معرفي تحليلي چند اثر پيرامون امام مهدي(ع)

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: معرفي تحليلي چند اثر پيرامون امام مهدي(ع)

اشاره: امام مهدي (عج) و اعتقاد به تولد، غيبت و ظهورش، جزئي اساسي در معرفت شناسي ديني، به ويژه در قرائت شيعي از دين است. نمي‌توان نام ديندار بر خود نهاد و در تب و تاب غيبت نسوخت. اين ركن مهم عقايد اسلامي، هماره موضوع مباحث، مجادلات و آثار بي‌شمار تحقيقي بوده است. از دهها كتابي كه حتي پيش از ولادت ايشان تاليف شده است، تاكنون همت‌ها و قلمهايي بوده‌اند كه گرد بام او پرواز كرده و رقمي بر دفتر دانش افزوده‌اند.

آخرين آمار و اطلاعات حكايت از آن دارد كه بيش از هفت هزار منبع، شامل كتاب، مقاله و ساير آثار، پيرامون وجود مقدس حضرت حجت‌ابن الحسن(عج) وجود دارد؛ اين منابع يا مستقيماً‌با مهدويت و شخصيت حضرت مرتبط هستند و يا درباره موضوعات و معارف مهدوي و گرايشهايي است كه در پرتو اين انديشه ايجاد شده است.

منابع بخش اول كه بيشتر در قالب كتاب عرضه شده‌اند، شامل مباحثي از قبيل: كليات، آثار وجودي حضرت، آخرالزمان و علائم آن، ‌رجعت، اثبات، اصحاب و ياران، نواب خاص،‌انتظار،‌تاثيرات و شرايط و فضيلت و فلسفه انتظار، وظايف منتظران، توقيعات،‌حكومت و قيام، اهداف و برنامه‌ها و ويژگيهاي حكومت، دعاهاي امام و ادعيه مربوط به حضرت، مكان و نامها و القاب و ولادت حضرت، زيارتنامه‌ها،‌ غيبت حضرت، طول عمر، ظهور، شرايط و زمينه‌هاي عصر ظهور، فلسفه ظهور، كيفيت ظهور، موانع و نشانه‌هاي ظهور، فضايل و مقامات، مدايح و مرائي، ملاقات با حضرت، و همچنين مباحثي چون پاسخ به شبهات و ديدگاه‌ها و مدعيان مهدويت را شامل مي‌شود؛ اما موضوع منابع و آثاري كه معارف مهدوي را تشكيل مي‌دهد، عبارتند از: اخلاق، كلام، حديث، عرفان، شخصيت‌شناسي، اماكن، فرقه شناسي، فقه و برخي مباحث جامعه‌شناسي و انديشه و علوم سياسي.

حال در اين پهنه گسترده منابع مهدوي، اگر بخواهيم كتابهايي را در شناخت هرچه بيشتر امام مهدي(ع) معرفي كنيم، با گزينشي دشوار مواجه مي‌شويم. قطعاً انتخاب از بين آثار ارزشمند و مفيد، دشوار و مشكل است؛ اما بنا بر الزامات روزنامه، ناچار از گزينش شديم. در اين گزينش بدون اعمال گرايش و سليقه‌اي خاص، كتابهايي معرفي شده‌اند كه جنبه مرجع و كلي‌تري دارند و در نتيجه امكان استفاده طيف گسترده‌تري از آنها فراهم است.

الغيبه`‌ نعماني‌

اين كتاب كوششي است از محمدبن ابراهيم ابن ابي زينب، معروف به نعماني، و از تاليفات قرن چهارم هجري، مجموعه رواياتي است كه در موضوع غيبت امام مهدي وديگر مسائل مربوط به ايشان از پيامبر(ص) وائمه معصوم(ع) صادر شده است. نويسنده، اين روايات را به چند دسته تقسيم و آنها را به ترتيب زير تدوين كرده است: روايات مربوط به حفظ اسرار آل محمد، تمسك به اهل بيت و تعداد آنان، معرفت ائمه(ع)، غيبت امام مهدي و توصيه شيعه به بردباري و انتظار در حال غيبت، صفات و سلوك امام مهدي، حوادث و نشانه‌هاي پيش و پس از ظهور. از اين اثر دهها ترجمه به فارسي و ديگر زبانها وجود دارد.

دادگستر جهان‌

اين كتاب نوشته آيت الله ابراهيم اميني است و موضوع آن، شرح احوال و پاسخ به شبهاتي درباره امام مهدي(عج) است. نويسنده در 12 فصل، با استناد به يافته‌هاي عقلي و نقلي محدثان، مفسران و مورخان اماميه و عامه و نيز دستاوردهاي علوم تجربي، به تشكيك‌هاي گوناگون درباره مهدويت پاسخ مي‌دهد. طرح مباحث به شيوه مناظره مي‌باشد كه بر جذابيت كتاب افزوده است. مولف، آغاز عقيده به مهدويت را زمان پيامبر(ص) مي‌داند و شخصيت و نسب امام را بررسي مي‌كند و ادعاي مهدي بودن محمد حنفيه، اعتقاد زيديه به مهدويت محمدبن عبدالله بن حسن و باور واقفيه به عروج امام صادق(ع) را رد مي‌كند و به رد اين نكته كه منشاً مهدويت از تعاليم يهود و زرتشتي است و عبدالله سباء در ايجاد اين باور، نقش داشته، مي‌پردازد. عالم غيب و امام عصر؛ امامت كودك 5 ساله؛ فلسفه طولاني شدن غيبت؛ مهدي در كتب اهل سنت؛ علائم و شرايط ظهور، ياوران وي؛ احاديث، منابع، تاليفات و اقوال بزرگان اهل سنت از ديگر مباحث اين كتاب است.

