گزارش تحليلي فارس/ نگاه قسطي مسوولين به بانك قرض الحسنه

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: گزارش تحليلي فارس/ نگاه قسطي مسوولين به بانك قرض الحسنه
خبرگزاري فارس: يكي از تاكيدات دولت نهم طي سالهاي اخير ايجاد بانك قرض الحسنه و بهادادن بيشتر به اين سنت حسنه اسلامي بود .ايجاد بانك مستقل قرض الحسنه نيز در همين راستا صورت گرفت اما به نظر مي رسد تا كنون علي رغم افتتاح اولين شعبه و تاكيدات دولت نتوانسته آنگونه كه بايد و شايد نمود داشته و رشد پيدا كند.

به گزارش خبرنگار اقتصادي خبرگزاري فارس، در ماده پانزدهم از مجموعه قوانين و مقررات بانكي قرض اين طور تعريف شده است: "قرض‌الحسنه عقدي است كه به موجب آن، يكي از طرفين (قرض دهنده) مقدار معين از مال خود را به طرف ديگر (قرض گيرنده) تمليك مي‌كند كه قرض گيرنده مثل و يا در صورت عدم امكان، قيمت آن را به قرض دهنده رد نمايد."
در ماده 16 اين قانون پرداخت قرض‌الحسنه به دو بخش جايز شمرده شده و آمده است: "بانكها در موارد ذيل مبادرت به پرداخت قرض‌الحسنه مي‌نمايند: الف) تامين وسايل و ابزار و ساير امكانات لازم براي ايجاد كار جهت كساني كه فاقد اين گونه امكانات مي‌باشند، در شكل تعاوني. ب) رفع احتياجات ضروري."
همچنين در ماده سوم آيين‌نامه فصل دوم قانون عمليات بانكي بدون ربا آمده است: "بانكها مي‌توانند به منظور تجهيز سپرده‌هاي قرض‌الحسنه بدون تعهد و قرارداد با سپرده‌گذار، هريك و يا تمام امتيازات ذيل را به سپرده‌گذاران اعطا نمايند:
_اعطاي جوايز غيرنقدي يا جنسي
- تخفيف و يا معافيت از پرداخت كارمزد خدمات بانكي
- دادن حق تقدم براي استفاده از تسهيلات اعطايي بانكي؛ نوع ميزان، حداقل و حداكثر امتيازات مذكور به تصويب شوراي پول و اعتبار خواهد رسيد."
اين ماده بيانگر مكانيسمي از سپرده‌گذاري است كه قرض‌دهنده بانك را بدون شرط و تعهد قبلي، تشويق و ترغيب به افتتاح حساب در بانك مي‌كند. البته هدف سپرده‌گذار بالاتر از سه عنواني است كه در بالا اشاره شد ولي مي‌تواند مصداقي براي "خيرُ القرض ما جرّ المنفعه" باشد كه در روايات به آن اشاره شده است.

* قرض‌الحسنه وجه تمايز نظام اقتصادي اسلام با نظامهاي اقتصادي جديد

به گزارش فارس از آنجا كه قرض‌الحسنه بر مبناي ايمان به معاد و ثواب اخروي و عواطف انساني پايه‌گذاري شده، بديهي است كه در نظامهاي اقتصادي جديد جايگاهي براي اين امر قائل نشوند چون در اين نظامها بانكها براساس بهره و سود بردن پايه‌گذاري شده‌اند و از مسائلي كه قرض‌الحسنه بر آنها تاكيد دارد به دورند.
قرآن نظام قرض‌الحسنه را بر پايه اعتقاد به پاداش اخروي و عواطف انساني مطرح كرده است و هدف از آن را ايجاد توازن و تعادل اجتماعي مي‌داند ولي در نظامهاي اقتصادي جديد اساسا ثواب اخروي مطرح نيست. لذا مي‌توان گفت همين موضوع خود مي‌تواند مشخصه نظام اقتصاد اسلامي در مقايسه با ديگر نظامهاي اقتصادي باشد. البته در اديان ديگر مثل يهوديت و مسيحيت بحث قرض‌الحسنه مطرح شده ولي قرآن آن را به طور جدي و اساسي مطرح كرده و بر پايه نوع‌دوستي و افزايش ثواب اخروي قرار داده است كه اين توجه همه جانبه در اديان ديگر نشده است و اين خود امتياز اسلام بر ساير اديان آسماني است.

