نقش نماز جمعه در نوآورى و شكوفايي

واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: نقش نماز جمعه در نوآورى و شكوفايي
به مناسبت پنجم مرداد، روز نماز جمعه

محمد سلطانمرادي- امام جمعه كشكوئيه

پديده نامگذارى سال‌ها به نام‌ها، عناوين و موضوعات مختلف توسط رهبر معظم انقلاب، امرى مبارك است و عنوان تعيين شده براى سال 1387 عنوان زيباى “نوآورى و شكوفايي” است كه در اين ارتباط به نظر مى‌رسد سوالات ذيل براى دستيابى به نوآورى و شكوفايى قابل طرح باشند.

نوآورى و شكوفايى در عرصه‌هاى مختلف فرهنگي، اجتماعي، اقتصادي، علمي، فناورى و هر يك از زيربخش‌هاى اين عرصه‌ها چه مفهومى دارد؟

نوآورى و شكوفايى در چه محيطى و در چه فضايى قابل بروز و ظهور است؟

مشوق‌ها و محرك‌هاى توسعه‌ نوآورى و شكوفايى چيست؟

موانع و عوامل محدودكننده يا بازدارنده در اين حوزه كدامند؟

كيفيت اعتماد وارتباط مردم با نظام چه تاثيرى در نوآورى و شكوفايى دارد؟

نقش دولت، مجلس و قوه قضائيه در اين زمينه چيست؟

نقش دستگاه‌هاى فرهنگى و آموزشى بويژه رسانه ملى و نهاد آموزش و پرورش در توسعه و تحقق اهداف نوآورى چيست؟

اميد به آينده در بين جوانان يا بى‌انگيزگى و بى‌تفاوتى آنان چه تاثيرى بر موضوع خواهد گذاشت؟

نمادها و شاخصه‌هاى نوآورى و شكوفايى كه قابل اندازه‌گيرى باشند كدامند؟

نقش نهاد نماز جمعه چيست؟

و چندين سوال مشابه كه هر يك قابل تبديل به سوالات دقيق‌تر و جزئى‌تر نيز مى‌باشند. در اين ارتباط مى‌توان طرح نمود كه شايسته است مسئولان امر به صورت ويژه به آن بپردازند.

تعريف:

“نوآوري” يا “خلاقيت” عبارت است از به كار گيرى توانايى‌هاى ذهنى براى ايجاد يك فكر يا مفهوم جديد. فرايند ايجاد فكرهاى جديد و تبديل آن فكرها به عمل و كاربردهاى سودمند را نوآورى مى‌گويند. خلاقيت و نوآورى چنان به هم درآميخته‌اند كه ارائه تعريف مستقلى از هر كدام دشوار است. خلاقيت، پيدايى وتوليد يك انديشه و فكر نو است در حالى كه نوآورى عملى ساختن آن انديشه و فكر است.

براى دستيابى به اثربخشى بهتر اين عنوان مبارك بايد تمهيدات و مقدماتى مدنظر عموم بويژه مسئولان و مديران در عرصه‌هاى گوناگون بخصوص در عرصه علم و فرهنگ باشد تا موضوع لوث نشود و به امرى تشريفاتى و صرفا تبليغى يا شكلي، محدود نشود. لذا لازم است ابتدا پيش نيازها و عوامل موثر و موانع آن با دقت بررسى شود.

پيش‌نيازها:

نوآورى پيش نيازهايى دارد كه اهم آنها عبارتند از:

- محيط اميد و اميدوارى و انگيزه شاد و بانشاط

- محيط تلاش و كوشش و در فضاى رقابتى و سالم

- فضاى مشاركت و همكارى و تفاهم و همبستگي

- تبيين، طراحى و تدوين اهداف، ابعاد و راهكارهاى رسيدن به موضوع و تعيين شاخص‌هايى براى سنجش و ارزيابى روند و چگونگى پيشرفت امر و مهم‌تر از همه زمينه‌سازى ذهنى و فرهنگى موضوع در اقشار مختلف و مخاطبين متنوع پيام در جامعه است.

- نوآورى قبل از هر چيز نيازمند تغيير نگرش‌ها و باورها و رفتارهاست. نيازمند مديران خلاق و نوآور است. نيازمند ايجاد فضاى اميد است. محيط نقد وانتقاد و پيشنهاد را مى‌طلبد. نيازمند به سعه صدر و گذشت و ميدان دادن به نيروهاى مبتكر و نوآور است.

- نيازمند مديرانى است با حسن‌ظن و مثبت‌نگرى و برخوردار از ديدى باز و بلند به مسائل پيرامون.

