با محمد شيرواني درباره انجمن فيلم كوتاه و جشن خانه سينما - بخش اول تبديل رقابت به رفاقت

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: با محمد شيرواني درباره انجمن فيلم كوتاه و جشن خانه سينما - بخش اول تبديل رقابت به رفاقت
بيتا موسوي

محمد شيرواني فيلمسازي است كه اگر سينماي مستند و تجربي را دوست داشته باشيم حتماً نامش در ذهن مان مانده است. كارگرداني 35 ساله كه تاكنون ساخت فيلم هايي همچون دايره، كانديدا، رضايت دادن، كادو، گيلاس هايي كه كمپوت شد، كنسرو ايراني، ناف، شهر آرام، رئيس جمهور ميرقنبر، ليلي كجاست، هفت زن نابينا، 444 روز، مك دونالد ما را خواهد خورد، خيام و... را در كارنامه كاري خود دارد. وي همچنين تاكنون جوايز متعددي براي آثار خود چون بهترين فيلم كوتاه فجر در سال 1377، فيلم برگزيده هفته منتقدين جشنواره بين المللي فيلم كن در سال 1999، برنده جايزه بزرگ فستيوال فيلم مارسي فرانسه 2000، پروانه زرين جشنواره فيلم كودك و نوجوان اصفهان، جايزه واكنش طلايي جشنواره ژنو سوئيس، جايزه بزرگ جشنواره اسپليت كرواسي، برنده نشان عالي ژاپن در جشنواره ياماگاتا و... را از آن خود كرده است. اين فيلمساز جوان و بااستعداد سينماي ايران امسال به عنوان دبير اجرايي و رئيس هيات مديره انجمن فيلم كوتاه خانه سينما، اولين جشن مستقل فيلم كوتاه را با همكاري خانه سينما برگزار مي كند. البته بهتر است درباره برنامه آتي اين صنف فعال، چگونگي برگزاري جشن فيلم كوتاه و فيلم هاي جديدش از خودش جويا شويم.

- اين براي اولين بار است كه جشن بخش كوتاه خانه سينما به طور مستقل برگزار شد. چطور شد كه تصميم گرفتيد اين مراسم را برپا كنيد؟

سال گذشته خانه سينما از هيات مديره وقت انجمن فيلم كوتاه درخواست كرد جشن فيلم كوتاه نيز مانند مستند و انيميشن به طور مستقل برگزار شود. كه البته آنها اين شكل برگزاري را نپذيرفتند. زيرا معتقد بودند اين يك تلاش مضاعف است كه نتيجه اش ديده شدن فيلم كوتاه نيست و بيشتر در اين ميان خانه سينما ديده مي شود. ترجيح دادند به كرسي 10 دقيقه يي كه در جشن چند ساعته خانه سينما دارند بسنده كنند. البته من از جهاتي به آنان حق مي دهم زيرا انجمن كه هم اكنون پنجمين سال تاسيس خود را مي گذراند خيلي نتوانسته خودش را از فعاليت هاي روزمره جدا كند و متاسفانه در اين سال ها قدرتمند ظاهر نشده و طبيعتاً نمي توانسته دست به كار برنامه هاي كلان تري بشود.

زمان مديريت ميركريمي در خانه سينما موضوع مستقل شدن فيلم كوتاه از جشن اصلي را مطرح كردم كه خوشبختانه مورد استقبال ايشان قرار گرفت. همكاران من در هيات مديره انجمن نيز همراهي كردند و من را به عنوان دبير اجرايي اين جشن به خانه سينما معرفي كردند. اميدوارم اين جشن باشكوه برگزار شود تا شأن از دست رفته فيلم كوتاه تا حدودي ترميم و لطمه هاي خورده را با كمك يكديگر جبران كنيم.

