گوران....

واضح آرشیو وب فارسی:پی سی سیتی: به‌سه‌رهات و شوێنه‌واری مامۆستا گۆران1962 - 1904
تاران: هیوا (دوكتور ئه‌میری حه‌سه‌نپوور) ڕه‌شه‌مه‌ی 2574ی كوردی[1963ی زایینی، 1341ی هه‌تاوی]
به‌سه‌رهاتی مامۆستا گۆران

مامۆستا گۆران (عه‌بدوڵڵا به‌گ) له ساڵی 1904 یا 1905 له هه‌ڵه‌بجه له دایک بوو.

له منداڵیدا ده‌ستی كرد به خوێندنی (قوڕئان). دوای دامه‌زرانی هه‌وه‌ڵ قوتابخانه‌ی تركان له هه‌ڵه‌بجه، له پۆلی یه‌كه‌م ده‌ستی به خوێندن كرد.

له ده‌وری ئیحتیلال(ده‌ست داگرتنی ئینگلیس به سه‌ر عێڕاق) مامۆستا توانی پۆلی چواری ئیبتیدایی ته‌واو بكا.

ساڵی 1919 دوو كه‌ڕه‌ت ماڵه‌كه‌یان تاڵان كرا و مامۆستا ده‌ستی له خوێندن هه‌ڵگرت. هه‌ر له‌‌و ساڵه دا بابی مرد. دوای ماوه‌یه‌ک له هه‌ڵه‌بجه‌ڕا ماڵیان گوێزته‌وه بۆ هه‌ورامان.

له 1921 ده‌چێته "مدرسه علمیه كركوک" به‌ڵام چه‌ند مانگێک زیاتر ناتوانێ بخوێنێ، كاكیشی ده‌مرێ و ئه‌ویش بۆ به‌ڕێوه‌بردنی ژیانی دایكی ده‌گه‌ڕێته‌وه.

له ساڵی 1937 به یارمه‌تی "ته‌وفیق وه‌هبی به‌گ" له یانه‌ی ڕێگاوباندا داده‌مه‌زرێ.

دوای شۆڕشی عێڕاق له 1958، گۆران ده‌بێته مامۆستای شێعر و ئه‌ده‌بی كوردی له به‌شی كوردیی زانستگای به‌غدا. ڕۆژی 21 دێسامبری 1962 ئه‌ستێره‌ی ژیانی مامۆستا گۆران له ئاسمانی ئه‌ده‌بی كوردی ئاوا بوو.

هۆنراوه‌كانی مامۆستا گۆران

هۆنراوه‌كانی مامۆستا به‌شی زۆری له گۆڤاره‌كاندا بڵاو بۆته‌وه. به‌ڵام له 1943 "گه‌شتی هه‌ورامان" كه له جوانترین هۆنراوه‌كانی مامۆستا گۆرانه، له "خوێنده‌واری باو"ی مامۆستا ته‌وفیق وه‌هبی به‌گ، بۆ نمونه‌ی پیتی لاتینی كوردی چاپكرا. له 1950 كۆمه‌ڵه‌شێعرێک به نێوی "به‌هه‌شت و یادگار" له به‌غدا له سه‌ر ئه‌ركی علاءالدین سجادی له چاپخانه‌ی معارف بڵاو بۆوه. "به‌هه‌شت و یادگار" له 71 لاپه‌ڕه دا 31 هه‌ڵبه‌ستی تێدا بوو كه ئه‌و هه‌ڵبه‌ستانه زۆرتر "له‌گه‌ڵ بابه‌ته‌كانی جوانی دڵداری" خه‌ریک بوون. هه‌ر له‌و ساڵه دا "فرمێسک و هونه‌ر" به یارمه‌‌تی ڕه‌شید عارف له چاپخانه‌ی معارفی به‌غدا ده‌ركه‌وت. 87 لاپه‌ڕه‌ی ئه‌و نامیلكه‌یه به 12 هه‌ڵبه‌ست و دوو هاوینه‌گه‌شت ڕازابۆوه. دوو هاوینه‌گه‌شته‌كه - گه‌شتی هه‌ورامان و گه‌شتی قه‌ره‌داغ - یه‌كێكیان 10 به‌ند، ئه‌ویدی 21 به‌نده.

