چرا پلوتو ديگر يك سياره نيست؟

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: چرا پلوتو ديگر يك سياره نيست؟

فضا- همشهري آنلاين:؟
چرا پلوتو نبايد يك سياره باشد. اين سوال تعداد زيادي از منجمان بود كه روز پنج شنبه گرد هم آمده بودند

دوم شهريورماه سال 1385روزي سرنوشت ساز براي پلوتو بود. جرمي كه حتي از هفت ماه منظومه‌ شمسي و بدتر از همه از ماه زمين هم ريزتر است. در آن روز 474 نفر از اعضاء اتحاديه بين المللي نجوم، راي به حذف نام پلوتو از ليست سيارات منظومه شمسي دادند.

اعلام اين راي سر و صداي زيادي به پا كرد. با اينكه حدود 2 سال است كه نام پلوتو در ليست سيارات كوتوله قرار گرفته، اما هنوز منجمان زيادي وجود دارند كه راي اتحاديه بين المللي نجوم را در اين رابطه بي‌اعتبار مي‌دانند. روز پنج شنبه هفته گذشته (17مرداد)، تعداد زيادي از منجمان در كنفرانسي كه در مريلند برگزار شده بود ضمن اعتراض به راي اتحاديه، به ارائه دلايل خود مبني بر اينكه پلوتو هنوز نهمين عضو منظومه شمسي است پرداختند. تعريف اتحاديه نجوم از سياره به اين صورت است: جسمي آسماني كه ضمن گردش به دور خورشيد، منطقه اطراف مدارش را پاك كرده و به قدر كافي جرم داشته باشد تا به تعادل هيدرواستاتيكي برسد (يعني شكلي گرد داشته باشد) و همچنين نبايد قمر باشد. اين تعريف پلوتو را در بر نمي گيرد.

در همايش روز پنج شنبه تعدادي از منجمان به اين تعريف اتحاديه نجوم از سياره اعتراض داشتند. آنها عقيده دارند كه معناي " پاك كردن منطقه اطراف مدار " چندان واضح نيست. گروهي ديگر از منجمان عقيده دارند كه تصميم‌گيري درباره‌ اين‌كه چه اجسامي گردند يا چه اجسامي بر اثر نيروي گرانش خودشان شكل گرد پيدا كرده‌اند، كار ساده‌اي نيست. به نظر نمي‌رسد ويژگي‌هاي فيزيكي ساده‌اي مثل جرم، اندازه يا چگالي كمكي به دسته‌بندي اجرام گرد بكند. چون براي مثال سيارك پالاس با چگالي 2.9 گرم بر سانتيمتر مكعب، شكلي نامنظم دارد ولي قمر انسلادوس با چگالي 1.61 گرم بر سانتيمتر مكعب نه تنها گرد است، بلكه كروي است. جالب است بدانيد كه پلوتو وقتي به نزديك‌ترين فاصله‌اش از خورشيد مي‌رسد از سياره‌ نپتون هم به خورشيد نزديك‌تر مي‌شود، زيرا بخشي از مدار پلوتو درون مدار نپتون است. مدار پلوتو بيشتر شبيه مدار دنباله‌دارهاست تا سياره‌ها. يعني از 18 بهمن 1357 تا 22 بهمن 1377 ، پلوتو درون مدار نپتون بود و نپتون دورترين سياره از خورشيد تلقي مي‌شد. تعداد كمي از منجمان نيز بر اين پديده تاكيد مي كنند و آن را گواهي بر سياره بودن پلوتو مي‌دانند.

اما شايد اين سوال براي شما نيز پيش آمده باشد كه چرا چنين سرنوشتي نصيب پلوتو شد؟ بايد تاريخ را به دو سال قبل يعني مردادماه 1385 برگردانيم! زماني كه گروه 19 نفره‌اي كه مسئوليت تعريف " سياره " را بر عهده داشتند پيش نويسي تهيه كردند. پيش‌نويسي كه به جلسه‌ IAU رسيد بيان مي‌كرد كه يك سياره جسمي است كه به دور خورشيد مي‌گردد و آن قدر جرم دارد كه بر اثر نيروي گرانش خودش شكلي كروي داشته باشد. بر اساس اين تعريف، كميته‌ تعيين ماهيت سيارات پيشنهاد كرده ‌بود كه سرس، پلوتو و قمرش كارن و سدنا در فهرست سيارات منظومه‌ شمسي قرار بگيرند. به اين ترتيب تعداد سيارات به 12 عدد مي‌رسيد. مشكل همين‌جا تمام مي‌شد اگر منظومه‌ شمسي هيچ جسم ديگري نداشت. ولي در آن زمان پيش‌بيني شد كه بيش از 200 جرم در كمربند كوييپر وجود دارد كه همگي گردند. فكرش را بكنيد چه كسي مي‌توانست نام تمامي سيارات منظومه‌ شمسي را از حفظ باشد؟!

در نهايت اين نظر مورد موافقت همه‌ اعضا قرار نگرفت و در جلسه‌ IAU در حدود 474 نفر از اخترشناسان درباره‌ ماهيت يك سياره و آن‌چه كه يك سياره را از صخره يا اجرام ريز منظومه‌ شمسي متمايز مي‌كند رأي دادند و تصميم گرفتند به جاي اين‌كه ده‌ها جرم ديگر را به فهرست سيارات منظومه‌ شمسي وارد كنند، فقط پلوتو را از مقامش عزل كنند.

نتيجه‌ رأي گيري اين شد كه تمام اجرام منظومه‌ شمسي به سه دسته سيارات، سيارات كوتوله و اجرام كوچك منظومه شمسي تقسيم شدند. جالب است بدانيد در نظرسنجي جديدي كه وب سايت plutopetition درباره سياره بودن يا نبودن پلوتو از كاربران خود به عمل آورده، بيش از 80 درصد از شركت كنندگان به سياره بودن پلوتو " آري " گفته‌اند!

آسمان پارس

تاريخ درج: 22 مرداد 1387 ساعت 10:49 تاريخ تاييد: 22 مرداد 1387 ساعت 16:18 تاريخ به روز رساني: 22 مرداد 1387 ساعت 16:18
سه شنبه 22 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 290]