- برگزاري اين جشن به طور مستقل چه تفاوت هايي نسبت به همان كرسي 10 دقيقه يي فيلم كوتاه در جشن اصلي خانه سينما دارد ؟

امسال با مستقل شدن فيلم كوتاه به دستاوردهاي خوبي رسيده ايم. تعداد جوايز از يك تنديس و يك ديپلم افتخار به سه تنديس و سه ديپلم افتخار افزايش پيدا كرد و مي توانيم از اين طريق گونه هاي فيلم كوتاه (داستاني و تجربي) و در عين حال كيفيت كار عوامل فني و تاثيرگذار را ارج بنهيم. بخشي از سينماي كوتاه كه طي اين سال ها مورد غفلت و بي توجهي قرار گرفته، سينماي تجربي بوده است. بي توجهي به اين مقوله و غفلت از آن موجب شد تا ما در حال حاضر شاهد توليد آثاري در سينماي بلند باشيم كه خالي از هرگونه تجربه گرايي و پيشنهاد تازه و صرفاً تكرار كليشه هاي سابق است. قطعاً فردي مثل من كه در دل سينماي تجربي فعاليت مي كند نمي توانست ساكت باشد. به همين دليل ما براي سينماي تجربي يكي از تنديس هاي خانه سينما را به دست آورديم.

خانه سينما در نظر داشت در كنار تنديس بهترين فيلم كوتاه داستاني و بهترين فيلم تجربي ما سومين تنديس خود را به اثر برگزيده هيات داوران ارائه كنيم. كه اصرار ورزيديم تا تنديس سوم به بهترين فيلمنامه تعلق گيرد. بهترين فيلم هاي كوتاه داستاني ما مديون فيلمنامه هاي خوب خود هستند. اگر ما در اين مقطع به عناصر اصلي و سازنده فيلم كوتاه توجه نكنيم؛ نمي توانيم در آينده خلأهايي كه در سينماي بدنه و اكران فعلي مان وجود دارد را پر كنيم.

البته در كنار اين تنديس ها، سه ديپلم افتخار نيز به بهترين فيلمبرداري، بهترين تدوينگر و بهترين طراحي صدا اهدا شد. اگر ما شش تنديس داشتيم حتماً به عوامل فني نيز تنديس مي رسيد.

- در دوره كوتاه شش ماهه يي كه شما در هيات مديره انجمن فيلم كوتاه حضور داشتيد ما شاهد اتفاقات خوبي نظير برگزاري كمپ فيلم كوتاه، تورهاي يك تا چند روزه براي فيلمسازان، اكران فيلم ها در سينما آزادي و... بوديم. درباره اين برنامه ها توضيحاتي براي ما ارائه مي دهيد ؟

ما به عنوان اعضاي هيات مديره جديد، اين انجمن را با 120 هزار تومان براي دو سال آينده تحويل گرفتيم. در همان ابتدا فكر كرديم كه نمي توان با تكيه بر مبالغ اندك حق عضويت ساليانه به كارهاي بزرگ فكر كرد. اميدوار بودم به خرده اعتباري كه در اين سينما در طول 15 سال گذشته به دست آورده بودم. كمتر پيش آمده بود از تمام درهاي بازي كه مقابلم وجود داشته استفاده كنم اما براي انجمن تا اين لحظه هر در بسته يي را باز كردم؛ با پررويي و به دور از شرم.

شروع برنامه هاي ما در انجمن با برگزاري اولين كمپ فيلم كوتاه ايران در ارتفاعات مازندران بود. اين اولين كمپ سينمايي بود كه در كشور برگزار مي شد. فكر كرديم با برگزاري اين برنامه صداي فيلم كوتاه بيشتر شنيده مي شود. و از اين طريق مي توانيم براي برنامه هاي آينده فيلم كوتاه حمايت هايي را جلب كنيم. خوشبختانه كمپي كه بايد بالاي 100 ميليون هزينه برمي داشت با رقم خيلي پايين برپا شد. همه گروه عاشقانه و بدون چشمداشتي كاركردند. دبير كمپ مهدي قربان پور نيز همه كوپن هايش را در استان مازندران خرج اين برنامه كرد و دوستان ديگر... خدا را شكر مي كنم كه رو سفيد شديم و بازتاب اين حركت بدون تاكيد ما ملي شد.