خورشيد مغرب: غيبت، انتظار، تكليف‌

اين كتاب استاد محمدرضا حكيمي، در بردارنده مطالبي جامع درباره مباحث مختلف مهدويت است كه با بياني علمي، ادبي، ساده و روان مطرح شده است. مولف در اين كتاب كوشيده است تا با استناد به آيات، روايات و منابع تاريخي و تحليل آنها، سيمايي كلي از حضرت مهدي ارائه دهد. اهم عناوين كتاب عبارتند از: ولادت، خصايل و شمايل حضرت مهدي، سيره آن حضرت در ابعاد مختلف با استفاده از كلام راويان و مورخان، غيبت صغرا و كبرا و نواب خاص و عام امام زمان، بشارت اديان گذشته به مهدي، مسئله موعود (عج) در كتابهاي اهل سنت و كلام علماي آنان در اين زمينه، تواتر احاديث مهدي، اعتقاد به مهدي در كتب شيعي و كلام امامان و بزرگان شيعه، طرح مسائلي پيرامون ظهور مهدي از كتاب بيان الفرقان، سيماي مهدي در آيات قرآن، سيماي مهدي در علوم عقلي، كلامي،‌عرفاني و گفتار دانشمندان اين علوم، ويژگي‌ها و آثار وجودي امام زمان در عصر غيبت، بررسي مسئله طول عمر امام زمان از ديدگاه علوم تجربي و در قلمرو قدرت الهي، نگاهي اجمالي به تربيت و سياست در اسلام، فلسفه تربيتي و سياسي غيبت امام دوازدهم و پاسخ به پرسش‌هايي در اين زمينه، نيابت و رهبري در اسلام، وظايف مسلمين و ابعاد مقاومت آنان در عصر غيبت، جنبه‌ها، آثار و نتايج و آمادگي نهفته در انتظار، زمينه‌ها و علامات ظهور، ‌نقش شيعيان و ايرانيان در زمان ظهور، موانع پيشِ ‌روي امام زمان، گفتارهايي عاطفي در ستايش و بيان غم هجران مهدي و توضيح شرايط و ويژگي‌هاي دوران پس از ظهور حضرت حجت.‌

الشموس المضيئه`‌

اين اثر،‌نوشتاري است از علي سعادت‌پرور درباره تاريخ زندگاني حضرت مهدي(ع) و مسئله رجعت، كه به شيوه گزارشي نگارش يافته است. مولف در ابتدا با ارائه سيمايي كلي ازحضرت مهدي(ع)،‌به ذكر خصوصيات، خصايل و شمايل، حالات و علم آن حضرت در كودكي، روايات مربوط به امامت آن حضرت و علت مخفي بودن ولادت ايشان، منكرين مهدي(ع) و علت انكار آنها، فضيلت انتظار فرج در زمان غيبت و برخي مسائل ديگر، از هنگام ولادت تا غيبت صغرا مي‌پردازد و سپس به بررسي روايات مربوط به غيبت صغرا و كبرا، تا زمان ظهور آن حضرت، در مسائلي همچون؛ نواب اربعه، علت غيبت و طولاني شدن آن، اوضاع و وظايف شيعه در عصر غيبت، حكم تقيه، زندگاني و نحوه ديدار با ايشان در غيبت كبرا، همت مي‌گمارد. آنگاه نشانه‌ها،‌ وقايع و اوضاع زمين و آسمان در هنگام ظهور، حوادث ايام حكومت و چگونگي عمر و رحلت آن حضرت را مي‌كاود.

در پايان، علت چگونگي و رخدادهاي زمان رجعت پيامبر (ص) و ائمه (ع) و نيز رجعت مومنان و كافران را مورد كاوش قرار مي‌دهد.‌

اين كتاب جلد سيزدهم از مجموعه مفصل احقاق الحق و ازهاق‌الباطل، از يادگارهاي قاضي نورالله شوشتري، از علماي قرن يازدهم است كه در آن، مجموعه روايات منسوب به رسول اكرم(ص) و ائمه(ع)، از طريق منابع اهل سنت، در بيان فضايل، تاريخ، غيبت كبرا، شيعيان و مخالفان، علايم ظهور و خصوصيات شخصي امام عصر(عج) است. در پايان، اقوال برخي علماي معاصر اهل سنت درباره حضرت مهدي(عج) آمده است.‌

كتاب الغيبه`‌

كتاب الغيبه‌ شيخ طوسي، مجموعه‌اي است روايي در بيان احوال، آثار، دلايل وجود، ظهور و غيبت حضرت مهدي، همراه با رد و نقد اقوال مخالفين. مؤلف با اينكه سعي كرده احاديث مربوط به مهدويت را گرد آورد ولي به دليل مهم بودن موضوع كتاب و وجود مخالفين سرسخت اعتقادي و مهدي‌نمايان و مدعيان فرقه‌هاي ديگر، روايات را در فصل اول با اقوال كلامي و بيانات مستدل خود آميخته است. بيشتر اقوال مؤلف، در رد و نقد عقايد مخالفان همانند كيسانيه، ناووسيه و واقفيه، علل و حكمت وجود امام در غيبت و فوايد آن، اثبات ولادت امام(عج) و موانع ظهور حضرت دور مي‌زند و در ضمن به شبهات افراد ياد شده در زير پاسخ داده شده است: قائلين به زنده بودن امام عسكري(ع)، قائلين به قائم بودن امام عسكري، قائلين به امامت جعفر بن امام هادي، قائلين به عدم وجود فرزندي از امام عسكري، قائلين به انقطاع امامت از امام عسكري به بعد، قائلين به وجود 13 امام و...‌

منتخب الاثر في‌الامام الثاني عشر(ع)‌

اين كتاب از مهمترين تاليفات پژوهشي دوره معاصر، درباره امام زمان(عج) است كه به خامه نويسنده پركار مهدوي،آيت الله العظمي لطف‌الله صافي گلپايگاني نگارش يافته است؛ هم او كه با تاليف حدود هفتاد اثر پيرامون امام مهدي(عج)، پركارترين نويسنده در اين موضوع است. كتاب منتخب الاثر في‌الامام الثاني عشر(ع)، پژوهشي است تفصيلي پيرامون زندگاني حضرت مهدي(عج) و برپايي حكومت جهاني آن حضرت، كه از جمله كتب مرجع در اين موضوع به شمار مي‌رود. ساختار آن تاريخي، رواني و كلامي است و مستند به احاديث خاصه و عامه مي‌باشد. اهم عناوين كتاب بدين قرار است: احاديث زيادي كه دلالت مي‌كند ائمه دوازده نفرند و آخرين ايشان مهدي(عج) است، بشارت‌هاي معصومين پيرامون ظهور مهدي(عج) و اسم و كنيه و شمايل آن حضرت، رواياتي كه دلالت دارند براينكه حضرت مهدي(عج) از فرزندان يكايك معصومين است، غيبت آن حضرت و علت آن، خصوصيات و فضايل آن حضرت، ولادت آن حضرت و حالات مادر ايشان، كساني كه در غيبت صغرا او را ملاقات كرده‌اند، نواب آن حضرت در غيبت صغري، كيفيت ظهور و برخي از نشانه‌هاي آن، فتنه‌هاي پيش از ظهور، بركات ظهور، مدت خلافت آن حضرت پس از ظهور، حرمت انكار آن حضرت و ثواب انتظار فرج، برخي ادعيه ماثوره از جانب آن حضرت.‌

