يك پژوهشگر ميراث فرهنگي در گفت وگو با ايسنا:80 درصد نسخ عتيقه فروشهاي يزد از آن يزد بوده است/90 درصد ميدانهاي باستانشناسي ايران دست خورده اند

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: يك پژوهشگر ميراث فرهنگي در گفت وگو با ايسنا:80 درصد نسخ عتيقه فروشهاي يزد از آن يزد بوده است/90 درصد ميدانهاي باستانشناسي ايران دست خورده اند
خبرگزاري دانشجويان ايران - منطقه يزديك پژوهشگر ميراث فرهنگي در يزد گفت: بيش از 90 درصد ميدان‌هاي باستاشناختي ايران متاسفانه پس از انقلاب دست خورده و زير و رو شده اند. و در نتيجه تاريخ سياسي، اقتصادي، اجتماعي و علمي ايران پاك مي‌شود. دكتر وحيد ذوالفقاري در گفت و گوي اختصاصي با خبرنگار ميراث و گردشگري خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) منطقه يزد، ايراد سخن نمود. گوشه‌‌هايي از اين مصاحبه به اين قرار است؛ دكتر ذوالفقاري از چه زمان به فرهنگ و زبان علاقمند شديد؟ از نوجواني. يادم مي‌آيد نوجواني بيقرار و جستجو گر بودم كه سكه‌هاي قديمي پشت ويترين هاي ميدان نقش جهان اصفهان مرا به شور ميآورد و نيز خرابه هاي زرتشتيان يزد كه به هند رفته بودند مرا كنجكاو مي‌كرد.گاهي مي‌شد كه چندين مجله مي‌گرفتم؛ ماشين دانشمند جوانان و تحت تاثير دوستي عضو كتابخانه شدم و به گرداوري سكه پرداختم. آيا مي‌توانيد نمونه اي از خدماتي كه براي فرهنگ ايران انجام داده ايد ياد كنيد؟ بله، در عرصه ميداني نمونه‌اش نجات دادن كتابخانه آتش بهرام قديم (كتابخانه دستور نامدار دستور شهريار) است.7 ماه از زنگيم را گذاتشتم روي اين كار و سرانجام توانستم آنرا يافته و جلوي فروش اندك اندك اين مجموعه توسط دزدان و عتيقه فروشان را بگيرم. از اهميت اين كتابخانه بايد نمونه‌اي بياورم "بن دهشن ايراني" در اصل از نسخه‌هاي اين كتابخانه بوده است كه نخست بار به دست دستور تير انداز در هند چاپ شد و اكنون مشهور پهلوي شناسان جهان است. اكنون چه كاري در دست پژوهش داريد؟ يكي از كارهايم بازنويسي و آماده چاپ كردن مجموعه اسناد دستور نامدار است. اين مجموعه داراي هفت فرمان محمد شاه و ناصر الدين شاه و نزديك سي حكم شاهزادگان و امير كبير و ظل السطان و اسنادي ديگر درباره زرتشتيان يزد است. آيا كاري هم زير چاپ داريد؟ بله، الوحشيات ابوتمام در نشر ميراث مكتوب كه كهن ترين نسخه از 2 نسخه موجودالوحشيات در جهان است(رونويس 550ه.ق) را كه در يزد خريده ام با مقدمه و تعليقات به چاپ خواهيم رساند. مقدمه اي به زبان عربي ني از استاد مهدوي دامغاني بر آغاز اين كتاب ميايد. اين كتاب تقريبا اهميت شاهنامه ما را براي عربها دارد و نويسنده اش آنرا درآغاز سده سوم كوچي ماهي (هجري قمري) در كتابخانه همدان دست چين كرده و جنگي موضوع بندي شده از سروده هاي تازيان كمي پيش از اسلام و در دو سده نخست است كه نام وحشيات (به سان رباعيات و ...) برآن نهاده! درباره فلسفه چطور؟ رساله اي از منصفات باباافضل مرقي كاشاني با دوست و زوج پژوهشيم دكترمحمد رضا ابويي مهريزي كه با كهن ترين نسخه آن تنها 2 سال فاصله دارد در دست اجراست و در بزرگداشتي كه امسال در دانشگاه كاشان براي باباافضل برگزار ميشود ارائه خواهد شد. نظرتان در خصوص انتقال ميراث فرهنگي به بيرون از كشور چيست؟ درست است كه آنجا بهتر نگهداري ميشود.اصولا اميد چنداني ندارم كه ميراث مكتوب و اشيا به مدت چند سده بتواند در موزها و كتابخانه هاي ايران بماند ولي مهمتر اين است كه اگر اشيايي از زير خاك بيرون آمد نام جاي پيدا شدن بر آنها بخورد.