* موسويان: طبق روايات صدقه 10 ثواب و قرض‌الحسنه 18 ثواب دارد

سيد عباس موسويان در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادي خبرگزاري فارس با بيان اينكه قرض‌الحسنه يكي از نهادهاي مهمي است كه دين اسلام بر آن تاكيد دارد، اظهار داشت: اين امر بدان معناست اسلام افرادي را كه داراي تمكن مالي بهتري هستند تشويق مي‌كند كه بخشي از اموال خود را به صورت كوتاه يا بلند مدت در اختيار نيازمندان بگذارند و نيازمندان نيز پس از رفع مشكلات عين مال را به صاحب آن بازگردانند.
وي در خصوص موارد كاربرد قرض‌الحسنه از نظر اسلام، گفت: اين امر عمدتا براي تامين نياز حاجتمندان، رفع نيازهاي كوتاه‌مدت افراد و نيز براي حمايت از افرادي كه سرمايه اندكي دارند و مي‌توانند پس از استفاده از وجوه قرض‌الحسنه اصل سرمايه را برگردانند، كاربرد دارد.
اين كارشناس اقتصاد اسلامي با بيان اينكه روايات متعددي در اين زمينه وجود دارد، خاطرنشان كرد: از بزرگان دين اسلام نقل شده است كه صدقه 10ثواب و قرض‌الحسنه 18 ثواب دارد.همچنين از قرض‌الحسنه به عنوان يكي از عوامل مهم براي ايجاد روحيه اخوت و برادري در اسلام ياد شده و در بعد خويشاوندي نيز ترويج اين سنت به واسطه اينكه اقوام مشكل يكديگر را حل مي‌كنند، يك نوع سله رحم حساب مي‌شود.

* افراط و تفريط در مورد قرض‌الحسنه طي سالهاي اخير

موسويان با بيان اينكه قرض‌الحسنه جايگاه مشخصي در اسلام دارد، به افراط و تفريطها در اين خصوص در دولتها اشاره كرد و گفت: گاهي با اين توجيه كه اسلام با حذف ربا قرض‌الحسنه را جايگزين كرده، اين اعتقاد شكل مي‌گيرد كه همه بازار بايد بر اين اساس شكل بگيرد كه اين يك ديدگاه افراطي در مورد قرض‌الحسنه است.
وي افزود: اسلام در عين تحريم ربا دهها راهكار را از قبيل بيع، اجاره، سلف، جعاله، مضاربه، مزارعه و مساقات كه قراردادهاي انتفاعي محسوب مي‌شوند پيش روي فعالان اقتصادي قرار داده و در كنار آنها بر قرض‌الحسنه نيز به عنوان يكي از راهكارها كه موارد استفاده آن ذكر شد، تاكيد كرده است.
وي با بيان اينكه براي داشتن يك نظام اسلامي بايد همه قراردادهاي اسلامي در كنار هم مورد توجه قرار گرفته و اجرايي شود، تصريح كرد: گاهي بعضي از دولتها و شخصيتها جايگاه بسيار بالايي براي قرض‌الحسنه قائل مي‌شوند و مي‌خواهند كل سيستم اقتصادي را بر اين اساس بنا كنند و گاهي هم به نحوي عمل مي‌كنند كه اين امر ناديده گرفته مي‌شود.
موسويان اظهار داشت: به نظر مي‌رسد اگر قرض‌الحسنه در همان موارد مدنظر اسلام به صورت كامل اجرايي شود باعث همكاري و اخوت در بين مردم خواهد شد.

