مجلس خبرگان رهبري در يك نگاه‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: مجلس خبرگان رهبري در يك نگاه‌

گزارش حاضر به مناسبت برگزاري نخستين اجلاسيه رسمي سالانه خبرگان رهبري طي امروز و فردا، به نگارش در آمده.‌

آيت‌ا... هاشمي رفسنجاني، رئيس مجلس خبرگان رهبري در نماز جمعه‌ هفته گذشته (يكم شهريور)، اعلام كرد كه در اين اجلاس موضوعات گوناگون از جمله دو مسأله مهم پرونده هسته‌اي و نقدي شدن يارانه‌ها كه از مسائل روز هستند، مورد بررسي قرار خواهد گرفت.

اولين مجلس خبرگان رهبري كه مهم‌ترين وظيفه آن براساس اصل 157 قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، تعيين رهبر است، در 23 تيرماه سال 1362 و در شرايطي تشكيل شد كه كشور در حال جنگ با عراق بود.

انتخابات اولين دوره‌ مجلس خبرگان رهبري با شركت 18 ميليون نفر از مردم در 19 آذر 1361 برگزار شد و 75 نفر به عنوان نمايندگان مجلس خبرگان تعيين شدند و انتخابات بقيه‌ نمايندگان به دور دوم كشيده شد.

مهم‌ترين اقدام مجلس اول خبرگان رهبري، تلاش به موقع براي تعيين آيت‌ا... خامنه‌اي به عنوان رهبر انقلاب اسلامي، پس از رحلت امام خميني(ره) بود.

اهميت مجلس خبرگان رهبري‌

در جمهوري اسلامي ايران، رهبري، ركن اساسي و محور اصلي نظام است و اين جايگاه در قانون اساسي به عنوان تضميني براي منحرف نشدن سازمان‌هاي گوناگون از وظايف خود شناخته شده است.

حوزه‌ وسيع و سنگين مسئوليت‌هاي رهبري و نقش بنيادين آن در سلامت نظام سياسي ايجاب مي‌كند كه شايسته‌ترين فرد، عهده‌دار آن شود.

ضرورت وجود نهادي براي سرو سامان دادن به نهاد رهبري از همان ابتداي انقلاب مورد توجه قرار گرفت. براي آن كه انتخاب اين مقام براساس معيارهاي لازم صورت گيرد، از سوي مردم، توسط نمايندگان خبره‌ آنان انجام مي‌شود.امام خميني از سال‌هاي نخستين شكل‌گيري اين نهاد، به روشن ساختن جايگاه اين مجلس و تشويق و ترغيب مردم به حضور در انتخاب خبرگان پرداخت.

امام همچنين خبرگان منتخب مردم را به دقت در انجام وظايف‌شان سفارش كردند.

پس از رحلت امام خميني(ره)، رهبر كبير انقلاب كه از سوي مردم به رهبري، شناخته و پذيرفته شدند، تعيين رهبر به عهده‌ خبرگان منتخب مردم است.

خبرگان رهبري درباره‌ همه‌ فقيهان داراي شرايط مشورت مي‌كنند و يكي از آنان را كه داراي تمام شرايط باشد، به رهبري انتخاب مي‌كنند.

اين مجلس از نهادهاي ابتكاري در نظام سياسي كشور است كه براي اولين بار با تدوين قانون اساسي جمهوري اسلامي در حقوق اساسي مطرح شد و چون درباره‌ بالاترين مقام كشور تصميم‌گيري مي‌كند، فراتر از نهادهاي ديگر است.اگرچه نقش مجلس خبرگان در فعاليت‌هاي خرد كشور، محسوس نيست، اما حضور فعال پشتوانه‌اي قوي در جهت پاسداري از نظام است.

هرگاه رهبر از انجام وظايف قانوني خود ناتوان شود، يا يكي از شرايط ذكر شده در اصول 5 و 110 را نداشته باشد، يا معلوم شود از آغاز، برخي شرايط را نداشته است، از مقام خود بركنار و فرد ديگري به انتخاب مجمع با حفظ اكثريت فقها در شورا به جاي او منصوب خواهد شد. تشخيص اين موضوع به عهده‌ خبرگان است.در صورت فوت، كناره‌گيري يا عزل رهبر نيز خبرگان موظفند هرچه زودتر نسبت به معرفي و تعيين رهبر جديد اقدام كنند.

شرايط مهم خبرگان‌

قانون اساسي، شرايط نمايندگان مجلس خبرگان را به صراحت بيان نكرده و تعيين آن را مطابق اصل 108 براي نخستين دوره، به فقهاي اولين شوراي نگهبان و پس از آن، به خود مجلس خبرگان واگذار كرده است، اما با دقت در اصول مربوط مي‌توان كلياتي را در مورد شرايط اعضاي مجلس خبرگان به دست آورد.

اعضاي خبرگان اولاً بايد داراي درجه‌اي از فقاهت و آگاهي به مسائل سياسي و اجتماعي روز باشند كه قدرت تشخيص را داشته باشند.