له 1957 س - ج - ئێدمۆندس، كه كوردناسێكی ئینگلیزییه، له كتێبه‌كه‌ی دا گه‌شتی هه‌ورامانی به پیتی لاتینی كوردی، كه له ئی مامۆستا وه‌هبی به‌گ وه‌رگیراوه، نووسی. له پاڵ هه‌ر یه‌ک له به‌نده‌كانی ئه‌و گه‌شته وه‌رگێڕاوه‌كانی به ئینگلیزی نووسیوه. ڕۆزنامه‌ی كوردستان، چاپی تاران، له ساڵی چواره‌‌می، گه‌شتی هه‌ورامان و 14 به‌ندی گه‌شتی قه‌ره‌داغی له‌گه‌ڵ 16 هه‌ڵبه‌ستی دی بڵاو كردۆته‌وه.

شێوه‌ی شێعر و هه‌ڵبه‌سته‌كانی گۆران

مامۆستا گۆران با‌شتر له گشت شاعیرانی كورد توانی ته‌بیعه‌تی شێعری كوردی له هه‌ڵبه‌سته‌كانیدا بپارێزێ. با له پێشدا بزانین ته‌بیعه‌تی شێعری كوردی چۆنه؟ "قه‌واعیدی عه‌رووزی" شێعری عه‌ڕه‌بی و فارسی وه‌ک دیل له به‌ند دا ده‌ست پێچ كردووه. كورد نه‌ته‌وه‌یه‌كه عاشقی ئه‌فسانه، پیاوه‌تی و سه‌ربه‌ستی؛ له سه‌ر ئه‌وه‌شڕا زمانه‌كه‌یان هێزێكی ته‌بیعی هه‌یه بۆ به‌یان كردن. ئه‌و نه‌ته‌وه‌یه هه‌ڵبه‌ست و هۆنراوه‌یه‌كی زۆری ده‌رخستووه، وه ده‌توانین بڵێین كه هه‌میشه خاوه‌نی هه‌ڵبه‌ست و گۆرانی بووه كه به‌شی زۆریان ئێجگار به نرخن. قه‌واعیدی ئالۆز و شێواوی "علم عروض" كه شێعری فارسی و عه‌ڕه‌بی و تركی بێ هێز و بێ نوكته كردووه، له كوردیدا ته‌ئسیری نه‌بووه. زمانی كوردی له بناغه دا شاعیرانه‌یه؛ وه گه‌لی كورد، زۆرتریان شاعیرن. شێعری كوردی ته‌واو ته‌بیعییه، شتی مه‌سنووعی ناتوانێ جێی تێدا بكاته‌وه. هۆنه‌ر ده‌توانێ هه‌ر كاتێ ویستی ڕێ و شوێنێكی تازه دروست بكا. شێعری كوردی قاعیده‌یه‌كی سابتی نییه كه شێعر ده‌ربه‌ستی بێ. هۆنه‌ری كورد ده‌یه‌وێ بیری خۆی ده‌ربڕێ و ئامانجی ته‌نیا ئه‌وه‌یه كه ئه‌و بیره‌ی به باشی و ڕوونی وه‌دی بێنێ. هه‌ر شێعرێک و هه‌ر گۆرانییه‌ک، شێوه و ڕێ و ڕه‌وشتی تایبه‌تی خۆی هه‌یه.
با بزانین بیروڕای مامۆستا گۆران چۆنه: "شێعره تازه‌كان به وه‌زنی په‌نجه(هجا) هه‌ڵبه‌ستراون، كه هه‌رچه‌ند شێعردۆسته‌كانی كۆن به خوێندنه‌وه‌ی ڕانه‌هاتوون، به‌ڵام له‌به‌ر ئه‌وه‌ی وه‌زنی تایبه‌تیی نه‌ته‌وه‌ییمانه له‌گه‌ڵ خصائیصی زمانه‌كه‌مان چاتر ڕێک ئه‌كه‌وێ، به پێویستم زانی له ماوه‌ی ته‌قه‌لای ئه‌ده‌بیی خۆما، ڕۆژ به ڕۆژ به‌ره‌و لایه‌نی به‌كارهێنانی ئه‌م وه‌زنه بچم، تا له‌م چه‌ند ساڵه‌ی دواییدا وه‌زنی عه‌رووزم به ته‌واوی، وه لام وایه بۆ ئێجگاری، به‌ڕه‌ڵڵا كرد؛ مه‌گه‌ر پێویستێكی هانده‌ری تایبه‌تی ڕوو بدا."[4] به‌ڕاستی شێعری گۆران مۆسیقای تێدایه؛ كه خوێنه‌ری شێعره‌كانی له كاتی خوێندنه‌وه دا گوێی لێ ده‌بێ و ئێحساسی ده‌كا. له "به‌یت و چریكه‌"ی كوردیدا نه‌سر و هه‌ڵبه‌ست و مۆسیقا تێكه‌ڵن. به‌یتبێژ له به‌یتێكدا ئه‌وی هه‌ڵبه‌سته ده‌بێ به ئاهه‌نگ بیخوێنێ و ده‌نگی لێ هه‌ڵێنێ. هه‌ر هه‌ڵبه‌سته‌ش هه‌وای خۆی هه‌یه. هۆنراوه‌كانی مامۆستا گۆران ده‌ڵێی به‌شێكه له‌و هه‌ڵبه‌ستانه كه له چریكه‌یه‌ک هێنراوه‌ته ده‌رێ و عنوانێكی له‌سه‌ر دانراوه. لێره دا وێنه‌یه‌ک له هه‌ڵبه‌ستی دوو چریكه‌ی به‌ناوبانگی كوردی (خه‌ج و سیامه‌ند) و (مه‌م و زین) ده‌بینین كه به دوای واندا هه‌ڵبه‌ستێكی گۆران دێ. ئه‌و هه‌ڵبه‌ستانه ئی زۆر كۆنن. شه‌باهه‌تی شێوه‌ی شێعری گۆران(نه‌ک شه‌باهه‌تی مه‌عنا) له‌گه‌ڵ شێوه‌ی ئه‌و هه‌ڵبه‌ستانه كه له بیرێكی ساكار و ژیری كوردی سه‌رچاوه‌ی گرتووه، ده‌رده‌كه‌وێ:

ئه‌وه برام هاتووه، یه‌كه، سه‌ر تا پێی كینه و چه‌كه.
برام هاتوون دوونه، خه‌نجه‌ریان ده‌سوونه،
له بۆ گرتنی من هاتوونه،
برام هاتوون سێنه، هه‌موو شمشیر پێنه،
بۆ گرتنی من دێنه،
برام هاتوون چوارن، ته‌واو لێم داخدارن،
له گرتنی من هارن... - [چریكه‌ی خه‌ج و سیامه‌ند]

<> <> <> <>

چۆن بڵێن ئه‌وه‌تانێ ماوه! (خه‌جێ) (سیامه‌ند)ییه؟
به خودای خودای پاكی، به یه‌زدانی ڕووناكی
سوێند به جوانی و چاكی، به (تۆ) ڕۆڵه‌ی ئاو و خاكی
به خۆشه‌ویستی و جوانێ، به مه‌رگ و ژیانێ
به ڕۆژی ئاسمانێ، به ئاوه‌ڕوونكه‌ی كانێ،
به پیری كامرانی، لاوۆ هه‌رتۆم خودانی... - [چریكه‌ی خه‌ج و سیامه‌ند]

<> <> <> <>

میران ئه‌تۆ گه‌لێک به فیكری
هه‌رچه‌ند ده‌كه‌م میر مه‌م خۆی له‌سه‌ر ئه‌سپی ڕاناگری
میر! په‌كی خۆت مه‌خه خراپم لێ قه‌وماوه
ئه‌من گه‌لێكم پێ له تۆ خۆشتره ئه‌و ڕاوه
ئه‌مما، نه‌خۆشێكی بێ ئیختیارم، جه‌رگم بڕاوه
میر ده‌ڵێ: كاكه‌مه‌م له خۆم نابینم مراد و كاوێ
حوكمه ده‌بێ ده‌گه‌ڵ خۆم بتبه‌مه ڕاوێ... - [چرایكه‌ی مه‌م و زین] -

ئه‌وه‌ش به‌شێكه له "گوڵی خوێناوی" مامۆستا گۆران:

كوڕ:بڕوانه: شایی‌یه، چۆپی‌یه، له‌و ماڵه،
گوێ بگره! زوڕنایه، ده‌هۆڵه، شمشاڵه!
زه‌رد و سوور تێكه‌ڵ بوون، ژن و پیاو، هه‌رایه،
له‌و ناوه هه‌ر هاڕه‌ی هه‌یاسه‌ی تۆ نایه!
سا تو خوا، خێرا كه، با بڕۆین، ده‌ست بگرین،
به كامی دڵداری پێكه‌وه هه‌ڵپه‌ڕین!

كچ:گوڵ نه‌بێ بۆ سه‌رم: ئاڵ چه‌پكێ، زه‌رد چه‌پكێ،
نایه‌م بۆ زه‌ماوه‌ن، نایه‌م بۆ هه‌ڵپه‌ڕكێ!

گوران و...

