گامي تازه براي گسترش مناسبات اتحاديه اروپا - آمريكاي لاتين

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: گامي تازه براي گسترش مناسبات اتحاديه اروپا - آمريكاي لاتين
پنجمين نشست مشترك سران و وزيران امور خارجه كشورهاي آمريكاي لاتين و حوزه كارائيب و اتحاديه اروپايي با حضور حدود پنجاه تن از روساي جمهور و نخست‌وزيران كشورهاي فوق و با هدف بررسي تدابيري عليه پديده گرم شدن هوا و همچنين راه‌هاي مبارزه با فقر و حل و فصل بحران غذايي جهاني، ماه مي گذشته در ليما، پايتخت پرو برگزار شد. تاكيد طرفين بر همكاري در زمينه‌هاي امنيتي (تروريسم، جنايات سازمان يافته، مواد مخدر) در چارچوب حقوق بين‌الملل، ابراز نگراني نسبت به افزايش قيمت‌هاي مواد غذايي، تاكيد بر لزوم اتخاذ سياست‌هايي براي ريشه‌كني گرسنگي و مقابله با فقر، ضرورت اتخاذ تدابير فوري و ضروري براي كمك به كشورهاي آسيب‌پذير در برابر افزايش قيمت‌هاي مواد غذايي، ضرورت مقابله با عوامل به وجود آورنده مهاجرت‌ها، تاكيد بر اهميت مبارزه با نژادپرستي، تبعيض نژادي، بيگانه‌ستيزي، تاكيد بر لزوم برقراري گفتگوهايي در زمينه مهاجرت جهت تعيين چالش‌هاي موجود و يافتن راه‌هاي همكاري متقابل در اين خصوص، افزايش همكاري‌هاي طرفين در زمينه پيشگيري و مقابله با قاچاق مهاجران و تاكيد بر همكاري در زمينه انرژي، از جمله موارد مورد اشاره در بيانيه ليما بود.

مقاله حاضر به بررسي اهميت اين نشست براي گسترش همكاري جهاني مي‌پردازد.‌

‌***

پنجمين نشست مشترك سران و وزيران امور خارجه كشورهاي آمريكاي لاتين و حوزه كارائيب و اتحاديه اروپايي با حضور حدود پنجاه تن از روساي جمهور و نخست‌وزيران كشورهاي فوق و با هدف بررسي تدابيري عليه پديده گرم شدن هوا و همچنين راه‌هاي مبارزه با فقر و حل و فصل بحران غذايي جهاني در پايتخت پرو برگزار شد.

آنگلا مركل، صدراعظم آلمان، خوزه لوييز رودريگز زاپاترو، نخست وزير اسپانيا، فرانسوا فيون، نخست‌وزير فرانسه، نخست‌وزير اسلووني، خوزه مانوئل باروسو، رئيس كميسيون اروپايي، ، نخست‌وزير لهستان، نخست‌وزير هلند، به همراه روساي جمهور گواتمالا، پاراگوئه، ونزوئلا، آرژانتين، اكوادور و بوليوي از جمله شركت‌كنندگان در نشست مذكور بودند.

نشست سران اتحاديه اروپايي و آمريكاي لاتين هر دو سال يكبار به تناوب در يكي از كشورهاي دو منطقه برگزار مي‌شود.

اولين نشست در سال 1999 در ريو برزيل برگزار شد و نشست‌هاي دوم، سوم و چهارم به ترتيب در كشورهاي اسپانيا (2002)، مكزيك (2004) و اتريش (2006) برگزار گرديد. علاوه بر اجلاس سران، دو منطقه در قالب اتحاديه اروپايي - گروه ريو، در سطح وزيران خارجه نيز هر دو سال يكبار تشكيل جلسه مي‌دهند. به اين ترتيب، بين دو منطقه هر سال نشستي مشترك به تناوب در سطح سران يا وزيران صورت مي‌گيرد.‌

