واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: تصميمهاي بزرگ جواني
مقدّمه
موفقيت، به مفهوم برخورداري از بسياري مواهب، هدف زندگي است. هرجواني خواهان كاميابي است و دوست دارد روزگار بهترين اندوختههايش رادر اختيار وي قرار دهد. اين مهم در پرتو «تصميمگيري» قابل تحقق مينمايد.تصميمگيري ويژگياي است كه با توانايي تصور مقصد، راههاي رسيدن به آن،انتخاب راه بهتر و عزم و اراده براي پيمودن راه رابطه دارد.
بايد ديد گزينش راه بهتر چگونه صورت ميگيرد؟
عامل ترجيح يك راه چيست؟
بينشها، دانستهها، رهنمودها، عادتها، انسها، عاطفهها، هدفداري و بيهدفي، هركدام ميتوانند عامل تصميمگيري باشند.
بي شك در اين نقطه كه پايگاه احراز شخصيت جوان است، بهرهگيري ازديدگاهها و راهبريهاي اميرمؤمنان علي(ع) نقشي تعيين كننده دارد و جوانرا در عرصه تصميمگيري ياري ميدهد.
اي علي كه جمله عقل و ديدهايشمّهاي واگو از آنچه ديدهاي
باز باش اي باب بر جوياي بابتا رسد از تو قشور اندر لباب
در اين دفتر، پس از درنگ در «نعمت جواني»، تصميمگيريهاي بزرگاين مقطع مهم سنّي را در پنج پرتو «جرعه جواني»، «دفتر دانش»، «بهاروصل»، «فصل اشتغال» و «نشاط اجتماعي»، از چشم انداز امام، بررسي و نظارهميكنيم.
به اميد رهروي و بهروزي؛ ان شاءالله.
«جرعه جواني»
ويژگيها و زيباييها
جواني بهار باطراوت زندگي است. گل نشاط، شادابي،تلاش،اراده،پشتكار، نوگرايي، فضيلت جويي و گرايشهاي مذهبي در اين فصل ميشكفدو حيات را فرحبخش و شيرين ميكند. جرقههاي هويت جويي، استقلال طلبيو تمايز يافتگي كه به نوعي با بازيابي و بازسنجي گذشته خود و جامعه همراهاست، نخست در دوران جواني پديد ميآيد. البته در اين مقطع ، خطربيهويتي، احساس پوچي، به هدر رفتن نيروهاي انساني و زدودن قدرتانديشه، سست شدن رشتههاي پيوند اجتماعي و احساس تعلق به جمع و بهفراموشي سپردن انديشههاي متعالي انسان نيز وجود دارد؛ آفاتي كه ميتوانآن را رهاورد تهاجم گسترده انديشههاي دنيا گرايانه دانست.
در كنار اين ويژگيها، اميد به آينده مهمترين خصوصيت زندگي يكجوان به شمار ميآيد. اميد چراغي است كه با روشن نگه داشتن آن نيازها،علايق، خواستها و تمايلات سمت و سوي سالم مييابد و با اتكا به نيروياراده و تصميم، جامه عمل ميپوشد. جوان وقتي به شرايط موجود خود عشقميورزد و از اراده و تلاش برخوردار ميگردد كه افق آينده را روشن بيند.نشاط اميد بخش ، نيروي محرّك براي حيات و لذت بردن از كوشش است.امام علي(ع) بر روشن ماندن چراغ اميد تأكيد ميورزد و نااميدي رابزرگترين آفت آدمي ميشمرد:
(قلب الانسان) و ان ملكه اليأس قتله الأسف؛ هنگامي كه نااميدي قلبآدمي را تسخير كند، تأسف وي را از پاي در آورد.
(1)
زندگي را يأس، خواب آور بود
اين دليل سستي عنصر بود
از دمش ميرد قواي زندگي
خشك گردد چشمههاي زندگي(2)
نيازهاي دروني و خواست هاي عمومي جوانان، از جمله حس زيباييدوستي آنان ، مورد توجه و دقت اميرمؤمنان علي(ع) بود.
روزي آن حضرت با غلامش قنبر براي تهيه لباس به بازار رفتند و دو جامهخريد، يكي به سه درهم و ديگري به دو درهم. آنگاه به قنبر فرمود: لباس سهدرهمي را تو بردار. قنبر گفت: مولاي من، شايستهتر آن است شما لباس سهدرهمي بپوشيد؛ زيرا بر فراز منبر ميرويد و با مردم سخن ميگوييد. امامپاسخ داد: خير، تو جواني و مانند ديگر جوانان به آراستگي و زيبايي رغبتبسيار داري.(3)
امام همواره با رفتاري نيك و سرشار از مهرباني راهنماي جوانانميگشت. آن بزرگوار فرزند جوانش را چنين رهنمود ميدهد: همانا دل جوانچون زمين ناكاشته آماده است كه هر بذري در آن افكنند ميپذيرد؛ و من پيشاز آن كه دلت سخت شود و مغزت انباشته گردد، به پرورشت پرداختم تا كوشابه كار خويش رُوي آوري؛ و آنچه در پي آزمودن آني ـ پي آن كه رنج جستو جو بري ـ از تجربه اندوختگان به دست آوري و از تجربه آزمايي معافگردي. بدان اميد كه آنچه بر ما گذشته است در يابي و آنچه براي ما تاريكبود، بر تو روشن شود.(4)
پند امام، دغدغههاي شخصي و اجتماعي نسل نو را برطرفميسازد؛جوانان را به انديشه در گذر عمر و بهرهمندي از فرصتها رهنمونميشود و راه تصميمهاي بزرگ و سامان دهي به وضعيت تحصيل، اشتغال وزندگي را مينماياند.