* برقراري نظام صحيح قرض‌الحسنه يكي از آرمانهاي دولت نهم

اين گزارش حاكيست، در سالهاي پس از انقلاب عقد قرض‌الحسنه و اجرايي شدن آن در نظام بانكي مورد توجه ويژه قرار گرفته و با تصويب قانون بانكداري بدون ربا زمينه‌هاي اجرايي شدن آن تسهيل شده است.
به گزارش فارس، محمود احمدي‌نژاد رئيس جمهور دولت نهم كه محور تاكيدات خود را در بخش اقتصادي نظام بانكي قرار داده بود، همواره كاهش نرخ سود بانكي را مورد تاكيد قرار داده و بر اين اساس به افتتاح نهادهايي براي فعاليت خاص در بخش قرض‌الحسنه مبادرت ورزيد.
در همين راستا دولت در سال 85 صندوق مهر امام رضا(ع) را براي ارائه تسهيلات قرض‌الحسنه ازدواج، اشتغال و مسكن افتتاح و يك سال بعد در سال 86 پس از كش‌وقوس‌هاي طولاني بانك قرض‌الحسنه را براي جذب سپرده و اعطاي تسهيلات قرض‌الحسنه راه‌اندازي كرد.
به گزارش فارس اين اقدام دولت موجب شد هريك از اين نهادها به نوعي متولي قرض‌الحسنه و پرداخت تسهيلات در اين قالب به شمار آمده و به عنوان مرجع اصلي ارائه تسهيلات قرض‌الحسنه تلقي شوند.
در زير به بررسي جايگاه قرض‌الحسنه در دولت نهم و ارزيابي عملكرد دولت در تاسيس نهادهايي موازي براي فعاليت در اين عرصه خواهيم پرداخت.

*دست و پاي بسته بانك قرض‌الحسنه

به گزارش فارس، در راستاي سياستهاي اقتصادي دولت نهم و با تاكيد رياست جمهوري اسلامي ايران ، بانك قرض الحسنه مهر ايران روز 22 آذرماه سال 86 با ايجاد شبكه گسترده شعب واحدهاي بانكي متشكل از 300 شعبه مستقل و يك هزار و 700 واحد بانكي، جمعاً مشتمل بر 2 هزار واحد بانكي در سراسر كشور، فعاليت خود را به منظور اقدام به جذب منابع قرض‌الحسنه، اعطاي تسهيلات قرض‌الحسنه و ارائه ساير خدمات بانكي آغاز كرد.
به اعتقاد دولت بانك قرض‌الحسنه مهر ايران امكانات لازم جهت ترويج فرهنگ قرض‌الحسنه به عنوان يك ارزش اعتقادي مبتني بر آيات و روايات را فراهم خواهد نمود به نحوي كه آحاد مردم معتقد و مسلمان با اطمينان خاطر قادر باشند در تقويت اين سنت الهي سهيم باشند.
از اهداف تشكيل اين بانك مي‌توان به تقويت و توسعه فرهنگ و ارزش‌هاي اسلامي در زمينه قرض‌الحسنه، ترويج اصول و مباني اقتصادي اسلام و رشد آگاهي عمومي نسبت به آن، تخصصي كردن عمليات اجرايي قرض‌الحسنه، الزام به رعايت قوانين و مقررات و چارچوب‌هاي مشخص توسط بانك قرض‌الحسنه مهر ايران و كنترل و نظارت بر اجراي صحيح اعطاء قرض‌الحسنه به نيازمند واقعي اشاره كرد.
علاوه بر اين ايجاد اعتماد بيشتر سپرده‌گذاران جهت مصرف صحيح قرض‌الحسنه، بالا بردن كيفيت و كميت خدمات بانك قرض‌الحسنه مهر ايران، جمع آوري و ساماندهي موقوفات ، نذورات ، وصايا ، خيرات و مبرات ، هدايا ، هبه ، وقف و...، تمركز و ساماندهي صندوق‌هاي قرض‌الحسنه به منظور كنترل، هدايت و مصرف صحيح وجوه، از ديگر اهداف تشكيل اين بانك برشمرده شده‌اند.
