استاد دانشگاه تربيت مدرس: مفهوم شهر الكترونيكي در كشور شناخته شده نيست گام مهم تحقق شهر الكترونيكي تدوين سياست توسعه‌ي اطلاعاتي است

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: استاد دانشگاه تربيت مدرس: مفهوم شهر الكترونيكي در كشور شناخته شده نيست گام مهم تحقق شهر الكترونيكي تدوين سياست توسعه‌ي اطلاعاتي است

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: جامعه اطلاعاتي -فناوري اطلاعات

يكي از تعاريف درباره جامعه‌ي اطلاعاتي، تعريف كميسيون اروپا است كه مي‌گويد جامعه‌ي اطلاعاتي جامعه‌اي است كه در آن فن‌آوري‌هاي ارزان اطلاعات، ذخيره‌سازي داده و انتقال آن‌ها عموميت داشته باشد و اين عموميت يافتگي با نوآوري سازماني، تجاري، اجتماعي و حقوقي همراه شده باشد.

به گزارش گروه دريافت خبر خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، دكتر غلامعلي منتظر - استاد دانشگاه تربيت مدرس و معاون پژوهشي مركز تحقيقات سياست علمي كشور - با بيان اين مطلب و با اشاره به چالش‌هاي توسعه مديريت شهري در ايران گفت: در دو دهه گذشته بحث فن‌آوري اطلاعات و حضور و ظهور آن در همه اجزاي بشري ديده شده است امروز واژه جديدي با نام توسعه اطلاعاتي يا مد اطلاعاتي توسعه در منابع مختلف اطلاعاتي مورد توجه قرار مي‌گيرد.

وي با بيان اينكه وجه تمايز اين شكل از توسعه با اشكال ديگر توجه آن به بعد اطلاعاتي جهان است افزود: بحث اطلاعات با خردورزي انسان همراه با يك ويژگي ديگري كه منطق شبكه‌سازي است در جوامع بوجود آمده است.

او ادامه داد: اين باعث شده كه ما روابط اجتماعي جديدي داشته باشيم. از يك طرف به شدت وابسته به اطلاعات شده‌ايم و اطلاعات به صورت كالا مطرح مي‌شود و از طرف ديگر جامعه‌اي شبكه‌يي ساخته‌ايم كه اجزا آن به شدت به هم تنيده هستند و ارتباط به آن‌ها روز به روز افزايش پيدا مي‌كند.

شهرها مهمترين بستر تحقق جامعه اطلاعاتي هستند

منتظر با تاكيد بر اين كه رويكرد ما يك رويكرد كاملا كاربردي است خاطر نشان كرد: شهرها مهم‌ترين بستر تحقق جامعه اطلاعاتي هستند به دليل اين كه مايه بروز و نمود و ظهور فن‌آوري اطلاعات در شهر ميسر مي شود.

او ادامه داد: بعد ديگر اين است كه آموزش به صورت الكترونيكي باشد البته اين بدان معنا نيست كه بايد مدارس و دانشگاه‌ها را تعطيل كرد بلكه نشان دهنده اين است كه در اين محيط مي‌توان به صورت الكترونيكي نيز آموزش را انجام داد.

وي گفت: نكته مهم‌تر اين كه اين موضوع مختص آموزش رسمي و كلاسيك نيست بلكه مي‌توانيد آموزش غير رسمي و آزاد را هم در نظر بگيريد. بعد سوم اين جوامع بهداشت الكترونيكي است در اين جوامع بايد بتوانيد اطلاعات پزشكي و مشورت پزشكي خود را از جايي به جاي ديگر منتقل كنيد.

او افزود: مثلا كارت الكترونيكي بيمه داشته باشيم، سوابق پزشكي فرد بر روي يك فايل الكترونيكي ذخيره شده باشد و در صورت بيماري پزشك بتواند از راه دور فشار خون و ضربان قلب و نبض فرد را كنترل كند. بعد چهارم اين جوامع سرگرمي الكترونيكي و رسانه‌هاي الكترونيكي است و نوع علاقه‌مندي‌ها و سرگرمي‌هاي غير عملياتي افراد روي وب به صورت تقاضا محور امكان‌پذير باشد.

وي گفت: بعد پنجم بحث دولت الكترونيكي است كه در آن همه تراكنش‌هاي دولت با دولت، دولت با تجارت، شركت با شركت و شركت با مردم از طريق وبگاه‌هاي الكترونيكي صورت پذيرد. بنابراين جامعه‌اي كه به عنوان جامعه اطلاعاتي و عملياتي در نظر گرفته مي‌شود بايد اين وجوه را داشته باشد.