گۆران له ده‌ربڕینی بیروڕای خۆی ئێجگار توانایه. مه‌به‌ستی خۆی ده‌توانێ وا ده‌ربڕێ كه خوێنه‌ری هه‌ڵبه‌سته‌كانی ئێحساسی وه‌ی بكا كه له‌گه‌ڵ خۆی قسه ده‌كا، وه یان له باسی دیمه‌نێک خوێنه‌ری هۆنراوه‌ی وی وه‌ده‌زانێ ئه‌و دیمه‌نه به چاو ده‌بینێ. "س - ج - ئێدمۆندس" مامۆستای زمانی كوردی له له‌نده‌ن، له كتێبه‌كه‌یدا ده‌نووسێ: "له بابه‌ت هه‌ورامانه‌وه هیچ ته‌وسیفێكی من جوانتر نابێ له‌وه‌ی كه میرزا عه‌بدوڵڵا گۆران، هۆنه‌ری ئێسته‌ی كورد له گه‌شتی هه‌ورامان دا كوتوویه كه...". هه‌روه‌ک خۆی ده‌ڵێ له‌وێ باسی هه‌ورامان ناكا و گه‌شتی هه‌ورامانی گۆران وه‌رده‌گێڕێته سه‌ر ئینگلیزی وه پێشكه‌ش خوێنه‌رانی ده‌كا.
له شێعره‌كانی گۆران دا زۆرتر باسی دڵداری و جوانی، دیمه‌نی كوردستان وه ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی كورد ده‌بینین. مه‌به‌ست له ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی ئه‌و ڕێ و شوێنه‌یه كه تایبه‌تی كوردانه، وه ئه‌وه‌ش بریتییه له شێوه‌ی قسه‌كردن، هاتوچۆی یه‌كتر(ته‌نانه‌ت نان خواردن) و ژنهێنان و گاڵته و گه‌پ كه له ناو گه‌لانی تر دا وه‌ک ئی كورد نییه و ئی وانیش جۆرێكی تره. به‌یانی به‌عزه گۆشه‌یه‌ک له ژیانی كۆمه‌ڵایه‌تی كورد وه‌ک وێنه‌ی ڕووناک و جوان له دوو هاوینه‌گه‌شته‌كه دا وه‌به‌ر چاومان ده‌كه‌وێ:

... شنه‌ی سێبه‌ری داری گوێز و توو
ئه‌سڕێ ئاره‌قی ڕێبواری مانوو
ته‌سكینی ڕێگای باخه‌وباخی وێڵ
"مانوو نه‌بی"یه: له‌م كێڵ بۆ ئه‌و كێڵ
"سه‌لامون عه‌له‌یک" مامه‌ی بن دار گوێز
سه‌لامی مانوو له پیری بێ هێز
"مه‌رحه‌با سه‌ر چاو" به‌چكه‌ی كاكۆڵ قیت... - [له گه‌شتی هه‌ورامان - ڕێگای ناو باخ]

<> <> <> <>

تا ته‌واو ئه‌بێ "ئه‌ڵاهوئه‌كبه‌ر"
په‌نگ ئه‌خواته‌وه لافاوی نوێژكه‌ر
نوێژ به‌تاڵ ئه‌بێ، جه‌ماعه‌ت بڵاو
چه‌ن پیرێک ئه‌بن به خڵته‌ی لافاو
سووچێک گه‌رم ئه‌كه‌ن به ڕازی جوانی
ئاخ به با ئه‌ده‌ن بۆ دنیای فانی... - [گه‌شتی هه‌ورامان - مزگه‌وت]

<> <> <> <>

دوو سێ قۆریه‌ی ڕه‌ش پشتێن ته‌نه‌كه
ئه‌كوڵا و هه‌ڵئه‌چوو ئه‌توت كه‌شكه‌كه
چای خه‌ست تێكدرا به كه‌وچكی چێو
ده‌رمان نۆش كرا پیاڵه‌ی لێوان لێو
ئه‌پاڕایته‌وه "مامه تو خوا به‌س"
نه‌رم نه‌ئه‌بوو خانه‌خوێی ناكه‌س؛
هه‌ر تێی ئه‌كرد بۆت، یه‌ک له‌سه‌ر یه‌كتر
به پیاڵه‌ی چڵكن، چای خه‌ستی وه‌ک قوڕ... - [گه‌شتی قه‌ره‌داغ - به‌ندی 12] - ["به‌ندی 11یه نه‌ک 12" - هێدی-]

له ته‌وسیفی دیمه‌نی شاخ و كێو، یان باڵای به‌رزی كچه ‌كوردێكی جوان گۆران مامۆستایه‌كی بێ وێنه‌یه:

گوڵه‌به‌ڕۆژه‌ی قژ زه‌ردی چاوكاڵ
مل كه‌چ وه‌ستابوو، سه‌رگه‌رمی خه‌یاڵ
له‌سه‌ر قه‌بره‌كان، داری ئه‌رخه‌وان
وه‌ک بووكی تارا سه‌وزی ئاودامان
ڕوو له عه‌رشی پاک ئه‌له‌رایه‌وه
بۆ گیانی مردوو ئه‌پاڕایه‌وه... - [گه‌شتی قه‌ره‌داغ - به‌‌ندی 3]

<> <> <> <>

كۆمه‌ڵه شاخێک سه‌خت و گه‌رده‌نكه‌ش
ئاسمانی شینی گرتۆته باوه‌ش
سه‌رپۆشی لووتكه‌ی به‌فری زۆر سپی
به دارستان ڕه‌ش ناو دۆڵی كپی - [ئه‌و دێڕه‌ ده وتاره‌كه دا كه‌وتووه. - هێدی-] -
جۆگه‌ی ئاوه‌كان تیایا قه‌تیس ماو
هه‌ر ئه‌ڕۆن ناكه‌ن پێچی شاخ ته‌واو... - [گه‌شتی هه‌ورامان - دیمه‌نی ڕێگا و بان] -

"به‌سته‌ی دڵدار"ی مامۆستا گۆران باسی جوانیی كچێكی كورده:

له ژێر ئاسمانی شینا،
له پاڵ لووتكه‌ی به‌فرینا،
كوردستان گه‌ڕام
دۆڵا و دۆڵ پێوام،
نه له شار و نه له دێ:
نه‌مدی كه‌س
وه‌ک تۆ جوان بێ
تۆیت و به‌س
كچه كوردێک دڵ پێی شاد بێ،
وه‌ک فریشته و په‌ریزاد بێ

<> <> <> <>

وه‌ک سه‌ره‌ڕۆی شوێن ئامانج
نه زازا ما، نه كرمانج،
گه‌ڕام كوردستان،
گه‌رمیان و كوێستان
نه له شار و نه له دێ
نه‌مدی كه‌س
وه‌ک تۆ جوان بێ،
تۆیت و به‌س - [ئه‌و دێڕه‌ و دێڕه‌كه‌ی سه‌ره‌وه ده وتاره‌كه دا كه‌وتوون. - هێدی-] -
كچه كوردێک وه‌ک گوڵ وابێ،
كوردستانی پێ ئاوا بێ!

<> <> <> <>

مامۆستا گۆران هه‌ڵبه‌سته‌كانی به كوردییه‌كی په‌تی نووسیوه. هه‌ر یه‌ک له وشه‌كان مه‌عنایه‌ک ده‌رده‌خه‌ن كه ئه‌و مه‌عنایه زۆر جار به چه‌ند جومله‌ش به‌یان ناكرێ. قودره‌تی به‌یانی گۆران به كوردییه‌كی په‌تی، وته‌ی "سوه‌ن"مان وه‌بیر ده‌خاته‌وه كه ده‌ڵێ "زمانی كورده‌كان هێزێكی ته‌بیعی هه‌یه بۆ ده‌ربڕینی مه‌به‌ست." له‌گه‌ڵ ئه‌و وشه كوردییانه، گۆران ته‌ركیباتێک له‌كار دێنێ كه تایبه‌تی خۆیه‌تی: "شاری په‌نجه‌ره‌ و ده‌رگا داخستوو"، "وه‌ک یه‌ک گیاندار و بێ گیان تیا نووستوو"، "ئالیک دواكه‌وتوو"، "ڕێگای هیوا نیشانده‌ر" و "سه‌ختی ژیان ئاسانكه‌ر"...
ڕه‌فیق حیلمی و مامۆستا سه‌جادی بڕوایان وایه كه گۆران تا ڕاده‌یه‌ک له شێعری ئینگلیزی و تركی ئیلهامی وه‌رگرتووه. ئه‌وه بڕوایه‌كی دروست و ڕاسته‌قینه نییه، چونكه هه‌ڵبه‌سته‌كانی گۆران بێجگه له یه‌ک دوویه‌كیان گشتی باسی كورد و وڵاته‌كه‌یه‌تی. شێوه‌ی هه‌ڵبه‌سته‌كانیشی له هیچكوێ لاسا نه‌كراوه‌ته‌وه، چونكه هه‌روه‌ک دیتمان شێوه‌كانی گۆران له شێوه دا هه‌ر ئه‌وانه‌ن كه سه‌دان ساڵ له‌مه‌و پێش له چریكه كوردییه‌كاندا پێک ده‌هێنرا، وه ئه‌و زه‌مان شێعر و ئه‌ده‌بی كوردی ته‌نیا له بیری كوردی ئاوی ده‌خوارده‌وه، هه‌روه‌ک ئێسته‌ش زۆرتر وایه. وێچوونی شێعری كوردی وه شێعری ئێسته‌ی گه‌لانی تر كه ده‌یانه‌وێ له به‌‌ندی قه‌واعیدی عه‌رووزی ڕزگاریان بێ، نابێ ئه‌مه بخاته سه‌ر ئه‌و گومانه كه شێعری كوردی لاساكراوه‌وه‌ی شێعری وانه!

