خانه سينما به صنف جلوه هاي ويژه كم توجه است

واضح آرشیو وب فارسی:ایسکانیوز: آسيب شناسي جلوه هاي ويژه در گفت و گو با اصغر پورهاجريان: با بنياد سينمايي فارابي نتوانسته ايم ارتباط برقرار كنيم// خانه سينما به صنف جلوه هاي ويژه كم توجه است

تهران - خبرگزاري ايسكانيوز : سلسله نشست هاي باشگاه خبرنگاران دانشجويي ايران با صنوف خانه سينما در گام اول با اصغر پورهاجيان نماينده صنف جلوه هاي ويژه بود . پس از اين و در نوشتارهاي بعدي نشست با مديران توليد ، فيلمبرداران ، بازيگران ، كارگردانان و ساير صنوف را خواهيد خواند .

* براي شروع و اينكه به ديد بازتري نسبت به جلوه هاي ويژه دست پيدا كنيم چه تعريفي كلي اي از جلوه هاي ويژه در سينماي ايران ارائه مي دهيد؟
جلوه هاي ويژه در سينماي دنيا تعاريف مختلفي دارد به دليل اينكه وسعت و گسترده ي اين حرفه اينقدر وسيع است كه هر دست اندر كار ، متخصص و هر كارگرداني تعريف خاصي از جلوه هاي ويژه دارد ، اما در سينماي ايران جلوه هاي ويژه از اصول و فرمول هاي كلاسيك سينماي روز دنيا پيروي نمي كند و يك حرفه بومي است . به تبع آن دست اندركاران اش هم كساني هستند كه اكثرا با كارهاي جنگي و با انفجار در فيلم هاي جنگي سينماي ايران شروع كردند.
اما انفجار تنها بخشي كوچك از هنر صنعت جلوهاي ويژه است و همانطور كه عرض كردم گستردگي اين حرفه آنقدر وسيع است كه تنها يك بخش آن انفجارات يا (اكسپلوژن ها) كه كار با مواد آتش زا ست را در بر مي گيرد ، اما به طور كلي اگر بخواهيم تعريفي بومي از جلوه هاي ويژه ارايه دهيم مي توان گفت: بوجود آوردن صحنه هاي خاص كه از حيطه و قدرت طراح صحنه و فيلمبرداري خارج باشد به متخصصيني سپرده مي شود كه به آنها طراحان يا مسوولين جلوه هاي ويژه مي گويند كه در اين تعريف بومي همه چيز از جمله آتش زدن آدم يا پرواز اجسام در آسمان ،تيراندازي، انفجار، باران، مه و ... را شامل مي شود.

* تعريفي كه شما ارائه كرديد «بوجود آوردن صحنه اي خاص » اگر ما بخواهيم بر روي همين موضوع متمركز شويم در حال حاضر كدام بخش از سينماي ايران محتاج بوجود آوردن اين صحنه هاي خاص است كه شرايط بوجود آوردن آن را نداريم و به عنوان يك متخصص جلوه هاي ويژه فكر مي كنيد در حال حاضر سينماي ايران واقعا در كدام قسمت فقر جلوه هاي ويژه را احساس مي كند؟
اگر بخواهيم ريشه اي به اين موضوع نگاه كنيم بايد بگويم كه جلوه هاي ويژه داراي بخش هاي مختلفي است كه به طور كلي در سه بخش به لحاظ علمي و چگونگي به كارگيري تقسيم مي شود: 1- جلوه هاي ويژه اي كه مقابل دوربين انجام مي شود كه در سينماي ايران به جلوه هاي ويژه ميداني مرسوم شده است 2- جلوه هاي ويژه «ويژوال افكت» كه در مرحله مونتاژ و با استفاده از كامپيوتر استفاده مي شود 3- جلوه هاي ويژه تركيبي كه بخشي مقابل دوربين انجام مي شود و با هماهنگي مسوول «ويژوال افكت» در مرحله مونتاژ تكميل مي شود.
در هر بخش از اين ها زير مجموعه هايي وجود دارد كه باعث مي شود كسي كه به عنوان مسوول جلوه هاي ويژه كار مي كند اطلاعات كافي را در مورد تمامي علوم داشته باشد و از آنجايي كه جلوه هاي ويژه در سينماي ايران با فيلم هاي جنگي شروع شد يك عده از بچه هاي جنگ رو به سينماي جنگ آوردند در سينماي جنگ احتياج بود كه صحنه هايي از نبرد بازسازي شود و آنجا اين نياز احساس شد كه بايد يكسري بمباران ها، انفجارات و .. را بوجود بياوريم كه باالطبع نمي شود از مواد جنگي استفاده كرد و نياز به حضور متخصص احساس مي شد در نتيجه بچه هايي كه با اين مقوله آشنايي داشتند به شكل فردي آمدند و يكسري كارهاي تحقيقاتي انجام دادند بدون اينكه مورد حمايت جاي خاصي قرار بگيرند و آنقدر در اشل ها و ماكت هاي كوچك تمرين كردند كه توانستند صحنه هاي شليك و اصابت گلوله به جايي و ... را بوجود بياورند.
زماني كه سينماي جنگ رونق گرفت مسوولين جلوه هاي ويژه هم احساس كردند بايد بيشتر مطالعه كنند و تا يك حدي هم موفق بودند كه به نظر اين حد موفقيت نسبت به سينماي ايران بسيار فراتر و بالا تر است به طوري كه توانمندي برخي از مسوولين جلوه هاي ويژه در حال حاضر اينقدر زياد است كه سينما ايران توان استفاده از آنها را ندارد.

