آداب و سنن پیامبر در خوردنى‏هاو آشاميدنى‏ها و آداب سفره‏2

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله هر گونه غذايى را ميل مى‏فرمود.
پيامبر صلّى اللّه عليه و آله همه نوع غذا را مى‏خورد. . . و خيار را با خرما مى‏خورد، ومحبوبترين ميوه‏ها نزد آن حضرت هندوانه و انگور بود. هندوانه را با خربزه و گاه باشکر و بسيارى اوقات با خرما ميل مى‏کرد. . . و در فصل خرما روزه را با خرما افطار مى‏نمود. اکثرا انگور را دانه‏دانه ميل مى‏نمود. آن حضرت پنير هم مى‏خورد. . . وچون خرما مى‏خورد روى آن آب مى‏نوشيد و بيشتر خوراکش خرما و آب بود. شيرو خرما و حليم مى‏خورد . گوشت را از همه چيز بيشتر دوست داشت. کدو را دوست‏داشت به ويژه کدو حلوايى که آن را زودتر از هر چيز از سينى غذا بر مى‏گرفت.
گوشت مرغ و حيوانات وحشى حلال گوشت و پرندگان و نيز نان و روغن و سرکه وکاسنى و ريحان کوهى و کلم نيز ميل مى‏کرد.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله خيار را با نمک مى‏خورد.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله از گوشت پرنده شکار شده مى‏خورد ولى خود در پى‏شکار نمى‏رفت و به دست خود شکار نمى‏نمود و دوست داشت که ديگران براى‏آن حضرت شکار کنند و بياورند تا ميل کند.
امير مؤمنان عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله از گوشت، ماهيچه دست رادوست داشت.
امام صادق عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله عسل را بسيار دوست داشت.
سليمان بن جعفر جعفرى گويد: بر حضرت امام رضا عليه السّلام وارد شدم ودر برابر آن حضرت خرماى برنى بود که با جدّ و اشتهاى کامل از آن مى‏خورد، و به‏من فرمود: اى سليمان، نزديک بيا و بخور. من هم با آن حضرت از آن خوردم وعرض مى‏کردم: فدايت شوم، مى‏بينم از اين خرما با اشتهاى کامل ميل مى‏کنيد!فرمود: بلى، من آن را بسيار دوست دارم. گفتم: چرا؟فرمود : زيرا رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله، امير مؤمنان، امام حسن، امام حسين، امام زين العابدين، امام باقر، امام صادق وپدرم عليهم السّلام همه، خرما را بسيار دوست داشتند و من نيز بسيار خرما دوستم و شيعيان مانيز بسيار خرما دوست‏اند، زيرا از سرشت ما آفريده شده‏اند، و دشمنان ما ـ اى‏سليمان ـ شراب مست کننده را دوست دارند، زيرا آنان از شعله‏اى از آتش آفريده‏شده‏اند.
امام صادق عليه السّلام فرمود: غذاى رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله نان جو بود ـ اگر به آن‏دست مى‏يافت ـ و حلوايش خرما، و هيزمش چوب درخت خرما بود.
امام باقر و امام صادق عليهما السّلام مى‏فرمودند: روى زمين ميوه‏اى نزدرسول الله صلّى اللّه عليه و آله محبوبتر از انار نبود. به خدا سوگند چون آن حضرت انار ميل مى‏کرددوست داشت کسى با او در آن شرکت نکند.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله غذاى داغ را نمى‏خورد تا اينکه سرد شود، و مى‏فرمود : خداوند به ما آتش نخورانيده است؛غذاى داغ برکت ندارد، پس آن را سرد کنيد.
آن حضرت هنگام غذا خوردن«بسم اللّه»مى‏گفت، و با سه انگشت و از جلوخود غذا مى‏خورد و از جلو کسى ديگر غذا برنمى‏داشت. چون غذا مى‏آوردند پيش‏از ديگران شروع مى‏کرد و سپس ديگران شروع مى‏کردند. و با سه انگشت يعنى‏شست و سبّابه و انگشت وسط دست غذا مى‏خورد، و گاه از انگشت چهارم کمک‏مى‏گرفت. گاه هم با تمام کف دست غذا مى‏خورد، ولى با دو انگشت غذا نمى‏خوردو مى‏فرمود: خوردن با دو انگشت راه و رسم شيطان است.