الامام المهدي(عج) من المهد الي الظهور

اين كتاب سيد محمدكاظم قزويني حاوي گزارشهاي تحليلي و توصيفي گسترده در شناخت امام دوازدهم حضرت مهدي(عج) است كه در 24 بخش تدوين يافته و عناوين موضوعات آن از اين قرار است: امام عصر(عج) در منابع معتبر عامه، شكوه از عدم تحرير كتابهاي شايسته و بايسته پيرامون شناخت آن حضرت، نام و نسب بلند آوازه امام عصر(عج)، نويد قرآن و پيامبر(ص) و تمام ائمه(ع) از امام مهدي(عج)، ولادت آن حضرت در منابع شيعه و سني، نامهاي آن حضرت، زندگي نرگس خاتون و ازدواجش با امام حسن عسكري، مسئله غيبت صغرا و شرايط مقارن تولد آن حضرت، شناخت جعفركذاب، نواب اربعه، مدعيان دروغين سفارت و نمايندگي و... از اين كتاب برگردان فارسي نيز وجود دارد كه عنوان يكي از آنها ، با ترجمه حسين فريدوني است.‌

اي قامت بلند امامت‌

نوشته‌اي كوتاه از علي صفايي حايري است كه در آن به ارئه تحليلي از جايگاه امامت، ضرورت امامت و مفهوم صحيح و واقعي عشق‌ورزي به امام مهدي(عج) پرداخته است. نويسنده با نقد تلاشهاي پاره‌اي از روشنفكران و نويسندگان ديني و تطبيق حكومت جهاني حضرت مهدي با يكي از انواع حكومتهاي شورايي و سلطنتي و امثال آن، حكومت امام زمان را حكومتي منحصر به فرد ارزيابي مي‌كند كه با هيچ يك از مدلهاي حكومتي فعلي و پيشين قابل مقايسه نيست. وي سپس براي تحقق چنين حكومتي، وجود فردي با مشخصات فردي ويژه را ضروري دانسته و برهمين اساس، به تبيين نظام امامت و نشانه‌هاي امام پرداخته است. نويسنده همچنين از عشقهايي كه از سر نياز به امام مهدي و يا ساير ائمه ابراز مي‌شود، انتقاد كرده و عشق واقعي را عشقي معرفي كرده كه راحت معشوق و خلاصي عاشق را فراهم كند.‌

خورشيد پنهان: مجموعه‌اي از گفتارها درباره حضرت مهدي(عج)‌

مقالات اين مجموعه: نور اميد،آيت الله سيد رضا صدر؛ مفهوم وابستگي جهان به وجود امام،آيت الله العظمي لطف‌الله صافي گلپايگاني؛ ابعاد حكومت جهاني مهدي(عج)،آيت الله العظمي ناصر مكارم شيرازي؛ انقلاب مهدي(عج) و سرانجام جامعه‌ها،آيت الله العظمي جعفر سبحاني؛ اميد و انتظار، حسين حقاني؛ اصالت مهدويت، علي اكبر مهدي‌پور؛ رابطه انقلابهاي شيعه با عقيده به انتظار، مهدي پيشوايي؛ پاسخ به پنج سؤال، محمد مهدي اشتهاردي؛ راز طول عمر امام غائب(عج)، داود الهامي؛ مهدي اهل البيت، حسن سعيد؛ كارنامه مهدي(عج) و سوءاستفاده از مهدويت، سيدعلي‌اكبر حسني؛ امام دوازدهم دادگر غيبي و خدايي، هيات تحريريه موسسه در راه حق؛ كلاف نخ و خريداري يوسف، سيدعلي‌اكبر واعظ موسوي؛ متمهدي‌ها و مدعيان باب در تاريخ اسلام، عبدالرحيم عقيقي بخشايشي؛ فايده امام غائب، حسم؛ رسالت شيعه، هادي دوست‌محمدي؛ امام غائب يا خورشيد پنهان، سيد محمدمهدي موسوي خلخالي.‌

چهره درخشان امام زمان(عج)‌

تحليلي روايي و حديثي از علي حايري يزدي، درباره اثبات وجود و ظهور امام مهدي و پاسخ به شبهات منكران اوست. نويسنده برپايه آيات قرآن و احاديث و اقوال علماي شيعه و اهل سنت، عموم مسائل مربوط به مهدويت را مورد بحث و بررسي قرار داده و آن را امري حتمي و يقيني دانسته است. وي به اين منظور، نخست آن دسته از آياتي را كه ائمه(ع) بر وجود امام مهدي، اوصاف، حالات و چگونگي ظهورش تطبيق داده‌اند، آورده است و آن‌گاه به نقل و شرح اخبار و احاديثي پرداخته كه از طريق شيعه و اهل سنت درباره ويژگيهاي امام مهدي و علائم و نشانه‌هاي آخرالزمان روايت شده است. از ديدگاه نويسنده، زمين هيچ‌گاه از حجت خدا خالي نمي‌شود و امامت منصبي است خدايي و مشروط به بلوغ و تكليف نيست. او همچنين براين باور است كه خداوند در قرآن و در كتاب‌هاي آسماني پيشين، از ظهور مهدي خبر داده و به دنبال آن رسول خدا و ائمه(ع) هم آن را پيشگويي كرده‌اند. براساس دلايل نقلي فراوان، امام مهدي متولد شده و هم‌اكنون در حال حيات است و بر اعمال و رفتار مردم و شيعيانش نظارت دارد. وي مشاهده امام مهدي در دوره غيبت كبرا را دليل اين ادعا دانسته و آن را با نقل رواياتي از اهل سنت مورد تاييد قرار داده است. آخرين فصل كتاب، به بيان علائم و نشانه‌هاي عصر ظهور اختصاص دارد و در آن، آيات و احاديث مربوط به اين موضوع طرح و بررسي شده است.‌