مساله گرمايش زمين، تغييرات آب و هوايي، بحران مواد غذايي و استفاده از سوخت گياهي كه در بحران مواد غذايي نقش دارد، در دستور كار نشست ليما قرار داشت. تاكيد طرفين بر همكاري در زمينه‌هاي امنيتي (تروريسم، جنايات سازمان يافته، مواد مخدر) در چارچوب حقوق بين‌الملل، ابراز نگراني نسبت به افزايش قيمت‌هاي مواد غذايي، تاكيد بر لزوم اتخاذ سياست‌هايي براي ريشه‌كني گرسنگي و مقابله با فقر، ضرورت اتخاذ تدابير فوري و ضروري براي كمك به كشورهاي آسيب‌پذير در برابر افزايش قيمت‌هاي مواد غذايي، ضرورت مقابله با عوامل به وجودآورنده مهاجرت‌ها، تاكيد بر اهميت مبارزه با نژادپرستي، تبعيض نژادي، بيگانه‌ستيزي، تاكيد بر لزوم برقراري گفتگوهايي در زمينه مهاجرت جهت تعيين چالش‌هاي موجود و يافتن راه‌هاي همكاري متقابل در اين خصوص، افزايش همكاري‌هاي طرفين در زمينه پيشگيري و مقابله با قاچاق مهاجران و تاكيد بر همكاري در زمينه انرژي، از جمله موارد مورد اشاره در بيانيه ليما بود.‌

*‌ واكنش مشترك‌

در بيانيه مذكور، واكنش و برخورد مشترك دو طرف در قبال مشكلاتي كه مردم دو منطقه با آن مواجه هستند، از جمله افزايش قيمت‌هاي مواد غذايي، مبارزه با فقر و نابرابري اجتماعي، مبارزه با تغييرات آب و هوا، توسعه پايدار و سياست‌هاي انرژي مورد تاكيد قرار گرفت. در اين بيانيه همچنين اعلام شد كه غلبه بر فقر، نابرابري و محروميت براي نيل به همبستگي اجتماعي، توسعه پايدار و كارآمدي همكاري بين دو منطقه، ضروري و سرنوشت‌ساز بوده و تغييرات آب و هوايي، مانعي بر سر راه رشد اقتصادي و باعث طولاني‌تر شدن آن است. در اجلاس ليما، مبارزه با فقر، نابرابري و انزواي اجتماعي، به عنوان يك اولويت اصلي در همكاري استراتژيك براي اتحاد دو منطقه مورد تاكيد قرار گرفت. رهبران اتحاديه اروپايي و آمريكاي لاتين همچنين تاكيد كردند كه تجارت، موتور رشد، توسعه پايدار و كاهش فقر مي‌باشد. اما در عين حال بايد در نظر داشت كه سياست‌هاي تجاري طوري برنامه‌ريزي شوند كه آثار منفي جهاني شدن به حداقل رسانده شود و جمعيت‌هاي فقير از منافع اين سياست بهره‌مند شوند. حفاظت از محيط زيست، دومين موضوع اصلي در دستور كار اجلاس سران اتحاديه و آمريكاي لاتين بود و شركت‌كنندگان، ارتباط روشني ميان توسعه اقتصادي و اجتماعي از يك سو و حفاظت از محيط زيست از سوي ديگر برقرار كردند. مقامات شركت‌كننده در نشست، متعهد شدند كه همكاري دو منطقه را در كليه زمينه‌هاي مربوط به محيط زيست همچون تغيير آب و هوا، پيشروي صحرا، انرژي، آب، تنوع زيست محيطي، جنگل‌ها، شيلات و استفاده از محصولات شيميايي تشويق نمايند. در گستره مربوط به محدودسازي پخش و نشر دي‌اكسيد كربن در هوا، طرفين نتوانستند به اهداف واحدي دست يابند. اتحاديه اروپايي در اين زمينه بسته‌اي از پيشنهادات را ارائه كرده است كه هدف از آنها حمايت بيشتر از حفظ محيط زيست در آمريكاي لاتين است. اعطاي وام‌هاي بلاعوض در ازاي حفاظت از جنگل‌هاي استوايي، از جمله اين پيشنهادات است.‌

همان‌گونه كه انتظار مي‌رفت تفاوت‌ها و تناقضات ميان ديدگاه‌ها و منافع شركت‌كنندگان، مانع از آن شد كه در بيانيه پاياني، فرمول‌بندي‌هاي عملي و تعهدآوري گنجانده شوند. به ويژه با توجه به قدرت‌گيري دولت‌هاي چپ‌گرا در شماري از كشورهاي آمريكاي جنوبي، خواست اتحاديه اروپايي در زمينه آزادسازي بيشتر مبادلات اقتصادي ميان دوقاره، با موافقت چنداني روبرو نشد. خانم كميسيونر روابط خارجي اتحاديه اروپايي در توضيح اين عدم توافق گفت: توافق در اين زمينه هميشه آسان نيست چرا كه كشورها در مراحل رشد اقتصادي متفاوتي هستند.