روزى اصحاب آن حضرت فالوده‏اى آوردند، حضرت با ايشان از آن ميل‏فرمود و پرسيد: اين از چه درست شده است؟گفتند: روغن و عسل را به هم‏مى‏آميزيم و همين چيزى که مشاهده مى‏فرماييد به دست مى‏آيد. فرمود: اين غذاى‏پاکيزه‏اى است!آن حضرت نان جو الک نشده را مى‏خورد، و هرگز نان گندم نخورد، و از نان‏جو نيز سير نخورد، و تا زنده بود بر سر سفره رنگين غذا نخورد. هندوانه و خربزه وانگور مى‏خورد، و نيز خرما را مى‏خورد و هسته‏اش را به گوسفندان مى‏داد. سير وپياز و تره و عسل موم‏دار (که بوى بد آن در دهان باقى مى‏ماند) نمى‏خورد.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله هرگز طعامى را نکوهش نکرد، اگر دوست داشت مى‏خورد واگر دوست نداشت رها مى‏کرد، ولى بر ديگران حرام نمى‏نمود. ظرف غذا را با انگشت پاک مى‏کرد و مى‏فرمود: ته مانده ظرف با برکت‏تر است. و چون از غذاخوردن دست مى‏کشيد هر سه انگشت خود را با آن غذا خورده بود يکى پس ازديگرى مى‏ليسيد. پس از غذا دست خود را مى‏شست تا خوب پاک شود. و تنها غذانمى‏خورد.
امام صادق عليه السّلام فرمود: در اين ميان که امير مؤمنان عليه السّلام در رحبه کوفه باچند تن از ياران قرار داشت طبق فالوده‏اى براى ايشان هديه آوردند؛حضرت به‏ياران خود فرمود: دست دراز کنيد (و بخوريد) آنان دست دراز کردند و آن حضرت‏نيز دست به سوى ظرف دراز نمود، سپس دست خود را عقب کشيد و فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله را به ياد آوردم که فالوده نخورد (2)، من نيز از خوردن آن کراهت‏دارم.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله هرگاه غذاى چرب مى‏خورد کمتر آب مى‏نوشيد.
عرض شد: يا رسول اللّه، شما کم آب مى‏نوشيد!فرمود: اين براى غذايم گواراتراست.
امام صادق عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله خوش مى‏داشت که از قدح‏شامى آب بنوشد، و مى‏فرمود: اين پاکيزه‏ترين ظرفهاى شماست.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله از قدحهاى شيشه‏اى که از شام مى‏آوردند آب‏مى‏نوشيد، و از قدحهاى چوبين و پوستى و سفالى هم آب مى‏نوشيد.
پيامبر صلّى اللّه عليه و آله با کف دست هم آب مى‏نوشيد؛آب را کف دست‏مى‏ريخت و مى‏فرمود: ظرفى پاکيزه‏تر از دست نيست.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله از دهانه مشکهاى بزرگ و کوچک آب مى‏نوشيد، ولى در حال آب خوردن دهانه آن را به بيرون بر نمى‏گردانيد، و مى‏فرمود: اين کار آب مشک را بدبو مى‏کند.
از مطالبى که ابن طاوس رحمه اللّه در کتاب مهج الدعوات از کتاب زاد العابدين‏درباره کيفيت گرفتن آب نيسان نقل کرده معلوم مى‏شود که رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله از آن‏آب استفاده مى‏کرده است.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله دو قوچ شاخدار ابلق (سياه و سفيد) در عيد قربان ذبح‏مى‏کرد.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در روز عيد قربان دو قوچ ذبح مى‏کرد، يکى از طرف‏خود و ديگرى از طرف‏[نيازمندان‏]امت خود.
ملحقات‏ رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: ما قومى هستيم که تا گرسنه نشويم غذانمى‏خوريم، و چون غذا خورديم سير نمى‏خوريم.