‌، قيام مهدي، روز نجات، مجموعه‌اي از گفتارها درباره حضرت مهدي(عج)‌

مجموعه‌اي از گفتارها درباره حضرت مهدي(عج) است كه در آن آيت‌الله حسن حسن‌زاده آملي به شخصيت‌شناسي امام مهدي(عج)، از ديدگاه عرفاني و تعريف انسان كامل و تطبيق آن با امام زمان پرداخته است. مؤلف با هدف شناخت بيشتر امام مهدي و با بهره‌گيري از منابع روايي و فلسفي و عرفاني شيعه و سني، ابتدا ضمن اثبات امامت و غيبت امام مهدي، به شرح امكان دوام بدن عنصري و برهان آن مي‌پردازد، سپس سابقه ايمان به مهدي موعود و غيبت آن حضرت را در ميان مسلمين توضيح مي‌دهد و در ادامه عناوين زير را شرح مي‌دهد: انسان كامل، ولايت تكويني و تشريعي، تعريف اسم‌الله و اسماي حسناي خداوند و نقد و بررسي كتبي كه از صدر اسلام تاكنون درباره امامت و غيبت امام مهدي نوشته شده است.‌

تشيع و انتظار

نويسنده كتاب، محمدتقي خلجي است و موضوع آن، بررسي نقش انتظار در رابطه با حيات بشري و عدالت جهاني است. نويسنده نقش امامت را در روند تكامل بشر و اجراي عدالت بسيار كارساز مي‌داند و مبارزات پيامبران و ائمه هدي و ياران آنها را نيز در جهت تحقق اين امر تفسير مي‌كند. وي عدالت را نيز سرانجام برنامه حيات مي‌داند و از منتظران به عنوان دل‌بستگان به عدالت جهاني ياد مي‌كند. سيماي منتظران و خصلتهاي معنوي آنان و فلسفه غيبت نيز از جمله مطالب مورد بحث نويسنده در اين اثر است. ‌

پيرامون معرفت امام

پژوهشي است استدلالي در مقوله امام‌شناسي، از آيت الله العظمي لطف‌الله صافي گلپايگاني كه در آن به بررسي امامت حضرت مهدي و پاسخ‌گويي به برخي شبهات درباره آن حضرت پرداخته است. مؤلف با توجه به نياز جامعه به قانون جامع و مركزيت رهبري و اجرايي در هر زمان و مكان، آن را به طور دقيق و كامل، در وجود امام معصوم متجلي دانسته و ساير حكومتها و نظامها را در دستيابي به عدالت و توحيد كه علت غايي بشر است، ناتوان شمرده است. وي در تعريف مفهوم امامت مي‌گويد: امامت رياست عامه بر امور دين و دنياي مردم به واسطه پيامبر است و در ادامه، شرايط امام را عصمت، اعلم و افضل بودن نسبت به عموم مردم، منزه بودن از نقايص خلقي و خلقي شمرده است. از نظر نويسنده، چون امام والي مردم و صاحب حق ولايت بر آنان است و از طرفي ولايت در حقيقت از آن خداوند است، تفويض آن نيز بايد از جانب خداوند باشد، پس به خلاف ساير فرق كه آنان نيز به امامت و رهبري معتقدند، به نظر شيعه امام بايد از طرف خداوند نصب شده باشد. وي راه‌هاي شناخت امام را نص خداوند با رسول وي، ارائه معجزه و سيره عملي و روش زندگي او شمرده است و در پايان، امامت امامان شيعه را (امامت خاصه) با ارائه مدارك تاريخي - روايي، تنها مصداق حقيقي مفهوم كلي امامت دانسته است. در پايان تعداد امامان ائمه اثناعشر و امامت امام دوازدهم را مورد بحث قرار داده و به شبهه‌هاي مربوط به آن حضرت پاسخ گفته است.‌

رسالت‌ اسلامي در عصر غيبت

اثر سيدمحمد صدر است و در آن وظايف فردي و جمعي منتظران تبيين شده است. اعتقاد به اينكه جهان را رهبري در غيبت هست كه اطاعت و فرمانبرداري او لازم و ضروري است و پيامدهاي اين عقيده، موضوع نخست است كه مؤلف با توجه به رواياتي كه منكران امام زمان (عج) را مذمت مي‌كنند و تصديق او را لازم مي‌دانند، ‌مورد بحث قرار داده و آنگاه انتظار مهدي را به عنوان وظيفه منتظران ياد كرده و مفهوم انتظار و ويژگيهاي دروني و بيروني منتظران و انتظار و مراحل آن در روزگاران مختلف و آثار به ياد ولي‌عصر بودن را تبيين نموده و انتظار را عاملي استوار در جهت پاكي ظاهر و باطن انسان و پرخاشگري عليه ظلم و استبداد شمرده است. وي خودسازي را نيز از كردارهاي ديگر منتظران ذكر كرده و با استناد به برخي از روايات، از مبارزه با ستم و موضع‌گيري در برابر فساد و جور، به عنوان يكي از وظايف بزرگ منتظران ياد كرده است، رسالت منتظران و پيمان آنان با خدا، همچون: ايمان به غيب، تحمل سختي‌ها و پايداري در برابر فريبندگيها و نيز فرومايگان دوران نهايي جهان و موضوع جبر در برابر ناملايمات اين دوران و در مقابل، تعهدات الهي انسان و نفي ارتباط ميان ظهور مهدي (عج) و وظيفه الهي و انساني بشر در مبارزه با تباهيها و موضوع وجود فساد هنگام ظهور، از مباحث ديگر مؤلف در اين اثر است. ‌از اين مؤلف كتاب تاريخ غيبت كبري نيز منتشر شده است.