دوم، داراي مرتبه‌اي از تقوا باشند كه در اظهارنظرهاي خويش فقط مصالح اسلام و مسلمانان را در نظر بگيرند، نه منافع فردي و گروهي را.‌

از سوي ديگر، در صورتي كه فرد خبره به آن‌چه مي‌گويد، اعتقادي نداشته باشد و يا داراي پيشينه‌ بد سياسي و اجتماعي باشد، بدون ترديد نمي‌توان به تشخيص او اعتماد كرد.

در قانون انتخابات مجلس خبرگان، شرايطي به اين شرح آمده است:

اشتهار به ديانت و وثوق و شايستگي اخلاقي، اجتهاد در حدي كه قدرت استنباط بعضي مسائل فقهي را داشته باشد و بتواند ولي فقيه داراي شرايط رهبري را تشخيص دهد، بينش سياسي و اجتماعي و آشنايي با مسائل روز، اعتقاد به نظام جمهوري اسلامي ايران.

نكته‌ پاياني درباره‌ شرايط اين نمايندگان، است. اين موضوع از اهميت زيادي برخوردار است. تبصره‌ يكم ماده 3 قانون انتخابات مجلس خبرگان، مرجع تشخيص دارا بودن شرايط مورد نظر را فقهاي شوراي نگهبان دانسته است. به‌طور معمول، اين فقها براي كساني كه اجتهادشان مورد ترديد است، اقدام به برگزاري آزمون مي‌كنند.

براساس تبصره‌ دوم ماده 3، اجتهاد كساني را كه رهبر تأييد كرده باشد، از نظر علمي، نيازي به تشخيص فقهاي شوراي نگهبان ندارد.

سوگندنامه‌

نمايندگان مجلس خبرگان در آغاز نخستين جلسه‌ رسمي و بعد از انتخاب هيأت رئيسه، سوگندنامه‌اي را مي‌خوانند كه چنين است: .

ساختار و تشكيلات ‌

مجلس خبرگان از دو بخش هيأت رئيسه و كميسيون‌ها تشكيل مي‌شود.

هيأت رئيسه، خود دوگونه است: هيأت رئيسه سنّي كه در اولين جلسه مجلس خبرگان براساس سنّ نمايندگان تعيين مي‌شود. مسن‌ترين فرد از خبرگان حاضر به عنوان رئيس سنّي و ديگري به عنوان نائب رئيس و دو نفر از جوان‌ترين خبرگان حاضر به سمت منشي تعيين مي‌شوند.

هيأت رئيسه سني، وظايف اداره‌ جلسه افتتاحيه، انجام مراسم تحليف (سوگندنامه) و اجراي انتخابات هيأت رئيسه‌ دوم را به عهده دارد.

هيأت رئيسه سني با انتخاب اعضاي هيأت رئيسه دائم به كار خود پايان مي‌دهد.

مدت زمان هيأت رئيسه سني فقط در اولين جلسه هر دوره از مجلس خبرگان است. هيأت رئيسه دوم، هيأت رئيسه دائم است. اين هيأت شامل رئيس، دو نائب رئيس، دو منشي و دو كارپرداز است كه از ميان اعضا به مدت دو سال و با راي مخفي انتخاب مي‌شوند.‌

مطابق آيين‌نامه داخلي، مجلس خبرگان داراي دو نوع اجلاسيه است:

اجلاسيه‌ رسمي عادي كه سالي دو بار حداقل به مدت دو روز برگزار مي‌شود و زمان آن به تصميم هيأت رئيسه بستگي دارد، اما معمولاً در شهريور و اسفند هر سال برگزار مي‌‌گردد.

اجلاسيه فوق‌العاده كه در دو صورت تشكيل مي‌شود: در مواردي كه هيأت رئيسه ضروري بداند و در صورتي كه حداقل يك سوم نمايندگان، برگزاري آن را درخواست كنند.

جلسه‌هاي مجلس خبرگان با حضور دوسوم اعضا رسميت دارد و مصوبات آن با موافقت نصف به اضافه يك حاضران معتبر است. مگر در مواردي خاص.

‌تعداد نمايندگان‌

براساس قانون انتخابات مجلس خبرگان كه فقهاي شوراي نگهبان، آن را تدوين كرده بودند، اعضاي اين مجلس در آغاز 58 نفر بودند.

در آستانه‌ نخستين انتخابات، فقهاي شوراي نگهبان در نامه‌اي به امام خميني(ره)، خواستار افزايش تعداد نمايندگان شدند كه مورد موافقت ايشان قرار گرفت و در حال حاضر، نمايندگان اين مجلس 86 نفر هستند.

دوره‌هاي بعد...‌

نخستين دوره از انتخابات اين نهاد، همان‌طور كه پيش از اين گفته شد، در سال 1361 بوده است.

دومين دوره، 16 مهر 1369 بود. سومين دوره در يكم آبان 1377 و دوره‌ چهارم آن در 24 آذر 1385 برگزار شد.

رياست اين نهاد كه مدت هر دوره‌ آن 8 سال است، در حال حاضر به عهده‌ آيت‌ا... علي‌اكبر هاشمي رفسنجاني است.

سه شنبه 5 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 246]