- نوآورى بايد مبتنى بر انديشه، علم و دانش باشد، هر كار جديدى يا هر به هم‌ريختگى و برهم‌زدنى را نبايد نوآورى بدانيم.

- نوآورى آن است كه حتما به شكوفايى و رشد منجر شود.

- نوآورى نيازمند درك درستى از شرايط و موقعيت خود در عرصه جهانى و برداشت صحيحى از كاستى‌ها و عقب‌ماندگى‌ها و دلايل آنهاست.

- در نهايت، نوآورى نيازمند ايمان، اراده و توكل است. اگر عزم نباشد اگر خواست و باور نباشد، نوآورى رخ نخواهد داد و يا به امرى صوري، تبليغى و شكلى مثل پاره‌اى از اقدام‌ها و رويدادهاى مشابه تبديل خواهد شد.

عوامل موثر در خلاقيت و نوآوري:

عوامل موثر در خلاقيت و نوآورى به چهار دسته تقسيم مى‌شود، اين عوامل عبارتند از:

1) به كارگيرى و جذب نيروهاى خلاق و نوآور در سازمان

2) امكانات مناسب تحقيقاتى و مالى براى كوشش‌هاى نوآورانه

3) آزادى عمل كافى در انجام فعاليت‌ها و تلاش‌هاى خلاق همچنين به كارگيرى نتايج حاصل از فعاليت‌هاى خلاق

4) دادن پاداش مناسب به افراد خلاق. محيط‌هايى كه در آن تشويق و تنبيه درجاى خود اعمال نمى‌شوند نمى‌توانند جايگاهى براى نوآورى و شكوفايى داشته باشند.

5) تبادل فرهنگى ميان سازمان‌ها و در كنار هم قرار دادن افراد محافظه‌كار و سنتى با افراد نوجو و ايجاد محيطى كه در آن اطلاعات و نظرات به سهولت مبادله مى‌گردند همه تسهيلاتى است كه مجموعه سازمانى را به سوى نوآورى و خلاقيت سوق مى‌دهد.

موانع خلاقيت:

موانع خلاقيت را به‌طور كلى در چند مورد مى‌توان به صورت زير خلاصه كرد

-1 ترس از شكست و انتقاد

-2 عدم اعتماد به نفس

-3 تمايل به همرنگى و همگوني

-4 عدم تمركز ذهن

-5 انسدادهاى ادراكى يا جمود ذهني

انسدادهاى ادراكي، موانع ذهنى خلاقيت هستند كه گاهى اين انسدادها نتيجه پايبندى به يك روش خاص است كه از آن به ثبات تعبير مى‌شود به اين معنا كه فرد، اسير روش نگريستن واحد به يك مشكل يا استفاده از يك نگرش در تعريف، تشريح يا حل آن مى‌شود. البته در بسيارى از موارد،‌داشتن ثبات يا سازگاري، يك خصلت بسيار باارزش براى اكثر ما به شمار مى‌رود. ثبات اغلب با بلوغ، صداقت و هوشمندى مرتبط است. برعكس، بى‌ثباتى را مترادف با غيرقابل اعتماد بودن و غيرعادى بودن تلقى مى‌كنيم. بى‌خيالى و عدم كنجكاوى و بى‌حالى موجب جمود ذهنى مى‌شود.

-6 اختلاف و افتراق مخرب نوآورى است.

-7بى‌انگيزگي، بى‌تفاوتي،‌دلمردگى و افسردگى با نوآورى سازگار نيست. كسى كه در مشكلات اوليه زندگى و شغلى و خانوادگى خود درمانده است و توانى براى حل آنها نمى‌يابد و براى خود حامى و پشتيبانى احساس نمى‌كند، نمى‌تواند فردى نوآور باشد.

-8 بروكراسى و روزمرگي: محيط‌هاى ادارى گرفتار بروكراسى و روزمرگى همه منتظر پايان ساعات كار ادارى هستند.

-9 استبداد:جوامع يا سازمان‌ها و نهادهايى كه فضايى براى انتقاد كردن وانتقاد شنيدن در آنها نيست و يا امكانى براى ارائه پيشنهاد و تذكر در آنها فراهم نشده است نمى‌توانند جايگاهى براى نوآورى وشكوفايى داشته باشند.

مديرانى كه قدرت ريسك ندارند و يا ميدانى براى عرض اندام و پيشبرد طرح‌هاى خود نمى‌بينند نمى‌توانند نوآور و گسترش‌دهنده نوآورى باشند.

كارشناسان و نيروهاى مبتكرى كه خود را تحت مديريت افرادى ناتوان و ضعيف كه اصول اوليه مديريت و توسعه و روابط انسانى را نمى‌دانند،‌باور ندارند و گرفتار مى‌بينند و عملا خود را در معرض نوآورى و ابتكار و خلاقيت نمى‌بينند.