برخي در اين زمينه پيشرفته‌اند و برخي عقب‌مانده. از همين‌رو شايد لازم باشد كه در جستجوي پيشنهادهاي منعطف‌تري باشيم. اما در عين حال ما از كشورهاي آمريكاي جنوبي هم انتظار داريم كه در آينده انعطاف بيشتري نشان دهند تا سازش و توافقي به دست آيد.

تنها قراردادي كه در جريان اجلاس پرو به امضا رسيد، قرارداد جامع همكاري ميان اتحاديه اروپايي و كشورهاي فقير حوزه كارائيب بود. در زمينه مبارزه با فقر، اتحاديه اروپايي و آمريكاي لاتين توافق كردند كه تلاش‌هاي مشترك خود را افزايش دهند. به رغم نتايج كم‌بار اجلاس ليما، خانم مركل صدراعظم آلمان، آن را در مجموع مثبت ارزيابي كرد، زيرا به گفته وي ديدارها و ملاقات‌هاي متعدد دوجانبه و چندجانبه‌اي كه در حاشيه اين اجلاس صورت گرفت زمينه‌ساز همكاري‌هاي خوب بعدي خواهند بود.

* فرصتي براي گفتگو

نشست ليما فرصتي فراهم آورد تا مذاكرات ويژه‌اي ميان اتحاديه اروپايي و جامعه آند (مركب از بوليوي، كلمبيا، اكوادر و پرو)، آمريكاي مركزي، ‌ ‌Cariforum(مجموعه مركب از 13 كشور كارائيب و كشورهاي بليز، گويان و سورينام) و مركوسور (مركب از آرژانتين، برزيل، پاراگوئه، اروگوئه و ونزوئلا) صورت گيرد. همچنين مذاكراتي با كشورهاي شيلي و مكزيك كه اتحاديه اروپايي موافقنامه مشاركت را با آنها امضا كرده است، به عمل آمد. اروپايي‌ها پيش از اين، توافق‌نامه تجارت آزاد با مكزيك و شيلي منعقد كرده‌اند، اين توافق‌نامه شرايطي فراهم كرد تا تبادلات تجاري ميان دو طرف به‌طور چشمگيري افزايش يابد، اما كشورهاي اروپايي هنوز موفق نشده‌اند با ديگر كشورهاي منطقه آمريكاي لاتين چنين توافق‌نامه‌هايي امضا كنند. مكزيك كه هشت سال پيش توافق‌نامه تجارت آزاد با اروپا را امضا كرده است، ميزان تبادلات تجاري خود با اتحاديه اروپايي را از نوزده ميليارد دلار به چهل و هشت ميليارد دلار رسانده و اين كشور را بايد يكي ديگر از شركاي راهبردي اتحاديه اروپا قلمداد كرد، همان‌گونه كه برزيل از مدتي پيش به شريك راهبردي اروپا در منطقه آمريكاي لاتين تبديل شده است. در عوض اروپا براي نزديك شدن به كشورهاي حوزه (آند) چندان توفيقي حاصل نكرده است. برخي از كشورهاي منطقه از قبيل كلمبيا و پرو با انعقاد پيمان تجارت آزاد با اروپا موافق هستند و برخي ديگر از قبيل اكوادور و بوليوي با آن مخالفت مي‌كنند.‌