به نظر من بيش از 90 درصد ارزش اشياء به يادكردن جاي كشف و حتي لايه باستان شناسي كشف بستگي دارد نه خود اثر. وي ادا مه داد: بيش از 90 درصد ميدان هاي باستاشناختي ايران متاسفانه پس از انقلاب دست خورده و زير و رو شده اند. و در نتيجه تاريخ سياسي، اقتصادي، اجتماعي و علمي ايران پاك ميشود. اين مسئله را درباره نوشتجاتهم به گونه اي درست مي‌دانم. دكتر ذوالفقاري خاطر نشان ساخت: يكي از بزرگترين وظايف فهرست نگاران، نوشته تاريخچه نسخه ها است كه با راه يافتن نسخ به بازار و بازار خارجه معمولا اين دادگان از دست مي‌رود. (اگرچه ميتوان حدس زد كه مثلا 70 تا 80 درصد نسخ عتيقه فروش هاي يزد از آن خود يزد بوده است)اگر كتابخانه ها با بودجه اي حتي اندك اقدام به خريد نسخه ها ميكردند. علاوه بر مسائل علمي پوهشي به قولاستاد افشار جو فرهنگي شهرشان در گذشته نيز آشكار ميماند، زيرا از صاحبان و منازل خريده بودند و حتي آبشخورهاي علمي هر انديشمند و دانشمندي از كتابهاي مورد رجوع او آشكار مي شد. درباره نامه‌ها و كاغذها كه وضع از اين هم بدتر است مثلا از يك مجموعه نامه يزد، پاره اي ممكن است به تهران اصفهان، مشهد، امارات، انگليس، امريكا و غيره برود. و ديگر نتوان مجموعه صدرالعلماي يزد را درست انتشار داد و تاريخ ايران پاك ميشود.از اينها بدتر ، شنيده ام با شستن نامه هاي كهنه براي سرمشق خطاطي استفاده شده!! ديده ام كه نامه دور ريخته شده ( براي حفظ اسرارو غيره) و پاكت و يا تمبر فروخته شده و يا شنيده ام يك گوني كاغذ در محله اي از يزد زير ديك آتش امام حسين كرده اند. و همچنين در اينترنت ديده ام كه پاكتهاي ايران (بيشتر متعلق به يزد) را براي فروش در فرانسه عرضه كرده بودند. ظاهرا پس از انقلاب برخي كشورهاي جنوب ايرا نقش پرواز گاه ميراث فرهنگي ايران به غرب را دارند. چرا كه ميراث سرمايه مادي و معنوي ايران است. به نظر شما چه اندازه از نسخه هاي يزد در يزد حفظ شده است؟ نميتوان درست گفت چه اندازه ولي مشهور است كه يك ينجم عتيقه يزد مانده و باقي را برده اند. شايد بتوان گفت اگر هنوز هم كسي پول يك يا دو آپارتمان تهران را در اين كار بگذارد بزرگترين كتابخانه نسخ خطي جهان اسلام را فراهم آورد! زنده ياد وزيري قريب به 5000 نسخه دستنويس در كتابخانه اش در يزد نگهداري كرد ولي پس از مرگ او اين شمار در همين حدود ماند و آستان قدس بايد اين روند را دوباره در كتابخانه وزيري يزد فعال كند. آيا مي‌توانيد از اهميت ميراث نوشتاري يزد بگوييد؟ يزد ناصري 30 مجتهد داشته، يزد مهمترين مركز زرتشتيان جهان و از مراكز يهوديان و بهاييان بوده است.يزد ناصري به پژوهش دكتر محمد حسن ميرحسيني از بزرگترين مراكز تجاري ايران بوده است. وي معتقد است؛ پس از ويراني نيشابور بوسيله مغول يزد از مراكز دانشمندان شد و البته پيش از آنهم با دانش پروري كاكويان و اتابكان يزد بود. با دهها دليل يزد مهم است و بايد نوشتاجش براي ايران و جهان به نام يزد نگاهداري و استفاده شود. آيا اين به معني كم اهميتي شهر هاي ديگر است؟ نه، يادم مي آيد چند سال پيش روبه روي دانشگاه تهران كتابهايي را مغازه اي ساندويچي روي هم ريخته بودند و هر كدام را 100 تومان ميفروختند!! در آن ميان چند كلاسور توجهم را جلب كرد آنها را خريدم ميدانيد چه بود؟؟ به گفته يكي از كارشناسان شايد حاصل 60 سال تلاش يك كيمياگر در اين روزگار اخير كه حتي تا مرحله تشميع پيش رفته بود. اكنون در زمينه فرهنگ و گويش چه كاري را فوري تر ميدانيد؟ يكي از اوژانسي‌ترين كارها تشكيل گروهاي گرداوري فرهنگ عامه(فولكور) و گويش و لهجه در شهر ها و ‌روستا هاست كه با هزينه اي بسيار كم بزرگترين كار انجام شدني خواهد بود. اكنون زمان پژوهش كتابخانه نيست.كسي كه فولكور جمع كند، نامش در آينده، از هر پژوهشگر كتابخانه اي جاودانتر خواهد شد. چرا كه فولكور خوراك پژوهشگران در آينده است. به گونه اي كه اكنون پيش ميرود بيش از 1 درصد فولكور و گويش هاي غني ايران زمين براي بشريت نگهداري نخواهد شد. به نظر من اگر بخواهيم در آينده تموني از آن خود بسازيم از مهمترين پايه هايش دين، فولكور، زبان و تاريخ خوهاد بود. در اين چند دهه به گردآوري فولكور بي مهري شده است. وي فولكور را شامل؛ يادهاي تاريخي، جغرافيا محلي و شهري، پوشاك، خوراك، آوازها، رقص ها، دوبيتي ها، مثلها، داستانها، افسانه ها، باورها، مراسم، دانشهاي محلي( كشاورزي، پزشكي و بافندگي) بازيها، پيشه ها، خرافات، نامهاي دختران و پسران، اخلاق محلي،روانشناسي، و جامعه شناسي محلي عنوان داشت و افزود: متاسفانه فرهنگ ايران داراي 7 هزار سال تمدن را تنها ميتوان در اين ده سال گردآوري كرد و پس از آن اميدي به پيشرفت در مسير تمدن خود نيست و پژوهشگران نيز با حدس و گمان كار خواهند كرد. وي با اشاره به اين كه فولكور خيلي گره گشاست افزود: اگرراهي براي تمدن سازي ما باشد از زبان و فولكور و كتابهايي كهن خودمان ميگذردو كما اين كه فولكور را نيز ميتوان با قلم،كاغذ، زبان، تن و حركات عروسكي چره را نشان داد. آيا مي‌شود در خصوص گويش‌ها نيز توضيحاتي بدهيد؟ بله، اگر اجازه بدهيد درباره استان خودمان يزد بگويم، انگونه كه ميگويند نزديك به 30 گويش زرتشتيان در است كه هر كدام را اگر در اين پهنه جغرافيا گرد نيامده بودن ميشد زبان ناميد! و ديگر اينكه به نظر ميرسد حتي محله هاي مسلمان نشين يزد هر كدام گستره واژگاني و لحن ويژه خود داشته اند! ولي متاسفانه اينها كم رنگ شده و كسي نيست كه اينها را كار كند و مرگ اين ادبيات حتمي است. گردآوري گويش ها چه كاربردي دارد؟ يكي از كاربردهايش تقويت زبان دانش براي ايرانيان است براي داشتن دانش از خود نيازمند زبان دانش هستيم و براي داشتن دانش زبان بايد دانش واژگان داشت و براي واژه سازي بايدپيشوندف پسوند، ميانوند، و ريشه داشت كه اينها را بايد از كتابها و گويشها بيرون كشيد راهي كه واژه سازي كنوني ميرود به تركستان است. آيا در فلسفه هم كاري داشته ايد؟ بله درباره فلسفه اخلاق و هستي شناسي زرتشتي و نيز كاري را درباره زروان اغاز نموده ام كه اميدوارم به جايي برسانم. آيا براي ميراث فرهنگي ايران در زمينه ميداني كار هايي انجام داده ايد؟ سال 1378 كه باران ساختگي باعث آسيب جبران ناپذيري به بافت معماري يزد شد مقاله اي چاپ كردم. طرحي به ميراث فرهنگي يزد دادم . آيا كاري در زمينه تاريخ داشته ايد؟ بله، كتابي در باره تاريخ يزد دوره كاكويان و اتابكان در حال تاليف دارم. در پايان شايان ذكر است؛ دكتر وحيد ذوالفقاري 35 ساله زاده شده در محله گازرگاه يزد، پزشك عمومي پدرش دبير و مشهورترين هيپنوتيزور يزد بوده مادرش نيز از خاندان فقاهت. وي در حال حاضربه عنوان سرپرست درمانگاه كوشك بافق مشغول ارائه خدمت مي باشد. انتهاي پيام
شنبه 5 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 564]