گل گشت

واضح آرشیو وب فارسی:آفرينش: گل گشت
اردبيل
استان اردبيل در شمال غربي فلات ايران، با بيش از 18 هزار و 50 كيلومتر مربع، يك درصد مساحت كل كشور را تشكيل مي دهد. اين استان از شمال به رود ارس ، دشت مغان و بالها رود در جمهوري آذربايجان، از شرق به رشته كوههاي طالش و بغرو در استان گيلان ، از جنوب به رشته كوه ها، دره ها و جلگه هاي به هم پيوسته استان زنجان و از غرب به استان آذربايجان شرقي محدود است .
چهار شهرستان اين استان در طول 282/5 كيلومتر با جمهوري آذربايجان هم مرز هستند. در 159 كيلومتر از اين مرز، رودهاي ارس و بالهارود جريان دارند. در طول اين مرز، استان اردبيل با جمهوري آذربايجان از دو نقطه اصلاندوز و بيله سوار ارتباط دارد. آذربايجان شرقي مرزهاي مشترك با شهرستانهاي پارس آباد ، مشكين شهر ، اردبيل و خلخال دارد. استان اردبيل همچنين در جنوب با استان زنجان همجوار است. اين استان از مشرق با استان گيلان از طريق شهرهاي اردبيل و خلخال و رشته كوه طالش همسايه مي باشد. راه ارتباطي استان اردبيل با مركز كشور از طريق محور اردبيل - آستارا ( گردنه حيران ) واز راه رشت و قزوين به تهران ميسر مي شود. استان اردبيل به پيشنهاد دولت و تصويب مجلس شوراي اسلامي در سال 1372 از محدوده سياسي - اداري استان آذربايجان شرقي جدا شده و به عنوان استاني مستقل در تقسيمات كشوري جاي گرفت .

