نقد متون علوم اسلامي/ 61آيت‌الله نكونام:قرآني بودن ملاصدرا مكتبش را بر انديشه‌ها چيره كرده است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: نقد متون علوم اسلامي/ 61آيت‌الله نكونام:قرآني بودن ملاصدرا مكتبش را بر انديشه‌ها چيره كرده است
گروه انديشه: مكتب فكري ملاصدرا در زمينه تفسير حتي در عصر حاضر نيز بالندگي و رشد داشته و ركود پيدا نكرده‌ و مي‌توان وي را فيلسوفي قرآني دانست كه خاصيت قرآني بودن وي، او را تاكنون زنده نگه داشته و مكتبش را بر انديشه‌ها چيره كرده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، آيت‌الله «محمدرضا نكونام» مدرس حوزه علميه قم و نويسنده كتاب‌هاي «معاد جسماني»، «فلسفه نوين» و «چرايي و چگونگي انقلاب اسلامي»، در گفت‌وگو با سرويس انديشه، در مورد تأثيرپذيري عارفان مسلمان از قرآن، ضمن بيان مطلب فوق گفت: بين سهروردي، ابن‌سينا و ملاصدرا، ملاصدرا قرآني‌تر است. ملاصدرا كه هر دو روش اشراق و مشا را ناقص مي‌ديد و در جمع ميان شريعت، حكمت و طريقت مي‌كوشيد، بر آن شد تا برهان و عرفان را به قرآن نزديك كند. آزادانديشي وي او را از قشري‌گرايي دور كرد. وي حساسيتي نسبت به عارفان، متكلمان و فيلسوفان مشايي و اشراقي، صوفيان و قلندران نداشت و نظام علمي را محك برگزيدن آرا مي‌دانست.

وي افزود: ملاصدرا در كتاب «اسفار» خود دو سير فكري را دنبال كرده و بيشتر خردگرايي را پاس داشته، اما گاه در حاشيه آن از معارف شهودي سخن گفته و در كنار سير عمومي خود، سير خاصي را نيز دنبال كرده است. وي نمي‌توانسته داده‌هاي عرفاني را ناديده بگيرد و از طرفي براي ارائه آن به عموم ناچار از ارائه فلسفه‌اي عامه‌گرا بوده و ا زاين رو مي‌توان گفت وي «عرفان جمعي» عامه‌گرا را پي‌ريزي كرده و آن‌چه را به نظر وي درست و صادق مي‌آمده از ديگر مكاتب فرا گرفته و گزاره‌هاي كاذب را كنار گذاشته است.

نويسنده كتاب «سير انديشه» گفت: ملاصدرا روشنفكري را پاس داشته و از گزاره‌هاي متون ديني و به ويژه قرآن غفلت نكرده و از اين روست كه مي‌توان گفت وي بيشترين گرايش را به قرآن داشته و از آن بيشترين استفاده را كرده است. مرحوم صدرا است كه هم تفسير قرآن دارد و هم بر اصول كافي شرح مي‌نويسد، تا هماهنگي فلسفه و عرفان خود را با دين به اثبات برساند، اما هيچ يك از افراد ياد شده چنين هدف و همتي نداشته‌اند و نوشته‌هاي آنان در اين زمينه ناچيز است.

وي تصريح كرد: ملاصدرا كتاب «كسر اصنام الجاهلية» را مي‌نويسد تا بت‌هاي ناداني و پيرايه‌گرايي و گزاره‌هاي كاذب گروه‌هاي ياد شده را بشكند. بايد گفت ملاصدرا فيلسوفي انقلابي است كه چنين عنواني براي كتاب خود انتخاب مي‌كند، چون زمان وي كه زمانه پرآشوبي بوده و حتي بدخواهان وي زمينه تبعيد او را به وجود آوردند، وي با تمام شجاعت، رشادت و آزدگي چنين سخن مي‌گويد و از كسي ترس ندارد و باجي نمي‌پردازد پس چنين فيلسوف و متكفري نمي‌تواند سياسي و انقلابي نباشد.

اين محقق اظهار كرد: مرحوم ملاصدرا از ديگر بزرگان ياد شده روشنفكري و خبرويت بيشتري داشته و همين خصيصه سبب مي‌شود وي بيشترين استفاده را از قرآن ببرد، همان‌گونه كه بيشترين بهره را از دانشمندان ياد شده داشته است. البته نبوغ ابن‌سينا بيش از وي است. فيلسوفان مذكور همه از اساتيد معنوي او بوده‌اند و ملاصدرا تمامي كتاب‌هاي محيي‌الدين، ابن‌سينا و شيخ اشراق را بارها ديده و به دقت مطالعه و استفاده كرده است و از عبارت آنان در كتاب‌هاي خود بسيار آورده و آن را نقد و تحليل كرده است.

وي يادآور شد: ملاصدرا نسبت به ابن‌عربي كمتر به آسيب تأويل‌گرايي نادرست دچار شده و كمتر مي‌شود نمونه‌اي از تحريف معنوي قرآن را در آثار وي ديد. البته اين كه مي‌گوييم اين بزرگان به تحريف معنوي قرآن دچار شده‌اند، به اين معنا نيست كه كار آنان هم‌چون اهل كتاب امري عمدي باشد، بلكه آنان تحت تأثير مكتب فكري خويش و ناخودآگاه به اين آسيب گرفتار شده‌اند؛ چرا كه مكتب انديشه‌اي خود را منطق فهم خود قرار داده‌اند.

نكونام يادآور شد: تفسير ملاصدرا تفسيري عالمانه از قرآن است و موارد تأويل باطن و ناديده گرفتن ظاهر در آن كمتر به چشم مي‌آيد. اين مشي در تفسير گرانسنگ «الميزان» نيز خود را نشان مي‌دهد. علامه طباطبايي نيز مشي ملاصدرا را با تفاوت‌هايي كه در روش تفسيري خود دارد پي مي‌گيرد و براي رسيدن به باطن، ظاهر قرآن را با ظاهر آن مقايسه مي‌كند.

وي در پايان خاطرنشان كرد: در واقع مي‌توان گفت مكتب فكري وي حتي در زمينه تفسير در عصر حاضر نيز بالندگي و رشد داشته و ركود پيدا نكرده‌ است و مي‌توان وي را فيلسوفي قرآني دانست كه خاصيت قرآني بودن وي، او را تاكنون زنده نگه داشته و مكتبش را بر انديشه‌ها چيره كرده است. البته بايد توجه داشت كه مكتب وي خالي از كاستي نيست و درستي روش نشانه درستي داده‌هاي فكري نيست و ميان ماده و صورت بايد تفاوت قائل شد.
چهارشنبه 13 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 268]