سياست - نقش با اهميت تهران

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: سياست - نقش با اهميت تهران

سياست - نقش با اهميت تهران

مجتبي نجفي:انتخابات نوامبر آمريكا از ابعاد مختلفي اهميت فراواني دارد. اين انتخابات مي‌تواند همه پرسي مردم آمريكا در مورد عملكرد دولت بوش در عرصه‌هاي داخلي و به‌ويژه بين‌المللي باشد. مشكلات متعدد ايالات متحد در عراق و افغانستان به تقويت تروريسم و ايجاد فضاي حياتي براي تروريست‌ها منجر شده است. طالبان در افغانستان احيا شده و عراق همچنان به دليل فقدان امنيت قرباني مي‌دهد. صدها هزار كشته عراقي و چند هزار تلفات نيروهاي آمريكايي راهبرد دموكراسي هدايت شده جرج بوش و نئومحافظه‌كاران آمريكايي را با ترديدهاي اساسي روبه‌رو كرده است. حتي بسياري از حاميان حمله به عراق امروز بر ناكارآمدي و عدم‌موفقيت دولت بوش تاكيد مي‌كنند به‌گونه‌اي كه فرانسيس فوكوياما از اينكه جورج بوش جنگ عراق را فصل نويني از آزادي انسان مي‌داند به شدت بر آشفته مي‌شود «گمان مي‌كنم رئيس‌جمهور روي زمين زندگي نمي‌كند»(1)

دولت بوش كه تحت تاثير جريان نئومحافظه‌كاري آمريكا راهبرد سياست خارجي خود را مبارزه با محور شرارت عنوان كرده بود به بهانه اشاعه ارزش‌هاي ليبرالي و با تكيه بر گفتمان آزادي سياست حمله پيشگيرانه را با بهره‌برداري از حملات 11 سپتامبر و اعلان مبارزه با تروريسم آغاز كرد؛ سياستي كه با حمله به افغانستان آغاز شد و در مورد عراق نيز عملي شد. مبناي حمله پيشگيرانه «جنگ بدون كشته» بود تا از طريق اشغال نظامي كشورهاي متخاصم روند دموكراتيزاسيون در كوتاه‌ترين زمان ممكن تحقق يابد. كشته‌هاي بي ‌شمار به‌ويژه در عراق نشان داد «جنگ بدون كشته» تنها در زمان تصرف كشور مورد نظر صادق است اما سال‌ها ناامني بسياري از مردم عراق را بي‌خانمان كرد و شعله‌هاي سوزان ترور بر جامعه عراق سايه افكند تا گروه‌ها و اقشار مختلف عراقي قرباني سوءقصدهاي تروريستي شوند. به‌رغم تلفات بي شمار جريان نئومحافظه‌كار آمريكا همچنان جنگ عراق را اقدامي معقول و پيشروانه مي‌داند كه باعث شده است با سقوط ديكتاتوري صدام ملت عراق صاحب قانون اساسي، پارلمان، دولت منتخب و رسانه‌هاي آزاد شود. جان پودهورتز كه از بنيانگذاران جريان نئومحافظه‌كاري آمريكا محسوب مي‌شود در اين زمينه با قاطعيتي خاص مي‌گويد: «.... از ابتدا بر اين تصور بودم كه دموكراسي در عر اق چه از لحاظ نظامي و چه از لحاظ سياسي پيروز خواهد شد. آشكارا در مسير موفقيت قرار گرفته‌ايم. القاعده در عراق تقريبا نابود شده است صدر و هوادارانش تضعيف شده‌اند. همچنانكه با تعجب در بصره مشاهده كرديم ارتش عراق امروز نقش عمده‌اي را ايفا مي‌كند. عراق امروز صاحب يك پارلمان، دولت منتخب و قانون اساسي است. اين كشور با احتياط و در روند تدريجي به سوي آشتي ملي گام برمي‌دارد. تغييرات نسبت به زمان صدام غير قابل تصور بوده‌اند و عراق در نهايت كار به متحد جهان آزاد به خصوص ايالات متحد در مبارزه با تروريسم تبديل خواهد شد.»(2). ديك چني با وجود انتقادهاي فراوان نسبت به دولت بوش در راه‌اندازي جنگ‌هاي پيشگيرانه به همراه دوستان نئومحافظه‌كار خود خواستار برخورد نظامي با ايران است گزينه‌اي كه تيم رايس در وزارت امور خارجه با آن مخالفت مي‌كند. از سوي ديگر جنگ‌طلبان اسرائيلي در انتظار شكست مذاكرا ت ايران و غرب نشسته‌اند تا به اقدام نظامي عليه تاسيسات هسته‌اي ايران متوسل شوند. هر چند برخي تحليلگران مانورها و تحركات دولت اسرائيل را اهرم فشار عليه ايران مي‌دانند اما تجربه حمله به ازيراك عراق و الكبار سوريه نشان از راهبرد پيشگيرانه اسرائيلي‌ها در مقابله با رقباي منطقه‌اي خود مي‌دهد راهبردي كه بر گرفته از آرا و افكار بن گوريون است.