فجر صادق

مقالات اين مجموعه را ستاد برگزاري نيمه‌شعبان مسجد آيت‌الله انگجي تبريز، به مناسبت نيمه شعبان 1387 شمسي تهيه و تنظيم كرده است و عبارتند از: وظايف شيعه در عصر غيبت، سيدابوالحسن مولانا، مهدي موعود (عج)، برپا دارنده عدل، سيدجعفر شهيدي، جمعه در ضيافت مهدي (عج)، علي كريمي جهرمي، نكاتي چند در رابطه با امام زمان (عج)، علي دواني، حضور موعود (عج) در شعر ابن‌حسام خوسفي. محمدعلي مجاهدي، معالم دين: تنظيم مضامين عالي دعاي ندبه، علي آل اسحاق خوئيني، نهضت مشعشعي و گذاري بر كلام المهدي، عليرضا ذكاوتي قراگزلو، پايان اميدبخش جهان، حميد سليمي خليق، سخن يار در كلام يار، سيدمحمدرضا تاج‌الديني بارهايي از هلاكت ديني در عصر غيبت، حسين گنجي.‌

مكيال المكارم في‌فوائد الدعاء للقائم (عج)‌

پژوهشي است از سيدمحمدتقي موسوي اصفهاني، درباره لزوم شناخت امام زمان(عج) و دعا براي ايشان و فوايد دنيايي و آخرتي آن، كه بر محور 1042 حديث فراهم آمده است. هدف نويسنده، حق‌گزاري و شكر نعمت وجود امام زمان و ديدن خوابي درباره نوشتن كتابي به همين نام به دستور امام زمان بوده است. وي معرفت امام زمان را از لوازم ايمان شمرده و وجود او را منحصر به مهدي، پسر امام حسن عسكري(ع) دانسته است در ادمه از حقوق مختلف ايشان بر عموم مردم، به ويژه شيعيان، بحث شده است. سپس به بيان انگيزه‌هاي دعا براي امام زمان پرداخته است. در پايان، مكارم و قوايدي كه از دعا براي ايشان نصيب انسان مي‌شود، آمده است. اوقات و حالات دعا براي امام زمان و درخواست تعجيل ظهور ايشان از خداوند، چگونگي دعا براي تعجيل در فرج او و برخي از دعاهاي منقول از ائمه(ع) در اين خصوص و افعال و اعمالي كه باعث نزديكي انسانها به او مي‌شود، از ديگر سرفصلهاي كتاب است.

نشاني از امام غايب(عج): بازنگري و تحليل توقيعات‌

كتابي از محمدمهدي ركني يزدي، در بررسي و تحليل نامه‌هاي رسيده از امام مهدي(عج) است كه توسط نايبان خاص آن حضرت به دست شيعيان مي‌رسيده است. كتاب به منظور معرفي و شناخت بيشتر آن امام تدوين شده است. نويسنده با بهره‌گيري از منابع روايي و تاريخي دست اول، نخست ضمن بريان معنا و مفهوم توقيع از نظر لغت و اصطلاح، به شرح اهميت توقيعات و استدلال به آنها مي‌پردازد، سپس چگونگي پيدايش توقيعات را توضيح مي‌دهد و در ادامه از عناويني مانند: معرفي 2 كتاب شامل توقيعات، معرفي نواب خاص امام زمان، پي‌آمدهاي غيبت كبرا، اهميت رهبري و مرجعيت در شيعه و آثار رواني و رفتاري عقيده به مصلح موعود بحث مي‌كند.

عصر ظهور

نويسنده اين اثر پرتيراژ، شيخ علي كوراني است كه كتابش تحقيقي در نشانه‌هاي ظهور امام مهدي(عج) و حكومت جهاني و پيروزيهاي پي در پي او در شرق و غرب و نيز ياران حضرت در آن زمان است. نويسنده بر قرآن و احاديث موجود در كتابهاي شيعه و سني از رسول اكرم(ص) و ائمه (ع) تكيه دارد؛ احاديثي كه اغلب آنها نص بر ولادت امام مهدي و پنهان بودن او دارند و اينكه ايشان، زماني خارج مي شود تا زمين پر از ظلم و جور را سرشار از عدل و داد كند. نويسنده معتقد است انقلاب اسلامي ايران، مقدمه و زمينه‌ساز ظهور آن حضرت است. كتاب با اشعاري درباره امام‌زمان خاتمه يافته است.

كتابنامه حضرت مهدي(عج)

كتاب‌شناسي توصيفي آثار خطي و چاپي درباره مهدويت، اخبار آخرالزمان و فرقه‌هاي انحرافي مهدويت است. مؤلف 2066 عنوان كتاب به زبانهاي عربي، فارسي، تركي، تايلندي، فرانسه، اردو، انگليسي، روسي و گجراتي كه درباره زندگي امام مهدي، غيبت كبرا، انتظار، ظهور حكومت امام، علائم قيام امام، نقد فرقه‌هاي انحرافي مهدويت، منظومه‌ها و ديوانهاي شعر درباره امام، نشانه‌هاي قيامت، رجعت امامان، احاديث مربوط به مهدويت، ادعيه و زيارات امام‌عصر(عج)،بشارتهاي اديان ديگر و كتاب‌شناسيهاي مهدويت نگاشته شده، به صورت توصيفي و مختصر معرفي كرده است. در بسياري از آثار، تصوير جلد كتاب نيز در مقابل اثر، آورده شده است.

برگزيده مقالات سومين اجلاس دوسالانه بررسي ابعاد وجودي حضرت مهدي‌

مجموعه‌اي دوجلدي است كه به كوشش كميته علمي دبيرخانه دائمي اجلاس دوسالانه بررسي ابعاد وجودي حضرت مهدي(عج)، گردآوري شده است. اين مقالات برگزيده كه در است، جهت ارائه به ، نگاشته شده است. مقالات جلد اول اين مجموعه عبارتند: انقلاب جهاني امام مهدي(عج)، ابراهيم آودبچ، حكومت مهدي(عج) در انديشه سياسي، سيدجعفر كشفي دارابي و حجت كشفي؛ جهان آرماني اديان، رينان ارون رونگساي؛ سيماي مهدي(عج) در صحاح سته، مهدي رستم‌نژاد؛ غيبت امام زمان(عج)، علل و آثار آن از ديدگاه اميرالمومنين(ع)، سيدصاق سيدنژاد؛ مخلص في‌سفر اشعياء، معروف عبدالمجيد؛ موعود: درآمدي بر يك نظريه، سيدمجتبي آقايي؛ مهدويه‌ عند اهل‌البيت، علي اسلامي؛ مهدي في‌الكتاب والسنه‌ موجزا، محمدهادي معرفت، با فلسفه و آثار غيبت در روايات، ابراهيم رمضانيان؛ فرجام تاريخ در انديشه معاصر، بهروز رشيدي؛ مهدويت از ديدگاه استاد شهيد مرتضي مطهري، محترم شكريان.

