نام ها ونشان ها آفت يا عافيت شهرت طلبي آرامش جامعه را تهديد مي كند( بخش پاياني)

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: نام ها ونشان ها آفت يا عافيت شهرت طلبي آرامش جامعه را تهديد مي كند( بخش پاياني)
گاليا توانگر
وقتي در جمع از ما تعريف مي شود، وقتي رئيس اداره ما را كارمند نمونه معرفي مي كند، وقتي روي يك تكه پارچه با خط درشت مي نويسند: مقدم آقاي مهندس... را به اجلاس... گرامي مي داريم، وقتي نام شركت و مديرعامل آن در بالاي همه نام ها قرار مي گيرد، مفهومش اين است كه شهرت پشت در قلبمان به كمين نشسته است و موذيانه لبخند مي زند. درست در همين موقع است كه بايد روي يك تكه كاغذ با رنگ قرمز بنويسيم: من هنوز در ابتداي راه هستم و تا رسيدن به پايان مسير تكامل چه بسيار فاصله است. اين كاغذ بايد هميشه در برابر چشم باشد و هر صبح و شب ذره بودنمان را در برابر كائنات يادآوري كند.
هيچ نامي هميشگي نمي شود، مگر به واسطه عمل زيبا و ماندگاري كه انجام شده است. اين كه در فرصت اندك دنيا هدف تنها رسيدن به يك نام باشد، عجيب است. درحالي كه كار خوب خود به خود نام خوب را به دنبال خواهد داشت. همچنان كه شاعر تواناي ايران زمين گفت: «سعديا مرد نكونام نميرد هرگز.»
به اين ترتيب شهرت نه تنها هدف نيست، حتي وسيله هم نمي تواند باشد، تنها پيامدي است با آثار و عواقب بسيار، كه بزرگان و عالمان ديني از آن هم صرف نظر كرده اند. چه بسيار علماي بزرگ شيعه كه در زمان حياتشان از بيم خطرات شهرت مدتها از پذيرش مقام مرجعيت دوري گزيده اند و تنها به واسطه درخواست هاي مكرر مردم و ساير علماي دين اين مسئوليت خطير را پذيرفته اند. پس شهرت دره اي است كه بايد تا مي توانيم از آن دور بمانيم، از اين روست كه افتادگي؛ تواضع و با مردم بودن از شاخصه هاي اصلي مشاهير ايران است.
تغيير معيارهاي شهرت
غول هاي رسانه اي كه متولد شدند، چهره سازي به شيوه غربي آغاز شد. هنرپيشه ها، مانكن ها، خواننده ها و حتي ورزشكاران در نقش الگوهاي بشر مدرن معرفي شدند. تعريف و نگاه مردم از چهره محبوب با سليقه سردمداران غربي به تدريج تغيير كرد. آدم هاي زيبا و پولدار معيار قرار گرفتند. با روند فعاليت اين غول هاي رسانه اي ديگر يك دانشمند صاحب فكر و يا شاعران و نويسندگان منحصراً در طبقه مشاهير قرار نمي گيرند ، بلكه در رديف هاي بسيار پايين فهرست نامداران جاي دارند. دور نگه داشتن جامعه از تفكر و سرگرم شدن به امور و ظواهر دنيا، تقويت امواج مصرف گرايي، ترويج بي بند و باري غربي از روشن ترين دلايل ايجاد اين موج است. امروزه در دايره شهرت نام ورزشكاران و هنرمندان بيشتر از ساير اقشار به چشم مي خورد و اين حكايت تلخي است كه در جابه جايي چهره هاي مشهور جامعه گريبانگير آن شده است و آثار سويي نيز به همراه دارد.
اين واقعيت را نمي توان انكار كرد كه نسل جوان جوامع از قربانيان اصلي جريان ستاره سازي به شيوه غربي محسوب مي شوند. آنان از افراد صاحب نظر، متفكر و انديشمند كمتر مي شنوند در حالي كه چهره هاي فانتزي در برابر چشمانشان رژه مي روند. اين ستاره هاي كاغذي نه تنها درخششي در آسمان زندگي بشر نداشته اند، بلكه درخشش باطن حقيقت جو آدمي را نيز بي فروغ مي كنند.
اين خبر را كه در نشريات با درونمايه اجتماعي منتشر شده و معمولاً نمونه هايي از آنها به چشم مي خورد بخوانيد: «دختر جوان 20 ساله اي در پي عشقش به يكي از ستاره هاي سينما خواب و خوراك خود را از دست داده و كارش به جنون كشيده شد. نهايتاً دست به خودكشي زد.»
و يا در نمونه ديگري مي خوانيم: «زني كه به حرفه گريم و آرايشگري مشغول بود، با پيشنهاد 100 ميليون توماني در صدد جلب رضايت فلان كارگردان براي اجازه قرار گرفتن چند ثانيه اي خود در مقابل دوربين وي برآمد!»
