راهنماي كامل استفاده از نخ دندان

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: استفاده از نخ دندان بيش از ساير وسايل برداشت پلاك از سطوح بين دندانها توصيه ميشود. نخ دندان يا دنتال فلاس (dental floss) بصورت الياف نايلوني با رشته هاي متعدد است كه ممكن است تابيده يا نتابيده، باند شده يا باند نشده، مومي يا غير مومي و ضخيم يا نازك باشد.

مجموعه اي از عوامل فردي در انتخاب نخ دندان تعيين كننده است از قبيل: ميزان محكمي تماس دو دندان مجاور، زبري ناحيه و ميزان تبحر فرد. ولي برتري يك نوع محصول خاص (سئوالي كه زياد پرسيده ميشه) در اين انتخاب نقشي ندارد. طبق تحقيقات تمام انواع نخ دندانها در برداشت پلاك مساوي و خوب عمل ميكنند. البته منظور اين نيست كه ميتونيم با نخ خياطي يا نخ قالي! و مثل بعضي از افراد از يك تيكه پلاستيك فريزر و ... براي اين كار استفاده كنيم. در گذشته تصور ميشد كه موم روي نخ دندان روي سطح دندان باقي ميماند كه خود عاملي براي گير پلاك و تحريك لثه ميشود، ولي امروزه نشان داده شده است كه موم نخ دندان بر روي سطح دندان باقي نمانده و همچنين بهبود در وضعيت سلامت لثه ارتباطي با نوع نخ دندان استفاده شده ندارد. بنابراين توصيه ارائه شده درباره نخ دندان مصرفي بيمار، بايد بر اساس سهولت و علاقه شخصي وي باشد.

يك نخ دندان خوب، اولا بايد در سطح مقطع خود حالت مستطيل و نواري باشد (نه مثل نخ خياطي گرد) تا كاملا روي سطح دندان بخوابد. ثانيا نبايد به راحتي پاره و ريش ريش شود و در آخر اينكه به مواد مومي، معطر (معمولا اسانس نعنا) و ترجيحا فلورايد (fluride) آغشته شده باشد.

روش استفاده از نخ دندان:

قبل از مطالعه توضيح استفاده از نخ دندان، به دو نكته مهم توجه داشته باشيد؛ اول اينكه نخ دندان بايد تمام سطح دندان رو پوشش بده، يعني اينطور كه اگر دندان رو يك مكعب فرض كنيد، نخ بايد بتونه روي يك وجه كاملا بخوابه (از يك ضلع تا ضلع ديگه). حال اگر در سطحي كه نخ خوابيده يك فرورفتگي باشه، نخ دندان ديگه قادر به تميز كردن پلاك داخل فرورفتگي نخواهد بود و بايد از يك وسيله مخصوص به نام مسواك بين دنداني (inter-proximal brush) استفاده كرد، تشخيص اين فرورفتگي معمولا به عهده دندانپزشك شماست. نكته دوم هم اينكه عمل انجام نخ دندان بايد در تمام سطح بين دو دندان انجام شود نه فقط ناحيه زير لثه، يعني بايد از محل تماس دو دندان (contact point/area) تا حداكثر جايي كه با فشار ملايم نخ داخل شيار لثه ميرود عمل نخ دندان رو انجام بدين. اين دو نكته اهميت بالايي دارند، بعضا ديده ميشه كه بعضي از افراد ميگن كه مرتب نخ دندان رو استفاده ميكنند ولي پوسيدگي بين دندانهاشون وجود داره، دليلش هم عموما همين دو نكته ساده اي هستش كه عرض كردم.

به عمل انجام نخ دندان، فلاسينگ (flossing) گفته ميشود كه ما هم از اين به بعد اصطلاح فلاسينگ رو بكار ميبريم.

