي صدور اين حكم يعني ظرفيت هاي رشديافته سازمان رزم اين نهاد برآمده از انقلاب اشاره مي كند.

به گزارش پايگاه اينترنتي دكتر محسن رضايي،‌ علائي در اين گفتگو به پرسشهايي در اين باره پاسخ گفته است كه آنرا مي خوانيد:

پرسش: حكم مورخ 26/6/1364 حضرت امام (ره) به سردار محسن رضايي فرمانده سپاه در هشت سال دفاع مقدس، نقطه عطفي در به رسميت شناخته شدن روند توسعه سازمان رزم سپاه بود. اين روند توسعه از ابتدا تا 26 شهريور 1364 چگونه بود كه حضرت امام (ره) در اين تاريخ چنين تصميمي گرفتند و با شجاعت آن را ابلاغ كردند؟

دكتر علائي: بسم الله الرحمن الرحيم. سپاه پاسداران انقلاب اسلامي از روزهاي آغازين جنگ به صورت گسترده در جبهه هاي جنگ حضور داشت. در ابتدا، سپاه شهرستان هايي كه در نوار مرزي غرب كشور و در نقاط پيشروي ارتش بعث عراق بودند، به طور طبيعي وارد جنگ شدند كه از آن‌جمله مي توان به سپاه شهرستان هاي آبادان، خرمشهر، سوسنگرد، اهواز، قصرشيرين، گيلانغرب و سرپل ذهاب اشاره كرد. عملاً در اين شهرستان ها، سپاه سازماندهي نظامي پيدا مي كرد و تغيير ساختار اداري سپاه به سوي سازماندهي نظامي به شكل يك ضرورت براي دفاع از كشور در مي آمد.

آرام آرام كه سيستم فرماندهي سپاه از مركز نشيني خارج شد و در جبهه هاي جنگ مستقر شد و به عنوان يكي از اركان طرح ريزي عمليات ها براي بيرون راندن ارتش بعث عراق به فعاليت پرداخت، به ضرورت سازماندهي نظامي ساختار سپاه براي اجراي عمليات هاي مختلف پي برد. از سوي ديگر نيروهاي داوطلب بسيجي به صورت گسترده براي اجراي عمليات به جبهه هاي جنگ مي آمدند و اين مسأله نياز به سازماندهي نيروهاي داوطلب در ساختار جديد را برجسته تر مي كرد.

از عمليات ثامن الائمه كه حصر آبادان شكسته شد، سپاه به اين نتيجه رسيد كه جز با سازماندهي نظامي مناسب نمي تواند حجم گسترده نيروهاي داوطلب حاضر در جبهه جنگ را در عمليات هاي مختلف به كار بگيرد. بنابراين به ايجاد ساختارهاي جديد در سازماندهي نظامي جنگ پرداخت. قبل از عمليات ثامن الائمه هم برخي مسئولين سپاه به اين نتيجه رسيده بودند كه بايد گردان هاي رزمي در سپاه به وجود بيايد. طرح اين گردان هاي رزمي تهيه شد و به عنوان برنامه در دستور كار قرار گرفت. اما عملاً بعد از عمليات طريق القدس، فرماندهان سپاه به اين نتيجه رسيد كه براي طرح ريزي و اجراي عمليات هاي بزرگ بايد سازماندهي نظامي گسترده اي در جبهه هاي جنگ انجام دهد.

بنابراين قبل از عمليات فتح المبين، فرمانده وقت سپاه آقاي محسن رضايي طرح تشكيل تيپ هاي رزمي متشكل از پاسدارها و نيروهاي داوطلب بسيجي را اجرا كرد. و اين تيپ ها بعد از عمليات طريق القدس، عملاً تشكيل شده بودند ولي چون براي عمليات فتح المبين نياز به سازماندهي گسترده تر و تيپ هاي بيشتري از سپاه بود، فرمانده وقت سپاه آقاي محسن رضايي به محور كردستان و غرب سفر كرد و از فرماندهان مستقر در آنجا مثل سردار حاج احمد متوسليان خواست كه به كمك حاج همت و شهيد شهبازي يك تيپ رزمي را تشكيل بدهد و نيروهاي سازماندهي شده را به منطقه جنوب منتقل كند.

البته قبل از آن، نيروهاي مستقر در جبهه جنوب به صورت تيپ سازماندهي شده و تيپ امام حسين (ع) به فرماندهي سردار شهيد حسين خرازي، تيپ نجف اشراف به فرماندهي سردار شهيد احمد كاظمي، تيپ 7 وليعصر (عج) به فرماندهي سردار رئوفي و تيپ المهدي (عج) به فرماندهي سردار فضلي تشكيل شده بود.