- آيا با برپايي چنين برنامه يي به اهداف تان رسيديد ؟

مشكل اصلي ما فيلم كوتاهي ها مشكل كلان سينماي ايران است. در سينماي ايران آدم ها همديگر را كمتر مي بينند، رفاقت ها از بين رفته است. همه فقط خودشان را مي بينند. بدبيني به وجود آمده است. ما فيلمسازان يكديگر را فقط در جشنواره ها مي بينيم درست جايي كه در رقابت با يكديگر هستيم. در اين صنف كوتاه نيز مشكل همين است. افراد يكديگر را بدون اينكه بشناسند سيبل قرار مي دهند. يكي از اهدافي كه ما در برگزاري اين كمپ دنبال كرديم تبديل همين رقابت ها به رفاقت ها بود. مي خواستيم سوء تفاهم ها برطرف شود. و همگي پتانسيل خود، جمع و صنف را بشناسند.

البته در دل كمپ آسيب شناسي سينماي كوتاه را برگزار كرديم. همچنين آثار برگزيده يك سال سينماي كوتاه در جشنواره هاي فيلم فجر، فيلم كوتاه تهران و جشن خانه سينما را به نمايش گذاشتيم. كتابخانه سينمايي و فيلم خانه فيلم كوتاه را در آن منطقه راه اندازي كرديم هرچند سعي داشتيم كمپ اول سبك تر برگزار شود و به مرور به سمت آموزشي تر كردن آن قدم برداريم. با اينكه كمپ دولتي نبود اما در پي آن معاونت سينمايي و مديرعامل خانه سينما از اين اتفاق ابراز خوشحالي كردند. وقتي اين اتفاق بزرگ شد حس كرديم كه آن را به صورت ساليانه برگزار كنيم.

- جريان برگزاري تورهاي يك روزه و چندروزه چيست؟

ما گفتيم حالا كه قرار است كمپ به صورت ساليانه برگزار شود بهتر است اين خلأ را با برپايي تورهاي يك تا چند روزه به نقاط مختلف ايران پر كنيم. البته قرار نيست اين تورها صرفاً توريستي باشد، بلكه اين برنامه به گونه يي تعريف شده كه بتوان در خلال آن كار سينمايي كرد. ورك شاپ برگزار كرد و توليد فيلم داشت. به طور نمونه با برنامه ريزي هاي صورت گرفته قرار است در شش ماه دوم سال تور پژوهشي به جزيره كيش داشته باشيم تا بتوانيم با همكاري سازمان سياحتي كيش 20 فيلم كوتاه با موضوع آزاد توليد كنيم.

- قرار بود جريان اكران فيلم هاي كوتاه را در سينما آزادي راه بيندازيد، چه شد ؟

در سال هاي گذشته طي 76 تا 79 فيلم كوتاه در سينماي ايران اوج گرفت كه البته اين امر با حمايت دولت وقت اتفاق افتاد. در دل اين اتفاق آدم هايي كه اين جريان را به وجود آوردند مثل محمد آفريده، صانعي مقدم، سيف الله داد و... باعث شدند كه فيلم كوتاه جايگاهي در عرصه هاي ملي و جهاني پيدا كند. حتي جشنواره فيلم فجر كه مدت ها بود فيلم كوتاه را فراموش كرده بود به صرافت افتاد تا يكي از بخش هاي خود را به فيلم كوتاه اختصاص دهد. با همت اين عزيزان آثار كوتاه هر هفته روزهاي دوشنبه ساعت10 صبح در سينما فلسطين به نمايش در مي آمد. اين تنها فرصتي بود تا فيلم هاي كوتاه درون يك سالن سينما در معرض شهروندان قرار گيرد. اين برنامه با استقبال باشكوهي روبه رو شد و در سال دوم كم فروغ شد.

