هنر تلاوت استاد «شعيشع» در كلام كارشناسان قرآن

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: هنر تلاوت استاد «شعيشع» در كلام كارشناسان قرآن
گروه گزارش: استاد «ابوالعينين شعيشع» يكي از قاريان نام‌دار و صاحب سبك در تلاوت قرآن است كه صوت خارق‌العاده همراه با تحريرهاي استثنايي و لحن‌هاي بديع موجود در تلاوت، وي را به يك قاري برجسته و ممتاز در عرصه فن تلاوت قرآن كريم تبديل كرده است.
بحث درباره ابعاد فني و هنري تلاوت‌ استاد «ابوالعينين شعيشع» ساعت‌ها و بلكه روزها وقت مي‌طلبد، گزارش زير مي‌كوشد تلاوت‌هاي استاد شعيشع را از ديدگاه كارشناسان قرآني كشورمان مورد ارزيابي قرار دهد.

كارشناسان و قاريان برجسته جمهوري اسلامي ايران نظرات مختلفي را درباره سبك و شيوه قرائت اين استاد عنوان كرده‌اند، اما از ميان همه ويژگي‌هايي كه براي اين قاري بزرگ جهان اسلام بيان شده، در تلاوت‌هاي استاد شعيشع خصوصياتي وجود دارد كه مورد توجه و گاهي شگفتي كارشناسان قرآني است كه موضوع تقليد استاد شعيشع از سبك تلاوت استاد «محمد رفعت» يكي از آن‌ها است.

استاد شعيشع صاحب سبك است يا مقلد؟

«مهدي دغاغله»، كارشناس قرآني و سرپرست گروه تواشيح ثقلين اهواز در اين‌باره معتقد است: استاد شعيشع صاحب سبك منحصر به‌فرد در تلاوت بوده و اين‌كه اغلب كارشناسان و قاريان بر اين عقيده‌اند كه استاد شعيشع مقلد صرف از استاد رفعت است شايد شائبه‌اي در اثر نزديكي و شباهت صداي استاد شعيشع به صداي استاد رفعت باشد.

وي در اين زمينه مي‌گويد: در تلاوت‌هاي قارياني كه در يك عصر مي‌زيسته‌اند مي‌توان شباهت‌هايي را مشاهده كرد ولي اين شباهت دليلي بر تقليد نيست.

دغاغله البته دليل ديگري را براي اين گفته بعضي كارشناسان كه معتقدند استاد شعيشع مقلد استاد رفعت است عنوان مي‌كند: البته ترميم نوارهاي تلاوت‌ استاد رفعت توسط استاد شعيشع نيز يكي ديگر از دلايلي است كه اين باور را تقويت مي‌كند، البته همان‌طور كه گفته شد هم استاد رفعت و هم استاد شعيشع از يك مكتب و مشرب فكري قرائت بوده‌اند و شباهت موجود در تلاوت‌هاي آن‌ها طبيعي است.

سيد «محسن موسوي‌بلده» كارشناس و داور بين‌المللي قرآن نيز در گفت‌وگو با ايكنا درباره اين موضوع با دغاغله هم‌عقيده است، وي مي‌گويد: استاد شعيشع به‌طور قطع يكي از قاريان صاحب سبك در زمينه تلاوت قرآن كريم است، زيرا وقتي يك قاري قرآن را به‌گونه‌اي بخواند كه مستمع وقتي صداي تلاوت قرآن را بشنود بگويد كه فلان كس در حال تلاوت است اين امر يعني اين‌كه فرد شنونده به سبك آن قاري اشاره كرده است و اين مورد در تلاوت‌هاي استاد شعيشع مشهود است.

موسوي‌بلده مي‌افزايد: درست است كه گفته مي‌شود استاد شعيشع مقلد سبك استاد «رفعت» است، اما منظور از اين گفته تقليد صرف نيست، بلكه حال و هواي سبك استاد رفعت را در تلاوت‌هاي استاد شعيشع شاهد هستيم.