پرونده هسته‌اي ايران حدود شش سال است كه دوره‌اي پرتنش ميان غرب و جمهوري اسلامي را به‌وجود آورده است. ايران در طول شش سال گذشته بر حق خود مبني بر دستيابي به فناوري هسته‌اي تاكيد مي‌كند و مدعي است فعاليت‌هايش مطابق با معاهده NPT است و غرب به خصوص ايالات متحده به همراه متحد استراتژيك خود اسرائيل ايران را به تهيه تسليحات نظامي اتمي متهم مي‌كنند. وجود تسليحات كشتار جمعي در زمان زمامداري صدام حسين كه بهانه‌اي براي جنگ عليه عراق بود انكار شد؛ موضوعي كه امروز ادعاهاي ايالات متحده را مبني بر تلاش ايران جهت دستيابي به تسليحات اتمي با ابهام‌هاي اساسي روبه‌رو كرده است. شايد به اين دليل است كه دولت بوش بر خلاف قضيه عراق سعي مي‌كند از يكجانبه‌گرايي پرهيز كند و اجماع جهاني را عليه ايران به‌وجود آورد. منتقدان داخلي دولت از ارجاع پرونده هسته‌اي ايران به شوراي امنيت انتقاد مي‌كنند و عامل اصلي آنرا ديپلماسي ناكارآمد دولت نهم مي‌دانند. در مقابل رئيس‌جمهور ايران نيز سياست دولت سابق را سازشكارانه مي‌داند و نسبت به تعليق داوطلبانه غني‌سازي اورانيوم انتقادهاي اساسي وارد مي‌كند. ايالات متحد و متحدين غربي‌اش ايران را به اتلاف وقت و بازي با زمان متهم مي‌كنند. برخي از تحليلگران آمريكايي اعتقاد دارند ايران منتظر پايان دوره زمامداري جرج بوش و شكست جمهوريخواهان در انتخابات آمريكاست.
انتخابات آمريكا و مناقشه هسته‌اي ايران
نطرسنجي‌هاي صورت گرفته از سوي نهادها و رسانه‌هاي معتبر آمريكايي از پيروزي احتمالي باراك اوباما خبر مي‌دهند. اوباماي جوان كه با مواضع تحريك برانگيز خود هيلاري كلينتون را شكست داد در تمامي نظرسنجي‌هاي صورت گرفته در مورد مسائل داخلي ايالات متحده از جمله معضلات اقتصادي، بهداشت، تامين اجتماعي، قيمت بنزين، مهاجرت و... از رقيب جمهوريخواه خود پيشي گرفته است. اما در نظرسنجي اخير واشنگتن پست /ABC در16 ژوئيه از ميان افرادي كه اعلام كرده‌اند قصد شركت در انتخابات را دارند تنها 50درصد در مقابل 42 درصد مك كين از اوباما حمايت كرده‌اند. كساني كه اعلام كرده‌اند حتما در اين انتخابات شركت خواهند كرد 49 درصد به اوباما راي مثبت داده‌اند و 46 درصد نيز مك كين را انتخاب كرده‌اند. اين در حالي است كه در نظرسنجي سي‌ان‌‌ان در برابر 45 درصد طرفدار مك‌كين 50 درصد به اوباما راي داده‌اند. اين نظرسنجي‌ها در حالي عجيب است كه 69 درصد آمريكايي‌ها نسبت به سياست بوش نظر منفي دارند. چرا كانديداي دموكرات پس از شكست هيلاري كلينتون نتوانسته است جهشي رو به جلو داشته باشد؟يكي از دلايل مهم اين روند كند سياست خارجي و امنيت ملي است كه هميشه نقطه ضعف سنتي دموكرات‌ها و اكنون باراك اوباما ست. بر مبناي نطرسنجي دموكرات‌ها اميدوار بوده‌اند فاصله اندك مك كين و اوباما زياد شود. اين فاصله زياد با توجه به معضلات اقتصادي ايالات متحده و انتقادات ناشي از حمله به عراق و كشته شدن بسياري از نيروهاي آمريكايي در نظر دموكرات‌ها طبيعي است اما نظرسنجي‌هاي اخير نشان مي‌دهند كه اوباماي جوان فاصله اندكي با مك كين جمهوريخواه دارد. اين فاصله اندك ستاد انتخاباتي اوباما را به تكاپو واداشته است تا زمينه‌هاي مختلف را بررسي كنند.