درنگ در گذر عمر
جواني جرعهاي جانبخش است كه گذر عمر آن را به پيري ميآميزد.
فهل ينتظر اهل بضاضه الشباب الا حراني الهرم؛ آيا طراوت جواني را جزپژمردگي دوران پيري در انتظار است.(5)
اي جوان بر قامت خم گشته پيران نگر
رفته رفته زندگي بار گراني ميشود(6)
فرصت جواني غنيمتي است كه در جويبار عمر به سرعت ميگذرد. درواقع «گذشت ساعتها، عمر را ميكاهد»(7) و فرصتها را نابود ميسازد:
اشدّ الغصص فوت الفرص؛ سختترين اندوهها از دست رفتن فرصتهااست.(8)
براساس تحقيقات انجام شده، يك عمر 70 ساله به طور متوسط اين گونهميگذرد:
الف) 25 سال خواب
ب) 8 سال مطالعه و تحصيل و يادگيري
ج) 6 سال استراحت و بيماري
د) 7 سال تفريح و تعطيلات
ه) 5 سال رفت و آمد
و) 4 سال صرف آماده كردن غذا
ز) 3 سال صرف آمادگي جهت انجام فعاليتهاي فوق
ح) 12 سال (باقي مانده) صرف كار مفيد(9)
زندگي كوتاهتر از آن است كه دست كم گرفته شود. امام علي(ع) همگانبادر الفرصه قبل ان تكون غصّه؛ فرصت را درياب، پيش از آن كه ازدست شدنش موجب اندوه گردد. (10)
امام ضمن سفارش به غنيمت شمردن فرصتها،(11) بر شكار آن تأكيدميورزد(12) و ميفرمايد:
انتهزوا فرص الخير، فانها تمر مر السحاب؛ فرصتهاي خوب را دريابيد؛زيرا همچون ابر ميگذرند.(13)
در منظر امام، بازنده كسي است كه عمرش را ببازد»؛ (14) زيرا با گذر عمرپارهاي از حيات جوان برده ميشود: «هيچ عمركننده ، روزي از عمر رانميگذراند، جز به ويراني يك روز از مدّتي كه دارد».(15)
شيئان لو بكت الدماء عليهما
عيناي حتي تؤذنا بذهاب
لم يبلغ المعشار من حقهما
فقد الشباب و فرقه الاحباب(16)
اگر چشمهايم بر دو چيز چندان خون بگريند تا به نابودي نزديك شوند،يك دهم حق آنها را نگزاردهام: از دست دادن جواني و جدايي از دوستان.
برترين انديشه آن است كه فرصت عمر از دست نرود.(17) اين سخن، يكهشدار بزرگ است:
آنان كه وقتشان پايان يافته، خواستار مهلتند و آنان كه مهلت دارندكوتاهي ميورزند.(18)
بايد از هدر رفتن گذشته عبرت گرفت و از تباه شدن آينده جلوگيري كرد.اين فكر كه «بايد سالها قبل شروع ميكردم» يك انديشه مخرب است. درعوض بايد اين گونه انديشه كرد: «ميخواهم اكنون شروع كنم، بهترينسالهاي من پس از اين است».(19)
بقيه عمر المؤمن لا قيمه له يدرك بها ما قد فات و يحيي ما مات؛ باقي ماندهعمر مؤمن قيمتناپذير است. به وسيله آن گذشته جبران ميشود وآنچه مرده است، زنده ميگردد.(20)
زمان را بايد دريافت و فرصت را به ثروت تبديل كرد:
ان الليل و النهار يعملان فيك فاعمل فيهما و يأخذان منك فخذ منهما؛ شبو روز در تو كار و اثر ميكنند. تو نيز در آنها كار كن. ]آن دو[ از توميگيرند، تو نيز از آنها برگير.(21)
توصيه اصلي امام بهرهگيري از زمان «حال» است. اين سخن اهميت واژه«الان» را نشان ميدهد؛ زيرا كه گذشته از كف رفته است و آينده در پردهترديد قرار دارد. اكنون كه در آن به سر ميبريم، براي تلاش مغتنم است. ازاين رو، امام ميفرمايد:
الان الان، من قبل الندم؛ اينك! اينك! (زمان حال را دريابيد) پيش از آنكه پشيمان شويد.(22)
هم اكنون از هم اكنون داد بستان
كه اكنون است بي شك، زندگاني
مكن هرگز حوالت سوي فردا
كه حال و قصه فردا نداني(23)
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سایت رسیک]
[مشاهده در: www.ri3k.eu]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 290]