بررسي آزادي و عدالت از ديدگاه وحي در آخرين شماره از نشريه «پگاه حوزه»

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي آزادي و عدالت از ديدگاه وحي در آخرين شماره از نشريه «پگاه حوزه»
گروه انديشه: مقاله «خوانشي وحي‌محور از آزادي و عدالت»، توسط «سيدكاظم سيدباقري» نوشته شده و در آخرين شماره از دو هفته‌نامه «پگاه حوزه» (شماره 237، مرداد‌ماه 1387) منتشر شده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، در ادبيات انديشه سياسي اسلام، هر چند كه مباحث عدالت و عدالت‌ورزي بيش از آزادي بوده است، اما واقعيت آن است كه در سرشت اين انديشه، عدالت و آزادي داراي ارزشي هم‌سنگ بوده و همواره اين دو مفهوم كليدي از اهميتي بالا برخوردار بوده‌اند.

براي آزادي تا‌كنون بيش از 200 تعريف ذكر شده است. به طور كلي در آزادي، سه عنصر و مقوله وجود دارد: آزادي‌خواه، نبود مانع و هدف. آزادي سياسي زماني شكل مي‌گيرد كه اشخاص و تشكل‌هاي سياسي در انجام دادن رفتارهاي سياسي مطلوب و برخورداري از حقوق اساسي از محدوديت‌ها و موانعي كه دولت‌ها ممكن است در برابر آن‌ها ايجاد كنند، رها و آزاد باشند و آزادي خود را براي رسيدن به هدفي مشخص به كار گيرند. در انديشه سياسي اسلام همه زواياي آزادي درنظر گرفته شده است. از نظرگاه اين انديشه، آزادي سياسي يعني افراد و گروه‌ها براي انجام فعاليت‌هاي مطلوب سياسي، با گذر از بندهاي دروني، از موانع بيروني رهايي يافته و در جهت كمال انساني حركت كنند.

در قرآن كه سرچشمه حركت تمدني و پويايي اجتماعي در ميان مسلمانان است، عدل و آزادي، به جد مورد توجه قرار گرفته است. از يك‌سو خداوند مي‌فرمايند: «پيامبر(ص) بار گرانشان را از دوششان بر مي‌دارد و بند و زنجيرشان را مي‌گشايد.» (اعراف/ آيه 157) و هم‌چنين در آيه‌ 25 سوره حديد درباره فلسفه بعثت انبياء(ع) مي‌خوانيم: «به راستي كه ما رسولان خويش را با آيه‌هاي روشن فرستاديم و با آنان كتاب و ميزان آورديم تا مردم به برپايي قسط و عدالت بر پاخيزند.»

فلسفه سياسي اسلام، پس از طرح مراتب وجود و اين كه هستي مطلق در ذات واجب، جلوه‌گر مي‌شود، به مراتب ضعيف‌تر وجود از جمله جامعه و انسان پرداخته مي‌شود. نوع نگرش به هستي و در صدر خلقت بودن خداوند، حكايت از يك نظم و روش پيشيني و عقلي دارد. در اين قرائت، نوعي تعين، تشكل و تفهم از پيش تعريف شده وجود دارد.

دستي از قبل هستي را شكل و نظم بخشيده و آن‌را با هدفي مشخص آفريده است. خداوند با وحي، نظم و نظام جامعه را ترسيم كرده و پيام‌آورانش جامعه مطلوب را به بشر اعلام كرده‌اند، جامعه‌اي كه در آن بايد عدالت، آزادي، سعادت و قانون حضوري آشكار داشته باشد.

در انديشه سياسي اسلام، خود متعالي انسان، رهايي از قدرت مستبدانه و شكوفايي استعدادهاي مادي و معنوي او مورد توجه قرار مي‌گيرد. آزادي در اين انديشه، براي رسيدن به هدايت و انتخاب راه برترو در بردارنده فضيلت‌هاي بسيار ديگر است. هيچ‌كس نمي‌تواند آدمي را براي رسيدن به شناخت برتر و جامعه بهتر محدود كند.

عدالت براي مراعات و تأمين حقوق شهروندان است و آزادي يكي از اساسي‌ترين اين حقوق است و لذا آن‌را قيد مي‌زند. سؤال از عدالت آن‌گاه بر مي‌آيد كه افرادي آزاد و مساوي كه هيچ كدام بر ديگري توانايي و برتري ندارند، در نهادهاي مشترك جامعه خود شريك مي‌شوند.

در انديشه سياسي اسلام، عدالت و آزادي مي‌تواند بسترساز جامعه سعادتمند مبتني بر آموزه‌هاي وحياني باشد كه موجب شكوفايي استعدادهاي پيدا و پنهان آدمي شود. گنجايش روح و روان آدمي چندان است كه مي‌تواند بر اساس آن‌ها به سوي مرزهاي بلند كمال حركت كند و به معني دقيق كلمه، جانشين خداوند در زمين شود.

در نگرش آرماني، اين آزادي همراه با آگاهي، شناخت و مسئوليت است. بي بند و باري، عدم رعايت دستورهاي خداوند و بندگي بت‌هاي دروغين، انسان را از پويندگي در جهت عدالت و آزادي و شكوفايي استعدادها باز مي‌دارد.

دو هفته‌نامه پگاه حوزه به صاحب‌امتيازي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم و مديرمسئولي و سردبيري «سيد‌عباس صالحي» و با همكاري شوراي سياست‌گذاري متشكل از «عبدالرضا ايزدپناه» و «احمد ترابي» منتشر مي‌شود و به بهاي 1500 ريال در اختيار علاقه‌مندان قرار مي‌گيرد.
جمعه 1 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 266]