البته پيش از آغاز بكار اين بانك، صندوقهاي قرض‌الحسنه ادعاي تشكيل چنين بانكي را داشتند كه اين امر محقق نشد.
بانك قرض الحسنه مهر ايران از بدو تاسيس، با بهره مندي از 10 هزار ميليارد ريال سرمايه نقدي و غير نقدي، فقط با جذب منابع مردمي در حسابهاي پس انداز قرض‌الحسنه و جاري قرض‌الحسنه، منابع خود را به منظور پرداخت تسهيلات قرض‌الحسنه تجهيز مي‌نمايد.
تسهيلات اين بانك نيز در قالبهاي كمك هزينه ازدواج و تهيه جهيزيه، كمك هزينه درمان و هزينه‌هاي بيمارستاني، كمك هزينه تحصيلي دانشگاهي، كمك هزينه تعمير و تهيه مسكن، كمك هزينه سفرهاي زيارتي و ساير موارد ضروري پرداخت مي‌شود.
اين تسهيلات به اشخاصي كه قادر به پرداخت هزينه‌هاي خود نيستند بر اساس زمانبندي و با اولويت تسهيلات ازدواج پرداخت خواهد شد .
گزارش فارس حاكيست تاسيس اين بانك كه از ابتدا نيز به نظر مي‌رسيد با انتقاداتي از سوي كارشناسان بانكي مواجه شده بود، نتوانسته است نظرات دولت را به صورت كامل تامين كند. بانك قرض‌الحسنه كه از ابتدا هدف خود را بر توسعه شعب مستقل بنا نهاده بود تا كنون پس از گذشت 8 ماه اين امكان را نيافته و كماكان از باجه‌هاي مستقر در شعب بانك ملي به منظور دريافت و پرداخت سپرده‌ها و تسهيلات قرض‌الحسنه استفاده مي‌كند.
اين بانك در آخرين گزارش خود با اشاره به رشد 104 درصدي مانده منابع در پايان تير ماه سال جاري نسبت به پايان سال گذشته، اعلام كرد: در اين تاريخ مانده تسهيلات اعطايي نسبت به پايان خرداد از نظر تعداد به 4/2 برابر و از نظر مبلغ به 5/2 برابر افزايش يافته است.
به گزارش فارس، اين رقم زماني مي‌تواند به عنوان يك دستاورد مثبت براي بانك قرض‌الحسنه مهر ايران به شمار آيد كه رقم واقعي منابع(سپرده‌ها) و تسهيلات آن مشخص باشد. چرا كه به نظر مي‌رسد فعاليت همزمان ساير بانكها در اين عرصه و تبليغاتي كه به منظور جذب منابع توسط ساير بانكها انجام مي‌شود، باعث جذب اكثر صاحبان منابع به سمت بانكهايي به غير از بانك قرض‌الحسنه شده و اين بانك را از سپرده‌هاي كلان محروم كند.
اين نكته را رئيس كل بانك مركزي نيز مورد تاكيد قرار داده است كه ساير بانكها نيز مي‌توانند در بخش قرض‌الحسنه فعاليت كنند و اين امر منحصر به يك بانك خاص نيست.
البته تلاشهاي خبرنگار فارس به منظور مصاحبه با مدير عامل اين بانك به واسطه نبود يك روابط عمومي منسجم در بانك قرض‌الحسنه بي‌نتيجه ماند. همين مسئله را نيز مي‌توان گواهي بر اين مطلب گرفت كه اين بانك عليرغم 8 ماه فعاليت هنوز آنقدر در كار خود جدي نشده است كه اقدام به تاسيس يك اداره روابط عمومي به منظور اطلاع‌رساني شفاف كند.