اين كارشناس قرآني در توضيح بيشتر اين مطلب با بيان خاطره‌اي از مرحوم استاد «محمد اليثي» سخنان خود را اين‌گونه ادامه مي‌دهد: استاد ليثي در گفت‌وگويي مي‌گفت كه بنده به تلاوت‌هاي استاد «كامل يوسف بهتيمي» علاقه‌مند هستم و از آهنگ و نغمات تلاوت ايشان در تلاوت خود استفاده مي‌كنم، حال اگر استاد ليثي قرآن بخواند كسي نخواهد گفت كه او مقلد استاد بهتيمي بوده بلكه در واقع مرحوم ليثي از سبك تلاوت استاد بهتيمي تأثير پذيرفته است و اين مطلب درباره استاد شعيشع و تأثيرپذيري وي از سبك استاد رفعت نيز صادق است.

استاد شعيشع استادي صاحب سبك در عرصه تلاوت قرآن كريم است

«غلامرضا شاه‌ميوه» يكي ديگر از كارشناسان و داوران بين‌المللي جمهوري اسلامي ايران با اشاره به وجود الحاني از تلاوت‌هاي استاد رفعت در فرازهايي از تلاوت استاد شعيشع مي‌گويد: استاد شعيشع استادي صاحب سبك در عرصه تلاوت قرآن كريم است، البته در بعضي فرازها از تلاوت وي الحاني را از تلاوت‌هاي استاد «محمد رفعت» شاهد هستيم، ولي اين دليلي بر تقليد صرف استاد شعيشع از استاد رفعت نيست.

«حسينعلي شريف» كارشناس و پيشكسوت قرآني نيز در گفت‌وگو با ايكنا البته دليل قابل قبول‌تري براي موضوع تقليد استاد شعيشع از سبك مرحوم رفعت عنوان مي‌كند؛ وي مي‌گويد: استاد رفعت از قاريان بسيار قديمي كشور مصر است و جزو اولين قارياني است كه تلاوت‌هاي وي ضبط شده است، به‌همين دليل مي‌توان گفت اكثر قاريان مصر از سبك وي بي‌بهره نيستند و از تلاوت‌هاي وي تأثير پذيرفته‌اند.

شريف مي‌افزايد: نمي‌توان ادعا كرد كه تلاوت‌هاي استاد شعيشع به‌صورت صددرصد تقليدي از سبك استاد رفعت است، زيرا اگر خوب بنگريم تلاوت‌هاي اين استاد را برگرفته از سلايق شخصي و روحيات خاص وي خواهيم يافت.

«احمد ابوالقاسمي»، يكي ديگر از كارشناسان و قاريان بين‌المللي نيز گفته‌هاي ديگر كارشناسان را در اين زمينه تأييد مي‌كند و مي‌افزايد: البته ذكر اين‌ نكته ضروري است كه استاد ابوالعينين شعيشع مقلد صرف از سبك استاد رفعت نيست و اين‌كه مي‌گوييم ايشان از محمد رفعت تقليد كرده منظور حالت‌هاي تلاوت شعيشع است كه از سبك استاد رفعت تأثير پذيرفته و هميشه نيز اشارت‌هايي به حالت‌هاي تلاوت رفعت دارد.

«محمد‌حسن موحدي» قاري جوان و نفر نخست بيست‌وسومين جشنواره ملي قرآن دانشجويان در رشته قرائت نيز در اين‌باره نظر جالبي دارد: اگر به تلاوت‌هاي استاد شعيشع با دقت نگاه كنيم در خواهيم يافت كه 80 الي 90 درصد تلاوت‌ وي منحصر به‌فرد و مختص خود ايشان است و شايد فقط در 10 درصد از يك تلاوت ايشان بتوان رنگ‌و بويي از تلاوت رفعت يافت.

وي مي‌افزايد: درباره تقليد استاد شعيشع از مرحوم رفعت بايد گفت كه در مصر در قرائت هر قاري، رنگ‌و بو و حال‌و هوايي از تلاوت‌هاي ديگر قاريان وجود دارد، البته اين گفته بدان معني نيست كه منظورمان تقليد صرف آن قاري از قاريان ديگر است، در تلاوت‌هاي استاد شعيشع نيز دقيقاً حال‌و هواي قرائت استاد رفعت مشهود است.