منتظر در ادامه افزود:.عده‌اي معتقدند عصر اطلاعات كه كمتر از 20 سال پيش آغاز شده در كمتر از 50 سال ديگر پشت سر خواهيم گذاشت و وارد عصر ديگري خواهيم شد.

او خاطرنشان كرد: بشر چهار دوره اصلي زندگي را پشت سر گذاشته است؛ يكي دوره ايلياتي كه 350 هزار سال طول كشيد؛ دوره بعدي دوره كشاورزي است كه بين 10 تا 14 هزار سال طول كشيد و بعد دوره صنعتي است كه حدود 300 سال كمتر طول كشيده و اكنون عصر اطلاعاتي است كه در بهترين حالت 70 سال طول مي كشد كه بعضي از متفكران معتقدند 50 سال بيشتر نخواهد بود كه 15 سال از عمر آن گذشته و 35 سال آن باقي مانده است.

وي گفت: درك و فهم و بدست آوردن مختصات اين عصر كار مشكلي است و علت آن هم اين است كه در ابتداي راه آن قرار داريم و بنابراين تشخيص و تعيين مختصات آن آسان نيست ضمن اينكه ما پرورده اين عصر نيستيم بلكه متعلق به عصر صنعت هستيم و خيلي از اتفاقات امروزه چيزهايي نيست كه ما آن را تجربه كرده باشيم.

منتظر با بيان اينكه تقريبا 40 سال ديگر ما از اين عصر وارد عصر جديدي خواهيم شد افزود: برخي معتقدند كه بعضي از طلايه‌هاي عصر بعدي هم اكنون مشخص شده است. سوال اين است كه اين عصر اطلاعاتي را كجا مي توان خوب ديد.

علت شكست خوردن فن‌آوري اطلاعات فقدان منابع انساني كار آزموده است

منتظر در ادامه اظهار كرد: مدلي كه UNDP ارايه مي‌كند، مي گويد اگر مي‌خواهيد در جامعه‌اي توسعه اطلاعاتي رخ بدهد پنج ركن اساسي را با هم حركت بدهيد در غير اين صورت هيچ توسعه‌اي رخ نخواهد داد.

او افزود: اولين جزء آن رشد و توسعه منابع انساني آن جامعه است. بخش بعدي توسعه فني زيرساخت؛ نتايج تحقيقات جديد نشان مي‌دهد كه علت شكست خوردن فن‌آوري اطلاعات فقدان وجود منابع انساني كار آزموده بوده است و بخش بعدي توسعه نهادها است و عصر پنجم توسعه سياست‌ها است و بايد براي ورود به اين شهر قوانين و مقررات خود را تغيير دهيد.

وي با اشاره به منابع انساني گفت: يكي از شاخص‌ها اين است كه چند درصد از شهروندان اين دوره آموزش پايه فن‌آوري را ديده‌اند كه اين خود يك رده سني دارد.

منتظر گفت: درصد دانش‌آموزاني كه حداقل يك بار با كامپيوتر كار كرده‌اند، درصد كاربراني كه حداقل يك‌بار به صورت برخط خريد كرده‌اند، از نشانگرهاي مرتبط با منابع انساني است.

وي نشانگرهاي مهم در ارتباط با زيرساخت‌هاي فني را درصد خانه‌هايي كه به اينترنت دسترسي دارند، درصد كسب و كارهايي كه به اينترنت دسترسي دارند، درصد بخش‌هاي دولت مركزي شهر كه خدمات برخط ارايه مي كنند، درصد بخش‌هاي دولت محلي كه خدمات برخط انجام مي‌دهند، درصد كتابخانه‌ها و مدارسي كه به اينترنت دسترسي دارند، متوسط پهناي باند دسترسي به اينترنت در خانه‌ها، مكان‌هاي عمومي و بخش‌هاي دولتي برشمرد.

منتظر در ادامه نشان گرهاي مرتبط با توسعه زيرساخت‌ها را شامل تعداد رسانه‌هاي برخط، بي‌سيم، كابلي، وجود دفترهاي خدمات اداري برخط هم در دولت مركزي و هم محلي، دانست و اضافه كرد: نشانگرهاي مرتبط با سياست‌ها شامل مواردي از جمله وجود چارچوب‌هاي قانونگذاري براي حمايت از كسب و كار الكترونيكي، به رسميت شناختن امضاي الكترونيكي، به رسميت شناختن معاملات برخط، قانونگذاري به منظور حمايت از سرمايه‌گذاري بخش خصوصي در فن‌آوري اطلاعات و ارتباطات است.

اين استاد داشگاه همچنين نشانگرهاي مرتبط با محتوا و كاربرد را درصد كسب و كارهايي كه سامانه اطلاعاتي تحت وب دارند، ميزان استفاده از زبان بومي در وب سايت‌ها، درصد كسب و كارهايي كه از فن‌آوري اطلاعات در ارايه خدمات استفاده مي‌كنند، وجود دوركاري در بدنه شهرداري، امكان استفاده محيط تراكنش الكترونيكي و غيره برشمرد.