* معرفي و ارائه گزارش عملكرد صندوق مهر امام رضا(ع)

صندوق اشتغال، ازدواج و مسكن مهر امام رضا(ع) بر اساس مصوبه شوراي عالي اداري از ادغام سه صندوق حمايت از فرصتهاي شغلي، توسعه اشتغال روستايي و ازدواج جوانان تشكيل شده و در تاريخ 25 مردادماه سال 85 فعاليت خود را آغاز كرد. اين صندوق اعطاي تسهيلات قرض‌الحسنه خود را تا كنون در دو حوزه اشتغال و ازدواج متمركز كرده است.
به گزارش فارس، هدف دولت نهم از تشكيل اين صندوق احياي سنت قرض‌الحسنه و اعطاي تسهيلات در حوزه‌هاي ازدواج، اشتغال و مسكن و حمايت از اقشار كم‌درآمد جامعه اعلام شده است. همچنين به نظر دولت صندوق مهمترين سازماني است كه در زمينه‌ اعتبارات خرد در كشور فعاليت مي‌كند.
بر اساس ماموريتهاي محوله، اين صندوق متولي اعطاي اعتبارات خرد در عرصه توليد، خود اشتغالي و حوزه‌هاي حمايتي ازدواج و مسكن به قشر جوان است.
به گزارش فارس اين اقدامات نيز توسط صندوق مهر امام رضا(ع) در كنار فعاليت بانك قرض‌الحسنه و ساير بانكها در بخش قرض‌الحسنه انجام مي‌شود.
اين گزارش حاكيست، در مرحله اول تمام فعاليت اين صندوق متمركز بر تسهيلات ازدواج بود كه اين كار را با تفاهمنامه‌هايي كه با بانكهاي ملت و كشاورزي به امضا رسانده بود، انجام مي‌داد.
اين صندوق در پايان سال 85 و اوايل سال 86 با تمامي بانكها تفاهمنامه‌هايي را امضا كرد كه بر اساس آن بخشي از مبلغ تسهيلات را بانكها و بخش ديگر را صندوق پرداخت مي‌كرد.
بر اساس درخواست اين صندوق در اواخر دوره رياست رئيس كل سابق بانك مركزي سهم بانكها از 600 هزار تومان به يك ميليون تومان افزايش يافت و در مرحله بعد با انعقاد قرارداد با توليدكنندگان لوازم خانگي، يك ميليون تومان تسهيلات قرض‌الحسنه لوازم خانگي نيز به رقم پرداختي اضافه شد و پس از اين افزايش كل تسهيلاتي كه به هريك از مزدوجين تعلق مي‌گرفت به 2 ميليون تومان رسيد.
بنابراين گزارش از بدو فعاليت صندوق بيش از 2 ميليون و 482 هزار و 610 نفر درخواست تسهيلات قرض‌الحسنه ازدواج كرده‌اند كه از اين تعداد تا كنون حدود 2 ميليون و 421 هزار نفر به بانكها معرفي شده‌اند و يك ميليون و 600 هزار نفر موفق به دريافت تسهيلات ازدواج شده‌اند.
طبق برنامه صندوق، تسهيلات اشتغال تنها به اشتغال خرد، كارگاه هاي كوچك حداكثر 3 نفره، مشاغل پايين دستي و مناطق كمتر توسعه يافته تعلق مي گيرد و براي هريك از طرحهاي اشتغالزا مبلغي معادل 3 تا 10 ميليون تومان اختصاص داده مي‌شود.
به گزارش فارس، كل مبلغ پرداخت شده در قالب تسهيلات اشتغال 3 هزار و 560 ميليارد تومان برآورد مي‌شود كه به بيش از 70 هزار نفر متقاضي پرداخت شده و از اين محل تاكنون 84 هزار شغل تحقق يافته است. اين در حاليست كه براساس پيش‌بيني‌هاي صندوق مي‌بايست با اين ميزان تسهيلات تاكنون 100 هزار فرصت شغلي ايجاد شده باشد.
صندوق مهر امام رضا(ع) تا كنون صندوق در بخش مسكن به دليل كمبود اعتبارات اقدامي انجام نداده است.

* كاهش رشد سپرده‌هاي قرض‌الحسنه عليرغم تلاشهاي دولت

به گزارش فارس، بر اساس جديدترين آمار بانك مركزي از ارقام پولي بانكها، حجم سپرده‌هاي قرض‌الحسنه در فروردين ماه سال 85 معادل 97 هزار و 54 ميليارد ريال بود كه اين رقم در فروردين سال 86 با 3/46 درصد افزايش به رقمي معادل 141 هزار و 977 ميليارد ريال رسيد.
اين گزارش حاكيست بر اساس گزارش رسمي بانك مركزي رقم سپرده‌هاي قرض‌الحسنه پس‌انداز در فروردين ماه سال جاري با 2/7 درصد رشد نسبت به زمان مشابه سال قبل به 152 هزار و 141 ميليارد ريال افزايش يافت.
تحقق اين رقم حاكي از كاهش 39 درصدي رشد سپرده‌هاي قرض‌الحسنه در سال 86 ( از 3/46 درصد فروردين 86 به 2/7 درصد فرودين 87) است.

* تخطي 10هزار ميليارد توماني بانكها از اعطاي تسهيلات قرض الحسنه

از سوي ديگر طبق آماري كه از سوي بانك مركزي منتشر شده حجم تسهيلات اعطايي در قالب قرض‌الحسنه در فروردين ماه سال 85 معادل 36 هزار و 104 ميليارد ريال بود كه با 12 درصد افزايش به 40 هزار و 493 ميليارد ريال در فروردين سال 86 رسيد.
اين گزارش حاكيست اين رقم در فروردين ماه سال جاري 25 درصد افزايش يافته و به رقم 50 هزار و 727 ميليارد ريال رسيده و بيانگر اختلاف بيش از 10 هزار ميليارد توماني اين رقم با ميزان سپرده‌هاي قرض‌الحسنه است.
اين در حاليست كه بر اساس ماده 9 بسته سياستي و نظارتي سيستم بانكي در سال 87 كه اخيرا توسط رئيس كل بانك مركزي ابلاغ شده است، استفاده از سپرده‌هاي پس انداز قرض‌الحسنه بانكها صرفا براي تسهيلات قرض‌الحسنه بوده و مصرف آن براي تسهيلات سرمايه گذاري ممنوع مي‌باشد.
هيات دولت نيز چند ماه گذشته مصوبه‌اي درباره تسهيلات قرض‌الحسنه داشته است كه بر اساس آن مصوبه، كليه بانكهاي دولتي و غير دولتي و موسسات اعتباري غير بانكي موظف شدند، حداقل معادل 95 درصد منابع سپرده‌هاي پس‌انداز قرض‌الحسنه را پس از كسر سپرده قانوني به پرداخت تسهيلات قرض الحسنه اختصاص دهند.