ابن عباس گويد: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله بسا چند شب پياپى گرسنه مى‏ماند وشامى براى خود و خانواده‏اش نمى‏يافت، و عمده خوراکش نان جو بود.
عايشه گويد: سوگند به خدايى که محمّد صلّى اللّه عليه و آله را به حق برانگيخت ماالک نداشتيم‏[که آرد را الک کنيم و نان الک کرده بخوريم‏]و آن حضرت ازروزى که خداوند او را مبعوث فرمود تا روزى که از دنيا رفت هرگز نانى که آرد آن‏را الک کرده باشند ميل نفرمود .
انس گويد: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله از غذايى که بر طبق و مجمعه نهاده شده‏بود نخورد، و نيز از نان سبوس گرفته (که نان اشرافى آن روز بوده) نخورد. از اوپرسيدند: آنان غذا را بر روى چه مى‏خوردند؟گفت: بر سر سفره.
عايشه گويد: هرگز رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله شکم را از سيرى پر نکرد.
امام باقر عليه السّلام به محمّد بن مسلم فرمود: اى محمّد، شايد پندارى که‏رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله از روزى که خداوند او را مبعوث نمود تا روزى که او را قبض روح‏فرمود کسى آن حضرت را ـ اگر چه يک بار ـ ديده باشد که در حال تکيه دادن غذاخورده باشد؟اى محمّد، شايد گمان کنى که رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله از روزى که خداوند اورا مبعوث نمود تا روزى که او را قبض روح فرمود سه روز پياپى از نان گندم سيرخورده باشد؟آن‏گاه حضرت پاسخ خود را چنين داد: نه، به خدا سوگند تا روزى که‏خداوند جان او را قبض نمود سه روز پياپى از نان گندم سير نخورد. البته نمى‏گويم‏آن حضرت دسترسى به آن نداشت، بلکه گاهى به يک مرد صد شتر مى‏بخشيد؛و اگرمى‏خواست بخورد حتما مى‏توانست . همانا جبرئيل سه بار کليد گنجهاى زمين را نزدآن حضرت آورد و او را در انتخاب آن مخيّر ساخت بدون آنکه خداوند چيزى ازپاداش اخرويى که براى او آماده ساخته بکاهد، ولى او در هر بار تواضع و فروتنى‏در برابر پروردگارش را[بر تمام گنجهاى زمين‏]برمى‏گزيد. هرگز چيزى از اودرخواست نشد که در پاسخ«نه»بگويد. اگر داشت مى‏بخشيد، و اگر نداشت‏مى‏فرمود : به خواست خدا انجام خواهد شد.
على عليه السّلام فرمود: پيامبر گرامى صلّى اللّه عليه و آله هرگز سه روز پياپى از نان گندم سيرنخورد تا به رحمت الهى پيوست.
ابو هريره گويد: هرگز رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و خانواده او تا هنگام رحلت‏آن حضرت سه روز پياپى از نان گندم سير نخوردند.
عايشه گويد: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله تا دم مرگ نشد که سه روز پياپى از طعام‏سير شده باشد، و اگر مى‏خواست مى‏توانست خود را سير کند، ولى گرسنگان ديگر رابر خود مقدم مى‏داشت.
هيچ‏گاه دو رنگ غذا در يک لقمه رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله جمع نشد، اگرگوشت بود نان نداشت، و اگر نان بود گوشت نداشت.
هيچ‏گاه دو نوع غذا نزد رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله جمع نشد مگر آنکه يکى راخود خورد و ديگرى را صدقه داد.
ابن خولى ظرفى براى رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله آورد که در آن شير و عسل‏ريخته بود. آن حضرت از خوردن آن خوددارى کرد و فرمود: دو نوع نوشيدنى دريک‏جا، و دو ظرف (دو نوع) غذا در يک ظرف؟!پس، از خوردن آن خوددارى‏نمود، سپس فرمود: آن را حرام نمى‏کنم، ولى دوست ندارم در دنيا فخر و مباهات‏کنم و در فرداى قيامت به خاطر بهره‏مندى بيش از حد از دنيا حساب پس بدهم. من‏فروتنى را دوست دارم، زيرا هر که براى خدا فروتنى کند خدايش سربلند گرداند.