در زير شرحي خلاصه و مفيد در مورد اصول اوليه استفاده از نخ دندان مطالعه ميكنيم:

با يك قطعه از نخ دندان كه داراي طول كافي باشد تا بتوان آن را در دست گرفت شروع كنيد. 30 تا 45 سانتي متر معمولا كفايت ميكند. حال بسته به راحتي و تبحر شخصي، اين قطعه ممكن است بدور انگشتان پيچيده شود يا اينكه دو سر آن به صورت محكم بهم گره زده شود تا به صورت يك حلقه در آيد. هر دو روش راحت و آسان ميباشند ولي روش ايجاد حلقه براي اطفال و افراد با توانايي كمتر مفيدتر است.

اگر تمايل به حلقه زدن نخ نداريد، يك سر نخ را 2 تا 3 دور بدور انگشت ميانه يك دست بچرخوانيد و حدود 10 سانتي متر آن طرف تر، چند دور نخ را بدو انگشت ميانه دست ديگر بچرخوانيد (سر دوم نخ رها ميباشد). در نتيجه در اين حالت با خم كردن انگشتان ميانه دو دست به داخل (به سمت كف دست) نخ از طرفين محكم كشيده شده و انگشتان سبابه و شست آزاد بوده و قادر به هدايت درست و انجام مانور هاي لازم نخ خواهند بود. علاوه بر اين بعدا نخ مصرف شده بدور انگشت اول پيچيده خواهد شد و نخ تميز از انگشت ديگر باز ميشود.

مانور انگشتان جهت سهولت در كار با نخ دندان مهم است، عموما از انگشتان شست جهت استفاده در دندانهاي فك بالا و از انگشتان سبابه جهت پاك كرن دندانهاي پائين استفاده ميشود. قرار گيري انگشتان بايد به صورتي باشد كه فاصله دو انگشت دست بين 1.5 الي ? سانتيمتر باشد كه بهترين موقعيت تسلط بر نخ دندان است، اگر از روش حلقه استفاده ميكنيد، اين فاصله با افزايش و يا كاهش قطر حلقه نخ دنداني كه ايجاد كرده ايد بدست مي آيد.

نخ دندان را محكم بين انگشت شست و سبابه (به شكل توجه كنيد) يا بين دو انگشت سبابه بكشيد و سپس آن را به آرامي از بين هر ناحيه تماس (contact) با يك حركت جلو و عقب عبور دهيد. توجه كنيد كه نخ را به هيچ وجه با فشار از ناحيه تماس عبور ندهيد چون ممكن است پس از عبور ناگهاني از ناحيه تماس، به لثه بين دنداني صدمه بزنيد.

حال كه نخ دندان در ناحيه زير تماس بين دو دندان قرار گرفت، نخ را به آرامي به ناحيه شيار لثه (فضاي بين لثه و سطح دندان) هدايت كنيد و سپس نخ را از در طرف محكم روي يكي از دندانها بكشيد تا كاملا روي آن سطح خوابيده و با دندان منطبق شود. حال نخ را محكم در طول دندان به سمت ناحيه تماس (contact) حركت داده و سپس مجددا به آرامي آن را بداخل شيار لثه هدايت كنيد (يعني بصورت عمودي بالا و پايين شود نه بصورت افقي جلو و عقب كنيد). اين كار را 2-4 مرتبه تكرار كنيد و هر دفعه ميتوانيد از قسمت تميز نخ (نخ مجاور) استفاده كنيد (به شكل زير توجه كنيد). سپس را در امتداد لثه بين دنداني حركت داده و همين كار را بر روي سطح دندان مجاور تكرار كنيد. اين كار را در تمام سيستم دنداني از جمله پشت آخرين دندانها نيز انجام دهيد.

بعنوان يك نكته در استفاده از نخ دندان، بعد از تميز كردن يك ناحيه به ازاي هر دندان كه تميز ميكنيد نخ دندان را در بين انگشتانتان بچر خانيد (وقتي كه قسمت كارگر نخ كثيف شد يا شروع به رشته رشته شدن ميكند) تا هميشه يك ناحيه تميز از نخ دندان در بين دو انگشتتان قرار گيرد. حلقه بودن نخ دندان اين مزايا را دارد كه از كل طول نخ استفاده ميكنيد حتي نزديكي هاي محل گره زدن نخ. در صورت چرخش مداوم نخ از انتقال مواد عفوني موجود در بين يك دندان به نواحي مجاور جلوگيري خواهيم كرد، اگر هم نخ را حلقه نكرده ايد، نخ را از دور انگشت وسطي يك دست (مثلا دست چپ) يك دور باز كنيد و بدور انگشت ميانه دست ديگر يك دور اضافه كنيد، در نتيجه قسمت تازه و تميز نخ آماده استفاده ميباشد.