عشاير
شاهسون ها جشن هاي خود را درميدان برگزار مي كنند و در عيد هاي مذهبي از جمله عيد قربان و عيد فطر پس از نماز عيد به ديد و بازديد يك ديگر مي روند. مراسم ها و آداب ازدواج در ميان اين ايل از اهميت زيادي برخوردار است. وقتي پسري خواهان دختري است دو نفر از ريش سفيدان ايل را به چادر پدر دختر مي فرستد و آن ها در صورت توافق عهد و پيمان مي بندند و خيلي به آن اهميت مي دهند. پس از خواستگاري; خانواده داماد براي عروس هدايايي از قبيل: روسري، گردن بند، آينه، پارچه و شيريني مي برند. چند روزمانده به تاريخ عروسي از مهمانان دعوت به شركت در مراسم مي شود. مهمانان هدايايي به همراه مي آورند و به محض نزديك شدن مهمانان; داماد و همراهان وي به اتفاق نوازندگان سازهاي محلي به استقبال آن ها مي روند. مهمانان شام را در چادر خانواده داماد مي خورند و مبلغي به آشپز و آبدارچي هديه مي كنند. اين مراسم چند روز ادامه دارد و در روز آخر مهمانان به خانه عروس رفته و عروس را همراه خود به چادر داماد مي آورند. زماني كه عروس قصد خروج از منزل پدر را دارد، يكي از افراد خانواده او كمربند زيباي طلايي به كمر او مي بندد، سپس عروس با آينه و جهيزيه خود به سمت خانه داماد حركت مي كند. هنگامي كه عروس به چادر داماد نزديك شد، داماد سيب سرخ يا دسته گلي به طرف او پرتاب مي كند كه دراين موقع سواركاران هر يك به نوبه خود به نمايش هاي محلي مي پردازند.
لباس هاي محلي ايل شاهسون يكي از مهم ترين جاذبه هاي فرهنگي اين ايل به شمار مي آيند. مردان ايل شاهسون پوشاك اختصاصي ندارند، كت و شلوار و كلاه آنان معروف به كپيkepi يا كلاه ترك داري كه نظير كلاه مردان گيلان است; تشكيل دهنده ي پوشاك مردان شاهسوني است. لباس بانوان ايل شاهسون هريك ياد آور گوشه اي از پوشش مردم ساير مناطق ايران زمين است. روسري بانوان را چارقد گلداري تشكيل مي دهد كه با يك كلاغي بسته مي شود. پيراهن زنان ايل شاهسون از رنگ هاي متنوع و شاد تشكيل شده و بلند است. تنبان; شليته اي است كه مي پوشند و شبيه تنبان هاي بانوان گيلان، بختياري و قشقايي است. جليقه زنان شاهسون را پارچه هاي دوخته شده بدون آستين تشكيل مي دهد كه روي آن ها سكه هاي طلا و نقره دوخته شده است و تعداد سكه ها نشان دهنده ميزان ثروت خانواده است. شاهسون ها در چادرهاي نيم كره اي شكلي زندگي مي كنند كه آن ها را آلاچيق و برخي را كومه مي نامند. كومه معمولا از آلاچيق كوچك تر است و از جنس خشن بافته مي شود ولي آلاچيق با ظرافت و مهارت بافته مي شود و دوام آن ها از كومه بيش تر است. فضاي داخلي كومه ها به طور معمول 5 متر است. آلاچيق اصلي عموما از نمد سفيد و با ظرافت است اين نمدها با طرح هاي رنگي در جلو و طرفين تزييين يافته و سر درب ورودي ها منگوله هايي آويزان است.نمدهاي اين چادر به علت باران و گرد و خاك و دود داخل به تدريج قهوه اي و سرانجام سياه مي شوند. چاتماcatma نيز نوع ديگري از چادرهاي عشاير شاهسون است كه در توقف گاه هاي موقت برپا مي شود. شاهسون ها يكي از بزرگ ترين دام داران و كشاورزان ناحيه آذربايجان شرقي و اردبيل هستند. زندگي آن ها تا حدود زيادي به دام وابسته است و وجود فرآورده هاي دامي سبب شده است كه صنايع دستي در ميان اين ايل اهميت زيادي داشته باشد. انواع گليم، جاجيم، خورجين و جل اسب ازمهم ترين صنايع دستي عشاير شاهسون به شمار مي آيد. مهم ترين بافته شاهسون ها گليم هاي سوزن دوزي و ظريف معروف به سوماك است كه درزبان محلي آن را ورني بافي مي گويند. ورني بافي مهم ترين و زيباترين صنايع دستي اين ايل است كه طرح هاي پيچيده آن را با دستگاه هاي عمودي يا افقي به صورت تكه هاي دراز و باريك به طول 3 متر مي بافند و سطح آن ها را با نقش هاي پيچيده، سوزن دوزي مي كنند. معمول ترين و معروف ترين طرح اين گليم ها كشتي نوح نام دارد كه به شكل سوزن دوزي با طرح كشتي است و در وسط آن درخت و اطراف آن پرندگان و جانوران ديده مي شوند. مفرش نوعي صنايع دستي روستايي و عشايري است كه در منازل روستايي براي نگه داري رخت خواب و لوازم خواب از آن استفاده مي شود و در كوچ ايلات و عشاير نيز مفرش وسيله بسيار مناسبي براي حمل وسايل مختلف به شمار مي آيد. مفرش به شكل مكعب مستطيل است و در اندازه هاي مختلف به هم دوخته مي شود و نقش و نگارهاي زيبا و دل انگيزي دارد. جل اسب هاي ايل شاهسون هم از لحاظ سبك خاص تصوير حيوانات و پرندگان و هم از لحاظ رنگ پردازي، از بهترين رو اسبي هاي ايران به شمار مي روند. خورجين براي حمل اشيا و وسايل دستي مورد استفاده قرار مي گيرد و با نقوش خاص و زيبايي بافته مي شود. علاوه بر خورجين، برخي ديگر از لوازم مورد نياز عشاير مانند بزك شتر و نوار مخصوص چادر به همين شيوه بافته مي شود. كوچ نشينان ارسباران در منطقه زيباي ارسباران در ناحيه كوهستاني و جلگه اي به سر مي برند و قلمرو عمده آن ها در بخش باختري دشت مغان در پيرامون شهرستان اهر است. نام اين ايل از منطقه سكونت آن ها بين سرزمين ارسباران و قره داغ گرفته شده است. سابقه تاريخي اين ايل نيز شباهت زيادي به تاريخ شاهسون ها دارد. منطقه تابستاني ييلاقي ايل ارسباران را كوه هاي اطراف ارسباران و سبلان تشكيل مي دهد. منطقه زمستاني (قشلاقي) ايل ارسباران را نيز جنوب دشت مغان و اطراف رود قره سو و كنار رود ارس در منطقه خدا آفرين تشكيل مي دهد. كوچ نشينان ارسباران همانند شاهسون ها از طايفه، تيره، كويك، اوبه و خانواده تشكيل شده است. جشن ها و آيين هاي اين ايل شباهت بسيار زيادي به مراسم ها و آيين هاي ايل شاهسون دارد.
به طور كلي شيوه معيشت، لباس ها، موسيقي، جشن ها و آداب و رسوم خاص عشاير اردبيل و آذربايجان شرقي سبب شده بازديد از زندگي عشاير شاهسون و ارسباران در آذربايجان شرقي يكي از مهم ترين و جذاب ترين برنامه هاي گردشگران اين خطه به شمار آيد
صنايع دستي و سوغاتي ها
صنايع دستي در استان اردبيل با همه نارسايي ها و بي توجهي هايي كه در طول ساليان گذشته شاهد آن بوده ، هنوز هم به صورت ناشناخته ولي زيبا زينت بخش كانون هاي فرهنگي و مسكوني بسياري از كشورهاي جهان است.انواع فرش ، مسند ، شال ، ورني ، گليم ، جاجيم، اشيا» سفالي ، چوبي و فلزي و هنرمندانه همراه با نقش و نگارهاي زيبا در استان اردبيل جان مي گيرند و هنر دوستي و ارزشمند اين منطقه را به نمايش مي گذارند.
يکشنبه 30 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: آفرينش]

[مشاهده در: www.afarineshdaily.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 108]