احکام نماز

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: نماز
(نماز) يك زنگِ بيدارى و يك هشدار در ساعات مختلف شبانه روز است ، به او [انسان ] برنامهمى دهد و از او تعهّد مى خواهد، به روز و شبش معنا مى دهد و از گذشت لحظه ها حساب مى كشد،در آن هنگام كه او [انسان ] مشغول و بى خبر از طىّ زمان و انقضاى عمر است ، او را مى خواند، بهاو مى فهماند كه روزى گذشت ، روزى آغاز شد، بايد فعاليّت كنى ، مسؤ وليت بزرگ تربرعهده بگيرى و كار مهم ترى انجام دهى ، بهدليل آن كه بخشى از عمر، از فرصت عمل ، به سر آمد، بايد بيشتر تلاش كرد و پيشتر رفت؛ زيرا هدف بزرگ است . مگر تا وقت نگذشته به آن دست يافت .[sup](1)[/sup]
در اين بخش از كتاب به بيان اهمّيّت ، اقسام ، واجبات و احكام نماز مى پردازيم .
اهمّيّت و اقسام
نماز كه وسيله ارتباط و اتّصال انسان با آفريدگار هستى است ، موهبتى بىبديل و سرچشمه فيض لايزال است كه با تعليم الهى بر مكلّفان واجب گشته است . نماز بهانسان اميد، اعتماد و قدرت معنوى مى بخشد، او را از فحشا و منكر بازمى دارد، به معراج مى بردو مايه صفا، آرامش و نورانيت مى گردد. رسول خدا(ص )فرمود:
(اَلصَّلاةُ نُورُ الْمُؤْمِنِ وَالصلاةُ نُورٌ مِنَ اللّهِ)[sup](2)[/sup]
نماز، نور مؤ من است و نماز، نورى از جانب خداوند است .
يكى از ياران امام صادق (ع )از آن حضرت درباره برترين چيزى كه بندگان به وسيله آنبه پيشگاه پروردگارشان تقرّب مى جويند و نيز از محبوب ترين كار در نزد پروردگار سؤال كرد. حضرت در پاسخ فرمود:
(ما اَعْلَمُ شَيْئاً بَعْدَ الْمَعْرِفَةِ اَفْضَلَ مِنْ هذِهِ الصلاةِ)[sup](3)[/sup]
پس از معرفت ( خداشناسى )، چيزى را برتر از همين نماز سراغ ندارم .
امام خمينى (س )درباره اهمّيّت نماز مى فرمايد:
به نماز و مساجد، اهمّيّت دهيد كه پرونده هاى دادگسترى ،مال بى نمازهاست ... نماز، پشتوانه ملّت است ... نماز، يك كارخانه انسان سازى است . نمازخوب ، فحشا و منكر را از يك امّتى بيرون مى كند، اينهايى كه در اين مراكز فساد كشانده شدهاند، اينها بى نمازها هستند... .[sup](4)[/sup]
آيت اللّه العظمى خامنه اى (دام ظلّه ) نيز مى فرمايد:
نماز، ركن اصلى دين است و بايد اصلى ترين جايگاه را در زندگى مردم داشته باشد. حياتطيّبه انسان در سايه حاكميت دين خدا، وقتى حاصل خواهد شد كه انسان ها دلِ خود را با ياد خدازنده نگهدارند و به كمك آن بتوانند با همه جاذبه هاى شر و فساد مبارزه كنند... اين ذكر وحضور دائمى فقط به بركت نماز، حاصل مى شود و نماز در حقيقت پشتوانه مستحكم و ذخيرهتمام نشدنى در مبارزه اى است كه آدمى با شيطان نفس خود كه او را به پستى و زبونى مىكشد و شيطان هاى قدرت كه با زر و زور، او را وادار به ذلّت و تسليم مى كنند، هميشه و درهمه حال دارد.[sup](5)[/sup]
اقسام نماز
نمازها در يك تقسيم بندى كلّى به (واجب ) و (مستحب ) تقسيم مى شوند. نمازهاى مستحبفراوانند و شرح بعضى از آنها در درس مستقلى خواهد آمد، امّا نمازهاى واجب عبارتند از:
1- نماز يوميّه
2- نماز آيات
3- نماز ميّت
4- نماز طواف واجب خانه كعبه
5- نماز قضاى پدر بر پسر بزرگ تر
6- نماز استيجارى ، نذر، عهد و قَسَم
7- نماز جمعه
در اين درس فقط به توضيح نمازهاى يوميّه مى پردازيم و اقسام ديگر نمازهاى واجب در درسجداگانه اى بررسى خواهد شد.