عمل فلاسينگ ميواند با استفاده از يك وسيله نگه دارنده نخ دندان (floss holder) آسانتر انجام گيرد. اگر چه استفاده از چنين وسايلي عموما وقت گير تر از فلاسينگ به كمك انگشتان دست ميباشد، ولي آنها ميتوانند براي بيماران فاقد مهارتهاي دستي و براي پرستاران بيماران عقب مانده ذهني و بستري مفيد باشد. عيب اين وسايا اين است كه وقتي نخ آن كثيف شد و يا رشته رشته شد بايد مجددا نخ به آنها وصل شود. نخ نگه دارنده هاي (floss holders) با نخ هاي از قبل نصب شده نيز در دسترس بوده و ممكن است براي برخي افراد راحت تر باشند.

در ادامه توجه شما را به نكاتي براي فلاسينگ درست جلب ميكنم:

1. همانطور كه گفته شد، نخ دندان را از يك طرف ديواره دندان وارد كرده و از ديواره مقابل خارج كنيد يعني نخ دندان يك حلقه كامل بين دو دندان مجاور بزند و روي سطح دندان كاملا منطبق شود (شكل اول)

2. نخ دندان را حتما به آرامي به لثه مجاور دو دندان بكشيد تا خوب تميز شود . در اوايل شايد از لثه خون بيايد، ولي عموما اين خونريزي مهم نبوده و علامت التهاب ناحيه است و قاعدتا بعد از مدتي كه لثه و سطح دندان خوب تميز شدند خونريزي كاهش پيدا كرده و متوقف ميشود. در صورت ادامه خونريزي حتما به دندانپزشك مراجعه كنيد. احتمالا به جرم گيري و درمان لثه نيازمند خواهيد بود (به قسمت ژنژويت و پريودونتيت مراجعه فرماييد).

?. در صورتي كه استفاده از نخ دندان همراه با رشته رشته شدن نخ باشد و يا منجر به پاره شدن نخ دندان شود، سه مشكل ممكن است وجود داشته باشد كه در اين صورت حتما بايد با دندانپزشك مشورت كنيد. اول پوسيدگي در بين دو دندان، دوم وجود جرم در اين ناحيه (جرم با نخ دندان برداشته نميشود) و سوم پركردگي و ترميم نامناسب يا لبه پروتز نامناسب.

?. از لحاظ كلي، بهترين زمان استفاده از نخ دندان در حين مسواك زدن (پس از صرف غذا) خواهد بود به اين صورت كه وقتي مسواك زدن را شروع كرديم و خمير دندان بخوبي كف كرد، مسواك زدن را موقتا كنار گذاشته و فلاسينگ را انجام ميدهيم و بعد از استفاده از نخ دندان، مسواك زدن را ادامه ميدهيم! مسلما انجام اين كار مشكل و پر دردسر خواهد بود و علاوه بر اين كاري وقت گير خواهد بود، پس اگر حوصله چنين كاري را نداريد، بهتر است قبل از مسواك زدن اول با نخ دندان بين دندانها را خوب تميز كنيد و بعد مسواك بزنيد. البته فلاسينگ پس از مسواك زدن نيز قابل انجام است.

?. توجه داشته باشيد كه در صورتي كه مشكلي از لحاظ پوسيدگي يا پر كردگي نامناسب داريد يا دچار بيماري لثه هستيد (نكته شماره سه)، استفاده از مسواك و نخ دندان مشگل شما را حل نخواهد كرد، لذا حتما به دندانپزشك خود مراجعه كرده و اول از سلامتي دندانهايتان مطمئن شويد بعد با خيال راحت به بهداشت دهان و دندان خود بپردازيد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 518]