مقامات اتحاديه اروپايي تا آخرين لحظه تلاش كردند تا موافقت كشورهاي حوزه آند را براي مذاكره با گروه جلب كنند، اما تداوم اختلاف نظرات عميق ميان كشورهاي اين حوزه درخصوص انعقاد توافق‌نامه تجارت آزاد با اتحاديه اروپايي موجب شد مسئولان اروپايي و مقامات كشورهاي حوزه آند سرانجام در حاشيه نشست پرو، موافقت خود را با اصل مذاكره جداگانه كشور با كشور اعلام كنند. كلمبيا كه متحد آمريكا در منطقه به شمار مي‌رود پيش از اين، توافق‌نامه تجارت آزاد با واشنگتن را امضا كرده است اما بوليوي و اكوادور كه به طرز آشكاري گرايش به چپ دارند به شدت با انعقاد چنين پيمان‌هايي با آمريكا و حتي با اتحاديه اروپايي مخالفت مي‌كنند اتحاديه اروپايي همچنين اميدوار است بتواند توافق‌نامه همكاري كه شامل پيمان تجارت آزاد باشد با كشورهاي عضو بازار مشترك مركوسور امضا كند اما مذاكراتي كه در اين زمينه آغاز شده است، در سال 2004 به بن‌بست رسيد و تاكنون پيشرفت اميدواركننده‌اي در آن صورت نگرفته است.‌

با توجه به اينكه اتحاديه اروپايي دولتي كردن صنايع سنگين و صنعت انرژي را كه مورد حمايت دولت‌هاي چپ‌گراي آمريكاي لاتين است موجب ترس سرمايه‌گذاران خارجي براي سرمايه‌گذاري در اين منطقه مي‌داند، لذا در مذاكرات اصلي اجلاس، از اين مساله انتقاد كرد.‌

*‌ مبارزه با فقر‌

در زمينه مبارزه با فقر نيز اگرچه اتحاديه اروپايي خواهان همكاري بيشتري با آمريكاي لاتين مي‌باشد، اما مشكل اينجاست كه نمي‌توان براي همه كشورهاي اين منطقه، اهداف مشابهي را تعريف نمود. زيرا اين كشورها به لحاظ رشد اقتصادي با يكديگر بسيار متفاوتند. در مورد انعقاد قرارداد تجارت آزاد با اتحاديه اروپايي كه از جمله اهداف اين اتحاديه مي‌باشد، ميان كشورهاي گوناگون آمريكاي لاتين اتفاق نظر وجود ندارد.‌

نشست سران اتحاديه اروپايي و آمريكاي لاتين - كارائيب كه به اختصار ‌‌LAK ناميده مي‌شود، متشكل از 60 كشور با جمعيتي قريب به يك ميليارد نفر مي‌باشد كه نزديك به يك چهارم توليد ناخالص جهان را به خود اختصاص مي‌دهد، در شرايط كنوني رابطه بين دو منطقه بازتابي است از اهميت فزاينده و توانايي‌هاي بالقوه آمريكاي لاتين و همچنين نشانه‌اي است از اراده طرفين براي تقويت بيشتر اين رابطه در آينده. اتحاديه اروپا شريك سياسي و اقتصادي مهم براي آمريكاي لاتين محسوب مي‌شود و در حكم بزرگترين كمك كننده در زمينه توسعه، دومين سرمايه‌گذار بزرگ خارجي با رقم 2/1 ميليارد يورو در سال و دومين شريك مهم تجاري در منطقه آمريكاي لاتين و كارائيب مي‌باشد. همكاري‌هاي تجاري و اقتصادي، يكي از مهمترين حوزه‌هاي روابط اتحاديه اروپا - آمريكا لاتين به شمار مي‌رود. از مهم‌ترين اهداف همكاري‌هاي تجاري و اقتصادي اتحاديه اروپا - آمريكاي لاتين مي‌توان به هماهنگ ساختن رويكردهاي سياسي، تقويت همبستگي اجتماعي و مقابله با نابرابري و فقر و نيز تقويت همگرايي منطقه‌اي اشاره كرد.‌