«هادي چارغلو» نفر نخست بيست‌ و يكمين جشنواره ملي قرآن دانشجويان ايران در رشته قرائت نيز درباره تقليد استاد شعيشع از سبك مرحوم رفعت، مي‌گويد: شعيشع يك قاري صاحب سبك است كه تلاوت‌هايش را با الهام از فطرت خدادادي خود اجرا مي‌كند، هرچند كه رنگ‌ و بوي خاصي نيز از سبك استاد رفعت در تلاوت‌هاي وي ديده مي‌شود.

سيد «حسين موسوي‌بلده» كارشناس و قاري ممتاز قرآن كريم، در اين زمينه مي‌گويد: شعيشع استادي صاحب سبك است و اين‌كه گفته مي‌شود وي مقلد مرحوم استاد «رفعت» است، زياد درست به‌نظر نمي‌رسد زيرا در واقع يك قاري قرآن شنيده‌هاي قبلي خود از تلاوت‌هاي ديگر قاريان را جمع‌بندي كرده و بر اساس همان شنيده‌ها و استعداد فطري خود در تلاوت قرآن، سبكي نو و منحصر به فرد را به‌وجود مي‌آورد.

«كريمي»، قاري جوان و بين‌المللي نيز با تأكيد بر اين‌نكته كه استاد شعيشع يك قاري صاحب سبك است مي‌افزايد: اگر بخواهيم از ديد فني بررسي كنيم نمي‌توان مدعي شد كه وي مقلد است، زيرا در تلاوت‌هاي اين استاد فضايي خاص و منحصر به‌فرد حاكم است و من تاكنون حزن و تنوع لحني موجود در تلاوت ايشان را در تلاوت‌هاي هيچ‌كدام از قاريان هم‌ عصر وي مشاهده نكرده‌ام.

«محمدرضا پورزرگري» كارشناس و قاري بين‌المللي نيز در اين زمينه مي‌گويد: استاد شعيشع از مكتب تلاوت مرحوم «محمد رفعت» بهره‌هاي فراواني برده و ضمن تسلط بر نغمات قرآني و صداي رسا و قدرتمند كه داراي طنين و اوج بالايي است، در زمينه اداي درست حروف نيز از فصاحت بسيار بالايي برخوردار است.

صداي استاد شعيشع؛ داراي صوتي قوي و منحصربه‌فرد

از ديگر ويژگي‌هاي خاص تلاوت استاد شعيشع صداي منحصر به‌فرد و استثنايي او است كه وي را به چهره‌اي محبوب در عالم فن قرائت قرآن كريم تبديل مي‌كند.

«دغاغله» درباره صداي استاد شعيشع مي‌گويد: استاد شعيشع از صدايي بسيار زيبا و استثنايي و روحي لطيف برخوردار است كه اين لطافت روح به‌نوعي در بهبودي و كيفيت نغمه‌هايي كه براي تلاوت خود انتخاب مي‌كند تأثير به‌سزايي دارد و اين امر سبب مي‌شود تا تلاوت‌هاي استاد شعيشع تا اعماق قلب شنونده فرود بيايد و حرارت و شوقي خاص به مستمع بدهد كه چنين امري خود يك ويژگي در تلاوت‌هاي اين استاد است.

سيد «محسن موسوي‌بلده» نيز در گفت‌وگو با ايكنا درباره صداي استاد شعيشع اين‌چنين مي‌گويد: استاد شعيشع پديده‌اي ويژه در عالم قرائت است و تقليد از تلاوت‌هاي وي بسيار سخت و به صدايي قوي همانند صداي استاد همراه با قدرت تحرير فراوان نياز دارد و دامنه قدرت صداي استاد از بم‌ترين تا زيرترين پرده‌هاي صوتي را شامل مي‌شود.