بۆ مه‌رگی گۆران

ئازاد (سواره‌ی ئیلخانی زاده)

بۆكان - ڕه‌شه‌مه‌ی 2574ی كوردی[1963ی زایینی، 1341ی هه‌تاوی]

ئیتر له‌سه‌ر لێوی به‌یان، زه‌رده‌خه‌نه‌ی ڕۆژ نابینین
ئیتر له بێشكه‌ی خه‌یاڵا، كۆرپه‌ی ئاواتمان نانوێنین

ئیتر "ده‌نگی نزمی عوودێ" له "جه‌رگی په‌رده" ناتكێ!
ئیتر "تریفه‌ی مانگه‌شه‌و"، به ناخی دڵا نالكێ!

له جێی "جریوه‌ی دارستان" ناڵه‌ی دڵی كۆست كه‌وتووه
گۆران خودای شێعری كوردی، له خاكی ڕه‌شا خه‌وتووه!

به "شنه‌ی سێبه‌ری داری توو"، "عاره‌قی ماندوویی ئه‌سڕین"
به‌ڵام كوڵی دڵی زامار، چاومان پڕ ئه‌كا له ئه‌سرین!

ئیتر نه "ئه‌ستێره‌ی به‌یان"، نه "نه‌غمه‌ی فریشته‌ی ئه‌لحان"
ناتوانێ جه‌رگی هه‌ڵقرچاو، پڕ كا له "هه‌ستی سپی و جوان"!

نه ڕه‌وتی بیربزوێنی كه‌و، نه "كه‌روێشكی گورج و قه‌ڵه‌و"
نه سرته‌ی دڵدار و دڵبه‌ر، نه سروه‌ی خه‌یاڵاویی شه‌و

نه "باڵدارێكی ئێسک سووک"، نه "شایی" پیرۆزی نۆبووک
نه بزه‌ی بێڕه‌نگی ئازیز، نه دیمه‌نی گه‌شی گڵووک

ئیتر هیچیان سپی ناكه‌ن، "كوێن"ی ماته‌می ژینی ڕه‌ش
"كاره‌بای ئۆخه‌" و ئاره‌زوو "ناخه‌نه بانی ڕه‌گی له‌ش"

"شه‌پۆلی ده‌ریای بێ سنوور" له داوێنی به‌ستێنا مرد!
مۆنجی په‌ژاره و په‌رۆشی قه‌ڵای پڕ هیوای دڵی برد!‌

خودات له‌گه‌ڵ بێ ئه‌ی گۆران! ئه‌ی خودای هه‌ڵبه‌ستی كوردی!
ئه‌وجار له دڵمانا زیندووی ئه‌گه‌ر له‌به‌ر چاومان مردی!

تۆ عاشقی جوانی‌یێک بووی كه شاردراوه و نادیاری بێ
مه‌فتونی ئه‌و دونیایه بووی كه پڕ له سه‌فا و یاری بێ!

به‌ڵام ئه‌و دونیا ڕووناكه، به‌و هه‌سته خاوێن و پاكه!
له فیكری تۆ دا خۆی ده‌نواند، نه‌ک له‌سه‌ر ئه‌و زه‌وی و خاكه!

حه‌یف! نه‌مای و ته‌ماشا كه‌ی، كوردستان چه‌ند جوان و خۆشه!
ئێستا له بن "توتڕكی" سوور "وه‌نه‌وشه بۆ تۆ په‌رۆشه"!

ئه‌وسا كێ به "سیحری نه‌غمه‌" له‌گه‌ڵ ڕۆحم سكاڵا كا؟!
وشكارووی سووتاوی زه‌وقم، پڕ گوڵی ئاڵ و واڵا كا!

كێ به زمانی ئاشنای دڵ باش له‌گه‌ڵ گیانم بدوێ؟!
خۆزگا! گوڵی ڕه‌شی نیسیان له سه‌حرای ژیانم بڕوێ!

