درباره نوشته ژان پل‌سارتر؛سارتر، فيلسوف تئاتر - آرش نقيبيان

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: درباره نوشته ژان پل‌سارتر؛سارتر، فيلسوف تئاتر - آرش نقيبيان
خبر چاپ ترجمه جديدي از نمايشنامه مگس‌هاي ژان‌پل‌سارتر در روزگاري كه كتاب‌هاي خوب و تاثيرگذار بنا به دلا‌يل فراواني كه افتد و داني كمتر روانه كتابفروشي‌ها مي‌شود، احتمالا‌ بايد خوشحال‌مان كند! خصوصا اينكه با نمايشنامه‌اي از فيلسوف و نويسنده بزرگ فرانسوي ژان پل‌سارتر 19800 - 1905) روبه‌رو باشيم كه در ايران بي‌نياز از معرفي است. كنت تاينان منتقد انگليسي تئاتر كه در زمان حيات سارتر مصاحبه مفصلي با او انجام داد و در سال 1355 ترجمه فارسي كتاب توسط استاد ابوالحسن نجفي منتشر شد، سارتر را فيلسوف تئاتر مي‌نامد و معتقد است كه آثار نمايشي اين انديشمند بزرگ بهتر و بيشتر از رمان‌ها و رساله‌هاي فلسفي‌اش بازتاب‌دهنده انديشه‌هاي فلسفي و خصوصا دكترين فلسفي سارتر - اگزيستانسياليسم - است. ايدون بلا‌نژه منتقد و مورخ ادبيات معاصر فرانسه نيز در كتاب ارزشمند معتقد است اصول فلسفه اگزيستانسياليسم سارتر در آثار نمايشي اين فيلسوف به بهترين وجهي تحليل و بررسي شده است.

تئاتر ژان پل سارتر را به دو بخش متفاوت مي‌توان تقسيم كرد: ‌1-‌تئاتر سياسي و ايدئولوژيك . 2-‌تئاتر فلسفي. در قسم اول به آثاري چون ، و برمي‌خوريم و در بخش دوم، آثار درخشاني چون ، ، را مي‌بينيم. خوشبختانه آثار سارتر از سال‌هاي دهه 30 خورشيدي تا امروز مرتب به فارسي ترجمه شده است، هر چند برخي از كتاب‌هاي مهم او امروز در بازار كتاب ايران ناياب است. نمايشنامه را ابتدا صديق ‌آذر در سال 1339 به فارسي ترجمه كرد، سپس دكتر سيما كوبان در سال 1363 ترجمه ديگري از اين اثر به دست داد. از اواسط دهه 1360 خورشيدي اين نمايشنامه (مگس‌ها) در بازار كتاب ايران ناياب بود و از اين رو اقدام نشر ثالث و مترجم كتاب در بازتوليد اين متن فخيم ادبي در خور ستايش و تحسين است.

نمايشنامه براي اولين بار در سال 1943 به چاپ رسيد و در همان سال به كارگرداني شارل دولن در پاريس روي صحنه رفت. پس از اولين اجرا با واكنش‌هاي متفاوتي روبه‌رو شد. عده‌اي از منتقدان فرانسوي با بزرگنمايي پيام سياسي نمايشنامه كه همانا طغيان عليه نظام حاكم است، به اين برداشت رسيدند كه پيام نمايشنامه در زمان اشغال فرانسه، سرپيچي از نظم باسمه‌اي رژيم پتن و حكومت ويشي در فرانسه است. بي‌گمان در شرايط اختناق، اثر هنري شكلي سياسي - انقلا‌بي به خود مي‌گيرد و جالب اينجا است كه خود سارتر نيز در آن زمان تلويحا از اين ايده دفاع كرد، اما با گذشت زمان، ارزش‌هاي فلسفي اين اثر بر جنبه سياسي آن غلبه كرد و امروز با همين نحوه نگاه است كه پس از 60 سال از نگارش آن همچنان در سراسر جهان بر روي صحنه مي‌رود.

براي آشنايي ذهن خوانندگان، فشرده‌اي از مضمون اين نمايشنامه را به دست مي‌دهيم: سارتر، زمان و مكان نمايشنامه را به يونان باستان برده و از اساطير مشهور يونان در مقام قهرمانان تراژدي خود استفاده كرده است.

ماجرا در شهر در يونان باستان و در زمان سلطنت اژيست پادشاه افسانه‌اي يونان مي‌گذرد. اژيست پس از كشتن آگاممنون پدر اورست و الكتر و پس از ازدواج با زن او (كلمينستر) حكومت وحشت و خشونت را برپا كرده است. الكتر دختر آگاممنون كه به مرتبه كنيز و خدمتكار تنزل يافته است، اورست را مي‌بيند و بي‌آنكه او را به جا بياورد، مجذوب و شيفته‌اش مي‌گردد. در مراسم توبه‌اي كه هر سال به يادبود مرگ آگاممنون برگزار مي‌شود و طي آن ارواح مردگان به شهر باز مي‌گردند، الكتر جمعيت را خطاب قرار مي‌دهد و آنها را به شورش فرا مي‌خواند و نزديك است كه آنها را به قيام برانگيزد، اما ژوپيتر با معجزه‌اي مصلحتي ميان مردم وحشت مي‌افكند. الكتر از بيم جان در معبدي متحصن مي‌شود. اورست در‌آنجا به سراغش مي‌رود و خود را به او مي‌شناساند... شاه و ملكه بدين شكل به قتل مي‌رسند ولي الكتر از اين پس از برادرش كه (قاتل) است وحشت دارد و... اين اثر كه در آن شخصيت اورست با گفتارها و كردارهايش در واقع مظهر آزادي است و حكومت ظلم و ستم را به چالش مي‌گيرد، همان‌گونه كه ذكر گرديد، در زمان اشغال فرانسه به دست آلمان‌ها و حكومت دست‌نشانده ژنرال پتن سروصداي بسياري برپا كرد؛ چراكه آن را دعوت به شورش در برابر نظامي اخلا‌قي و اجتماعي كه در آن زمان بر فرانسه حكومت مي‌كرد مي‌ديدند.

‌* ترجمه مهدي روشن‌زاده، نشر ثالث، چاپ اول، 1387

انتهاي خبر // روزنا - وب سايت اطلاع رساني اعتماد ملي//www.roozna.com
------------

------------
پنجشنبه 14 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 147]