قرآن و مسئله وراثت

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: در قرآن هيچ آيه اي نيست که فقط بيان کننده اين مطلب به تنهايي باشد، بلکه موضوع وراثت در ذيل برخي مسائل ديگر مطرح مي شود. در اينجا به دو آيه اي مي پردازيم که اشاره اي نسبتاً صريح تر به اين موضوع دارد:

1- سوره آل عمران، آيه 34:

خداوند متعال در قرآن مي فرمايند:

إن الله اصطفي ادم و نوحا و آل ابراهيم و آل عمران علي العالمين

خداوند آدم و نوح و آل ابراهيم و آل عمران را بر عالميان برتري داد

اين آيه مي تواند حال يا وصفي براي جمله قبل باشد.1

و سپس درادامه مي فرمايد:

ذريه بعضها من بعض و الله سميع عليم

آنها فرزنداني بودند که (از نظر پاکي و تقوا) بعضي از بعض ديگر گرفته شده بودند.

«ذريه» به معناي نسل، اولاد، منسوب. اين کلمه اشعار دارد به ريزي و پراکندگي، از نهان برآمدن، رشد يافتن و پراکنده شدن... .

«بعضها من بعض» به تقدير (نشأ، ظهر، بدأ) راجع به ذريه است. خداوند آدم و نوح و آل ابراهيم و آل عمران را برگزيد و تصفيه کرد برتري داد بر جهانيان در حالي که ذريه اي بودند که بعضي از آنان از بعضي ديگر ناشي شده بودند. «ذريه بعضها من بعض» بيان سنت طبيعي و جريان توارث و تسلسل نشو ذريه گيرنده است... .

«والله سميع عليم» خدا که به رازها و خواست هاي دروني آنان شنوا و داناست، خواست آنان را بر مي آورد و استعدادها را صورت هستي و کمال مي دهد تا ذريه متوارث و متسلسل گردد...

آيات بعد نيز در واقع بياني از راز انعکاس و اکتساب مؤثر روحي و اخلاقي مي باشد که افراد را براي گزيدگي آماده مي کند.« اصطفي » جهش تکامل در نوع انسان است که مانند ديگر پديده ها، صفات و خصوصيات او را دگرگون مي کند. اثر اين دگرگوني در اعضايي مانند مغز و اعصاب و زبان نمايان تر مي باشد. چنين صفاتي ثبات و تکامل مي يابد و با تأثيرات محيط به نسل هاي ديگر منتقل مي گردد. اراده و اختيار و اکتساب مي تواند صفات و خصايص عالي روحي و ميراثي را در نسل هاي انسان تکامل يافته و گزيده نگه دارد و يا کامل تر گرداند. در همه يا بيشتر آياتي که ذريه آمده به دلايل صريح و ضمني، اين اوصاف را مي رساند: امامت، اسلام، تعهد، هدايت، گزيدگي و... که اينها همه از سر سلسله هاي تحول يافته و گزيده سرچشمه گرفته و استعداد براي آنها به وراثت در ذريه جاري و پنهان شده تا در شرايط محيطي و محرک عميق روحي به صورت هاي مختلف و در بعضي از ذريه ها ظهور کند. اين سه اصل: اصطفا، وراثت، شرايط محيطي و روحي درباره تکامل انسان عالي از اين آيات مي توان فهميد. خداوند اصطفا اين شخصيت هاي گزيده را مستند به خود و اراده امري خود کرده که در واقع جهشي در مسير تکامل آدمي است. آنگاه زمينه اين امر را مستند به توارث و جهت ها و حرکت هاي روحي مي کند.2

در مورد وراثت دو نکته مي توان از آيه برداشت کرد: 1- بعضي از ويژگي ها و ارزش ها از طريق وراثت منتقل مي شود. 2- در طول تاريخ دودمان نبوت از نسل پاکان بوده اند.3

ب- سوره نوح آيه 27:

انک ان تذرهم يضلوا عبادک و لا يلدوا الا فاجراً و کفاراً

نوح گفت: پروردگارا هيچ يک از کافران را زنده نگذار چرا که اگر آنها را باقي بگذاري بندگانت را گمراه مي کنند و جز نسلي فاجر و کافر به وجود نمي آورند.4

اين آيه هم بيانگر تأثير محيط مي تواند باشد و هم تأثير وراثت. نوح عليه السلام اين سخن را به عنوان علت براي درخواستش بيان مي کند: اگر درخواست کردم که همه آنان را هلاک کني، براي اين بود که هيچ فايده اي در بقاي آنان نيست نه براي مؤمنين و نه براي فرزندان خودشان. اما براي مؤمنين فايده ندارد زيرا که اين ها فرزند صالح نمي آورند. نوح عليه السلام اين معنا را که کفار فاسق در آينده جز فاجر و کفار نمي زايند را از راه وحي فهميده بود.5

اين دو آيه از بهترين آياتي است که بحث وراثت در ذيل آن مطرح مي شود.