سازندگي اخلاقي راهكاري
براي مصونيت از شهرت
متاسفانه با جا به جايي معيارهاي ناب شهرت، نام هايي در دايره نام آوران قرار مي گيرد كه ظرفيت سنگيني و وزانت شهرت را ندارند. از اين رو ردپاي آنها در برخي رفتارهاي غير متعارف به تدريج به چشم مي خورد.
عبدالحسين برزيده كارگردان فيلم هاي سينمايي دكل، پرواز خاموش، سريال هاي تلويزيوني لانه شيطان، خانه پدري كه اين روزها فيلم مثل هيچ كس را در دست ساخت دارد با اشاره به جمله اي از امام (ره) كه فرمودند: «خدا نكند شهرت به جامعه اي روي بياورد كه هنوز خودشان را نساخته اند.» به شيوه چهره سازي در رسانه هاي كشورمان اشاره كرده و توضيح مي دهد: «چرا وقتي يك نفر در يك رشته خاص صاحب شهرت مي شود، همه خيال مي كنند وي در هر مسئله اي مي تواند صاحب نظر باشد؟ مثلاً فلان هنرپيشه يا بازيكن را مي آورند و از وي در مورد مسائل سياسي و اخلاقي مي پرسند. وقتي در يك رشته توانمند شديم اين به معناي اين نيست كه در همه شاخه ها صاحب نظريم و باز هم تأكيد مي كنم خدا كند شهرت زماني به سراغمان بيايد كه ما از قبل روي خودمان سازندگي داشته باشيم.»
واقعيت اين است كه رسانه هاي گروهي پس از ورود يك نام به دايره شهرت با دستپاچگي مي كوشند وي را در اندازه يك الگو و اسطوره معرفي كنند، اما از اين كه آيا او شرايط و ملاك هاي اين نقش را دارد، غافل مي مانند.
رضا نباتي كارشناس مسائل قرآن نيز ضمن اشاره به اين كه در بررسي سوره هاي قرآن با افراد مختلف كه الگو معرفي شده اند، آشنا خواهيم شد، مي گويد: «جوانان بايد متوجه باشند كه چهره هاي مطرح شده در رسانه ها اكثراً تنها مي توانند در بخشي از حرفه خود به عنوان يك فرد پرتلاش الگو باشند، چه بسا شاعر و نويسنده اي كه شعر و داستان فوق العاده خوبي خلق كرده، اما در زندگي شخصي خود مشكل دارد. اين فرد نمي تواند از همه جوانب الگو قرار گيرد. معلمان و مربيان بايد اين موضوع را به نوجوانان و جوانان گوشزد كنند.»
وي ادامه مي دهد: «چنانچه بخواهيم از كسي الگو بگيريم، بايد ببينيم از چه بعدي مي تواند الگو باشد و از همان بعد تأثيرپذيري داشته باشيم، وگرنه تقليد كوركورانه مخرب است. چه بسيار جواناني هستند كه تا به حال فلان رشته ورزشي را انجام نداده اند، ولي قهرمان اين رشته به اصطلاح الگوي آنهاست. آيا چنين چيزي عقلاني است؟»
چهره هاي ماندگار در مهجوريت
يك واقعيت انكارناپذير اين است كه در قرن 21 رويكرد رسانه اي اعم از مكتوب و تصويري بيشتر متوجه چهره هاي سينما، ورزش و سياست است. اگر پيش از اين شهرت و رقابت بر سر اختراع يك علم و ابزار بود، امروزه رقابت بر سر زيبايي، پول و قدرت است. سؤال اساسي اين جاست كه آيا الگوسازي رسانه اي صرفاً از چهره هاي ورزشي و سينمايي كار سنجيده اي است يا خير؟ لااقل در كشور خودمان چه بسيار دانشمندان جوان هسته اي داريم كه عملكردشان دنيا را متحول كرده ،اما در گمنامي زندگي مي كنند. به نظر مي رسد دانشمندان در طول تاريخ همواره گمنامي را بر شهرت ترجيح داده اند.
وقتي يك گروه علمي روي موضوع كشف ساختار DNA كار مي كردند، تنها زن گروه - كه تا انتهاي كار فقط يك قدم فاصله داشت - همه چيز را رها كرد و به ديگران سپرد. ماكت ساختار DNA را كه به او نشان دادند با چشماني اشكبار گفت: «اين زيبايي بي نظير است. اين مارپيچ اعجاب انگيز كه گوشه اي از قدرت بي نهايت خداست، با شكوه است و من خوشحالم كه در شناخت آن تلاشي داشته ام.»
اين زن مي توانست نام خود را به عنوان كاشف DNA به تنهايي ثبت كند، ولي در عرصه رقابت با ساير اعضاي گروه خودش را اسير نكرد و نام را ناديده گرفت.