* شما گفتيد بچه هاي جنگ وابسته به نياز سينماي ايران وارد حرفه جلوه هاي ويژه شدند اما در طي سال هاي گذشته ما شاهد يكسري اتفاقاتي از پشت صحنه فيلم ها بوديم اتفاقاتي كه سر صحنه فيلم ها مي افتد مثل شهادت مرحوم سجاده حسيني، يا مجروح شدن حميد فرخ نژاد دليلش چيست؟ ما واقعا به علم جلوه هاي ويژه رسيده ايم و سينماي ايران امكانات برابري ندارد و يا واقعا براي پرداخت و پردازش نهايي برخي صحنه ها متخصص آن را نداريم؟
انجمن جلوه هاي ويژه بعد از اينكه افراد حاضر در اين حرفه سر و ساماني گرفتند و علم شان به حد ايده ال رسيد در سال 76 در خانه سينما بنيان گذاشته شد با اين نيت و هدف كه بتواند يكسري امكانات از مراجع و سازمان هاي مرتبط مانند وزارت ارشاد، فارابي، سپاه و ارتش بگيرد تا بتواند خودش را بروزتر كند ، براي تشكيل اين صنف در آن مقطع ، فراخوان داديم و عده اي آمدند و عضو انجمن شدند كه افراد متفاوتي بودند و سوابق مختلفي داشتند و انجمن هم در آن سال ها چاره اي جز پذيرفتن آنها نداشت ، اما پس از جذب افراد و حرفه اي تر شدن آنها هر كدام دستياراني را گرفتند كه اين دستياران در حال حاضر همگي در حد يك مدير جلوه هاي ويژه هستند . اين دوستان يك سري نواقص و مشكلات پيش رويشان است از جمله « آموزش» كه مهمترين مشكل انجمن صنفي جلوه هاي ويژه است اين دوستان با همان اطلاعات و علمي كه در طي سال ها بدست آورده اند توانستند نزديك به 27 سال مشكلات جلوه هاي ويژه را بدوش بكشند و با مواد ابتدايي نظير TNT كار را پيش ببرند ، اما امروزه استفاده از ادوات و لوازم نظامي منسوخ شده است. همانطور كه گفتم مهمترين مشكل انجمن در حل حاضر بحث «آموزش» است. تقريبا صد در صد افرادي كه در جلوه هاي ويژه مشغول به كارند فاقد آموزش آكادميك در اين بخش هستند كه در سال هاي اخير بسيار تلاش كرده ايم كه بتوانيم چند نفر از اين افراد را به يك كالجي اعزام كنيم كه در حيطه كاري خودشان آموزش هاي لازم را پشت سر بگذارند و يا از اساتيد خارج از كشور دعوت كنيم تا به ايران بيايند و دوره هاي آموزشي برگزار كنند اما بحث مالي در اين زمينه يكي از موانعي است كه جلوي اين قضيه را سد كرده است.
مشكل ديگر بحث عدم امنيت شغلي است ، به دليل اينكه خانه سينما نتوانسته است در تمام بخش ها امنيت شغلي ايجاد كند ، جلوه هايي ويژه نيز از اين قاعده مستثي نيست . ما در صنف شاهديم كه برخي بدون عضويت در خانه سينما و صنف ما و بدون نظارت مشغول به كار است . در صنوف ديگر به گونه اي ست كه كساني كه بيرون از خانه سينما دارند كار مي كنند صدماتي بر پيكره سينما وارد نمي كنند حال ممكن است به لحاظ كيفي كيفيت كارها را پايين ببرنداما آسيب جاني نمي رسانند ، اما در بخش جلوه هاي ويژه اين موضوع بسيار وسيع تر و مخاطره آميز است ممكن است يك نفر عضو خانه سينما نباشد و ما نتوانيم بر روي كار آن نظارت كنيم و او به دليل عدم تخصص كافي منجر به حوادثي شود كه در سال هاي اخير فراوان شاهد آن بوده ايم.
در تمام دنيا اتفاقاتي در صحنه فيلم ها مي افتد اما مي شود اين موضوع را با تشكيل انجمن هايي از جمله انجمن جلوه هاي ويژه نظارت بيشتري بوجود آورد از جمله همسان سازي لوازم.
در حال حاضر متخصصين جلوه هاي ويژه در سينماي ايران هر كدام روش خاص خود را دارند و هيچكس از روش ديگري استفاده نمي كند و يكي از معضلات اين حرفه هم نبود همسان سازي بين لوازم و امكاناتي است كه در اختيار مديران جلوه هاي ويژه قرار دارند.

