يثربي در گفتگو با مهر:بزرگترين مشخصه ابن‌سينا عقل‌گرايي او است

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: يثربي در گفتگو با مهر:بزرگترين مشخصه ابن‌سينا عقل‌گرايي او است
استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبايي گفت: بزرگترين امتياز و مشخصه ابن‌سينا عقل‌گرايي او است. ابن‌سينا تا حد امكان كوشيده است كه مشائي بماند.

دكتر يحيي يثربي در گفتگو با خبرنگار مهر پيرامون نكات ويژه انديشه ابن‌سينا گفت: از دوران باستان هميشه عقل‌گرايي با مكتبهاي عرفاني و عقل گريز تهديد مي شده است و بعد از ارسطو هم عقل‌گرايي تضعيف شد و انديشه يوناني تحت تاثير ميراث فلوطين يعني انديشه‌هاي نو افلاطوني قرار گرفت. من به لحاظ بنيادي با عرفان مخالف نيستم اما اينكه عرفان تمام حجم ذهني جامعه را اشغال كند مضر مي‌دانم.

اين استاد فلسفه دانشگاه علامه طباطبايي در ادامه اظهار داشت: فلاسفه اسلامي در سايه اسلام كه بسيار به عقل تأكيد داشت به سمت عقلانيت رفتند و كندي و فارابي و ابن سينا و ابن رشد و معتزله در اين راه قدم برداشتند و اهميت اين فلاسفه از آنجا مشخص مي شود كه خود غربي ها تمدن جديد را مديون ابن سينا و ابن رشد مي دانند. غرب در قرون وسطي غرق در مكتبهاي عقل گريز بود و با آثار ابن سينا و ابن رشد به روشن انديشي و خرد ورزي بازگشتند. راسل هم مي گويد ابن رشد در جهان اسلام نقطه پايان عقل گرايي بود اما در غرب نقطه آغاز بود. عقل گرايي ابن سينا اهميت بسيار بالايي دارد اما متأسفانه در جامعه ما به اين مسئله توجه نمي شود. ما بايد جامعه را به خرد ورزي عادت بدهيم.

نويسنده كتاب "فلسفه مشاء" خاطر نشان كرد: ابن سينا نگران گرايشهاي غير عقلاني بود، اين مسئله نشان مي دهد كه در زمان او گرايشهاي عقل ستيز پيدا شده بودند. او در آخر كتاب سفسطه مي گويد عده اي پيدا شده اند كه افلاطون را مهم مي دانند و اين خيلي عجيب است. اگر انديشه افلاطون همان است كه در آثارش وجود دارد، او چيز خاصي از نظر عقلي ندارد. ابن سينا معتقد است اينكه افلاطون همه چيز را با مثل توجيه كند عقلاني نيست. ابن سينا براي گرايش مردم به افلاطون مي گويد شايد ملاك مردم اين است كه هركسي كه قديمي تر است را مهم تر بدانند اما نسل هاي بعدي چون پخته تر اند اهميت بيشتري دارند.

نويسنده كتاب "قلندر وقلعه" درباره توجه ابن سينا به عرفان و اشراق گفت: اين پرداختن او به عرفان به اين معنا نيست كه رويكردش عرفاني باشد. در آن زمان انديشمندان حالت دايره المعارفي داشتند، يعني اگر كسي كتاب ابن سينا را باز مي كرد و مي‌ديد درباره مسئله اي اظهار نظر نكرده است از اهميت ابن سينا كاسته مي شد. براي همين او درباره بسياري مسائل نوشته است تا نشان دهد درباره آنها دانش دارد و دانش داشتن نسبت چيزي به معناي پذيرفتن آن نيست. سهروردي نيز درباره كتاب حكمت مشرقيه ابن سينا مي گويد از منظر مشائي نوشته شده است. تحليل ابن سينا از عرفان در نمط نهم اشارات نيز كاملا فلسفي است.

يثربي در ادامه گفت: مشائي بودن ابن سينا به اين معنا نيست كه فقط انديشه هاي ارسطو را بيان كرده باشد و از خود چيزي نداشته باشد. ابن سينا بسياري مسائل را كه قبلا در فلسفه مشاء وجود نداشتند به آن اضافه كرد. او با الهام از اسلام و قرآن بسيار نوآوري كرده است. مسئله آفرينش كه فلاسفه مشاء مسلمان مطرح مي كنند قبلا در انديشه يوناني وجود نداشته است.

نويسنده كتاب "عيار نقد" درباره تفاوت انديشه ابن سينا با ملاصدرا گفت: تفاوت ابن سينا با ملاصدرا دقيقا در همان چيزي است كه او از آن مي ترسيد، يعني غلبه گرايش هاي افلاطوني و عرفاني. غزالي ضربه هاي بسياري به عقل گرايي وارد كرد. سهروردي هم كم كم حساب خود را از مشاء جدا كرد. زماني كه سهروردي افلا طون و بايزيد و جنيد و هرمس را به ارسطو و ابن سينا ترجيح مي دهد كار او را به نوعي مي توان در ادامه روند غزالي دانست ،منتها به شكلي ديگر. ابن رشد بسيار تلاش كرد كه با اين روند مقابله كند و عقل گرائي ابن سينا را مجددا احيا كند اما موفق نشد. ما ابن رشد را نشناختيم اما اروپائي ها آثار او را ترجمه كردند. ابن رشدي ها در اروپا مانند كانتي ها عظمت داشتند و اين نشان دهنده غناي فكري يك انديشمند است كه جريان فكري ايجاد كند. گرايش به عرفان در ملاصدرا حالت فلسفي پيدا كرد و سهروردي در قياس با ملاصدرا باز رگه هاي مشائي داشت. ملاصدرا مباحث وحدت وجود و اصالت وجود را كه در اصل عرفاني است مبناي فلسفه خود قرار داد و تركيبي ايجاد كرد كه در آن غلبه با عرفان است. به طور كلي خط غير مشائي با ملاصدرا انسجام پيدا كرد و اين مسئله بارز ترين تفاوت او با ابن سينا است.

وي در پايان پيرامون نامگذاري روز ابن سينا به روز پزشك اظهار داشت: اينكه بزرگداشت ابن سينا به نام روز پزشك است نشان دهنده شخصيت چند بعدي ابن سينا است، اما بايد به اين مسئله توجه كرد كه ما به جاي تجليل به تحليل نياز داريم. اگر آثار او نقد و بررسي شوند بسيار بهتر از اين است كه هر سال بزرگداشت هاي تكراري برگزار كنيم. ما هنوز آثار ابن سينا را به صورت تصحيح شده منتشر نكرده ايم و اين بسيار جاي تاسف دارد.
يکشنبه 3 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 128]