كاتێ كۆچی زه‌وق و هونه‌ر له كێوی ژیان ئاوا بوو!
به‌هه‌شتی كوردستان چۆڵ بوو، به‌هه‌شتی خودا ئاوا بوو!
سه‌رچاوه:

- حه‌وته‌نامه‌ی "كوردستان"
- خاوه‌نی ئیمتیاز و مودیری لێپرسراو: عبدالحمید بدیع‌الزمانی
- سه‌رنووسه‌ر: دوكتۆر محمدصدیق مفتی زاده
- ژماره‌ی 43 - ساڵی چواره‌م - ژماره‌ی شوێن یه‌ک 197
- چوارشه‌مه - 7 ڕه‌شه‌مه - 2574 ک، 8 ئه‌سفه‌ند - 1341 ش - 2 شه‌وال 1382 ق - 27 فوریه 1963م
- لاپه‌ڕه 4
- چاپی تاران

بۆ خوای به‌هه‌شتی شیعری كوردی " گۆران"

مه‌ریوان: شه‌تاو (فاتیح شێخولئیسلامی[چاوه])

"ئه‌ی فریشته‌ی شیعری جوان" - هه‌ی ئه‌ژنۆی شكاوم! -
بۆ وا بێ ناز، داكه‌وتووی وه‌ک فرمێسكی چاوم؟

بۆ هه‌ر ته‌نیا تاپۆت دیاره له په‌رده‌ی ته‌مدا؟
بۆ به كزی وای له باخه‌ڵ دووكه‌ڵی شه‌مدا؟

شه‌ماڵ نایێ تۆزێ بسڕێ تۆزی ڕوومه‌تت
سوخمه لادا له سه‌ر سینگی وه‌ک سینگی به‌تت؟

"ئاسۆی هیوا" ڕوون و گه‌شه، بۆ نایێیته جۆش؟
ئه‌ی وریشه‌ی ڕۆژی خه‌یاڵ! نۆبووک و ڕه‌شپۆش؟!

كوێراییم دایێ - چاره‌ی ڕه‌ش وای نه‌كردبێ -
"خوای به‌هه‌شتی" شیعری كوردی "گۆران" مردبێ؟

<> <> <>

هه‌ی با بڕژێ ئه‌سرینی خوێن وه‌ک ڕيژنه‌ی باران:
"گوڵی خوێناوی" با شین بێ له لانزاران:

بووكی شیعر با سه‌ری خۆی بدا به به‌ردا!
كێ دی "تارای سورمه‌‌چنی" بدا به سه‌ر دا؟

ئاواڵی دڵمان - "ده‌ک - لاڵ بم" - بۆ به‌جێی هێشتین؟
بۆ تامی تاڵی ته‌نیایی وا زوو پێ چێشتین؟

"گۆران"، شابازی ئاسمانی ڕوونی شیعری كورد
له "سه‌رده‌می هه‌ستانمانا" بۆ وا "نوست و مرد"؟

ئیتر كام ده‌نگ "بله‌رزێنێ له‌شی" قورسی "كێو"؟
كام به‌سته فرمێسكی شادی بێنێته سه‌ر لێو؟

"ئاڵتوونی زه‌ردی لووتكه‌كان" كێ بێ لێی بدوێ
له باخچه‌ی كام هه‌ستی قاڵا "شیعری جوان" بڕوێ

كێ گوێ ڕابگرێ بۆ سرته‌ی دوو تنۆک باران
كه به یه‌كۆ ده‌ڕژێنه سه‌ر "مێرگی به‌هاران"

توخوا "شوانی كه‌په‌نک ڕه‌ش"! ده‌س ده شمشاڵت
هه‌زار نه‌غمه‌ی پێ بگۆڕه به په‌نجه‌ی زاڵت!

تا ده‌یخه‌یته سه‌ر ئاهه‌نگی "ڕۆ ڕۆی پڕ به ده‌نگ"!
ڕۆحی "گۆران" ‌ده‌بزوێنی له ناو گۆڕی مه‌نگ

به‌ڵكو هه‌ر به‌و سۆزه‌ی "هیوا"ی پێ لاوانده‌وه
دڵی هه‌زار به‌ردی ڕه‌قی پێ تاوانده‌وه

به كۆرپه‌ی هیوای تازه دا، هه‌ڵكا به‌سته‌یێ
نه‌هێڵێ ڕۆحی بێ سه‌ما، له هیچ جه‌سته‌یێ

توخوا شوانه! به نه‌غمه‌یه‌ک نزم و حوزناوی
به نه‌غمه‌یێک وه‌ک "كناچه‌ی پۆڕ" و مراوی

پێی بڵێ: گه‌رچی مه‌رگی تۆ هه‌ره‌سی خه‌م بوو
به‌هه‌شتی خواش بولبولێكی وه‌كو تۆی كه‌م بوو.