* اينجا يك سوال پيش مي آيد ارتباطاتي كه مديران جلوه هاي ويژه در پشت سينما دارند مي تواند از اتفاقات صحنه جلوگيري كند؟
بنياد سينمايي فارابي كه اصولا امكانات جلوه هاي ويژه ندارد و هيچ نهاد و مركزي هم در سينماي ايران وجود ندارد كه اين امكانات را در اختيار متخصصين قرار دهد. اين امكانات بيشتر ابتكاري و ساخته متخصصين و مديران جلوه هاي ويژه است ما براي اينكه بتوانيم اين بخش را همسان كنيم بايد توسط معاونت سينمايي و يا فارابي بودجه اي را اختصاص بدهيم تا انجمن جلوه هاي ويژه بتواند با رايزني هايي كه مي كند و با ارتباطاتي كه دارد اين لوازم را وارد كند و به طور همسان در اختيار متخصصين قرار دهد اگر اين اتفاق رخ دهد مي توان تضمين كرد كه شاهد حداقل حوادث در سينماي ايران خواهيم بود.

اما در اين صورت دو موضوع رخ خواهد داد يكي اينكه مثلا فارابي و معاونت سينمايي به عنوان مرجع و نهاد تصميم گيرنده در سينماي ايران شخصا اين كار را بر عهده مي گيرند كه باعث ضابطه مند شدن در درازمدت خواهد شد، اما هسته بيروني كه در انجمن هستند طبيعتا ارتباطي نمي توانند با اين دو مركز برقرار كنند و با توجه به اشاره شما كه گفتيد تهيه كنندگان با رقم هاي پايين تر حاضرند با اين افراد كار كنند باز هم دو دستگي در كارها و جلوه هاي ويژه در سينماي ايرن ديده خواهد شد كه طبعا خطرات آن كاهش نخواهد يافت براي اين معضل بايد چه فكري كرد؟
انجمن جلوه هاي ويژه در حال حاضر يكسري ارتباطات را با دفتر نظارت و ارزش يابي ارشاد برقرار كرده و تلاشمان اين است كه با مديرعامل فارابي، انجمن سينماي دفاع مقدس و ... هم اين ارتباط را برقرار كنيم و بگوييم هر فيلمي چه تلويزيوني و چه سينمايي بايد اسامي مديران جلوه هاي ويژه نيز در پروانه هاي ساخت قيد شود . اين موضوع باعث خواهد شد افرادي وارد اين حرفه شوند كه از يك كانال رسمي مورد تاييد قرار مي گيرند اگر اينگونه باشد مثلا وزارت ارشاد ليست مديران جلوه هاي ويژه را هر چند وقت يكبار استعلام مي كند و به طور اتوماتيك وار افرادي كه عضو خانه سينما نيستند از اين چرخه فاصله مي گيرند و يا اگر آنقدر مدعي هستند با مراجعه به انجمن جلوه هاي ويژه و تشكيل پرونده و طي كردن مراحل قانوني به كار مشغول شوند اين باعث خواهد شد هر كسي با استفاده از مواد دست ساز خودش سلامت جاني بازيگران و عوامل پشت صحنه را به خطر نيندازد.