نمازهاى يوميّه
نمازهاى يوميّه ، پنج نماز و هفده ركعت است كه عبارتند از:
1- نماز صبح : دو ركعت
2- نماز ظهر: چهار ركعت
3- نماز عصر: چهار ركعت
4- نماز مغرب : سه ركعت
5- نماز عشا: چهار ركعت
مقدّمات نماز
مقدّمات نماز عبارتند از: طهارت ، وقت شناسى ، قبله شناسى ، پوشش و لباس نمازگزار، مكاننمازگزار و اذان و اقامه .
چون بحث از طهارت در دوره 3/211 ذكر شده ، از اين رو، در اين جا به توضيح اجمالى مقدماتديگر مى پردازيم .
1- وقت شناسى
موقعى انسان مى تواند مشغول نماز شود كه يقين كند وقت ،داخل شده است ، يا دو مرد عادل به داخل شدن وقت ، خبر دهند. (م 742)
نماز ظهر و عصر و مغرب و عشا هر كدام وقت مخصوص و مشتركى دارند:
وقت مخصوص نماز ظهر از اوّل ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر است و وقت مخصوص ‍ نمازعصر، موقعى است كه به اندازه خواندن نماز عصر، وقت به مغرب مانده باشد و بين اين دو،وقت مشترك نماز ظهر و عصر است . (م 731)
وقت مخصوص نماز مغرب از اوّل مغرب است تا وقتى كه از مغرب به اندازه خواندن سه ركعتنماز بگذرد و وقت مخصوص نماز عشا موقعى است كه به اندازه خواندن نماز عشا به نصف شبمانده باشد و بين اين دو، وقت مشترك نماز مغرب و عشا است .
(م 737)
نزديك اذان صبح از طرف مشرق ، سفيده اى رو به بالا حركت مى كند كه آن را فجراوّل گويند. موقعى كه آن سفيده پهن شد، فجر دوّم واوّل وقت نماز صبح است و آخر وقت نماز صبح موقعى است كه آفتاب بيرون مى آيد. (م 741)
2- قبله شناسى
خانه كعبه كه در مكّه معظّمه مى باشد، قبله است و بايد رو به روى آن نماز خواند، ولى كسىكه دور است اگر طورى بايستد كه بگويند رو به قبله نماز مى خواند كافى است . (م 776)
3- پوشش و لباس نمازگزار
مرد نمازگزار در نماز، بايد عورت خود را بپوشاند و بهتر است از ناف تا زانو نيز پوشيدهباشد.
لباس نمازگزار بايد پاك و مباح باشد. از اجزاى مردار و حيوان حرام گوشت نباشد، اگرنمازگزار مرد است لباس او ابريشم خالص و طلاباف نباشد. بهتر است لباس نمازگزار،سفيد و پاكيزه باشد، بوى خوش استعمال كند، با انگشتر عقيق به نماز بايستد و از لباسهاى سياه و چرك و تنگ يا لباس افراد لاابالى نسبت به پاكى و نجسى ، استفاده نكند. (م877، 798 و 864 865)
زينت كردن به طلا مثل آويختن زنجير طلا به سينه و انگشتر طلا به دست كردن و بستن ساعتمچى طلا به دست براى مرد حرام و نماز خواندن با آنهاباطل است .(م 832)
براى مردان طلاى سفيد [پلاتين ] اشكال ندارد، مگر آن كه همان طلاى زرد باشد و با مخلوطكردن تغيير رنگ داده باشد.[sup](6)[/sup]
4- مكان نمازگزار
مكان ، فرش و تختى كه روى آن نماز خوانده مى شود بايد مباح باشد. تصرّف در ملك ميّتىكه خمس يا زكات بدهكار است حرام و نماز در آنباطل است ، مگر آن كه بدهكارى او را بدهند، يا بنا داشته باشند بدون مسامحه بپردازند. اگربا عين پولى كه خمس و زكات آن را نداده ملكى بخرد، تصرّف او در آن ملك حرام و نمازش هم درآن باطل است . (م 866، 873 و 875)
5- اذان و اقامه
براى مرد و زن مستحب است پيش از نمازهاى يوميّه ، اذان و اقامه بگويند. اذان هيجده جمله است :(اَللّهُ اَكْبَرُ) چهار مرتبه ، (اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلا اللّهُ، اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّهِ، حَىَّ عَلَىالصَّلاةِ، حَىَّ عَلَى الْفَلاحِ، حَىَّ عَلى خَيْرِ الْعَمَلِ، اَللّ هُ اَكْبَرُ، لا اِلهَ اِلا اللّهُ) هر يك دو مرتبه ،و اقامه هفده جمله است ؛ يعنى دو مربته (اَللّهُ اَكْبَرُ) ازاول اذان و يك مرتبه (لا اِلهَ اِلا اللّهُ) از آخر آن كم مى شود و بعد از گفتن (حَىَّ عَلى خَيْرِ الْعَمَلِ)بايد دو مرتبه (قَدْ قامَتِ الصَّلاةُ) اضافه نمود.