* ادغام و تبديل 8 بانك دولتي به بانك قرض‌الحسنه

گزارش فارس حاكيست، انتشار خبر تصميم دولت مبني بر ادغام و تبديل 8 بانك دولتي به بانك قرض‌الحسنه نشان داد كه بدنه دولت نيز به فكر بهبود اقدامات انجام شده در راستاي ترويج و توسعه قرض‌الحسنه افتاده و تاسيس صندوق مهر امام رضا(ع) و بانك قرض‌الحسنه با تمام هزينه‌هايي كه براي آنها صورت گرفته است، را براي دستيابي به اهداف مورد نظر خود كافي نمي‌داند.
فعاليت صندوقهاي متعدد قرض‌الحسنه، بانك قرض‌الحسنه، صندوق مهر امام رضا(ع) و تمامي بانكهاي دولتي و خصوصي باعث نوعي سردرگمي براي تعيين متولي اصلي قرض‌الحسنه در كشور شده و البته تا حدودي نيز غيرممكن به نظر مي‌رسد و شايد بهتر آن باشد كه به جاي اين كار، راهكارهايي را براي تشويق مردم به منظور روي آوردن به قرض‌الحسنه انديشيد.

* تعيين جايگاه مناسب، مهمترين چالش دولت در بحث قرض‌الحسنه

به گزارش فارس، كاهش رشد سپرده‌هاي قرض‌الحسنه و نيز تخطي بانكها از پرداخت تسهيلات قرض‌الحسنه در حالي صورت مي‌گيرد كه دولت نهم با تاسيس صندوق قرض‌الحسنه مهر امام رضا(ع) در سال 85 و افتتاح بانك قرض‌الحسنه در سال 86 سعي در ترويج هرچه بيشتر سنت قرض‌الحسنه داشته است.
به نظر مي‌رسد اين اقدامات دولت هرچند كه در جهت خدمت‌رساني به مردم در قالب عقود اسلامي بوده و اهداف متعالي را دنبال مي‌كرده ولي در مرحله اجرا به واسطه وجود برخي مشكلات و ناهماهنگي‌ها با سيستم بانكي، نتوانسته به جايگاه مناسب خود دست پيدا كند.
به گفته موسويان يكي از مسائل مهم در اين خصوص اين است كه بهترين جايگاه قرض‌الحسنه در مدل اقتصاد اسلامي مشخص شده و تعيين شود كه اين امر چه سهمي را بايد در اقتصاد داشته باشد.
عضو كميته بانكداري بدون ربا با بيان اينكه از نظر اسلام بازار بايد بر اساس معاملات انتفاعي و داراي سود شكل بگيرد، تاكيد كرد: قرض‌الحسنه براي ساماندهي بازار نيست بلكه براي پوشش دادن سه نوع نياز خاص است. براي ساماندهي بازار بايد از عقود انتفاعي در قالب عقود مبادله‌اي بدون ريسك و مشاركتي همراه با ريسك استفاده كرد.
وي با اشاره به فعاليتهايي در قالب قرض‌الحسنه در مساجد و محافل طي سالهاي پيش از انقلاب اسلامي و لزوم ساماندهي اين صندوقها پس از انقلاب به شكل‌گيري قالبهاي زيادي مثل صندوقها و موسسات قرض‌الحسنه در اين سالها اشاره كرد و گفت: بخشي از قانون عمليات بانكداري بدون ربا نيز به عنوان فعاليت قرض‌الحسنه براي بانكها در نظر گرفته شد و همه اينها در مجموع آثار بسيار خوبي به جاي گذاشت و نيازمندان بسياري امكان استفاده از اين خدمات را پيدا كردند.