بعد از چند سال دغدغه ها تغيير كرد و نمايش فيلم هاي كوتاه محدود به فستيوال ها و نمايش هاي مهجور تك سانسي شد. البته نبايد فراموش كنيم در همان دوران با حمايت مهندس جعفري جلوه كه در مديريت شبكه اول سيما حضور داشتند، فيلم كوتاه صاحب برنامه يي استاندارد تحت عنوان«سينماي ديگر» شد كه در آن آثار كوتاه خارجي نيز به نمايش در مي آمد. اما متاسفانه ديگر اين اتفاقات تكرار نشد. امروز عملاً سيستم يارانه يي از سوي مراكز دولتي ادامه دارد. مثلاً حوزه هنري هفته يي يك بار در سينما سپيده فيلم كوتاه نشان مي دهد بدون هيچ تبليغي و احتمالاً استقبالي. اين حركت هاي يارانه يي به معني اكران فيلم كوتاه نيست.

من فكر كردم مي توانيم از طريق انجمن فيلم كوتاه كه يك تشكل غيردولتي است كه البته دغدغه هم دارد به سينما آزادي پيشنهاد طرح اكران فيلم هاي كوتاه را بدهيم. بعد از تعطيلات نوروز 1387 اين پيشنهاد را به مدير مجموعه سينما آزادي دادم و ايشان حدود سه ماه بعد به ما وقت ملاقات دادند و قرار شد طي صحبت هاي صورت گرفته سالن شهر فرنگ سينما آزادي به ويترين فيلم كوتاه تبديل شود و اين سالن دو سانس در روز فيلم كوتاه نشان دهد و در سالن هاي ديگر مجموعه آزادي پيش از نمايش فيلم بلند، فيلم كوتاهي متناسب نمايش داده شود تا بدين شكل بتوانيم اين مدل را به شكل قانوني در سطح كشور پياده كنيم.

بر همين اساس درون انجمن، كميته نمايشي به سرعت تشكيل شد كه بي وقفه در حال كار كردن است و قرار است فيلم هاي 30 سال گذشته براي نمايش توسط اين كميته مورد بررسي قرار گيرد و البته فراخواني عمومي خواهيم داد تا هر كارگردان و تهيه كننده يي كه فيلم مناسب اكران دارد در اين برنامه شركت كند.

در طول پيشرفت كار مدير سينما آزادي تغيير كرد و مجبور شديم از نقطه صفر با مدير جديد شروع كنيم و تفاهمنامه يي را با ايشان امضا كنيم.

تنها تفاوت تفاهمنامه دوم ما با مدير جديد سينما آزادي به نسبت تفاهمنامه اول اين است كه سانس 11 تا13 اين سالن سينما به نمايش فيلم هاي كوتاه اختصاص داده شد و سانس ساعت 21 كه پيش از اين درباره آن صحبت شده بود، به دليل كمبود سالن و ترافيك اكران به ان شاء الله تبديل شد.

- با شناختي كه من از شما دارم، به نظر نمي رسيد روحيه مديريتي داشته باشيد. فكر مي كنم براي سينماي ايران نگران شده ايد كه تصميم گرفتيد دست به كار شويد؟

سال ها به كار صنفي بدبين بودم و مثل خيلي ها اعتقاد داشتم حركت هاي جمعي در ايران با يك عده آدم تكرو جواب نمي دهد. درعين حال معتقدم هنرمند غيرمنفعل بهتر است به كار خلاقه خود ادامه دهد. هستند آدم هايي كه براي اين كارها ساخته شده اند و از همه مهم تر اين همه از خودگذشتگي را در خودم سراغ نداشتم.

من به رغم اينكه دستمزدي دريافت نمي كنم در شش ماه گذشته از همه كارهاي شخصي ام باز مانده ام. اما شرايط به اندازه يي براي فيلم كوتاه بحراني شده كه فكر كردم از لاك شخصي بايد بيرون بيايم و با كمك همديگر از تك صدايي دربياييم.