تنها زمينه‌اي كه مك كين توانسته فاصله فراواني از اوباما پيشي بگيرد سياست خارجي و امنيت ملي است. تنها نقطه سياه، اعتماد 80 درصدي آمريكايي‌ها به مك كين جهت تامين امنيت ايالات متحده، رهبري نيروهاي مسلح حاضر در عراق و افغانستان و تعامل با ديگر قدرت‌هاست حتي براي پايان بخشيدن به جنگ عراق كه اكثريت آمريكايي‌ها آن را اشتباهي استراتژيك مي‌دانند و مي‌خواهند هر چه زودتر خاتمه يابد آنها به خلبان سابق جان مك كين بيشتر اعتماد دارند (47درصد در برابر 45)كسي كه با تقويم خروج نيروها نيز مخالفت مي‌كند. نظرسنجي كه از انتخاب‌كنندگان همه جناح‌هاي سياسي صورت گرفته نشان مي‌دهد 80 درصد آمريكايي‌ها مك كين را شايسته رهبري دستگاه ديپلماسي و تامين امنيت ملي دانسته‌اند در حالي كه اين رقم در مورد اوباما به 50 درصد مي‌رسد. جمهوريخواهان اوباما را به بي‌تجربگي در سياست خارجي و فقدان بينش راهبردي به مقوله امنيت ملي متهم مي‌كنند. آنها با استفاده از اهميت گفتمان امنيتي در جامعه آمريكا در تبليغات خود بر اين نكته تاكيد مي‌كنند كه نامزد معرفي شده از سوي دموكرات‌ها فاقد صلاحيت در تامين امنيت آمريكا و رهبري دستگاه ديپلماسي اين كشور است. فاصله حداقلي ميان اوباما و مك كين اهميت گفتمان امنيتي را در جامعه آمريكا نشان مي‌دهد گفتماني كه با حوادث 11 سپتامبر نزد مردم آمريكا از اهميت فراواني برخوردار شده است. تور بزرگ اوباما كه با سفرهاي وي به عراق، افغانستان، اسرائيل، اردن، آلمان، فرانسه و انگليس انجام شد دقيقا به خاطر بر طرف كردن اين نقطه ضعف برگزار شد. اوباما پيش از اين سفر هيچ كارنامه مشخصي در زمينه سياست خارجي نداشته است و شعارهاي وي در انتخابات درون‌حزبي مبني بر مذاكره بي‌قيد و شرط با ايران و بازگشت نيروهاي آمريكايي از عراق و تامين امنيت افغانستان نيز از سوي رقباي وي نسنجيده ارزيابي شدند. با شكست هيلاري كلينتون تيم سياست خارجي دولت بيل كلينتون كه بر گفتمان «ليبراليسم بين‌المللي» تكيه مي‌كند در خدمت كانديداي جوان قرار گرفت. از آن زمان اوباما محتاطانه و با وسواس بيشتري سخن مي‌گويد. چند روز قبل از تور مباحث مفصلي را در زمينه موضوع‌هاي سياست خارجي مطرح كرده است و ديدگاه‌هاي جهاني خود را به‌گونه‌اي روشمند توضيح داده است و گزينه‌هاي سياست خارجيش را در مقاله‌اي در نيويورك تايمز، سخنراني در واشنگتن و ميزگردي در دانشگاه پوردو دولافايت تصريح كرده است. او توضيح داده است چگونه از ايالات متحد در برابر تهديدهاي قرن 21 محافظت خواهد كرد و در مسير روند خلع سلاح هسته‌اي گام برخواهد داشت، كمك به توسعه را دو برابر خواهد كرد و حضور نظامي آمريكا را در افغانستان تقويت مي‌كند و در برنامه‌اي تدريجي (حداقل از 16 ماه آينده تا سال 2010) نيروهاي آمريكايي را با مشورت ژنرال‌ها و فرماندهان نظامي و بر حسب شرايط از عراق خارج مي‌كند. تيم خارجي وي انتظار دارد با اين تمهيدات ويژه اين نقطه ضعف نيز برطرف شود تا فاصله با كانديداي جمهوريخواه بيشتر شود. هر چند كه تاكنون اين فاصله فراوان ايجاد نشده است اما طبيعي است كه پيشي گرفتن اوباما دلخواه اردوگاه جموريخواهان نيست.