وراثت در محيط:

بيشترين جايي که بحث وراثت مطرح مي شود، در مقوله ازدواج است که توصيه هاي بسيار دقيق و ظريفي نسبت به انتخاب همسر شده است. البته رواياتي هم درباره وراثت وجود دارد که تعداد آنها اندک است.

در روايتي از پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم آمده است: اگر اسپرم مرد بر تخمک زن غالب شود، پسر شبيه مرد و فاميل او مي شود و اگر تخمک زن غالب باشد، فرزند شبيه مادر و بستگان او مي شود.6

اين روايت در واقع بيانگر صفت غالب و مغلوب بودن ژن هاست. ژن هر يک از والدين که غالب باشد در فرزند ظاهر مي شود و او شبيه همان يکي مي شود.

در روايت ديگري از امام علي عليه السلام است که فرمودند: سجاياي اخلاقي دليل پاکي وراثت و فضيلت ريشه خانوادگي است.7

مطلب ديگري که در روايات به آن تصريح شده، اين است که انتقال صفات را فقط از پدر و مادر به فرزندان نمي داند، بلکه نسل هاي گذشته را تا پنج و ده پشت مؤثر مي داند.

در روايتي از امام صادق عليه السلام آمده است: خداوند زماني که اراده کند فردي را خلق کند، تمام صورت هاي بين او و بين آدم را جمع مي کند و او را به صورت يکي از آنان خلق مي کند...8

به طور کلي مي توان روايات در زمينه وراثت را به سه زمان محدود کرد:

1- قبل از ولادت و انعقاد نطفه در زمان انتخاب همسر.

2- حين انعقاد نطفه، در زماني که والدين در انديشه فرزند آوري هستند.

3- بعد از انعقاد نطفه در دوران بارداري.

در اينجا ما به هر يک از اين سه محدوده تا حدي اشاره مي کنيم:

الف- قبل از انعقاد نطفه

انتخاب همسر:

در روايات براي گزينش يک همسر مناسب و ايده آل توصيه هاي زيادي شده که به طور مختصر به آن اشاره مي کنيم:

پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم فرمودند: بنگر فرزند خود را کجا قرار مي دهي که عرق9 اثر گذار است.10

شخصي براي گرفتن راهنمايي نزد پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم رفت. حضرت به او گفتند: بر تو باد که همسر دينداري بگيري.11

ايشان در روايت ديگري مي فرمايند: زن را براي زيبايي اش به همسري مگير زيرا ممکن است جمال او باعث پستي و سقوط اخلاق اش شود و همچنين به انگيزه مالش با او ازدواج نکن زيرا مال او مايه طغيانش مي گردد؛ بلکه به سرمايه دينش توجه کن و با زن باايمان ازدواج کن.12

روايات بسيار ديگري نيز در اين زمينه وجود دارد که چون ما در اينجا در مقام بيان شرايط همسران برتر نيستيم، بيشتر از آنچه گفته شد، به بيان اين موضوع نمي پردازيم.

2- دعا براي فرزندار شدن

اين سنت يعني دعا براي فرزند دار شدن حتي در قرآن هم وجود دارد. از جمله در اين آيه:

والذين يقولون ربنا هب لنا من ازواجنا و ذرياتنا قره اعين واجعلنا للمتقين اماما 13

همچنين در روايات مختلف ادعيه اي براي فرزند دار شدن ذکر شده است از جمله: در روايتي از امام صادق عليه السلام است که فرمودند: ...بعد از نماز جمعه دو رکعت نماز بخوانيد و رکوع و سجده را طولاني کنيد و بگوييد:

اللهم اني اسئلک بما سئلک به زکريا رب لاتذرني فردا و انت خير الوارثين...14

مراقبه از انعقاد نطفه:

شايد بتوان گفت که داشتن مراقبه هاي معنوي قبل از انعقاد نطفه، نوعي تأسي کردن به پيامبر صلي الله عليه و آله وسلم باشد ايشان قبل از انعقاد نطفه حضرت زهرا سلام الله عليها به امر خداوند چهل روز به خانه نيامدند و در غار حراء به عبادت و روزه داري مشغول بودند و بعد از افطار کردن با غذاي بهشتي در روز چلهم، به منزل آمدند و آنگاه بود که نطفه حضرت زهرا سلام الله عليها بسته شد و چنان بانويي متولد شد که اسوه تمام عالم است و به واسطه ايشان است که عالم خلقت آفريده شد.15 پس سزاوار است زماني که والدين تصميم به آوردن فرزند دارند، مدتي به مراقبه بپردازند تا اولاً تزکيه اي براي خودشان باشد و ثانياً فرزندي را ايجاد کنند که او نيز مزکي باشد و فاطمه گونه پرورش يابد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 422]