‌زمزمه عاشقان، شرح دعاي افتتاح‌

سلسله مباحثي است درباره معارف دعاي افتتاح كه به شيوه تفصيلي ارائه شده است. نويسنده پس از ارائه مطالبي درباره سند اين دعا، آن را از آموزه‌هاي امام مهدي (عج) به شيعيانش ارزيابي كرده است. وي دعاي افتتاح را مشتمل بر سه محور حمد و ثناي الهي، صلوات و درود بر پيامبر (ص) و اولاد معصوم (ع) او و التجا به خداوند براي ظهور و فرج امام مهدي مي‌داند و با استناد به‌ آيات و روايات متناسب با مضامين ياد شده، مي‌كوشد تا آنها را شرح دهد. او سه محور ياد شده را در ذيل اين عناوين بررسي كرده است: حمدهاي هيجده‌گانه، صلوات‌هاي شش‌گانه و نيايش‌هاي هفتگانه.

الامام المهدي (ع) بين التواتر و حساب الاحتمال‌

اين كتاب تأليف محمدباقر ايرواني است و در آن ثابت مي‌كند كه مهدي موعود(ع) متولد شده است. نويسنده به روش تحليلي و توصيفي و با استناد به آيات قرآن و منابع حديثي و تاريخي شيعه و اهل سنت، هر گونه تشكيك درباره اصل موضوع مهدي (ع) و ولادت او را مردود مي‌شمارد و از دو راه تواتر و حساب احتمالات، به اثبات نظر خود مي‌پردازد. سرانجام هشت عامل را به عنوان عوامل يقين به ولادت آن حضرت، مورد بحث قرار مي‌دهد:

احاديث مورد اتفاق ميان شيعه و سني، خبر دادن پيامبر اسلام (ص) و امامان به ولادت او، ملاقات برخي از شيعيان با او، واضح‌بودن انديشه ولادت او نزد شيعيان، نواب خاص و توقيعات او، پيگيري ولادت او توسط معتمد عباسي، اظهارات مورخان،‌ اتفاق آراء شيعيان بر ولادت او.

وقتي زمان فرا رسد

بررسي شخصيت موعود آخر الزمان، از ديدگاه اديان و ويژگيهاي حضرت مهدي از نگاه شيعه، به قلم كورش آذرمي است. نويسنده معتقد است به رغم رسوخ منجي باوري در ميان پيروان سه دين اسلام، مسيحيت و يهوديت،‌ اثري جامع در اين باره نگارش نشده است. وي از منابع غربيان و نيز آثار تشيع و اهل سنت بهره برده و كتاب را حول محور اعتقادات اماميه سامان داده است. در فصل يكم، پس از تثبيت حركت تكاملي جوامع انساني، با اشاره به آراي دانشمنداني نظير: انيشتين و راسل، حكومت جهاني واحد را تنها راه پيشرفت همه جانبه بشر ذكر مي‌كند و با بهره‌گيري از آيات قرآن، اقوال نبوي و آثار متقدمين، به توصيف ويژگيهاي حكومت جهاني مستضعفين و امام مهدي (ع) مي‌پردازد. نويسنده نسب مادر امام را مشخص و نام اصلي او را مريم و از نوادگان عيسي (ع) معرفي مي‌كند و به شرح روِياي نرجس خاتون مي‌پردازد. نويسنده همچنين شجره امام مهدي و عيسي (ع) را به عنوان دو منتظر از نسل ابراهيم ارائه مي‌دهد و ديدگاه اسلام را درباره حضرت عيسي بيان مي‌كند. مؤلف، پيشينه مهدويت پژوهي مستشرقين را در قرن 18 جستجو و شمه‌اي از آثار آنان را بيان مي‌كند.

امام مهدي آخرين يادگار الهي‌

تحقيقي است از حسين استاد ولي، درباره مسئله مهدويت، از رهگذر دين اسلام، نگارنده، نخست مسائلي چون مهدويت در قرآن و مهدويت در مكتب شيعه را به اختصار طرح مي‌كند و در ادامه به شرح معناي كلمه بقيه‌‌‌الله، از القاب معروف امام مهدي پرداخته، آثار وجودي امام را در دو بخش: آثار حضور و آثار ظهور، مورد كاوش قرار مي‌دهد.

آخرين اميد

كتاب داوود الهامي با هدف ايجاد اميد و پيوند معنوي ميان دلهاي مؤمنان تدوين شده است. مؤلف با بهره‌گيري از روايات شيعه و سني و منابع تاريخي و تفسيري، نخست درباره لزوم شناخت امام زمان (ع) بحث مي‌كند، آنگاه ضمن بيان ميلاد و زندگاني امام مهدي، چگونگي غيبت صغراي آن حضرت را شرح مي‌دهد، سپس زندگاني سفراي چندگانه امام عصر را ذكر مي‌كند و در ادامه عناويني از قبيل نمايندگان نواب امام زمان، فلسفه غيبت كبرا، كتابهاي مربوط به غيبت، مهدي از ديدگاه علماي اهل تسنن، انتظار فرج، نشانه‌هاي ظهور مهدي موعود، سخن صدوق درباره دجال و راز طول عمر امام زمان را توضيح مي‌دهد.

