به پيشواز سلوك معنوي در ماه رمضان‌

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: به پيشواز سلوك معنوي در ماه رمضان‌
جام جم آنلاين: ماه شعبان كه اكنون در انتهاي آن به‌‌سر مي‌بريم علاوه بر آن كه منبع فيوضات عالي در معرفت حق تعالي است، خود دروازه‌اي به باب آسماني، رمضان‌المبارك است. حضور در ساحت ضيافت الهي راه مقدماتي است كه در ماه شعبان‌حاصل مي‌شود. حال بر اين ضيافت، چگونه بايد قدم ‌نهاد؟

رسم ادب و الفت و معرفت آن است كه از غير برهي و آن‌گاه بر خوانِ گسترده وي درآيي و مادام كه دل‌ در گرو ديگري داري، اهل نفاقي و از اينجا مانده و از آنجا رانده‌اي! بايد اين بندهارا بگسلي كه آن هم همت مي‌خواهد و غيرت. از ادعا كاري برساخته نيست!

مدعي خواست كز آن شعله چراغ افروزد / دست غيب آمد و بر سينه نامحرم زد

همت آن است كه تبر برداري و مردانه بر ريشه‌هاي شيطان نفس و بت‌هايِ ما و مني و ظلمت‌هاي غرور وكبر و ريا و هزاران حجاب ديگر برزني تا ميان تو و اوهيچ نماند. مقصد اين سلوك و مجاهدت، حضور در ضيافت‌الله است. هر كس را كه بر خوان رحيمي او نمي‌خوانند. رحمتِ رحيميه، مشمولِ مجاهدان‌في‌سبيل‌الله است. از اين روست كه امام زين‌العابدين، رمضان را عيد اولياءالله (1) خوانده و چون‌حضور در اين ضيافت بر دعوت‌شدگان واجب است، مقدمه آن نيز كه طهارت قلب و روح است، واجب مي‌شود كه بي‌ادب محروم ماند از لطف حق.

ماه شعبان، آمادگاه اين ضيافت‌خانه است. قدم بر راه نهادن تا به راه او رسيدن.

از مقامات تبتُل تا فَنا
پله پله تا ملاقات خدا (2)

مناجات شعبانيه اين معنا را در خود جاي داده‌ است:

بارالها! بريدگي كامل از تعلقات را براي توجه به‌خودت ارزانيم فرما و چشم دلهايمان فروغ نظاره برخودت روشن گردان تا ديدگان دل، پرده‌هاي نور را دريده و به معدن عظمت و جلال تو رسد و روحم درآن مستغرق عزت و قدس تو باشد. الهي! مرا در شمار آنان قرار ده كه نداشان دادي و اجابتت كردند و نيم‌نگاهي بر ايشان فرمودي، پس در برابر جلال تو مدهوش گشتند و تو پنهان با ايشان راز گفتي.

تا انسان در حجاب خود است و به خود سرگرم‌ است و فرق حجب حتي حجب نوري را نكرده، فطرتش محجوب است و در خروج از اين منزل علاوه ‌بر مجاهدات، احتياج به هدايت حق تعالي دارد. (3)

همچنان كه در مضمون اين مناجات عظيم‌الشان وارد است، در اين كمال انقطاع، خروج از منزل خودي‌و هر چه و هر كس و پيوستن به خود اوست و گسستن از غير، هبه‌اي است الهي به اولياي خالص كه دنبال ‌گوشه‌چشم نشان دادن اوست. و ابصار قلوب تا به ضياء نظره او نور نيابد، حجب نور خرق نشود و تا اين‌حجاب باقي است، راهي به سوي معدن عظمت نيست و ارواح، تعلق به عز قدس را نيابند و مرتبت‌تدلي حاصل نياييد:

«ثم دني فتدلي» [آن‌گاه نزديك و نزديك‌تر شد] و ادني [نزديك‌تر] از اين فنايِ مطلق و وصول مطلق است. نجواي سري حق با بنده خودصورت نگيرد، مگر پس از صعق اندك جبل هستي‌خود. [برداشتن خود از ميانه] (4)

پس، رمضان شهر ملاقات خداست و شرط ورود درآن انقطاع از غير اوست كه اين مهم بايد در شعبان‌المعظم، براي سالك، حاصل شود؛ چه اين‌كه جز محرمان اسرار و سالكانِ معرفت، محرمي نيست كه برآستانه غيب و ملكوت و گنجينه آن سلطان‌ عظيم‌الشان، محرم باشد.

در قرآن كريم درباره حجب ظلماني‌آمده است: «ظلمات بعضها فوق بعض» دلي كه در آن‌حجاب‌هاي ظلماني ريشه دوانده چونان قبر تاريكي ‌است كه گويي هيچ راهي به نور ندارد. مولانا مي‌سرايد:

خانه آن دل كه ماند بي‌ضياء
از شعاع آفتاب كبريا
تنگ و تاريك است چون جان جهود
بينوا از ذوق سلطان ودود
ني در آن دل تاب نور آفتاب‌
ني‌گشاده عرصه و ني فتح باب‌
گور خوش‌تر از چنين دل مر تو را
آخر از گورِ دلِ خود برترآ
زنده‌اي و زنده‌زاي شو خشنگ‌
دل نمي‌گيرد تو را زين گور تنگ؟
يوسف وقتي و خورشيد شما
زين چه و زندان برون‌آور نما

رستن از حجب ظلماني همان درخواستي است كه‌رسول خداص در حديث معروف فرمود: شعبان ماه من است. خداي بيامرزد كسي را كه مرا در ماه من ياري‌كند.آن‌كه منزلت اين دعوت بزرگ را دريابد، لاجرم ‌چاره‌اي جز خرق حجب ندارد تا ندايِ رسول خدا را اجابت كند. به تعبيري، با سلوك در راه اين مجاهده:

ديده‌اي خواهم سبب سوراخ كن‌
تا حجب را بر كند از بيخ و بن‌

حضرت امام خميني‌ره درباره ثمرات مناجات وادعيه مي‌فرمايند: «اينها راهبرند به سوي مقصود، نه‌راهنما، يعني دست انسان را مي‌گيرند و به سوي اومي‌برند». (5)

درباره حجب نوراني گفته‌اند: «اين اصطلاح مأخوذ از اين روايت است: «ان‌لله سبعين حجابا من نور وظلمه لو كشفها الاحرقت سجات وجهه كلما انتهي اليه‌ بصره» مراد از حجب نوريه، عقول مجرده مترتبه است‌كه از لحاظ وجود و نور متفاوت‌اند. با اين وصف درنوريت خالص‌اند به مشوب و ظلمتِ عدم نمي‌باشد برخلاف نفوس و طبايع. (6)

ايام، زمان بهره بردن از نفحاتي الهي است تا حجاب‌ها بركنده شوند و انسان تنها حق مطلق را بنگرد و از هيچ‌چيز غير او، نهراسد!

پا‌نوشت‌ها:

1- صحيفه سجاديه 2- مثنوي 3- ره عشق، امام خميني(ره) 4- پيشين 5- پيشين 6- اسفار، ج1، صدرالمتالهين شيرازي.

سيد اميرحسين اصغري
يکشنبه 10 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 195]