او خاطر نشان كرد: شهرهاي دنيا را به دو دسته تقسيم مي‌كنيم يكي شهرهاي " توسعه يافته اطلاعاتي" و يكي شهرهاي " توسعه يابنده اطلاعاتي ".

به گفته‌ي وي درصد خانه‌هايي كه به اينترنت دسترسي دارند اگر بيش‌تر از 50 درصد باشد مي‌گوييم توسعه يافته و اگر كم‌تر از 50 درصد باشد مي‌گوييم توسعه يابنده.

استاد دانشگاه تربيت مدرس با اشاره به تعريف شهرهاي توسعه يافته اطلاعاتي عنوان كرد: در اين دسته از شهرها سند مشخصي براي توسعه اطلاعاتي مديريت شهري وجود دارد بيش از 50 درصد از خانه ها به اينترنت دسترسي دارند، پهناي باند در دسترس براي هر خانه بيش از 5 مگابيت در ثانيه است. در دوبلين اين خيلي جالب است پهناي باند تحويل داده شده به هر خانه 2 مگابيت در ثانيه است. در امريكا دانشگاه هايي هستند كه پهناي باند آن ها يك ترابايت بود.

عضو هيات علمي دانشگاه تربيت مدرس با اشاره به اينكه پيش‌بيني ما در ايران اين است كه پهناي باندي كه به هر خانه اختصاص مي‌دهيم بايد حداقل 2 مگابيت باشد، اظهار كرد: تعداد دانش‌آموزان به ازاي هر رايانه بايد كمتر از 10 نفر باشد، بيش از 80 درصد كسب و كارها از طريق وب گاه‌هاي اختصاصي در اختيار شهروندان قرار بگيرد، امضاي الكترونيكي و معاملات برخط به رسميت شناخته شود و بدنه مستقلي براي نظارت بر قوانين شبكه‌يي وجود داشته باشد، ما به اين شهرها، شهرهاي توسعه يافته اطلاعاتي مي گوييم.

وي در ادامه در تعريف شهرهاي توسعه يابنده اطلاعاتي، گفت: در اين شهرها حركت مديريت شهري به سمت تدوين سند سياست‌گذاري توسعه است؛ اين شهرها به اين سمت حركت مي‌كنند در تهران و شهرهاي مهم ديگر وقتي با شهردار شهر صحبت مي‌كنيم در جواب مي گويند كه ما در حال تدوين هستيم اما پنج سال است كه در حال تدوين هستند.

دكتر منتظر با اشاره به آمار برخي كشورها افزود: در آمريكا تعداد كاربران اينترنت به ازاي هر 10 هزار شهروند 5514 نفر است يعني تقريبا 55 درصد كاربر اينترنتي، در ايرلند 3100 نفر، در دانمارك 5100 نفر در سنگاپور 5100 نفر و ايران 724 نفر.

فقدان سياست مدون براي توسعه اطلاعاتي شهري در ايران

اين پژوهشگر در ادامه با تاكيد بر اينكه شهرهاي ما به سطحي از توسعه يافتگي اطلاعاتي دست پيدا كنند گفت:اولين نكته فقدان سياست مدون براي توسعه اطلاعاتي شهري است كه خود متاثر فقدان راهبردي اطلاعاتي در اين زمينه است.

او گفت: نامشخص بودن اهداف استفاده از فن‌آوري اطلاعاتي در شهر و نامعين بودن تعريف شهر الكترونيكي از مهمترين نقاط ضعف كشور است. همچنين مشخص نبودن متولي ايجاد شهر الكترونيكي از جمله مسايلي كه بر پيچيدگي اين موضوع اضافه مي‌كند.

معاون پژوهشي مركز تحقيقات سياست علمي كشور با بيان اينكه يكي ديگر از مشكلات، اعتبار مالي فراوان مورد نياز است، عنوان كرد: اعتبار مالي پياده‌سازي زيرساخت پهن باند، افزايش دسترسي مردم به اينترنت، طراحي محتوا، آموزش كاركنان و مردم، يكپارچه‌سازي زير سيستم‌ها، بازمهندسي فرايندهاي شهرداري و سازمان‌هاي خدمات‌رسان به مردم بسيار زياد است.

وي تصريح كرد: تحقيقي كه در مورد توليد محتواي اسلامي انجام شده متاسفانه بيشترين حجم اطلاعات مذهبي روي وب مربوط به مسيحيت، بعد هندو، يهوديت و در آخر اسلام قرار دارد كه از اين حجم هم سهم اندكي مربوط به شيعه است.