داوود الهامي نوشتار را نيز كه پژوهشي است در سيره امام مهدي (عج) پس از ظهور و آينده جهان، عرضه كرده است. وي با استناد به روايات اماميه، به ويژگيها و نشانه‌هاي امام مهدي (عج) و سيره او مي‌پردازد. نويسنده معتقد است سيره امام مهدي، همان سيره پيامبر است او احياگر تعاليم اسلام است و قدرتش مشرق و مغرب را فراخواهد گرفت و تحول جديدي در علم و دانش‌بشري ايجاد خواهد كرد. وي معتقد است در حكومت امام‌مهدي حقوق اقليت‌هاي ديني حفظ خواهد شد. در آن روز زمين طراوت و زيبايي خود را باز مي‌يابد و آسمان بركات خود را بر زمين فرو مي‌فرستد و زمين را آباداني و امنيت فرامي‌گيرد.

مرجع مهدويت‌

اين مجموعه كه شامل دو بخش اصلي است، به معرفي 3336 اثر درباره امام مهدي(عج) و منابعي كه به نوعي با موضوع مهدويت مربوط است، مي‌پردازد. نخستين بخش آن شامل آثاري است كه مستقيماً با مهدويت مرتبط بوده و به صورت موضوعي معرفي شده‌اند، بخش دوم در معرفي و بررسي آثاري است كه موضوعات و معارف مهدوي و گرايشهايي كه در پرتو اين انديشه ايجاد شده، در آنها آمده است. از ويژگيهاي اين كتاب‌شناسي، تنوع منابع است كه دربردارنده كتابها، مقاله‌هاي نشريات، نشريات، مقاله‌هاي دايره`‌‌المعارف و پايان‌نامه‌هاي دانشجويي به زبانهاي مختلف (فارسي، عربي، انگليسي، استانبولي...) مي‌باشد. سعي مؤلفان بر اين بوده است كه تمام عناوين مربوط به مهدويت را تا حد امكان شناسايي و فهرست كنند و عنوان سرفصل قرار دهند تا پژوهشگران، به راحتي، منابع مورد نظر خود را به دست آورند. مرجع مهدويت به همت بنياد فرهنگي مهدي موعود(عج) و پايگاه اطلاع‌رساني سراسري اسلامي (پارسا) تدوين شده است.‌

آفتاب در غربت ‌

كتاب سيدمحمد بني‌هاشمي، با اشاره به نعمت وجود امام‌زمان(عج) و لزوم شكرگزاري بر اين موهبت بزرگ، از غربت آن حضرت در عمل و انديشه مردم و معاني مختلف اين غربت سخن مي‌گويد. نويسنده با مطالعه حديثي از امام موسي بن جعفر(ع)، مبني بر غربت ولي‌عصر(ع) در صدد تأليف اين كتاب برآمده است تا ضمن شناسايي تنهايي ايشان، انواع نصرت و ياري به آن حضرت را به منظور خارج كردن وي از غربت، مورد بحث قرار دهد. نويسنده با تكيه بر آيات، احاديث، ادعيه مأثوره و نيز با نقل حكايات و نمونه‌هاي تاريخي، به تبيين موضوع پرداخته است. كتاب با لحن خطابي و قابل فهم براي عموم نگاشته شده است. نويسنده در بخش كتاب، معناي دقيق شكر و مراتب آن و ناتواني از شكر خداوند را بررسي مي‌كند. در بخش دوم، به نعمت وجود امام عصر(ع) و انواع شكرگزاري درباره وجود ايشان اشاره دارد. معاني مختلف غربت امام زمان، بخش سوم كتاب را تشكيل مي‌دهد. بخش پاياني به اهميت ياري رساندن به امام غريب و اقسام آن (از طريق قلب و زبان و عمل) اختصاص يافته است.‌

جهانگشاي عادل؛ تاريخچه گزيده‌اي از روايات مربوط به امام زمان(عج)‌

گوشه‌هايي از معارف مربوط به امام زمان(عج) است كه براي راهنمايي جوانان ارائه شده است. سيدجمال‌الدين دين‌پرور، پس از شرح زندگي مادر امام تا همسري امام عسكري(ع) و تولد حضرت مهدي از او، به وضعيت آن دوران و چگونگي غيبت آن حضرت و نام نايبان چهارگانه امام در دوران غيبت صغرا پرداخته است و آنگاه متن و شرح 20 حديث از پيشوايان اسلام، درباره موضوعاتي چون: حتمي بودن دولت مهدي، برنامه حكومت امام، نامعلوم بودن هنگام ظهور، ارتباط شرق و غرب و زنده شدن زمين با اجراي عدالت بر روي آن، آورده است. در پايان، ترجمه چند حديث درباره امام آورده كه به آخرين فرزند امام علي(ع) بودن حضرت قائم(عج)، تشبيه او به كشتي نوح، نابودي ستمگران به دست وي، برقراري عدل و ادامه آن تا روز قيامت اشاره دارند، بررسي طول عمر امام و وظيفه شيعيان در دوران غيبت او، موضوعات پاياني اين اثر است.‌

او مي‌آيد؛ داستان زندگي امام مهدي(عج)

رضا شيرازي با هدف آشنايي نسل جوان با زندگي امام‌مهدي(عج) و مسائلي چون راز غيبت و فلسفه انتظار و علائم و شرايط ظهور و جلوه‌هاي رفتاري ايشان، اين مجموعه را تدوين كرده است. به موجب اين گزارش، سخت‌گيري و مراقبت خليفه عباسي نسبت به امام حسن عسكري از يك سو و شرايط دشواري كه او در آن مي‌زيست، از سوي ديگر، وظيفه‌اي دو چندان بر دوش ايشان نهاده است. اين وظيفه مضاعف، آن است كه بايد مقام امامت را به كسي واگذار كند كه از ديده‌ها غايب است. اين داستان با شرح ماجراي ازدواج امام حسن عسكري با دختر شمعون آغاز مي‌شود و مرحله به مرحله، از تولد حضرت مهدي(عج) تا رسيدن به مقام امامت و غيبت صغرا و كبرا و انتظار و سرانجام زمان ظهور و علائم آن دنبال مي‌شود.‌