سه‌رچاوه:

- حه‌وته‌نامه‌ی "كوردستان"
- خاوه‌نی ئیمتیاز و مودیری لێپرسراو: عبدالحمید بدیع‌الزمانی
- سه‌رنووسه‌ر: دوكتۆر محمدصدیق مفتی زاده
- ژماره‌ی 43 - ساڵی چواره‌م - ژماره‌ی شوێن یه‌ک 197
- چوارشه‌مه - 7 ڕه‌شه‌مه - 2574 ک، 8 ئه‌سفه‌ند - 1341 ش - 2 شه‌وال 1382 ق - 27 فوریه 1963م
- لاپه‌ڕه 9
- چاپی تاران

بۆ گۆران

سابڵاخ: ئاور (عه‌لی حه‌سه‌نیانی[هاوار])
یه‌كه‌می ڕه‌شه‌مه‌ی 2574ی كوردی[1963ی زایینی، 1341ی هه‌تاوی]

شه‌به‌قی سووری كاتی ڕۆژئاوا
ڕایگه‌یاندم هه‌واڵی گه‌رمێنێ
ورده ورده سروودی "ڕۆ ڕۆ"ی دڵ
به‌رز ئه‌‌بێ و گیان و له‌ش ئه‌له‌رزێنێ
<> <> <>
ڕه‌شه‌هه‌ورێک خه‌م پرووشه ئه‌کا
"خه‌م" به سه‌برا ئه‌ڵێ: نه‌ما "گۆران"!
سۆزی زریان به ده‌نگی شین و ڕۆ
ئه‌ڵێ: "گۆران" له ده‌ست چوو، داخی گران!
<> <> <>
له دوو چاوی كز و به خه‌و، ئه‌سرین:
تک تک ئه‌تكێ، ده‌ڵێی ده‌ڵێ: ڕۆ ڕۆ
یان ده‌ڵێی ده‌نگی "عوودی شانۆیه"!
دێته به‌ر چاو "جیلوه‌یی شانۆ"!
<> <> <>
بۆ مه‌گیم "كیژ"ی دڵ "گوڵ"ی ویستووه؟!
مانی گرتووه و "نایه‌ته شایی"!
یا نه ئاسكی له به‌ند خه‌لاس بووه؟
ڕاده‌كا، دوور ئه‌بێ له ئاوایی!
<> <> <>
له‌وه‌ به‌ولا كوانێ موژده‌ده‌رێک؟
تاكوو موژده‌ی "به‌یانی كورد" بێنێ!
یا نه "شمشاڵی خۆشی ده‌روێشێک"
ده‌شقه‌م ئازای له‌شم بسووتێنێ!
<> <> <>
كوانێ "گۆران" هه‌تا به باڵی خه‌یاڵ
"گه‌شت" بكه‌ین خوار و ژووری كوردستان؟!
به‌ڵكو دڵ بێته حاڵی چه‌قڵه‌سه‌ما
له ته‌ماشای "كاتی ڕان مۆڵدان"!
<> <> <>
ئه‌ی خودای شێعری كوردی، ئه‌ی "گۆران"!
وه‌كوو "زه‌رده‌ی هه‌تاو"ی "لووتكه‌ی" ژین
چه‌نده زوو چوویته ده‌ر له ناو كۆمه‌ڵ!
چۆن تواوه ڕنووی كه‌لی "به‌فرین"!
<> <> <>
تاوێكی چاو هه‌ڵێنه، بڕوانه!
كاكی "گۆران" له‌گه‌ڵ برای "كرمانج"
چۆن "گه‌یشتوونه یه‌ک" "له یه‌ک حاڵین"
وه‌خته "هه‌ر دوو" بگه‌ن به "یه‌ک ئامانج"!
<> <> <>
تاوێكی گوێ بده هه‌تا ببیه‌ی!
وتووێژی "شوان له‌گه‌ڵ ڕێبوار"!
چاو له خه‌ڵكی بكه و بزه‌ت بێتێ
كه‌س ئیتر ناڵێ: ئه‌وڕۆ "خۆزگه به پار"!
<> <> <>
داخه‌كه‌م ڕۆیت و به‌جێت هێشتین
ئه‌ی خودای شێعری كوردی، گیانت خۆش
خۆزگه ڕۆژێ له ڕێوه بۆم دێنای
به دیاری "وه‌نه‌وشه‌یی خامۆش"!

منبع :هیدی

:53::53::53:

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: پی سی سیتی]

[مشاهده در: www.p30city.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 848]