اين موضوع تا كجا پيش رفته است؟
متاسفانه ما با بنياد سينمايي فارابي هنوز نتوانسته ايم ارتباط برقرار كنيم اما با خانه سينما و اداره كل نظارت و ارزشيابي تا حدودي ارتباط برقرار كرده ايم . اگر اين اتفاق رخ دهد به اعتقاد من تمام اين خطرات و حوادث به حداقل خواهد رسيد متاسفانه در دو سه سال اخير حوادثي كه شاهد آن بوديم از طرف افرادي بوده است كه يا خارج از انجمن جلوه هاي ويژه بوده اند و يا تخصصي در اين زمينه نداشته اند و اين وظيفه ارشاد است كه به انجمن جلوه هاي ويژه براي كنترل اين موضوع كمك كند.

* شما در صحبت هايتان اشاره كرديد كه انجمن جلوه هاي ويژه 14 عضو دارد كه شش نفر از آنها به عنوان مدير و مابقي به عنوان مجري طرح فعاليت مي كنند اما واقعا در بين همين مديران چند نفر تخصص اينكار را دارند و اگر تخصص دارند اين تخصص از كجا بدست آمده است؟
بجز يكي دو نفر كه مستقيما وارد جلوه هاي ويژه شده اند اكثر دوستان از جبهه آمده اند كه آنها هم بيشتر كار افكتيو مثل باران و مه انجام مي دهند اما بچه هايي كه به شكل حرفه اي كار انفجار و جلوه هاي ويژه را انجام مي دهند كساني هستند كه قبلا در جبهه ها حضور داشتند اما به هر صورت تا زماني كه بحث آموزش براي ما فراهم نشود يك جايي توقف دارد و اين توقف در حال حاضر كامل مشهود است.

*براي خود شما به عنوان رييس انجمن جلو هاي ويژه و يكي از همان شش مدير بهترين راهي كه خانه سينما فارابي و ... مي توانند به اين حرفه كمك كنند از چه طريقي است؟
من فكر مي كنم از طريق ارتباطاتي كه انجمن مي تواند با اين مراكز برقرار كند در درجه اول بايد بحث آموزش به صورت جدي پيگيري شود و با ارتباط با دانشكده هاي خارج از كشور نظير انگلستان، لهستان، استراليا كه داراي جلوه ويژه قوي هستند در كنار آمريكا مي تواند باعث شود تا جلوه هاي ويژه ايران به روزتر شود و به همين نسبت از يك متخصص خوب خارجي دعوت كنيم تا به ايران بيايد و به اعضاي انجمن به صورت دوره اي آموزش بدهد.همچنين سمينارهايي برگزار شود و كارگردانان و بازيگران با مقوله جلوه هاي ويژه بيشتر آشنا شوند.
به طور كلي بحث آموزش مهمترين مساله درحرفه جلوه هاي ويژه است به اين دليل كه اگر ما ميليون ها دلار هزينه كنيم و وسايل جديد بياوريم اما وقتي نتوانيم از آنها استفاده كنيم فايده اي براي ما نخواهد داشت. شما از كساني كه در حال حاضر با اين امكانات و آموزش در حال فعاليت هستيد نمي توانيد بيش از اين توقع داشته باشيد هرچند كه با همين بضاعت و دانش خود و بدون هيچگونه حمايت مالي تاكنون جلوه هاي ويژه سينماي ايران را در سي سال گذشته بدوش كشيدند. در هيچ دوره اي از جشنواره هاي فيلم فجر حتي يك نفر از متخصصين جلوه هاي ويژه عضو هيات داوران نبوده است. در حاليكه در دنيا الان جلوه هاي ويژه برابر با كارگردان حرف براي گفتن دارد . چقدر مردم با جلوه هاي ويژه آشنا هستند و اين حرفه را مي شناسند ؟ در حالي كه بيش از يكسال و نيم است كه با خانه سينما در حال رايزني هستيم تا يك سري نشست هاي تخصصي برگزار كنيم و ارتباط جلوه هاي ويژه و حرفه هاي مختلف مورد بررسي قرار دهيم و به اعتقاد من هيچ نوعي از جلوه هاي ويژه نيست كه مديران اين عرصه نتوانند در ايران اجرا كنند اما اين موضوع برمي گردد به رعايت نكاتي كه در بالا اشاره كرديم.