دكتر منتظر ضعف نظام پشتيباني فني و حقوقي از نظام شبكه‌يي را يكي از جدي‌ترين مشكلات در اين باره دانست و افزود: ما اگر از متخصصان خود بخواهيم كه نرم‌افزاري را تعريف كنند امتناع مي‌كنند چرا چون مي گويد كه نرم‌افزار من را مي دزدند و هيچ مرجعي نيست كه از من و حقوق معنوي من دفاع كند.

اين محقق با تاكيد بر اينكه زيرساخت‌هاي فني ما نيز دچار ضعف است ادامه داد: نوع نگاه در كشورهاي جهان سوم به توسعه فني اطلاعات تكنولوژي‌گرا هم نيست بلكه سخت‌افزارگرا است. مهمترين ويژگي سخت‌افزار اين است كه به چشم مي‌آيد. جالب است كه ما در سخت‌افزار هم قوي نيستيم و مشكلات بسيار جدي داريم.

وي گفت: تصميم‌گيرندگان كشور با مشكلات بسيار جدي مواجه هستند كه مهمترين دليل آن گسترش غيرهدفمند شبكه و نابساماني مديريتي حتي در بعد سخت‌افزاري است. به عنوان مثال در تهران هر دستگاه اجرايي را كه دست بگذاريد براي خودش فيبرنوري دارد.

او ادامه داد: شركت برق، شهرداري، شركت ملي نفت و خود شركت مخابرات در تهران هر كدام فيبر نوري جداگانه براي خود دارند. هر كدام توپولوژي خاص خود دارند و اين هدفمند نيست. از سوي ديگر هزينه آن‌ها بسيار بالا است.

منتظر با بيان اينكه يكي ديگر از مشكلات در توسعه اطلاعاتي شهرها و شهر الكترونيكي اين است كه ما مفاهيم را نمي‌شناسيم، گفت: بررسي برنامه راهبردي فن‌آوري اطلاعات در سه شهر بزرگ ايران يعني تهران، تبريز و مشهد نشان مي‌دهد كه مهمترين راهبرد اين برنامه‌ها خودكارسازي نظام اداري است.

او گفت: متاسفانه فهم ما اصولا مشكل دارد در اين مفاهيم جديدي كه سريع در حال گذر است به شدت ناتوان هستيم، مفهوم‌سازي نكرده‌ايم و مفهوم ديگران را هم نفهميده‌ايم.

هنوز درك يكساني از مفهوم IT نداريم

وي افزود: به عنوان مثال ما پس از قريب دو دهه هنوز درك يكساني از مفهوم IT نداريم؛ سياست‌مردان جمهوري اسلامي اگر در جايي لغت IT را به كار ببرند، در 95 درصد موارد منظورشان كامپيوتر است و در10 درصد هم منظورشان اينترنت است و به هيچ عنوان به دامنه مفهومي و ويژگي‌هاي آن توجهي ندارند.

اين محقق خاطر نشان كرد: ارزيابي ميزان آشنايي كارگزاران مديريت شهري مبين آن است كه كمتر از 10 درصد مديران شهري با مباني فن‌آوري اطلاعات آشنايي دارند و همين امر يكي از دلايل توسعه‌نيافتگي اطلاعات شهري را به همراه دارد.

به گفته‌ي او مشكل ديگر كمبود نيروي انساني ماهر است. بر اساس آمار بيش از 85 درصد نيروي آماده به كار در ايران فاقد مهارت هستند و اين وضع در بخش فن‌آوري اطلاعات بدتر است. بر خلاف اظهار نظر ايران، يكي از گران‌ترين نيروي كار در دنيا را دارد چون نيروي كار ايران فاقد مهارت است و اين به شدت بر هزينه‌ها مي‌افزايد.

مهمترين گام تحقق شهر الكترونيكي تدوين سياست توسعه اطلاعاتي است

منتظر با اشاره به اينكه يكي از مهمترين گام‌هاي تحقق شهر الكترونيكي تدوين سياست توسعه اطلاعاتي است گفت: اين سياست بايد شامل بيان اهداف شهر در عرصه فن‌آوري اطلاعات، برنامه عملياتي توسعه، متولي برنامه تخصيص اعتبار مورد نياز باشد كه ما در آن به شدت ضعيف هستيم.

او گفت: توسعه اطلاعاتي شهر مستلزم دگرديسي در بسياري از نهادها و نيز ايجاد نهادهاي جديد در سطح شهر است تا امكان تحقق شهر الكترونيكي فراهم شود. بازمهندسي فرايندهاي موجود در دستگاه‌هاي خدمات‌رساني به شهروندان نيز نقش به سزايي در تحقق شهر الكترونيكي دارد.

انتهاي پيام
دوشنبه 14 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 165]