اين داور بين‌المللي مي‌افزايد: از جهتي مي‌توان صداي استاد شعيشع را با صداي استاد «محمد علي‌البناء» مقايسه كرد، ولي صداي استاد شعيشع از نظر شدت و زنگ صدا بسيار قوي‌تر از صداي استاد علي‌البناء است، همچنين قدرت تحريرهايي كه صداي استاد شعيشع دارد در صداي استاد علي‌البناء و ديگر قاريان وجود ندارد.

وي معتقد است كه ويژگي‌هايي كه براي صداي استاد شعيشع برشمرده شد، يعني قدرت و زنگ قوي صدا و دامنه صدا باعث شده است تا كمتر كسي بتواند از سبك استاد ابوالعينين شعيشع تقليد كند.

سيد محسن موسوي‌بلده همچنين با اشاره به عارضه‌اي كه در سنين ميان‌سالي در صداي استاد شعيشع پديد آمده است، مي‌افزايد: به دنبال عارضه‌اي كه در سنين ميانسالي در صداي استاد شعيشع پديد آمد و با سختي دستگاه تكلم و حنجره استاد شعيشع همراه بود، وي از تلفظ صحيح بعضي از حروف همانند همزه، قاف و سين از مخرج دقيق خود ناتوان شد و اكنون نيز اين عارضه را در صداي وي شاهد هستيم.

وي البته در ادامه درباره اين مطلب اظهار شگفتي مي‌كند و مي‌گويد: با وجود اين عارضه در دستگاه تكلم استاد شعيشع، اما شاهديم كه صداي وي از قدرت مانور بالايي در تلاوت برخوردار بوده و قادر است زيباترين و ريزترين تحرير‌ها را اجرا كند و اين موهبتي الهي است كه شامل حال اين استاد فن قرائت قرآن كريم شده است.

سيد «كريم موسوي» از مبتهلان برجسته كشور نيز در گفت‌وگو با ايكنا با نظرات ارائه شده توسط كارشناسان درباره صداي استاد شعيشع هم‌عقيده است، وي مي‌گويد: بارزترين ويژگي استاد شعيشع صداي منحصر به‌فرد وي است كه صدايي كامل و استثنايي و از وقار و سنگيني خاصي برخوردار است.

«غلامرضا شاه‌ميوه» نيز صداي خاص استاد شعيشع را عامل موفقيت وي در عرصه تلاوت قران كريم مي‌داند و مي‌گويد: صداي ويژه و خاص استاد شعيشع عامل مهمي در موفقيت وي در تلاوت قرآن كريم است، صداي وي از طنين، مساحت و زنگ بسيار خاصي برخوردار است و از تحريرهاي زيبايي در تلاوت استفاده مي‌كند.

شاه‌ميوه علت عدم اقبال قاريان ايراني به تلاوت‌هاي استاد شعيشع را نيز در صداي اين استاد جستجو مي‌كند و مي‌افزايد: بعضي از قاريان همانند «محمد رفعت»، «عبدالفتاح شعشاعي» و «ابوالعينين شعيشع» سبك‌هاي خاص دارند و استفاده از الحان آن‌ها نيز برخورداري از صدايي هم‌جنس صداي آن‌ها را مي‌طلبد، براي مثال الحان استاد «مصطفي اسماعيل» را با هر صدايي مي‌توان خواند ولي استفاده از الحان عبدالفتاح شعشاعي يا شعيشع صدايي در همان قالب و فاز را مي‌طلبد.

وي سخنان خود درباره صداي استاد شعيشع را اين‌گونه ادامه مي‌دهد: استفاده از الحان شعشاعي صدايي بم و استفاده از الحان شعيشع نيز صدايي زير و قدرتي را مي‌طلبد كه به طور معمول در ايران اين نوع صدا كمتر وجود دارد و غالب صداي قاريان ايراني وسط اين دو صداست.