*شما در صحبت هايتان اشاره كرديد كه توانمندي جلوه هاي ويژه در كشور ما بيشتر از سينما ايران است اما چرا در طي سال هاي اخير چه در سينما و چه در تلويزيون آنچنان كار قوي را در خصوص جلوه هاي ويژه شاهد نبوده ايم؟
به طور كلي جلو هاي ويژه به صورت جدي در فيلم هاي جنگي و حادثه اي وجود دارد. سينماي حادثه اي و پليسي مدت هاي طولاني است كه در سينما به فراموشي سپرده شده است و در تلويزيون هم به ندرت شاهد چنين فيلم هايي هستيم. اما تلويزيون به لحاظ مالي جوابگو نيست تا از جلوه هاي ويژه در فيلم ها استفاده كند جلوه اي ويژه جزو حرفه هاي گران به حساب مي آيد به همين دليل از قدرت تلويزيون و تله فيلم ها خارج است اما در سينما به دليل مسايل متعدد از جمله نداشتن مخاطب، خوب اجرا نشدن و پس زدن مخاطب از فيلم هاي جنگي و پليسي روي گردانده شده است و بالطبع متخصصين جلوه هايي ويژه هم توانمنديشان افت مي كند چرا كه يك متخصص جلوه هاي ويژه نهايت توانمندي را در جايي مي تواند به كار ببرد كه ديده بشود.

*با وجود ركود سينماي جنگي و پليسي در كشورمان در حال حاضر متخصصين جلوه هاي ويژه چه كار مي كنند؟
يكسري به ندرت كار جنگي كه در سال اگر پيش بيايد انجام مي دهند و يا تله فيلم هاي جنگي كه در اين شرايط تلويزيون مجبور است از يك متخصص جلوه هاي ويژه براي طراحي صحنه استفاده كند و يا عمده فعاليت ها متمركز مي شود بر روي باران و مه در فيلم ها و كمتر مي بينيم كساني كه فيلم هايي مثل "دوئل"، "از كرخه تا راين" و .. را كار رده اند الان همان سبك كارها را انجام دهند.
متاسفانه در شرايط امروز سيينماي يران ديگر نمي توانيم آن جلوه هاي ويژه فوق العاده دهه 60 را ببينيم و دليل آن اين است كه ديگر زمينه اي براي اينكار وجود ندارد اگر فيلمي مثل "دوئل" ساخته مي شود دليل اين است كه حدود 15 روز بر روي جلوه هاي ويژه تمرين و هزينه آنها را پرداخت مي كنند ، اما در طي سال هاي اخير چند فيلم مثل "دوئل" ساخته شده است اينها مشكلاتي است كه رشد جلوه هاي ويژه را كند كرده است اما با تمام اين صحبت ها من هنوز هم معتقدم كه جلوه هاي ويژه ما فراتر و پيشروتر از بضاعت سينماي ايران است.

* به عنوان سوال پاياني در حال حاضر جايگاه صنفي انجمن جلوه هاي ويژه در خانه سينما به چه صورت است ؟
مثل ساير صنوف ديگر است، چرا كه خانه سينما يك تشكل صنفي است كه بيشتر يك حمايت صنفي و رفاهي هنرمندان را آن هم در حد و اندازه هاي بسيار كوچك بر عهده دارد و گرنه حمايت امنيت شغلي و بحث انتشار كتاب و حمايت از مسايل آموزشي به هيچ وجه وجود ندارد اما با اين وجود باز هم توجه به انجمن جلوه هاي ويژه از ديگر صنوف كمتر است./120
شنبه 12 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایسکانیوز]

[مشاهده در: www.iscanews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 118]