نقش نماز جمعه:

نقش نماز جمعه در ايجاد زمينه‌‌ها و عوامل موثر در نوآورى و از بين بردن موانع آن، در واقع نقش دين و معنويت در ايجاد محيط اميد و اميدوارى و انگيزه و نشاط و محيط كار و كوشش است.

نماز جمعه فضاى مشاركت و همكارى و تفاهم و همبستگى را ايجاد مى‌كند كه در حقيقت فلسفه اين فريضه سياسى و عبادى است.

در نماز جمعه به سعه صدر و گذشت به‌عنوان يكى از مصاديق تقوا توصيه مى‌شود و به عموم مردم بويژه مديران توصيه مى‌شود با حسن ظن و مثبت‌نگرى و ديدى باز و بلند به مسائل بنگرند و خلاصه اگر نوآورى نيازمند ايمان، اراده و توكل و وحدت و آرامش و سعه صدر و گذشت و نظم و كار وتلاش و سازندگى بيشتر است. اين نماز وحدت‌بخش جمعه و خطبه‌هاى روشنگرانه خطيب جمعه است كه در كنار ساير معارف و اعمال دينى مى‌تواند نقش بسزايى ايفا كند. مسلم است كه هرچه اين نهاد ديني، بيشتر به وظايف خود آگاه باشد، مى‌تواند در ايجاد زمينه‌هاى نوآورى موثرتر باشد.

نوآورى و شكوفايى در نماز جمعه:

آنچه مسلم است منظور از نوآورى در يك عمل عبادى سياسى مثل نماز جمعه نوآورى در اصول نيست كه موجب بدعت در دين باشد بلكه نوآورى در روشهاست.

در اين ارتباط امامان جمعه حداقل بايد در دو مسئله نوآورى داشته باشند:

-1 در مديريت فرهنگى جامعه

-2در مديريت ستادهاى نماز جمعه، درجذاب كردن نماز جمعه با استفاده از تبليغات، برگزارى مسابقات و برنامه‌هاى فرهنگى متنوع، اطلاع‌رسانى به موقع، خطبه‌هاى نماز جمعه و جذب نيروهاى مفيد و كارآمد براى فعاليت درستادهاى نماز جمعه از ديگر راهكارهاى نوآورى در نماز جمعه است.

-3 در تبليغ و ارشاد و ايراد خطبه

- امامان جمعه به‌عنوان مدافعان اسلام و مروجان دين بايد در خط مقدم نوآورى و شكوفايى باشند. نوآورى و شكوفايى از مهمترين عوامل موفقيت ما در تبليغ دين و معنويت و جذب جوانان است.

- مخاطب‌شناسي، بهره‌گيرى از روش‌هاى نوين علمى و روزآمد و جذاب از مصاديق عينى نوآورى يك خطيب موفق است.

- توجه به رهنمودهاى مقام معظم رهبرى و استفاده از همه ظرفيت‌هاى موجود همراه با بهره‌گيرى از شيوه‌هاى جديد و خلاقيت مى‌تواند نماز جمعه ما را موثرتر و پررونق‌تر كند.

- كسب اطلاعات جديد، تقويت معلومات،ايجاد تحولات اجتماعى از مهمترين مزايا و اثرات نوآورى است.

- تفكر وانديشيدن، مشورت، مشكلات و تنگناها و اعتماد به نفس از عوامل موثر در رسيدن به نوآورى است.

- غنى‌تر شدن محتواى خطبه‌ها و كوتاه كردن خطبه‌هاى نماز جمعه، استفاده از روش‌هاى مناسب براى ايجاد جاذبه بيشتر محل‌هاى برگزارى نماز جمعه و توجه به برخى فعاليت‌هاى فرهنگى از جمله مواردى است كه مى‌تواند موجب نوآورى در نماز جمعه شود.

- ولايتمداري، استفاده بهينه از ظرفيت‌ها، استفاده از اصل تكريم نمازگزاران و خدمت‌رسانى محسوس به نمازگزاران، راهكارهاى نوآورى و شكوفايى در نماز جمعه است و حسن ختام اينكه مهمترين نوآورى مربوط به درون و جان انسان‌هاست. اگر در جان انسان تحول صورت گيرد انسان در خارج از خود نيز دچار تحول مى‌شود.

نوآورى بايد براساس محبت و دوستى استوار باشد و در جهت خدمت و رفع مشكلات مردم به كار گرفته شود كه شيوه و سيره پيامبر اعظم و ائمه معصومين (صلوات الله عليهم اجمعين) است.
چهارشنبه 2 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: رسالت]

[مشاهده در: www.resalat-news.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 167]