«حسينعلي شريف» نيز در اين زمينه مي‌گويد: علت موفقيت استاد شعيشع در عرصه تلاوت قرآن كريم نسبت به قاريان هم‌عصر خود، معلول صداي ويژه اين استاد است، زيرا چنان‌چه دو قاري در عين اين‌كه در يك سبك تلاوت كنند داراي صداهاي مختلفي باشند، قاري‌اي موفق‌تر خواهد بود كه از صداي زيبا و قوي‌تري برخوردار باشد، در حقيقت حجم، وسعت و ارتفاع صداي استاد شعيشع وي را نسبت به صداي ديگر قاريان ممتاز كرده است.

سيد «حسين موسوي‌بلده» نيز علت استقبال نكردن قاريان ايراني از سبك استاد شعيشع را معلول صداي خاص اين استاد مي‌داند و مي‌افزايد: به ‌عقيده من صداي قاريان ايراني با صداي استاد شعيشع مطابقت ندارد و ويژگي‌هاي موجود در صداي اين استاد را در قاريان ايراني شاهد نيستيم.

وي ادامه مي‌دهد: اوج و زنگ‌ فوق‌العاده صداي شعيشع از ديگر عللي است كه كمتر قاريان ايراني را در تقليد از سبك اين قاري بزرگ جهان اسلام ترغيب مي‌كند.

«احمد ابوالقاسمي» نيز درباره صداي استاد شعيشع مي‌گويد: با وجود خاص بودن صداي استاد شعيشع كه در واقع وي منحصر به‌فردترين صدا را در بين قراء داراست، اما وجود يك ويژگي خاص در اين صدا باعث ايجاد يك سبك جديد در تلاوت قرآن شده است.

وي مي‌افزايد: ابوالعينين شعيشع در پردازش آهنگ‌هاي تلاوت، فردي توانا است و از صدايي بسيار قدرتمند با وسعت فراوان و زيبايي و حسن كيفيت در اوج‌هاي تلاوت برخوردار است كه خيلي از قاريان فاقد چنين صدايي با چنين ويژگي‌هايي هستند.

«پورزرگري» نيز در اين ارتباط به عارضه موجود در صداي استاد شعيشع اشاره مي‌كند و مي‌گويد: صداي اين استاد بزرگ بعد از سال‌ها كه تلاوت‌هاي جاوداني از خود به‌جا گذاشته است با آسيب‌ديدگي جزئي مواجه شد، اما با همين صدا نيز وقتي تلاوت مي‌كرد حال و هواي صداي قدرتمند دوران جواني در تلاوت‌هاي وي مشهود است.

گزيده كلام

به هرروي بررسي ابعاد فني تلاوت‌هاي استاد شعيشع در يك مقال كوتاه نخواهد گنجيد و اگر ساعت‌ها نيز به كارشناسي تلاوت‌هاي اين استاد بگذرد، باز هم زوايا و نكات خاص ديگري براي بحث وجود خواهد داشت.

در اين ميان از صحبت‌هاي كارشناسان قرآني درباره استاد شعيشع چنين مي‌توان برداشت كرد كه وي هرچند در بازه‌اي از زمان مقلد استاد رفعت بوده، اما به‌دليل ويژگي‌هاي خاص فردي و فطري، همچنين استعداد و توانايي در پردازش‌ مقامات قرآني و تسلط فوق‌العاده استاد بر موسيقي عربي سبب شده است كه وي سبكي خاص و منحصر به‌فرد براي خود برگزيند.

همچنين حالت‌هاي ويژه‌اي كه در صداي استاد شعيشع وجود دارد سبب شده است تا وي يك قاري با سبكي استثنايي در بين قاريان و علاقه‌مندان به فن قرائت قرآن كريم شناخته شود.

البته ذكر اين نكته ضروري است كه نمي‌توان منكر اين مسئله شد كه استاد شعيشع از استاد رفعت تقليد كرده است، زيرا در بعضي از فرازهاي تلاوت‌هاي وي حال و هواي سبك استاد رفعت مشهود بوده، همچنين وجود تلاوت‌هايي از استاد شعيشع در سنين جواني كه در آن‌ها وي به سبك استاد رفعت در حال تلاوت است مؤيد اين ادعاست.
جمعه 25 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 291]