على عليه السّلام در هنگام شهادت به دخترش امّ کلثوم عليها السّلام فرمود: من‏مى‏خواهم از برادر و پسر عمويم رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله پيروى کنم که تا زنده بود هيچ‏گاه‏دو نوع غذا براى او در طبقى نياوردند.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله تا آنجا که ممکن بود به تنهايى غذا نمى‏خورد.
على عليه السّلام در سفارشاتش به کميل بن زياد فرمود: اى کميل، در کيفيت‏غذاى خود زياد دقت مکن، زيرا رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله خيلى در کيفيت غذا دقت نمى‏کرد.
از امام صادق عليه السّلام پرسيدند: آيا رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله به خانواده خود غذاى‏باب ميل و مطبوعشان را مى‏داد؟فرمود: آرى، زيرا هرگاه نفس آدمى غذاى مطبوع‏خود را بيابد به آن قانع شده، آن غذا موجب رشد گوشت و چاقى وى مى‏گردد.
امام صادق عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله کاسه غذا را[با انگشت‏]مى‏ليسيد .
امام حسن مجتبى عليه السّلام فرمود: دوازده خصلت است که سزاوار است هرمسلمانى آنها را براى غذا خوردن فرا بگيرد، چهار تاى آنها واجب، چهار تا سنّت وچهار تاى ديگر آداب است. . . امّا آنچه سنّت است عبارت است از: بر پاى چپ‏ نشستن، با سه انگشت غذا خوردن و از جلوى خود لقمه برگرفتن (3)
در حديث سنّت طعام آمده است: شستن دستها پيش از غذا و بعد ازغذا سنّت است.
پيامبر گرامى صلّى اللّه عليه و آله هنگام غذا خوردن به کسى که پيش روى آن حضرت‏بود لقمه تعارف مى‏کرد، و هنگام آب نوشيدن به کسى که در سمت راست او بودآب را تعارف مى‏نمود .
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در حال ايستاده و بسا در حال سواره آب مى‏نوشيد . وبسا ايستاده از مشگ و کوزه يا هر ظرف ديگر و گاه با دستهاى مبارکش آب‏مى‏نوشيد.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله با سه نفس آب مى‏نوشيد، و هر بار در اول«بسم اللّه»ودر آخر«الحمد للّه»مى‏گفت. بعد از نفس اول مى‏گفت: «الحمد للّه»، و بعد از نفس‏دوم مى‏گفت : «الحمد للّه ربّ العالمين»، و بعد از نفس سوم مى‏گفت: «الحمد للّه ربّ‏العالمين، الرحمن الرحيم».
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله هرگاه آب مى‏نوشيد مى‏گفت: الحمد للّه الّذى‏لم يجعله اجاجا بذنوبنا، و جعله عذبا فراتا بنعمته«سپاس خدايى را که آن را در اثرگناهان ما تلخ نکرد، و به واسطه نعمت خود آن را شيرين و گوارا قرار داد».
پيامبر گرامى صلّى اللّه عليه و آله چون قسمتى از لقمه‏اش را مى‏خورد مى‏گفت: اللّهمّ‏لک الحمد، اطعمت و سقيت و ارويت، فلک الحمد غير مکفور و لا مودّع‏و لا مستغنى عنک«خداوندا، تو را سپاس که اطعام کردى و نوشاندى و سيراب‏نمودى، پس تو را سپاس بى‏آنکه تو را ناسپاسى کنيم و دست از تو باز داريم و خودرا از تو بى‏نياز شماريم. »
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: سرکه خوب خورشى است. خدايا، سرکه را بر ما مبارک گردان، زيرا که آن خورش پيامبران پيش از من بوده است.
امام صادق عليه السّلام فرمود: محبوبترين خورشها نزد رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله سرکه وزيتون بود، و مى‏فرمود: اينها خوراک پيامبران عليهم السّلام است.
على عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله گوشت کليه (قلوه) هاى حيوان رانمى‏خورد، بدون آنکه آن را بر ديگران حرام کند، و مى‏فرمود: به خاطر اينکه کليه‏هابه بول حيوانات نزديک است.
امام صادق عليه السّلام فرمود: از سوى انصار يک سينى بزرگ برنج خدمت‏رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله هديه آوردند، آن حضرت سلمان و مقداد و ابوذر (رضى اللّه عنهم) را هم دعوت کرد و آنان کمى خوردند و زود دست کشيدند، رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود : شما که چيزى نخورديد!سپس فرمود: از شما آن کس که بيشتر ما را دوست داردبيشتر نزد ما غذا مى‏خورد.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: اگر مؤمنى مرا براى خوردن سردست و پاچه‏گوسفندى دعوت کند مى‏پذيرم، و اين خود از دين محسوب است. و اگر مشرک يامنافقى مرا براى خوردن شترى که نحر کرده دعوت کند نمى‏پذيرم، و اين نيز از دين‏محسوب است. خداوند عطا و غذاى مشرکان و منافقان را براى من نخواسته است.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فرمود: هنگام غذا خوردن کفشهاى خود را در آوريد، زيرا که اين کار سنّت خوبى است و پاها را راحتى مى‏بخشد.
امام صادق عليه السّلام فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله گوشت ماهيچه و سردست رادوست داشت و گوشت ران را دوست نمى‏داشت، زيرا اين قسمت به محل بول‏حيوان نزديک است .
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله هرگز طعامى را نکوهش نکرد، اگر ميل داشت‏مى‏خورد و گرنه ترک مى‏کرد.
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله غذا را فوت نمى‏کرد، و در ظرف آب هم نمى‏دميد.
سرکه و سبزى بر سر سفره از سنّت است.
امام صادق عليه السّلام فرمود: مقدارى حلواى روغن و خرما خدمت‏رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله آوردند، آن حضرت ميل نکرد، عرض شد: آيا خوردن آن را حرام‏مى‏دانيد؟فرمود : نه، ولى خوش ندارم نفسم به اينها تمايل يابد، سپس اين آيه راتلاوت فرمود: «شما از خوبيها و خوشيهاى خود در زندگانى دنياتان بهره‏مند شديد. . . (4)».
رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله ظرف غذا را براى گربه کج نگاه مى‏داشت‏[تا حيوان‏بتواند راحت از آن بخورد].
امام صادق عليه السّلام با پنج انگشت غذا مى‏خورد و مى‏فرمود: رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله اين‏گونه غذا مى‏خورد نه آن‏گونه که جبّاران‏[با دو انگشت‏]مى‏خورند.
على عليه السّلام فرمود: ما کشمش و خرما را براى رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در ظرف‏آب خيس مى‏کرديم، در روزهاى اول و دوم از آن ميل مى‏کرد، و چون رنگ آن‏بر مى‏گشت دستور مى‏داد آن را دور بريزند.
پاورقى‌ [1] از اين جمله روشن مى‏شود که مسأله تکيه نکردن رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله در حال غذا خوردن غير از تکيه‏دادن بر دست بر روى زمين است، بلکه مراد تکيه نکردن بر پشتى و بالش و امثال آن است چنانکه رسم‏پادشاهان و ساير متکبران است. شاهد اين مطلب فرمايش امام صادق عليه السّلام است که به شخصى که‏آن حضرت را از تکيه دادن بر دست در حال غذا خوردن نهى کرد، در بار سوم فرمود: به خدا سوگندرسول خدا صلّى اللّه عليه و آله هرگز از چنين چيزى نهى نکرده است. (مؤلف) [2] از روايات ديگرى بر مى‏آيد که رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله فالوده ميل کرد ولى بسيار اندک، و شايد مراد اين‏حديث همين باشد. [3] و در نقل ديگر آمده است: «شستن دست پيش از غذا. . . و ليسيدن انگشتان پس از غذا» ـ (مؤلف) . [4] احقاف/ .20 منبع: سنن النبى،علامه سيد محمدحسين طباطبائى

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 199]