بزرگ شدن در سال هاي سخت

واضح آرشیو وب فارسی:حيات: بزرگ شدن در سال هاي سخت
تهران – حيات

رمان "زماني براي بزرگ شدن" از جمله آثار منتشره در حوزه ادبيات پايداري است كه از زمان انتشار تا به حال بارها تجديدچاپ شده و در جشنواره هاي متعدد ادبي هم مورد توجه داوران و منتقدان ادبي قرار گرفته است. اين كتاب در تقسيم بندي گروه سني مخاطبان در رديف آثار منتشره براي گروه سني نوجوان و جوان قرار مي گيرد.
به گزارش سرويس فرهنگي حيات ،رمان "زماني براي بزرگ شدن"بار اول در سال 1376 توسط نشر صرير در تهران چاپ و منتشر شد. سه سال بعد انتشارات "هزار برگ" هم آن را به چاپ رساند.
اين كتاب يكي از آثار شاخص نويسنده اين نويسنده به شمار مي رود ، مومني سال هاي بعد به ادبيات بزرگسالان روي آورد و كتاب هاي موفقي مانند "در كمين گل سرخ" (روايتي از زندگي شهيد سپهبد علي صياد شيرازي) را نوشت كه از جمله كتاب هاي نقره اي شركت انتشارات سوره مهر است و بارها توسط همين ناشر تجديدچاپ شده است.
برهمين اساس انتشارات سوره مهر به تازگي رمان "زماني براي بزرگ شدن" اين نويسنده را هم با طراحي و شكل جديد راهي بازار كتاب ايران كرده است. براساس تقسيم بندي ناشر، "زماني براي بزرگ شدن" در رديف كتاب هاي طلايي اين ناشر قرار گرفته است. (كتاب هاي طلايي به كتاب هاي جايزه گرفته ناشر اطلاق مي شود. كتاب هاي نقره اي هم آثاري هستند كه از تجديد چاپ بالايي برخوردارند) به هرحال كتاب زماني براي بزرگ شدن اثر قابل توجهي است كه تاكنون جوايزي مانند: جايزه بهترين كتاب از جشنواره ادبيات دفاع مقدس، كتاب برگزيده جشنواره بيست سال ادبيات دفاع مقدس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، كتاب برگزيده جشنواره كتاب سال شهيد حبيب غني پور و كتاب برگزيده مجامع ادبي و فرهنگي را كسب كرده و توسط ناشران مختلف تجديد چاپ واز سوي مخاطبان گوناگون مورد استقبال قرار گرفته است.
داستان اين رمان سرگذشت نوجوان 16 ساله اي به نام محمود زرندي است كه همراه با گروهي از هم سن و سال هايش از يك محله جنوبي در تهران به مناطق جنگي اعزام مي شوند. اكثر آنها با دست كاري شناسنامه هاي خود و بدون اطلاع و رضايت والدينشان به جبهه ها مي روند. البته بعد از اعزامشان خانواده هاي آنها سعي مي كنند با اين موضوع كنار بيايند. در جبهه ، وقايع و رويدادهايي اتفاق مي افتد كه باعث تحول فكري شخصيت هاي نوجوان داستان مي شود. به عبارت ديگر، همان طور كه از عنوان كتاب برمي آيد، مقطع زماني حضور اين نوجوانان در جبهه ها، به يك دوره تحول فكري عميق در زندگي آنها تبديل مي شود. اتفاقات منحصر به فردي كه در جبهه ها به وقوع مي پيوندد، به بلوغ زودرس شخصيتي آنها منجر و يك دوره سير تكاملي در شخصيت شان را شكل مي دهد.
نويسنده سعي كرده داستان موردنظر را به شكل واضح و بدون پيچيدگي هاي ممكن پيش ببرد. اطلاعات لازم به موقع در اختيار مخاطب قرار داده شده و هرجا كه لازم بوده نويسنده توضيحات موردنياز راجع به حوادث و شخصيت ها را به خوانندگان آثارش داده است.
موضوع انتخابي نويسنده، در وهله اول به شدت ساده و تكراري به نظر مي رسد، اما رفته رفته همين قضيه تبديل به يك ماجراي پركشمكش مي شود.
حضور رزمندگان كم سن و سال در جبهه ها، موضوع تازه اي براي مخاطبان و كتابخوان هاي ايراني محسوب نمي شود. همچنين تحول شخصيتي آنها هم در اين روند، تقريبا امري طبيعي است. پس در چنين شرايطي محسن مومني در مقام يك نويسنده كه چنين موضوعي را براي بستر و فضاي داستانش انتخاب كرده، نمي تواند اميدوار باشد كه اثرش از گره هاي لازم داستاني برخوردار باشد و كشمكش در طرح قصه ايجاد شود.
