تجلي عاشورا در هنر نقاشي

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان:

[تصویر: 1208210282250121911862240114102011657128.jpg]

واقعه عاشورا از ديرباز توسط هنرمندان مسلمان در قالب هنر نقاشي تجلي پيدا كرده است.
نقاشي عاشورايي از دوران زنديه تا حال، با خلق آثار متنوع از سوي هنرمندان تداوم و گسترش پيدا كرده است؛ از نقاشي‌هاي پشت شيشه كه قدمت آنها به دوران زنديه بازمي‌گردد و متأسفانه نمونه‌هاي كمي از آنها حفظ شده تا نقاشي‌هاي قهوه‌خانه‌اي كه برگرفته از حماسه و رزم بود... و تا امروز كه نقاشان مدرن، دنباله‌روي پيشينيان خود براي ثبت واقعه عاشورا هستند.
نقاشي پشت شيشه

به گزارش همشهري ، نقاشي‌هاي پشت شيشه جزو نخستين نقاشي‌هاي عاشورايي دسته‌بندي مي‌شوند كه در دوران زنديه و قاجار شكل گرفت. هنرمنداني كه به خلق اين آثار پرداختند در دوره‌هاي بعد دنباله‌رويي نداشتند و همين امر سبب شد اين شكل از نقاشي تداوم نيابد. نقاشي پشت شيشه ايراني به 2دسته نقاشي‌هاي مذهبي و تزئيني تقسيم مي‌شود. نقاشي‌هاي مذهبي شامل نقاشي‌خط و شمايل‌هاست. نقاشي‌هاي تزئيني هم مركب از گل و مرغ، شمايل، دورنما، مجالس شاهنامه و همچنين آثاري با الهام از داستان‌هاي عاشقانه ايراني است. شمايل‌هاي پشت شيشه با محتواي ارزشمندي كه دارند مي‌توانند در زمره هنرهاي ديني قرار بگيرند.
نقاشي پشت شيشه در سال‌هاي پاياني رونق‌اش، با الهام از تعزيه و پرده‌خواني شكل گرفت. اين اتفاق نشان‌دهنده استمرار اعتقادات قلبي مردم به مذهب تشيع و همچنين فرهنگ ايران باستان بود. اما همراه با دگرگوني‌هاي اجتماعي ايران و تغيير حكومت از قاجار به پهلوي، فرهنگ و هنر هم دستخوش تحولات عمده شد و طرفداران نقاشي پشت شيشه هم به‌تدريج كمتر شدند. نماد در نقاشي‌هاي پشت شيشه نقش مهمي داشت. نقش اژدها در نقوش تمثيلي پرده‌هاي درويشي و نقوش به كار رفته در علامت‌ها از نقش اين حيوان، نماد عقوبت و سرانجام كار فرعون، يزيديان زمانه و آتش جهنم دانسته شده است.
نقش شير كاملاً قديمي است و جزو آيين‌هاي كهن ايرانيان بوده است. در پرده‌هاي مصيبت و نقاشي‌هاي مذهبي، نقش شير، گاه به‌عنوان پاسدار جنازه‌هاي خون‌آلود تداعي شده و گاه نشاني از رشادت و دليري داشته و در عين حال تسليم بودن سرداري همچون حربن يزيد رياحي نزد امام حسين(ع) را به‌خود گرفته است. همچنين در نقاشي‌هاي مذهبي مربوط به كربلا و يا در نقاشي‌هاي مرتبط با حضرت علي(ع)، نقش شير را مي‌بينيم كه گاه به‌گونه‌اي نمادين نشان از شجاعت و دليري دارد. در نقاشي‌هاي مذهبي، هر كجا تمثال حضرت علي(ع) نقش مي‌بندد، شمشير (ذوالفقار) ايشان نيز به‌عنوان عنصر جدانشدني، همواره حضور دارد.
در ايام عاشورا علامت‌هايي كه پيشاپيش دسته‌هاي عزادار حركت مي‌كند، گاه خود شمشير و سپر به‌صورت نمادين يادآور حوادثي است كه در كربلا رخ داده است. كشكول و تبر هم به‌عنوان يك سلاح قديمي همواره مطرح و نقوش مختلفي در هر دوره زينت‌بخش آن بوده است. كشكول و تبر به شكل نمادين مي‌تواند هم يادآور جنگ باشد و هم يادآور حضور جبرئيل در نينوا به‌صورت درويشي نزد امام حسين(ع). در كاشيكاري‌هاي مذهبي نيز با چنين تصاويري روبه‌رو هستيم.
سمبل دست بريده يادآور حماسه كربلاست و در اين عرصه، مي‌تواند يادآور نوايي باشد كه در نينوا سر داده شد؛ نوايي كه از اعماق قرون به‌گونه‌اي نمادين در بطن اين نقش جاي مي‌گيرد و براي بينندگان، مجسم‌كننده حماسه كربلاست؛ كبوتر و آهو. كبوتران سفيد در غروب خونين كربلا از واقعه‌اي ناگوار خبر مي‌دهند و گاهي نقاشان، كبوتران سپيد را به كنايه كفن سپيد و خون‌آلود شهيدان نقش كرده‌اند. آهو نماد مظلوميت و بي‌گناهي و ظلمي كه بر پاكان اهل‌بيت(ع) رفته است؛ از اين‌رو تعجبي نيست اگر در كنار صحنه كربلا و جنگ امام حسين(ع) نقش ببندد.
جريان نقاشي قهوه‌خانه‌اي جدا از نقاشي رسمي مانند كمال‌الملك و... در دل مردم و قشرهاي پايين‌تر رشد و نمو پيدا كرد و حتي سفارش‌دهندگان نيز از اين قشر بودند. رابطه تنگاتنگ نقاشي قهوه‌خانه‌اي با نقالي و تعزيه‌خواني باعث شد مردم عادي آرزوي زندگي با قهرمانان اسطوره‌هاي ملي و مذهبي را داشته باشد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 190]