ايران و گفتمان امنيتي آمريكا
جمهوريخواهان براي فرار از شكست احتمالي انتخاباتي مترصد استفاده از فرصت‌هاي استثنايي هستند. آنها در فضاي امنيتي و پرفشار بهتر مي‌توانند به حيات دوباره خود در كاخ سفيد اميدوار شوند. ترساندن توده‌هاي مردم از طريق برجسته كردن دشمن راهكاري مناسب براي جلب براي آراي مردم آمريكاست. ناآگاهي سياسي مفرط در جامعه آمريكا مي‌تواند عصاي دست مك كين و يارانش شود. ريك شنكمن(Rick Shenkman) استاد دانشگاه جورج ميسون و نويسنده كتاب« Just How Stupid Are We? Facing the Truth About the American Voter » مردم آمريكا را احمق خطاب مي‌كند و در اين زمينه مي‌گويد: «... از پنج آمريكايي تنها دو نفر مي‌توانند قواي حكومتي را تشخيص دهند. پنج سال بعد از حمله به عراق از هفت آمريكايي شش نفر نمي‌توانند عراق را روي نقشه نشان دهند. در آغاز جنگ عراق 60 درصد مردم گمان مي‌كردند كه صدام حسين در حوادث 11 سپتامبر نقش اصلي داشته است در حالي كه هيچ دليل قابل استنادي نيز در اختيار نداشتند. من از واژه احمق براي ايجاد شوك استفاده كردم. مي‌خواهم بگويم كه آمريكايي‌ها هيچ شناخت سياسي ندارند و از وقايعي كه در جهان اتفاق مي‌افتد اطلاعي ندارند. آمريكايي‌ها طعمه‌هايي مناسب براي سياستمداران هستند تا در موقع مناسب از آنها بهره‌برداري شود. »(3)
اين ناآگاهي سياسي در فضاها متشنج اين توان را دارد تا ضربات مهلكي بر دموكرات‌ها وارد كند و بسياري از آراي انتخاب‌كنندگان را روانه سبد جمهوريخواهان كند. فريد زكريا نيز در مقدمه اثر معروف خود «آينده آزادي اولويت ليبراليسم بر دموكراسي» نيز اينچنين از فضاي ناآگاهي در جامعه آمريكا و فريبكاري احزاب سياسي انتقاد مي‌كند: «احزاب سياسي آمريكا را در نظر بگيريد كه امروزه سازمان‌هايي هستند ظاهرفريب. آنها ديگر آن نقش تاريخي شان را در فرآيند انتخاباتي آمريكا در مقام گزينشگر و حكم نهايي ايفا نمي‌كنند. تحت سيطره نظرسنجي‌ها و انتخابات اوليه احزاب تبديل به ظرف‌هايي توخالي شده‌اند كه بايد باسليقه لحظه‌اي افكار عمومي پر شوند:نئوليبرال، محافظه‌كار يا هر چيز ديگر. يا بنگريد به نخبگان حرفه‌اي آمريكا برجسته‌تر از همه وكلاي دعاوي-كه روزگاري نوعي آريستوكراسي محلي با وظايف و مسووليت‌هايي در قبال شهرهايشان بودند. آنها نه تنها منزلت و هدف اجتماعي خود را از دست داده‌اند بلكه كلاهبرداراني حريص شده‌اند. نيروهايي كه دموكراسي را هدايت مي‌كردند به سرعت در حال اضمحلالند». در اين ميان پرونده هسته‌اي ايران اين قابليت را دارد تا اين گفتمان امنيتي را بر انتخابات آمريكا مستولي كند. تندروها انتظار دارند اين مذاكرات شكست بخورد تا ضمن اجماع هر چه بيشتر جهاني عليه ايران خوراك داخلي در تبليغات انتخاباتي فراهم كنند. حضور نيكلاس برنز در نظر برخي از تحليلگران گامي مثبت از سوي دولت بوش تلقي شده و برخي با اظهار اميدواري از اين رويداد مهم سخن گفته‌اند.