* موسويان: فعاليت صندوق مهر رضا(ع) در كنار بانك قرض‌الحسنه ضرورتي ندارد

به اعتقاد موسويان بايد جايگاهي كه براي امر قرض‌الحسنه در نظر گرفته مي‌شود داراي كمترين هزينه عمليات و بالاترين سرعت و دقت را داشته باشد.
وي بر اين عقيده است كه مي‌توان در مرحله اول صندوقهاي قرض‌الحسنه را قانونمند كرده و فعاليت آنها را تحت نظارت بانك مركزي ساماندهي كرد. به نحوي كه قانوني رسا و شفاف و گوياي مفهوم كامل و يكدست براي اين بخش وجود داشته باشد و يك سيستم نظارتي دقيق كه براي صندوقها و براي بانك مركزي ايجاد اطمينان كند.
به گفته وي در مرحله بعد بايد يك بانك قرض‌الحسنه منسجم كه به صورت فراگير در كشور فعاليت مي‌كند اين امكانات لازم را براي افرادي كه خواهان يك حساب قرض‌الحسنه هستند فراهم كند تا مانده منابع آنها به شكل قرض‌الحسنه در اختيار نيازمندان قرار بگيرد و در هر زمان و مكان از طريق شبكه بانكي به حساب جاري خود دسترسي داشته باشند.
موسويان ادامه داد: اين بانك قرض‌الحسنه اگر بتواند فعاليتهاي خود را ساده‌سازي و كم‌هزينه كند امكان فراهم كردن اين اهداف را پيدا خواهد كرد و طبيعي است افراد خيري كه تمايل دارند در منطقه خودشان به نيازمندان قرض‌الحسنه داده و دسترسي به منابعشان نيز در هر زمان ممكن باشد، مي‌توانند از صندوقها استفاده كنند.
اين كارشناس اقتصاد اسلامي با تاكيد بر اينكه صندوق و بانك قرض‌الحسنه مي‌توانند به صورت تعريف شده در كنار هم فعاليت كنند، خاطرنشان كرد: با فراهم شدن اين زمينه مي‌توان انتظار داشت كه فعاليت قرض‌الحسنه از برنامه ساير بانكهاي تجاري و تخصصي تفكيك شده و در بانك و صندوقهاي قرض‌الحسنه متمركز شود.
وي تصريح كرد: در اين شرايط بانكهاي تجاري امكان فعاليت در قالب عقود مبادله‌اي و بانكهاي تخصصي امكان فعاليت در قالب عقود مشاركتي را به خوبي پيدا خواهند كرد. اين در حاليست كه در حال حاضر بانكهاي تجاري تمام عقود را از جمله مبادله‌اي، مشاركتي و قرض‌الحسنه را ملاك عمل خود قرار داده‌اند و هيچيك از آنها را نيز به نحو احسن انجام نمي‌دهند.
وي با اشاره به تشكيل بانك قرض‌الحسنه و صندوق مهر امام رضا(ع) در دولت نهم، خاطرنشان كرد: با وجود بانك قرض‌الحسنه نيازي به صندوق مهر امام رضا(ع) نيست به اين معني كه در صورت تاكيد دولت و بخش خصوصي و ساير بخشهاي وابسته به دولت بر داشتن يك حساب مسدودي براي قشر يا موضوعي خاصي و اعطاي تسهيلات قرض‌الحسنه از آن محل، بانك قرض‌الحسنه به طور كامل مي‌تواند جوابگو باشد.
موسويان تصريح كرد: اين بانك در حال حاضر هم مي‌تواند انواعي از حسابهاي مسدودي را براي موضوعات خاص مثل ازدواج يا اشتغال يا بيماري داشته باشد و با اين وجود، ايجاد صندوق امري غيرضروري به نظر مي‌رسد.

* و در پايان...

دولت نهم براي دستيابي به يكي از شعارها و اهداف اساسي خود در بخش اقتصادي يعني ترويج مناسب و با توجيه سنت قرض‌الحسنه كمتر از يكسال فرصت دارد. حال بايد ديد در اين فرصت كوتاه چه اقداماتي انجام خواهد داد تا ضمن مشخص شدن نهاد متولي اين امر، سيستم بانكي نيز بيش از اين دچار ناهماهنگي نشود.

* گزارش از محمد رضائي
انتهاي پيام/
يکشنبه 10 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 262]