با اتحاد مي توان توقعات و خواسته هاي معقول اهالي فيلم كوتاه را برآورده كرد. اعتقاد داشتم از سال 80 تا امروز فيلم كوتاه به جاده خاكي كشيده شده است؛ البته دولت هم تا حدودي از توليد فيلم كوتاه در اين سال ها حمايت كرده و بودجه يي در اختيار فيلم كوتاه گذاشته كه ناكافي است. اين حمايت به صورت روتين و كليشه شده در اختيار انجمن سينماي جوان و مركز گسترش قرار مي گيرد و آنها موظفند كسري بودجه را با مشاركت سازمان هاي غيرمرتبط جبران كنند كه اين خود يك آفت شده است. آن سازمان ها در قبال پولي كه خرج مي كنند انتظار دارند فيلم هاي كوتاهي كه ساخته مي شود تيزرهاي تبليغاتي آن سازمان باشد.

در واقع تنها عرصه يي كه هرگز روح سفارش پذير نداشته را بدين شكل آلوده كرده ايم. در چنين شرايطي براي امثال من كه متعلق به نسل آرمانگراي دهه 70 سينماي ايران هستند چاره يي نمي ماند جز تن دادن به فعاليت صنفي.

- جدا از مسائل صنفي، بالاخره كي مي خواهيد اولين فيلم بلند سينمايي خود را بسازيد؟ فكر نمي كنيد زمان اين كار رسيده است؟ فكر مي كنم سال گذشته قرار بود فيلمي بلند با عنوان «صيد پري دريايي» را كارگرداني كنيد، آيا هنوز قصد اين كار را داريد؟

همه چيز برمي گردد به ميزان جاه طلبي و شهوت آدم ها نسبت به چيزهايي كه مي خواهند به دست آورند.

من خيلي شهوت اين را نداشتم كه به سرعت فيلم بلند بسازم و در چرخه بازار وارد شوم. مشكل من و امثال من مشكل قواعد سينماي ايران نيست. بلكه مشكل ما نابساماني و هرج و مرجي است كه سينماي جهان را فرا گرفته به طوري كه سينما مساوي شده با ماركت.

در واقع اگر بخواهي زبان شخصي خود را داشته باشي عملاً به كمپاني هاي بزرگ در داخل يا خارج از ايران راه پيدا نمي كني زيرا اينها كارخانه هاي فيلمسازي هستند. در كارخانه هاي فيلمسازي كارگردان تعيين كننده نيست. كريستوفر نولان از «يادآوري» به «بي خوابي» و بعد به «بتمن» مي رسد يا سودربرگ هم همين طور. ظاهراً اين مسير وسوسه كننده خيلي ها را بلعيده است. چقدر مي شود پوست كلفت بود و همچنان مراقبه كرد و از نفس نيفتاد. كم نيستند كساني كه باج نداده و ادامه دادند. در سينماي ايران هم استثناهايي وجود دارند كه باج ندادند، لحن خودشان را حفظ كردند و در شرايطي ديده شدند كه جامعه جهاني پذيراي پيشنهاد تازه شان بود. در پي استقبال جامعه جهاني، جامعه سينمايي ما نيز آنها را پذيرفت. كسي مثل كيارستمي سال ها در سينماي ما كار مي كرد و در حاشيه بود، وقتي آقاي كيميايي قيصر را ساخت و در صدر مي درخشيد -كه البته ايشان هم از سينماي متفاوت بودند و سهمي بر گردن سينماي ما دارند- آن سينما ديده مي شد ولي شهيد ثالث ها، كيارستمي ها، نادري ها و تقوايي ها در حاشيه بودند و ديده نمي شدند. استمرار در حركت و پافشاري روي اعتقاد و باور هنرمند باعث مي شود يكسري آدم ها پاي او بايستند و به حركت وي راي دهند. اين استمرار و ممارست از يك ايمان و باور قوي مي آيد. حالا از بيرون اين اتهام را بزنند كه فلان فيلمساز در توهمات خود سير مي كند. از بيرون اين گونه به نظر مي رسد. اما بالاخره يك جايي اين حاشيه نشين ها ديده مي شوند و خود را تحميل مي كنند.
چهارشنبه 30 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 438]