هيچ مي دانيد در قرن حاضر حتي گروه هاي علمي هم براي ثبت نام خود رقابت دارند. مثلاً يك پروژه تحقيقاتي سه ساله را طي يك سال و نيم به اتمام مي رسانند تا نامشان زودتر ثبت شود!
جاده لغزنده شهرت
از حبيب الله بهمني كارگردان سريال مهربانو، و فيلم هاي كارهاي نامرئي، زنداني 707، زنداني سياه، لوح فشرده و فيلم مرگ در برلين سوال مي كنم: صاحبان شهرت براي درامان ماندن از آسيب هاي احتمالي عملكردشان چگونه باشد؟ وي پس از مكثي كوتاه مي گويد:«اين سوال بسيار سختي است. اگر جواب اين سوال را من و يا ساير هنرمندان صاحب نام بدانيم كه بسيار خوب است و در واقع با رسيدن به پاسخ درك كرده ايم كه شخص صاحب نام بايد سازندگي اخلاقي داشته باشد. كسي كه با انگيزه شهرت طلبي به ويژه در حيطه هنر وارد مي شود، مطمئن باشيد دچار لغزش خواهد شد. هنر بايد آرمان، ايده و ديدگاه قرار گيرد و عرصه ارزش هاي بالا و مفيد براي بشر باشد، اگر به ضد آن تبديل شود، هنرمند براي طرح نام خود دست به هر كاري مي زند.»
وي در ادامه مي گويد:«جوانان ما اگر سراغ آدم هاي مشهور بروند و بپرسند شهرت به چه درد شما مي خورد؟ قريب به اتفاق مي گويند: فقط دردسر دارد.
ظاهربيني خيلي ها باعث مي شود كه عده زيادي فريب بخورند و خيال كنند راه درست در شهرت است. واقعيت اين است كه بزرگترين بازيگران سينما در يك دوره كوتاهي طلوع مي كنند و در دوره ديگري افول دارند.»
تربيت هنرمند اسلامي
فرج الله سلحشور كارگردان سريال هاي ايوب پيامبر و حضرت يوسف (ع) نيز با گلايه از سياست هاي برنامه سازي صدا و سيما مي گويد: «اين قدر كه سعي مي كنيم چهره هاي ورزشي و سينمايي را مطرح كنيم، به دنبال معرفي نخبگان علمي و مذهبي نيستيم. الگوهايي كه به جامعه مي دهيم بايد شرايط يك انسان والا و مكتبي را داشته باشد.»
اين كارگردان در ادامه مي گويد:«هنرمندي كه در آرزوي دنياست، دچار تبعات سوء شهرت مي شود. كسي كه هدفي جز تامين منيات خود ندارد، دچار ضعف ايمان است و نمي تواند الگو قرار گيرد.» وي با اشاره به اين كه دانشكده هاي هنر محل پرورش نسل هاي آينده هنرمندان هستند، تاكيد مي كند:«بايد بيش از پيش براي سازندگي اخلاقي اين قشر برنامه ريزي داشته باشند، تا هنرمندان ايران اسلامي در آينده حرف ها و الگوهاي پخته تري را پيش روي جهانيان بگذارند.»
هر يك از افراد جامعه در مسير زندگي با پيچ و خم هاي متعددي روبه رو مي شود. نحوه برخورد با مشكلات و عبور ازاين پيچ و خم ها بسيار متفاوت است. برخي از افراد مي كوشند با تيزبيني، درايت و هوشمندي بر مشكلات غلبه كنند، اما متاسفانه برخي ديگر به ورطه مشكلات ديگر مي غلطند.
كارشناسان جامعه شناسي و روانشناسي بر اين باورند كه هر يك از افراد ظرفيت محدودي در برخورد با پديده هاي اجتماعي روز و فراز و نشيب هاي زندگي دارد. بنابراين بايد براي ورود آنان به دايره شهرت به ظرفيت ها توجه كرد.
يكي از كارشناسان مسايل فرهنگي معتقد است:«هر فردي را كه مي خواهيم به كمك رسانه ها به افكار عمومي معرفي كنيم بايد امتحان پس داده باشد و به اصطلاح دوره امتحاني در برخورد بامشكلات، ميزان صبوري و پايبندي به باورهاي ملي و ديني را بگذراند سپس در حريم شهرت قدم بگذارد.»
اين كارشناس از جمله علل ظهور و سقوط زود هنگام برخي از شبه مشاهير را ظرفيت بسيار محدود آنان در مواجهه با خواست همگاني مي داند و تاكيد مي كند پيش از اين كه به تبليغ افراد مطرح در عرصه هاي فرهنگي، ورزشي و اجتماعي بپردازيم بايد مراقب بروز رفتارهاي پرخطر آنان در جامعه باشيم. شكست آنان در مواجهه با مشكلات روزمره مي تواند عملكرد آنان از يكسو و رفتارهاي رسانه اي در معرفي وي به عنوان فرد مشهور از سوي ديگر را زير سوال ببرد.
پنجشنبه 7 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 267]