برخي ديگر نيز بر اين عقيده‌اند نومحافظه‌كاران سخت‌كيش در انتظار شكست مذاكرات نشسته‌اند تا تيم رايس را در وزارت امورخارجه منزوي كنند. حضور برنز در مذاكرا ت ژنو اينگونه جان بولتون را عصباني كرده بود: «رايس به كانال ديدگاه‌هاي اروپا تبديل شده است. رويكرد دولت در چرخش كامل نسبت به ايران شرم‌آور است»(4) جان پودهورتز نيز از بنيانگذاران نومحافظه‌كاري در آمريكا به صراحت از حمله به ايران دفاع مي‌كند. او كه از سوي دولت بوش مدال آزادي دريافت كرده بود و «پاسدار صهيون» بالاترين نشان دولتي اسرائيل را از آن خود كرده بود علنا مي‌گويد به نخست‌وزير اسرائيل توصيه كرده است به ايران حمله كند. پودهورتز از جنگ جهاني چهارم سخن مي‌گويد و انتشار گزارش جامعه اطلاعاتي آمريكا را شرم‌آور مي‌داند.(5) جمهوريخواهان اميدوارند با فراهم شدن زمينه‌هاي برخورد شديد با ايران چه از طريق حمله نظامي و چه از طريق تحريم‌هاي سنگين مانند قطع واردات بنزين و تبليغات گسترده در مورد توان نظامي و هسته‌اي ايران آمريكايي‌ها را نگران كنند. آنها با حل و فصل موضوع هسته‌اي ايران حيات سياسي خود را از دست رفته مي‌بينند و بر اين مبنا از برخورد نظامي با ايران دفاع مي‌كنند. بيل و كاترين كريستيزن دو نفر از تحليلگران سابق سيا نيز در اين زمينه مي‌گويند: «دولت بوش به دنبال غلبه بر ايران قبل از پايان دوره زمامداري خود است. اگر اين پيروزي فوري قبل از انتخابات رياست جمهوري نوامبر 2008 به‌دست آيد پيروزي انتخاباتي جمهوريخواهان را تضمين مي‌كند. بوش شايد با چنين سناريويي مي‌خواهد در تاريخ جايي را براي خود اشغال كند و چنين سناريويي مي‌تواند مسير را براي او هموار كند. به نظر مي‌رسد تنها ابزار موجود ما براي جلوگيري از جنين سناريويي اعتراض‌هاي شديد و فراوان باشد. بايد در سراسر جهان و هر روز نسبت به اين رويداد احتمالي اعتراض كنيم.»(6)
در نتيجه نقش ايران در انتخابات آمريكا و تحولات هسته‌اي اين كشور از اهميت دوچنداني برخوردار شده است. پيشرفت مذاكرات مي‌تواند دموكرات‌ها را پيروز كند تا دستگاه ديپلماسي ايران بدون احساس نگراني از تصميمي كه تبعات ناگواري را بر منطقه بر جاي خواهد گداشت روند ديپلماتيك خود را با دقت بيشتري پي ببرد. اما سياست دفع وقت و عدم‌پذيرش تعليق در برابر تعليق كه از سوي خاوير سولانا مطرح شده است زمينه را براي نفوذ مجدد نئومحافظه‌كاراني مهيا مي‌كند كه در حال حاضر با توجه مشكلات فراواني كه در عراق و افغانستان به‌وجود آمده است به حاشيه رفته‌اند.
پي‌نوشت :
Confluences Mediteraneen.
1- شماره «اوج‌گيري خطرها» ترجمه مجتبي نجفي
2- مصاحبه جان پودهورتز با DRZZ
3- مصاحبه با لوموند
4- مصاحبه با لوموند
5- مصاحبه با DRZZ
6- آلترناتيو انترناسيونال. مارس 2008
شنبه 2 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 86]