اين سازماندهي ادامه پيدا كرد تا اين كه فرماندهي سپاه در عمليات والفجر مقدماتي كه پس از عمليات رمضان انجام شد، سازماندهي لشگر را براي سازماندهي طرح هاي واحدهاي خود انتخاب كردند؛ و هر تيپ بعد از توسعه سازماني تبديل به يك لشگر عملياتي شد. البته لازم به ذكر است كه از عمليات فتح المبين به بعد، تعداد گردان هايي كه در هر تيپ سپاه به كار گرفته مي شد به استعداد يك لشگر و بيشتر بود. مجموعه اين اقدام ها موجب گسترش ظرفيت هاي رزمي سپاه باعث تحول جبهه هاي جنگ شد.

بعد از عمليات بيت المقدس، ارتش بعث عراق با يك برنامه تحولي توان رزمي خود را توسعه داد و در نتيجه فرماندهان سپاه به اين نتيجه رسيدند كه براي دستيابي به برتري نسبي در مقابل ارتش بعث عراق و تغيير موازنه قوا به نفع ايران، نياز به يك تحول ديگر در سازماندهي جديد نيروها دارند. نياز به توسعه سازمان رزم به طور مرتب به مسئولين ارشد كشور يعني آيت الله خامنه اي رئيس جمهور وقت و آيت الله هاشمي رفسنجاني رئيس مجلس وقت منتقل مي شد وليكن سازماندهي گسترده سپاه نياز به يك تصميم ملي داشت كه فقط شخص حضرت امام (ره) به عنوان فرماندهي كل قوا مي توانست اتخاذ كند.

پس در اين شرايط در سال 1364 از يكسو نياز به به رسميت شناخته شدن سازماندهي نظامي سپاه از سوي مسئولين كشور وجود داشت كه سپاه بتواند بودجه و اعتبار لازم را به طور رسمي از مراجع رسمي كشور دريافت كند و همه مسئولين هم سازماندهي نظامي سپاه (در قالب تيپ و لشگر و ...) را بپذيرند. و از سوي ديگر ضرورت هاي موجود در جبهه هاي جنگ نياز به تحول را برجسته مي كرد و سپاه به عنوان نيروي اصلي و فعال و تعيين كننده شرايط جبهه هاي جنگ براي اين مهم نياز به توسعه كيفي و كمي داشت.

در چنين شرايطي حضرت امام (ره) تشخيص دادند كه توسعه فقط در ظرفي به نام سپاه مي تواند اتفاق بيافتد؛ به اين دليل كه از يكسو سپاه اسير ساختارهاي از پيش تعيين شده نبود، و از ديگر سو تنها سازماني كه مي توانست نيروهاي داوطلب مردمي را به خوبي و با گستردگي سازماندهي و به كارگيري كند، سپاه بود. حضرت امام (ره) اين دو واقعيت را تشخيص دادند و به اين نتيجه رسيدند كه فقط سپاه مي تواند ظرف مناسبي براي نيروهاي داوطلب مردمي و توسعه توان رزمي كشور باشد و به اين ترتيب نقش جدي در ايجاد قدرت نظامي جديد براي كشور ايفا نمايد.

بنابراين با چنين ملاحظاتي حضرت امام (ره) با ابتكار خودشان و با تماسي كه از طريق فرزندشان حاج احمدآقا با فرمانده سپاه آقاي محسن رضايي برقرار كردند، از سپاه خواستند كه درخواستي را در اين زمينه بنويسند و به اين ترتيب در پاسخ به اين نامه بود كه دستور تشكيل نيروهاي سه گانه سپاه را صادر فرمودند.

حضرت امام (ره) در حكم مورخ 26 شهريور 1364 دو ويژگي را براي اين نيروها در نظر گرفتند. مقرر كردند كه اين نيروها اولاً سريع تشكيل شوند و ثانياً قوي باشند.

در آن شرايط زماني، فقط سپاه مي توانست عملاً نيروهاي جديد را با سرعت و قوت به وجود بياورد زيرا قبلاً با توسعه سازمان رزم خود زمينه اين كار را فراهم كرده بود و عملاً سپاه سال ها بود كه در حوزه موضوع اين حكم در قالب يگان هاي زميني، دريايي و هوايي مشغول به فعاليت بود. بنابراين حضرت امام (ره) به درستي تشخيص دادند كه ظرف توسعه سريع قدرت نظامي كشور در سپاه است و اين سپاه است كه مي تواند چنين توسعه كمي و كيفي را در ساختار نظامي كشور به وجود آورد.

از سوي ديگر براي ارتش، منعي در توسعه كمي و كيفي قواي خودش وجود نداشت و داراي سه نيروي زميني، دريايي و هوايي بود و پيش از اين به ميزاني كه امكان داشت توان رزمي خود را در اين سه حوزه توسعه داده بود ولي ساختارها و روش هاي تعريف شده در ارتش به گونه اي بود كه توسعه توان رزم در قالب تشكيل يگان هاي جديد بسيار زمان بر بود. بنابراين سپاه در آن شرايط توانست نياز كشور را به افزايش قدرت نظامي برطرف كند.