(اَشْهَدُ اَنَّ عَلِيّاً وَلِىُّ اللّهِ) جزو اذان و اقامه نيست ، ولى خوب است بعد از (اَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُاللّهِ) به قصد قربت گفته شود. (م 916 و 918 919)
مستحب است نمازگزار بين اذان و اقامه يك قدم بردارد، يا قدرى بنشيند، يا سجده كند، يا ذكربگويد، يا دعا بخواند. (م 940)
واجبات و اركان
واجبات نماز يازده چيز است كه بعضى از آن ها (ركن ) و بعضى ديگر (غير ركن ) مى باشد.
ركن نماز، چيزهايى است كه اگر انسان به عمد و يا به اشتباه ، به جا نياورد يا در نمازاضافه كند، نماز باطل مى شود؛ و غير ركن ، چيزهايى است كه اگر به عمد كم يا زياد شود،نماز باطل مى شود و چنانچه به اشتباه كم و يا زياد گردد، نمازباطل نمى شود. (م 942)
واجبات نماز:
1 ركن :
الف- نيّت
ب- تكبيرة الاحرام
ج- قيام
د- ركوع
ح- سجود (دو سجده )
2- غير ركن :
الف- قرائت
ب- ذكر
ج- تشهّد
د- سلام
ح- ترتيب
خ موالات
نيّت
منظور از نيّت ، آن است كه انسان نماز را براى انجام فرمان خداوندعالم به جا آورد و لازم نيستنيّت را از قلب خود بگذراند يا به زبان بگويد كه چهار ركعت نماز ظهر مى خوانم قُرْبَةً اِلَى اللّهِ. (م 943)
اگر در نماز ظهر يا عصر، نيّت كند كه چهار ركعت نماز مى خوانم و معيّن نكند كه نماز ظهر استيا عصر، نماز او باطل است . (م 944)
كسى كه ريا كند؛ يعنى براى نشان دادن به مردم نماز بخواند، نمازشباطل است ، خواه فقط براى مردم باشد، يا خدا و مردم هر دو را در نظر بگيرد. همچنين اگرقسمتى از نماز را براى غير خدا به جا آورد، نمازباطل است ، چه آن قسمت ، واجب باشد مثل حمد و سوره ، چه مستحب باشد مانند قنوت ، بلكه اگرتمام نماز را براى خدا به جا آورد، ولى براى نشان دادن به مردم در جاى مخصوصىمثل مسجد، يا در وقت مخصوصى مثل اول وقت ، يا به طرز مخصوصى مثلاً با جماعت نماز بخواند،نمازش باطل است . (م 946 947)
تكبيرة الاحرام
شروع نماز با گفتن (اَللّهُ اَكْبَرُ)، تكبيرة الاحرام ناميده مى شود. در تكبيرة الاحرام بايدحروف (اَللّه ) و حروف (اَكْبَرُ) و دو كلمه (اَللّهُ اَكْبَرُ) پشت سر هم و به عربى صحيح گفته شود، بدن آرام باشد و به احتياط واجب (اَللّ هُ اَكْبَرُ) را به چيزىمثل اقامه يا دعايى كه پيش از آن مى خواند، نچسباند. (م 948 949 و 951)
مستحب است كه موقع گفتن تكبيرة الاحرام ، دست ها را تامقابل گوش ها بالا برد و طريقه صحيح آن اين است كه با شروع تكبير، دست ها به طرفبالا حركت كند و با پايان يافتن تكبير، دست هامقابل صورت يا گوش ها رسيده باشد.
(م 955 و استفتاءات ، ج 1، ص 152).

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 285]