دانستني‌هاي تاريخ يا حالات مهدي موعود(عج): اخلاقي، تاريخي، اجتماعي‌

شرحي از زندگاني امام مهدي(عج) و ويژگيهاي اخلاقي و ظاهري ايشان و نيز مسائل مربوط به مهدويت در پيش و پس از ظهور است. اين شرح براي آشنايي عميق‌تر شيعيان با امام زمان و پاسخ به شبهات معاندان و منكران او تدوين شده است. غلامحسين عابدي، با استناد به منابع تاريخي و حكايات شخصي برخي افراد و روايات و احاديث، نخست چگونگي تولد ايشان را بيان و آنگاه علل و عوامل غيبت را بررسي كرده است. از ديدگاه وي، عامل‌اصلي غيبت امام مهدي(عج) مصون ماندن او از دست دشمنان و خالي نشدن زمين از حجت خداست. وي در همين بخش، دوران غيبت را به دو دوران غيبت صغرا و كبرا تقسيم و طي آن به تفصيل، زندگاني و حالات نواب خاص و علايم ظهور امام مهدي را توضيح داده است. در ادامه از بروز آشفتگي عمومي و هرج و مرج گسترده، به عنوان يكي از علائم ظهور ايشان ياد شده است. در پايان به چند داستان از افرادي كه در زمان غيبت به حضور امام مهدي(عج) رسيده‌اند، اشاره مي‌شود.‌

طول عمر امام زمان(عج) به نظر علوم و اديان‌

پژوهشي است از علي‌اكبر مهدي‌پور، براي اثبات امكان حيات طولاني امام مهدي(عج). نويسنده مي‌كوشد با استناد به يافته‌هاي علوم تجربي، به ويژه پزشكي و زيست‌شناسي، راز زندگي جاودان و جواني پايدار را بيان كند. وي براي اين كار، منابع متعددي از قبيل: آثار روايي و تفاسير، عهدين، روزنامه‌ها و مجلات را بررسي مي‌كند. وي علت مرگ را نا‌آگاهي و قتل ذكر كرده و جواني پايدار را منوط به عواملي نظير آرامش رواني، عوامل ارثي، غذا، آب و هوا و عدم استعمال دخانيات و مسكرات مي‌داند. مؤلف با ذكر نام پيشينياني كه عمر طولاني داشتند، مانند حضرت نوح و خضر، آنها را نمونه‌هاي واضح براي اثبات امكان طويل العمر بودن برمي‌شمارد و معجزات انبيا، مانند: احياي مردگان توسط عيسي(ع) را نقل مي‌كند و به اين نتيجه مي‌رسد كه امام به راز مرگ و حيات آشناست. مؤلف كوشيده است با شيوه‌اي مستند، اثري جامع با سبكي روان و آسان ارائه دهد. مؤلف داراي آثار متعدد و صاحب‌نظر در مباحث مهدويت است.

سيماي سامرا، سيناي سه موسي‌

پژوهشي است درباره سيماي شهر سامرا، از آغاز بنا تاكنون. محمد صحتي سردرودي از سرداب غيبت امام زمان(عج)، حرم شريف عسكريين(ع)، مرقد مطهر نرجس خاتون و ديگر اماكن مقدسه اين شهر سخن گفته است و به تاريخ اين شهر در طول 8 سال حكومت عباسيان پرداخته است. وي همچنين به خاندان‌هاي علمي و تاريخي و حوزه‌هاي درسي اين شهر و نيز به حوزه درسي ميرزاي شيرازي و فتواي بزرگي كه در تحريم تنباكو از اين شهر صادر شد، اشاره كرده است. مؤلف با ذكر اشعار و ارائه تصاويري از اماكن مقدسه اين شهر، بر زيبايي و جذابيت كتاب افزوده است.

بررسي آرمان‌شهر ديني و آرمان شهر حكيم فارابي‌

برگزيده مقالات سومين اجلاس دو سالانه بررسي ابعاد وجودي حضرت مهدي است كه به همت غلامحسين احمدي تدوين شده و دربردارنده مباحثي در تطبيق جامعه جهاني و آرماني عصر ظهور با تئوري جامعه آرماني حكيم فارابي است. فاربي نخستين فيلسوفي است كه آراي سياسي شيعه را در كتابها و رساله‌هاي خويش مدون ساخت، از اين روي، نويسنده مدينه فاضله فارابي را براي اين تطبيق برگزيده است. وي در مقدمه پس از بررسي ريشه‌هاي انتظار جامعه آرماني، به بررسي بنيادهاي آرمان شهر فارابي مي‌پردازد. جامعه آرماني آخر زمان را كه تمام اديان، منتظر وقوع آن‌اند، فقط جامعه مهدوي مي‌داند و با بهره‌گيري از روايات و آيات، آن را بر كرسي اثبات مي‌نشاند و پس از توصيف عصر پيش از ظهور، ويژگي‌هاي اين جامعه آرماني را به تصوير مي‌كشد. واپسين بخش اين نگاشته، مقايسه و تطبيق آرمان شهر فارابي با آرمان شهر ديني، از زاويه اهداف، رياست و جامعه متضاد آن است.‌

اسلام و تجدد

مهدي نصيري، نويسنده اين كتاب، تجدد و تمدن جديد با همه ابعاد و ره‌آوردهايش را محصول خودبنيادي بشر غربي و انحراف تمام عيار او از آموزه‌هاي وحياني مي‌داند و به فرض حضور حاكميت دين، به معناي جامع و حقيقي آن، هرگز تمدني از نوع تمدن جديد ظهور نخواهد كرد و اگر حاكميت اسلامي در مقام تمدن‌سازي بر مي‌آمد، محصول آن تمدني از نوع جديد و مشابه آن نبود؛ همان‌گونه كه با ظهور امام مهدي(عج) و استقرار حاكميت صالحان، نشاني از اين نوع تمدن نخواهد بود. نقد نظريه ترقي و تكامل تاريخ، توقيفي بودن علوم معاش، امام زمان و تمدن جديد، تعارض اسلام و تجدد، مروري بر توانمندي تمدن‌هاي ماقبل تمدن جديد و بحران تجدد، برخي از مباحث اين اثر است كه با بهره‌گيري از روايات، آيات و منابع جديد و قديم غربي سامان يافته است.

پي‌نوشت:

مشعل جاويد، چاپ دوم، انشارات دليل‌ ما.

مرجع مهدويت، موسسه پارسا و بنياد حضرت مهدي موعود.

سه شنبه 22 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 534]