آرامش در ميان زندگان

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: آرامش در ميان زندگان

رفتارها- مهرداد مشايخي:
يكي از علايق و مشغوليت‌هاي كساني كه اخبار و اطلاعات را پيگيري مي‌كنند اين است كه رتبه ايران را در رده‌بندي‌هاي مختلف بين‌المللي بسنجند.

اگر در اين رتبه‌بندي مقام خوبي نداشتيم، معمولا يا موضوع به كل زير سوال مي‌رود يا در نقد كاركردمان در آن بخش خاص به تفصيل گفته و نوشته مي‌شود.

در ميان اين رتبه‌بندي‌هاكه در سال‌هاي اخير بيشتر مورد توجه قرار گرفته‌است، از موضوعي مثل رشد اقتصاد ملي گرفته تا بهداشت و وضعيت دانشگاه‌ها و از كيفيت حمل و نقل گرفته تا كيفيت زندگي در شهرها به چشم مي‌خورد، اما نكته‌اي كه در ايران كمتر مورد توجه قرار مي‌گيرد، به ويژه در مورد رده‌بندي كيفيت زندگي در شهرها، اين است كه برخي معيارها كه ممكن است در ايران نمره مثبت بگيرند، در اين رتبه‌‌بندي‌ها لحاظ نمي‌شوند.

در مورد رتبه‌بندي كيفيت زندگي در شهرها، همه معيارها با در نظر گرفتن آرامش زندگي در شهر بررسي مي‌شوند و با اين روش، شهرهايي مانند پاريس يا نيويورك- كه شهرهاي بزرگ و پيشرفته‌اي هستند- در رده‌هاي پايين‌تر از شهري مثل اوكلند نيوزلند قرار مي‌گيرند.

و اما تهران. با در نظر گرفتن معيارهاي بنياد پژوهشي مركر، تهران درمقايسه با شهرهاي پرجنب و جوش و پر هياهو اما پيشرفته ، در رتبه‌هايي بسيار پايين‌تر قرار مي‌گيرد.

كارشناسان بنياد مرسل عواملي مانند بهداشت عمومي، حمل و نقل و ترافيك، آموزش، امنيت، توليد ناخالص شهر، عوامل محيطي و سياسي را به نسبت تاثيرگذاري مثبت يا منفي در زندگي شهروندان بررسي مي‌كنند؛

عواملي كه مديريت شهري در تهران به ويژه طي سال‌هاي اخير بارها عنوان كرده كه در سطح مطلوبي قرار ندارد و بايد بهبود يابد. در مجموع بايد گفت كه پايتخت 10 ميليون نفري كشور، همچون بسياري از شهرهاي كشورهاي در حال توسعه، به دليل گرفتاري در برابر مشكلاتي چون آلودگي هوا و آلودگي صوتي، ترافيك، آسيب‌پذيري در برابر حوادث طبيعي مانند زلزله، تراكم بالاي جمعيت نسبت به مساحت و... در رتبه‌بندي كيفيت زندگي در شهرها، جايگاه مناسبي ندارد.

ترافيك و حمل و نقل عمومي

شهرهاي اروپاي غربي به ويژه آلمان، در رتبه‌بندي مرسل در رده‌هاي اول قرار گرفته‌اند. نكته‌اي كه در مورد حمل و نقل در شهرهاي آلمان و ايران بايد گفت، اين است كه در آلمان حدود 50‌ميليون خودرو وجود دارد در حالي تعداد خودروهاي موجود در ايران تنها كمي بيش از 6ميليون دستگاه است.

با در نظر گرفتن اين موضوع كه مساحت اين كشور حدود يك پنجم ايران است، خيابان‌هاي نسبتا خلوت، ترافيك روان و پاكيزگي هوا در شهرهاي آن كه البته صنعتي و داراي آمار توليد ناخالص بالا هستند جاي تامل دارد.

نكته اين است كه به دليل وجود زيرساخت‌هاي مناسب و كافي حمل و نقل عمومي، مانند مترو و اتوبوس و در مقابل پرهزينه بودن تردد خودرو در شهر، بسياري از شهروندان در آلمان استفاده از وسايل نقليه عمومي را به شخصي ترجيح مي‌دهند.

ضمن اينكه در آن كشور و البته در بيشتر كشورهاي توسعه يافته، معيارهايي مانند امنيت، سرعت، در دسترس بودن، نداشتن آلودگي و بازدهي بالا، در كارايي ناوگان اتوبوسراني شهري در نظر گرفته شده است.

چنين وضعيتي، ضرورت وجود بزرگراه‌هاي عظيم و چندبانده را در شهرها تا حدود زيادي از بين مي‌برد؛ بزرگراه‌هايي كه خود، در برخي موارد موجب از هم‌گسيختگي محلي و به مخاطره انداختن امنيت زندگي انساني در شهرها مي‌شوند.

در مقابل، چند دهه است كه تهران امكانات حمل و نقل عمومي مناسبي ندارد و اقدامات مديريت شهري در تجهيز ناوگان حمل و نقل عمومي همواره از سرعت افزايش تقاضاي سفر عقب مانده است.