*‌ مبارزه با مواد مخدر‌

همكاري و هماهنگي اتحاديه اروپايي و منطقه آمريكاي لاتين و كارائيب، در زمينه مبارزه با موادمخدر از ديرباز وجود داشته است. به اعتقاد اتحاديه اروپايي، طرفين بايد به تقويت و هماهنگي همكاري‌هاي خود در زمينه مبارزه با مواد مخدر، به ويژه در چارچوب سازمان ملل و آژانس‌هاي ويژه بپردازند. از آنجا كه بعد از آمريكاي شمالي، اتحاديه اروپايي دومين بازار هدف قاچاقيان مواد مخدر آمريكاي لاتين به شمار مي‌رود، اتحاديه اروپايي دستيابي به راهكارهاي عملي و هماهنگي در زمينه مبارزه با مواد مخدر را در دستور كار خود با كشورهاي آمريكاي لاتين قرار داده است كه نمونه بارز آن، صدور در ژوئن 2005 در زمينه مبارزه با مواد مخدر است. از سوي ديگر، اتحاديه اروپايي همواره با چالش مهاجرت غيرقانوني روبرو بوده است. فقر، نابرابري اجتماعي و اقتصادي و بي‌ثباتي سياسي از جمله عواملي است كه بسياري از مردم آمريكاي لاتين را به اروپا مي‌كشاند، اتحاديه اروپايي اقدامات هماهنگي را براي پيشگيري و مقابله با موج مهاجرت غيرقانوني از آمريكاي لاتين به اتحاديه اروپا (به ويژه دو كشور اسپانيا و پرتغال) در پيش گرفته است.‌

نگاهي اجمالي به تحولات چند دهه گذشته نشان مي‌دهد كه از دهه 1960، اتحاديه اروپايي همواره به دنبال برقراري پيوندهايي نزديك و دوجانبه با منطقه آمريكاي لاتين و حوزه كارائيب بوده است. روابط بين كشورهاي اين دو منطقه، به ويژه پس از پايان جنگ سرد، روند تكاملي و روبه رشدي را شاهد بوده است، امروزه اين روابط، منعكس كننده اهميت روزافزون و قابليت رو به رشد منطقه آمريكاي لاتين در نزد اتحاديه اروپايي است. در كنار همكاري‌هاي گسترده اقتصادي و تجاري، موضوعات متنوعي مانند گفتگوهاي سياسي دوجانبه پيرامون مسائلي چون روند همگرايي منطقه‌اي، دموكراسي، آزادي‌هاي سياسي و حقوق بشر در آمريكاي لاتين، مبارزه عليه تروريسم، فقر، مواد مخدر، پول‌شويي و جرائم سازمان يافته، مهاجرت غير قانوني، مسائل و بحران‌هاي زيست‌محيطي، تنوع زيستي و تغييرات جوي و بلاياي طبيعي، تامين انرژي به ويژه در حوزه نفت خام، آموزش عالي، فناوري و جامعه اطلاعاتي در دستور كار روابط اتحاديه اروپايي - آمريكاي لاتين قرار دارد.‌

*‌ نگراني‌هاي اروپا‌

با وجود روابط تاريخي بين اروپا و آمريكاي لاتين، عواملي مانند پيشينه استعماري دول اروپايي، فضاي دو قطبي نظام بين‌المللي در دوران جنگ سرد، سلطه ايالات متحده آمريكا و وجود نظام‌هاي ديكتاتوري و اقتدارگرا همراه با بي‌ثباتي سياسي و وقوع كودتاهاي متعدد، مانع از شكل‌گيري روابط پايدار و منسجم بين اين دو منطقه از جهان گرديد. آنچه باعث نگراني اتحاديه اروپا در مقطع كنوني شده است، اختلافات فزاينده و روند حركتي متناقض ميان كشورهاي آمريكاي لاتين است. در حالي كه كشورهايي مانند شيلي و كلمبيا طرفدار اقتصادهاي بازار آزاد هستند و اشتياق دارند سرمايه‌گذاري اروپايي‌ها را جذب كنند، اما كشورهاي ديگر مانند بوليوي و ونزوئلا به سمت كنترل گسترده‌تر دولتي بر اقتصاد حركت مي‌كنند.

در حقيقت اروپايي‌ها شاهد يك آمريكاي لاتين منشعب هستند كه آنها را نسبت به ايمني سرمايه‌گذاري در اين قاره نگران مي‌كند. در مجموع، اين مسائل باعث گرديد كه اتحاديه اروپايي خواستار رفع ناهمگوني‌ها در مواضع آمريكاي لاتين و اتخاذ يك راهبرد مشخص و همه‌جانبه از سوي كشورهاي اين منطقه شود.‌

دوشنبه 18 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 293]