او براي غلبه براين وضعيت، موضوع ديگري را در طرح داستان گنجانده كه توسعه آن به شكل مطلوب مي تواند، طرح را از كشمكش لازم برخوردار كند.
راهكار نويسنده براي شرايط جديد، آوردن موضوع منافقين به فضاي داستان است؛ محمود به عنوان شخصيت اول و اصلي داستان، در مرور خاطرات خود به بردارش مسعود هم فكر مي كند كه به حلقه منافقين پيوسته و همين موضوع باعث سرشكستگي خانواده او شده است. همچنين در همين مرور خاطرات شخصيت اول داستان، خواننده متوجه مي شود پدر او از افراد متعهد محلي بوده كه بعد از ماجراي مسعود از بيشتر فعاليت هاي اجتماعي دست كشيده و خانه نشين شده است. محمود با درك اين موضوع، حالا به جبهه ها آمده است تا به اين وسيله بخشي از اعتبار از دست رفته خانواده را به جايگاه اوليه اش بازگرداند.
بنابراين شخصيت اول داستان علاوه بر انگيزه هاي ديني و ميهني كه آمده است از آب و خاك سرزمين خود و آرمان هايش دفاع كند، براي بازگرداندن آبرو و حيثيت از دست رفته خانواده اش هم مصمم است ارادت خود به دين و ميهن اش را به اثبات برساند.
طرح اين موضوع، در وهله اول نوعي نگاه تازه به مضمون آشناي دفاع مقدس مي دهد، اما گره افكني نويسنده براي ايجاد كشمكش در داستان، درست از همين زاويه شروع مي شود، شخصيت نوجوان داستان كه سعي مي كند موضوع برادرش مسعود را از نگاه ديگران دور نگه دارد، با پديده اي بنام حضور مخفيانه منافقين در بين رزمندگان مواجه مي شود كه هرگاه فرصتي به دست آوردند، صدمات جبران ناپذيري را به نيروهاي مدافع در جبهه ها وارد مي كنند. بنابراين فرماندهان محورها و پايگاه ها و مسوولان نظامي همواره مي كوشند كه از نفوذ افراد منافقين در ميان رزمندگان مدافع مرزها جلوگيري كنند. در چنين شرايطي اطلاع فرمانده هان و مسوولان نظامي حاضر در جبهه ها از موقعيت خانوادگي محمود مي تواند به بدبيني آنها نسبت به وي منجر شود كه در آن صورت او بايد به پشت جبهه ها منتقل و يا ممكن است مدت ها تحت بازجويي قرار گيرد تا بي گناهي خود در اين زمينه را ثابت كند. بنابراين تاجاي ممكن او سعي مي كند اين موضوع برملا نشود. اما موقعيت هايي در اين ميان پيش مي آيد كه او مجبور مي شود اطلاعات خود در مورد منافقين را با مسوولان جبهه ها در ميان بگذارد تا آنها به كمك اطلاعاتي كه ازا و مي گيرند بتوانند مانع از عمليات هاي جاسوسي منافقين بشوند.
البته محمود اطلاعات خود را به طور غير مستقيم در اختيار مسوولان قرار مي دهد. همين موضوع هراس از برملا شدن يك راز كه مي تواند منجر به تغيير نگاه ديگران نسبت به شخصيت اصلي داستان شود، يك نوع احساس بيم در مقابل ديگران در وجود شخصيت محمود ايجاد مي كند. اين مساله به تنهايي مي تواند مخاطب را تا پايان داستان همراه نويسنده نگه دارد.
وقتي نويسنده از اين مساله خيالش راحت مي شود، به فكر تثبيت محتوايي اثر مي افتد،يعني لايه هاي پنهاني در داستان گنجانده شده كه وقتي مخاطب داستان را مي خواند متوجه آن نمي شود، اما در پايان كتاب هنگامي كه سير روايي داستان را در ذهنش مرور مي كند. متوجه هماهنگي بين اجزاي داستان و ارتباط آنها با مفهوم و پيام قصه مي شود كه همانا قدرت ايجاد تحولات فكري و شخصيتي در افراد كم سن و سال آن هم در كوتاه ترين زمان ممكن در عرصه هاي دفاع مقدس است. بنابراين در پايان كتاب، نويسنده به نوعي به هدفش مي رسد و مخاطب هم در اين راه بدون دستاورد نمي ماند. زماني براي بزرگ شدن، عرصه اي براي نمايش ظرفيت هاي مقاطعي از تاريخ است كه در آن رشد تحولات فكري از رشد جسمي افراد يك جامعه پيشي مي گيرد.
علي الله سليمي

پايان پيام
شنبه 2 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات]

[مشاهده در: www.hayat.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 138]