مترو و اتوبوسراني و حتي پاركينگ‌هاي عمومي متناسب با افزايش خودروهاي شخصي رشد نكرده است و اين موضوع علاوه بر ترافيك در شريان‌هاي اصلي شهر، موجب شلوغي خيابان‌هاي محلي و حتي كوچه‌هاي باريك شده است.

از سوي ديگر از آنجا كه در توسعه كمي و كيفي اتوبوسراني و مترو در تهران عوامل ديگري نظير بخش‌هاي دولتي بيشتر از شهرداري موثرند، در صورت نبود هماهنگي و همكاري مناسب ميان اين بخش‌ها و شهرداري، مجموعه شهرداري به جاي توسعه ناوگان حمل و نقل عمومي ناچار به توسعه خطوط بزرگراهي مي‌شود تا ترافيك را هر چند اندك بهبود ببخشد؛

توسعه بزرگراه‌هايي كه بنا به دلايلي كه قبلا گفتيم معمولا در كيفيت زندگي شهروندان تاثير منفي مي‌گذارند.

ترافيك و حمل و نقل نابسامان و البته تاثيرات جانبي آن نظير آلودگي هوا، آلودگي صوتي و وارد كردن استرس و فشارهاي عصبي از عواملي است كه تهران را از نظر كيفيت زندگي، در مقايسه با شهرهاي توسعه يافته يا حتي برخي از شهرهاي در حال توسعه در رتبه پايين‌تري قرار مي‌دهد.

البته بايد تاكيد كرد كه در شرايط فعلي اختيار حل اين موضوع در تهران بيشتر در دست نهادهاي ملي است تا شهري و نهادهاي شهري به دليل نبود مديريت واحد براي شهر، اختيارات و منابع محدودي در اختيار دارند.

مهاجرت و تراكم جمعيت

هنگام در نظر گرفتن چنين معياري باز هم تهران در مقايسه با بسياري از شهرها در وضعيت نامناسبي قرار مي‌گيرد. سرعت مهاجرت و شدت تراكم جمعيت در تهران بنا به دلايلي كه باز هم از دايره اختيارات مديريت شهري خارج است بسيار بالاست.

در تهران و اطراف آن حدود 300 واحد توليدي، صنعتي و خدماتي مشغول‌اند و با وجود اينكه كارشناسان بارها اعلام كرده‌اند تهران ديگر گنجايش ورود جمعيت و مركز صنعتي را ندارد، اين واحدها همچنان در حال افزايش‌اند.

از سوي ديگر بسياري از شركت‌ها و موسسات بزرگ دولتي، كه خدمات آنها در خارج از تهران مستقر است و ضرورتي به حضور آنها در تهران نيست، دفاتر اصلي خود را در پايتخت مستقر كرده‌اند.

اين موضوع موجب افزايش مهاجرت و تراكم جمعيت در تهران شده و به دنبال آن، حجم ترافيك نيز بيشتر شده است. پر واضح است كه رشد مهاجرت و فشردگي جمعيت باعث تشديد معضلاتي مانند آلودگي‌ها، ترافيك، آسيب‌هاي اجتماعي، كاهش سرانه‌هاي خدماتي و... مي‌شود.

نكته مهمي كه معضل ترافيك و تراكم جمعيت در توسعه تهران به آن دامن زده‌اند و موجب پايين آمدن كيفيت زندگي شهري شده‌اند، تقدم خودرو بر رهگذران در تهران است.

از چندين دهه پيش مسير‌هاي پياده در تهران ناامن و اندك بوده و در مقابل مديران شهري متعدد، بيشتر به توسعه مسيرهاي سواره پرداخته‌اند تا پياده و بدين ترتيب به نوعي بايد گفت خودروها و مسيرهاي عبور آنها به تدريج شهر را به اشغال خود درآوردند.

از اين رو توجه به مسيرهاي پياده نظير ساخت پياده‌راه و ساماندهي پياده‌روهاي اصلي شهر، از سوي شهرداري، مي‌تواند آغازي بر ساخت شهر بر محور انسان باشد.

آرامش زندگي شهري

در مجموع همان‌طور كه از معيارهاي در نظر گرفته شده‌توسط كارشناسان مركر برمي‌آيد، نكته مهم در بررسي كيفيت زندگي در شهرها، آرامش زندگي بوده است؛

آرامشي بر آمده از فضاي سبز و چشم‌اندازهاي طبيعي، حمل و نقل آسان و روان و خيابان‌هاي بي‌هياهو و حتي خواب‌زده.

با چنين معيارهايي شهر پرجنب و جوشي چون تهران شايد جايگاه مناسبي در رده‌بندي نيابد، اما اگر شهرهايي مثل كاشان، گنبدكاووس، شاهرود و نظير اينها بررسي شوند قطعا به جمع شهرهاي بالاي جدول مي‌پيوندند.

تاريخ درج: 28 تير 1387 ساعت 16:26 تاريخ تاييد: 28 تير 1387 ساعت 19:40 تاريخ به روز رساني: 28 تير 1387 ساعت 19:32
شنبه 29 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 89]