را مردود مي‌داند

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: آشنايي با انديشمندان جهان اسلام/ محمد بن زكرياي رازياستاد مطهري نسبت كفر و الحاد به «محمد بن زكرياي رازي» را مردود مي‌داند
گروه انديشه: استاد مطهري نسبت الحاد به «محمد بن زكرياي رازي» را مردود مي‌داند و معتقد است كه چون رازي تا حدودي طرز تفكر شيعه اماميه داشته، همانند بسياري متفكران ديگر، از سوي دشمنان شيعه اماميه متهم به كفر و زندقه شده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، 5 شعبان 312 هجري قمري، برابرست با سالروز درگذشت «ابوبكر محمد بن زكرياي رازي»، فيلسوف و عالم بزرگ اسلامي ـ ايراني.

تولد او در اوايل شعبان سال 250 هجري در ري اتفاق افتاد و در همين شهر به تحصيلات خود در فلسفه و رياضيات و نجوم و ادبيات مبادرت ورزيد و بعيد نيست كه توجه او به تحصيل علم كيميا نيز در ايام جواني جلب شده باشد.

از مهم‌ترين آثار او يكي «الحاوي» است كه ظاهرا از «قانون» ابن‌سينا مهم‌تر است. اين كتاب چند قرن مورد مطالعه و مراجعه، بلكه تنها كتاب اصلي درسي طب به شمار مي‌رفته است. «الحاوي» دائرةالمعارفي بوده كه اكنون تمام آن در دست نيست. كتاب «من لا يحضره الطبيب» اثر ديگر اوست كه شامل دستورهاي ساده براي معالجات گوناگون است.

محمد رازي علاوه بر تأليف‌هاي فلسفي، شروح و جوامعي هم از آثار متقدمين؛ مانند ارسطو و افلاطون داشت. از افلاطون رساله طيمائوس را شرح كرد و از ارسطو جوامعي در منطق چون جوامع «قاطيغورياس» و «باري ارمينياس» و «آنالوطيقا» را شرح كرد و نيز كتابي در منطق به روش و با اصطلاحات متكلمين اسلام تدوين كرد.

در باب تفكرات فلسفي رازي كه مسئله مورد بحث ماست، بايد گفت كه از اين لحاظ، هم به عقايد «افلاطون» گرايش شديدي داشته و هم از تعاليم حكماي پيش از «سقراط» متأثر بوده است. مفاهيم بنياني در مابعدالطبيعه رازي پنج اصل جاويد هستند كه عبارتند از: 1. آفريدگار 2. نفس كلي 3. ماده اولي 4. زمان مطلق 5. مكان مطلق.

وي اين اصول را در اثري مستقل با عنوان «مقالة في قدماء الخمسه» (بحثي در عناصر پنجگانه جاويد) تشريح كرده است. اما بحث‌برانگيزترين مباحث مربوط به تفكرات زكرياي رازي به نظرات او در باب دين برمي‌گردد.

طبق گزارش مورخان تاريخ فلسفه اسلامي، همچون ماجد فخري، سعيد شيخ و ... برخلاف اغلب فلاسفه مسلمان، رازي منكر سازش دادن فلسفه با دين است. به گفته اين مورخان، مطابق نظر رازي، اكثر اديان با تفكر فلسفي و به تعبيري با تحقيق علمي مخالفند. در بعضي از كتب منتسب به رازي، مانند «مخاريق‌الانبياء» و «حيل‌المتنب‍ئين»، نظرياتي ارائه شده كه آشكارا بوي ارتداد از آن‌ها به مشام مي‌رسد.

در آثار مزبور، ظاهرا وي عقل را برتر از وحي مي‌داند. در اين كتب شديدترين نظريات عليه دين، معجزات انبياء و وحي ابراز شده است. گفته مي‌شود كه زكرياي رازي در اين باره تا حدي به استدلالات مانويان آن زمان بر ضد اديان تأسيسي تمسك جسته است؛ از اين رو، «ابن حزم» در كتاب «الملل و النحل» خود، عقايد رازي را بيش از هر كس ديگري تقبيح مي‌كند. «اسماعيليان» نيز از تعليمات فلسفي او تبري جستند.

اما مرحوم شهيد استاد مرتضي مطهري انتساب رازي به الحاد را مردود مي‌داند و معتقد است نام مخاريق انبياء را دشمنان رازي، نظير «علي بن رضوان مصري» به اين كتاب داده‌اند، نه خود رازي. وي معتقد است كه رازي سخت پاي‌بند به توحيد و معاد و اصالت و بقاي روح بوده و كتب متعددي از رازي در خصوص اثبات مبدا و معاد برمي‌شمرد.

به اعتقاد استاد مطهري، چون رازي تا حدودي طرز تفكر شيعه اماميه داشته، همانند بسياري متفكران ديگر، از سوي دشمنان شيعه اماميه متهم به كفر و زندقه شده است.*

*منابع: مطالعات تطبيقي در فلسفه اسلامي، سعيد شيخ، ترجمه سيدمصطفي محقق داماد، انتشارات خوارزمي؛ خدمات متقابل اسلام و ايران، استاد شهيد مرتضي مطهري، انتشارات صدرا.
جمعه 18 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 302]