لازم به ذكر است كه سپاه عمده ترين تجهيزات مورد نياز براي گسترش سازماندهي نظامي خود را با استفاده از غنائمي كه در هر عمليات از دشمن به دست مي آورد، تأمين مي كرد. به عنوان مثال، تشكيل واحد توپخانه سپاه با استفاده از توپ هاي غنيمتي در عمليات فتح المبين ميسر شد و تشكيل لشكر زرهي در سپاه هم با تانك ها و نفربرهاي غنيمتي به دست آمده در عمليات هاي گوناگون از جمله ثامن الائمه، طريق القدس، فتح المبين و بيت المقدس صورت گرفت.

پرسش: حضرتعالي قبل از صدور اين دستور حضرت امام (ره)، فرماندهي يگان دريايي سپاه را برعهده داشتيد و بعد از تشكيل نيروي دريايي سپاه هم اولين فرمانده اين نيرو بوديد. توان و عملكرد يگان دريايي سپاه قبل از صدور اين حكم چگونه بوده است و چه ظرفيت هايي در اين بخش به وجود آمده بود كه زمينه ساز تشكيل نيروي دريايي شد؟

دكتر علائي: از ابتداي پيروزي انقلاب به دليل تشكيل سپاه در سراسر كشور، در سپاه شهرستان هايي مثل بوشهر، جزيره خارك، بندرعباس، گناوه، بندر لنگه و انزلي كه در كنار دريا قرار داشتند، واحدهاي شناور دريايي شكل گرفت. در كنار اين واقعيت هاي پراكنده، سپاه از سال هاي ابتداي پيروزي انقلاب در فكر داشتن واحدهاي شناور براي انجام مأموريت هايي در داخل دريا بود.

بر همين اساس به عنوان مثال در تمام مأموريت هاي دريايي در خليج فارس، سپاه با عنوان يگان دريايي حضور فعال داشت. مثلاً وقتي ارتش بعثي به كشتي ها در خورموسي حمله كرد، سپاه در كنار برادران ارتش براي تأمين امنيت كشتي ها فعالانه وارد عمل شد و فرماندهان يگان دريايي سپاه حتي در كميسيون فرعي شوراي عالي دفاع شركت مي كردند و نظرات شان را مطرح مي كردند. و يگان دريايي سپاه در كنار برادران ارتش ضمن حضور فعالانه در روند كمك رساني به كشتي هاي آسيب ديده خليج فارس، با كمك سپاه ماهشهر كه داراي واحدهاي شناور بود براي تعيين مسير جديدي براي كشتي هايي كه به مقصد بندر امام خميني (ره) تردد مي كردند، اقدام كرد.

پرسش: عملكرد اين سه نيروي سپاه در سال نخست تشكيل چگونه بود؟ آيا بعد از صدور اين حكم، تحول مورد توقع حضرت امام (ره) در جبهه هاي جنگ ايجاد شد؟

دكتر علائي: نيروي زميني سپاه از همان اوائل جنگ عملاً تشكيل شده بود و همه عمليات هاي بزرگ مثل ثامن الائمه، طريق القدس، فتح المبين، بيت المقدس، رمضان، بدر و خيبر عملاً توسط توسط اين نيرو انجام شد ولي در اين مقطع به طور مشخص از نام «نيروي زميني سپاه» استفاده نمي شد.

نيروي زميني، دريايي و هوايي سپاه به فاصله 5 ماه از صدور حكم حضرت امام (ره) به طور رسمي در تاريخ 20 بهمن 1364 تشكيل شدند و در اولين اقدام، عمليات بزرگ فاو را انجام دادند و ارتباط رژيم بغداد با دريا را كاملاً قطع كردند. نيروي دريايي سپاه در همين فاصله، در عمليات مقابله به مثل در جنگ نفتكش ها، در عمليات كنترل خطوط كشتيراني، در عمليات حفظ آبراه هاي مسير تردد كشتي ها، در عمليات حفظ جزائر 17 گانه خليج فارس و همچنين در عمليات ويژه اي كه با نام كربلاي 3 انجام شد و طي آن اسكله الأميه عراق به تصرف نيروهاي ما در آمد، توانست در كل خليج فارس مستقر شده و مأموريت هاي لازم را انجام دهد.

نيروي هوايي سپاه هم با تشكيل واحد پدافند ضدهوايي توانست اولين هواپيماي ميگ 25 ارتش بعث عراق را در آسمان اصفهان مورد حمله قرار دهد و سرنگون كند.

به اين ترتيب سپاه در فاصله يك سال توانست سازماندهي رزمي قبلي خودش را به نيروهاي سه گانه تبديل كند و به صورت گسترده تر در نبردها وارد عمل شود.

بنابراين اگر عمليات بزرگ فاو را نتيجه اين حكم حضرت امام (ره) و نيز نتيجه طبيعي سير رشد توان رزم سپاه بدانيم، مي توان گفت سپاه در تأمين نظر حضرت امام (ره) و تأمين مصالح كشور در زمينه ارتقاي اقتدار دفاعي كشور و دستيابي به يك مدل دفاع مردمي موفق بوده است.
سه شنبه 26 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: تابناک]

[مشاهده در: www.tabnak.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 231]