اقتصاد - تحليلي تاريخي ـ روانشناختي بر آزادراه

واضح آرشیو وب فارسی:ايتنا: اقتصاد - تحليلي تاريخي ـ روانشناختي بر آزادراه
اقتصاد - تحليلي تاريخي ـ روانشناختي بر آزادراه

عبدالله شفيع‌آبادي *:در كشور ما كه سرمايه و منابع فراوان و نيروي انساني ماهر وجود دارد، جاي تاسف است كه اجراي طرح ملي بنيادي و زيربنايي همچون آزادراه تهران- شمال با بحث‌هاي متفاوتي نظير حفظ محيط‌زيست، كمبود منابع مالي، نبود نيروي انساني متخصص و... براي مدت نامحدودي به تاخير افتاده باشد. آيا غم‌انگيز نيست كه هموطنانمان بر اثر حوادث رانندگي به علت غيراستاندارد بودن جاده‌ها از دست بروند و شاهد بي‌سرپرست شدن خانواده‌ها و مشكلات ناشي از آن باشيم؟ آيا ناراحت‌كننده نيست كه افراد بر اثر گير افتادن در ترافيك بسيار سنگين، صبر و حوصله خود را از دست بدهند و دچار خشم شوند و به ديگر هموطنان خود پرخاش كنند؟ آيا در كشوري كه صرفه‌جويي و خودكفايي جزء اصول آن است نبايد نگران هدر رفتن منابع انرژي، استهلاك وسايل نقليه و... باشيم؟

بررسي و نقد
با بررسي تاريخچه مختصر آزادراه تهران- شمال و مطالب سايت ديده‌بانان زمين مشخص مي‌شود كه سرگذشت آن تاكنون متاثر از تصميمات سه رئيس‌جمهور و هفت وزير راه و ترابري بوده است. در اينجا چند سوال مهم و اساسي مطرح مي‌شود:
1- آيا با تشكيل كارگروه ويژه دولت بالاخره وضعيت نابسامان اين آزادراه حل خواهد شد يا اينكه كشته شدن 52 نفر و مجروح شدن 439 نفر از هموطنانمان در روزهاي 16-13 خرداد امسال در تصادفات جاده‌هاي شمالي و سرگرداني 20 ساعتي و بيشتر مسافران بيشمار در مسيرهاي متداول 6-4 ساعته تهران- شمال كه در سايت روزنامه «حسبان» به نقل از فرمانده پليس راه كشور و در سايت روزنامه «ابتكار» به نقل از عليرضا ارشادي مطرح شده زنگ خطر را فقط براي مدتي كوتاه به صدا درآورده است و پس از چندي دوباره همه‌چيز به دست فراموشي سپرده خواهد شد؟
2- آيا ارزش چند درخت بيش از آن انسان‌هايي است كه در جاده‌هاي غيراستاندارد و از رده خارج جان باختند و خانواده‌هاي آنان سرگردان و آواره شدند؟ درختان را مي‌توان مجددا كاشت ولي خانواده‌هايي را كه بي‌سرپرست شدند و با مشكلات متعددي مواجه هستند نمي‌توان به حال اول برگرداند. چه بسا يك تصادف منجر به فوت، سرنوشت خانواده‌هايي را دگرگون مي‌سازد.
3- آيا تا به حال هزينه‌هاي پيشنهادي براي احداث اين پروژه طي سال‌هاي مختلف با دقت مورد بررسي و مقايسه قرار گرفته است؟ نگاهي به آمار و ارقام ارائه شده در اين زمينه مشخص مي‌كند كه با تغيير نرخ ارز و افزايش تورم هزينه اجراي اين طرح روز‌به‌روز افزايش يافته است. براي مثال در روزنامه اعتماد ملي مورخ 25/3/1387 مطرح شده است كه با احتساب بهره و سود سرمايه، هزينه احداث آزادراه تهران- شمال در سال 1356، 75 ميليارد تومان بوده است. در حالي كه به نقل از سايت ديده‌بانان زمين در شروع كار يعني سال 1375 هزينه اجراي اين طرح حدود 150 ميليارد تومان، در سال 1380 حدودا 400 ميليارد تومان و در سال 1383 حدودا 800 ميليارد تومان برآورد شده است. در روزنامه اطلاعات اقتصاد و بورس مورخ 2/3/1387 نيز به نقل از يك مقام آگاه آمده است كه با روند كنوني كار، قيمت‌هاي پيمانكاري و تعديل‌هاي قراردادي ساخت‌ آزادراه‌ تهران- شمال بيش از 1700 ميليارد تومان هزينه خواهد برد. به عبارت ديگر رقمي كه هم‌اكنون براي اجراي طرح پيش‌بيني شده حدودا 23 برابر رقم اوليه آن است و اين تفاوت يك فاجعه به شمار مي‌رود. چه كسي پاسخگوي اين وضعيت است و آيا نبايد هرچه سريع‌تر تصميمي اساسي براي اين پروژه گرفته شود تا بودجه مملكت بيش از اين به هر دليلي هدر نرود.
4- آيا تاكنون مقايسه‌اي اصولي بين زمان و مدت روند احداث آزادراه تهران- شمال و جاده‌هاي چالوس صورت گرفته است؟ همان‌طور كه مي‌دانيم و در يكي از سايت‌هاي اينترنتي به نقل از عليرضا ارشادي مطرح شده، جاده‌هاي تهران- چالوس در سال 1312 كلنگ‌زني و در سال 1317 افتتاح گرديد. چطور ممكن است جاد‌ه‌اي براي اتصال پايتخت به شهرهاي شمالي در زمان‌هاي دور با آن امكانات فني محدود در عرض 5 سال به بهره‌برداري برسد اما امروز با وجود پيشرفت چشمگير علم و تكنولوژي احداث آزادراهي براي اتصال همان نقاط به يكديگر 12 سال و بيشتر طول بكشد و باز هم صحبت از مشكلات اجراي آن و وعده اتمامش در چند سال آينده باشد؟!
5- آيا تا به حال به نقش و جايگاه آزادراه‌ها از جمله آزادراه تهران- شمال در توسعه حمل و نقل، توسعه اقتصادي و ملي كشور و همچنين كاهش حجم تصادفات توجه كافي مبذول شده است؟ همان‌طور كه در سايت خبرگزاري «اقتصاد ايران‌» و روزنامه اطلاعات اقتصاد و بورس مورخ 2/3/1387 مطرح شده، آزادراه تهران- شمال با طول 121 كيلومتر قرار است غرب تهران يعني تقاطع بزرگراه همت را به كمربندي چالوس‌- تنكابن متصل كند و در اين مسير از ناحيه كن، سولقان، دوآب(شهرستانك)، گچسر و مرزن‌آباد بگذرد. اين آزادراه 60 كيلومتر از محور موجود كوتاه‌تر خواهد بود كه با توجه به قدمت 75 ساله جاده‌هاي شمالي كشور نقش عمده‌اي دركاهش حجم تصادفات، افزايش سرعت سفر و كاهش مصرف انرژي خواهد داشت. به علاوه همان‌طور كه محمد سميعي، معاون فني و مهندسي شركت توسعه زيرساخت‌هاي حمل و نقل كشور در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه كيهان در تاريخ 25/3/1387 مطرح كرده است، اهميت سرمايه‌گذاري در حمل و نقل بر كسي پوشيده نيست و همه كشورهاي پيشرفته به باور رشد اقتصادي بر مبناي حمل و نقل رسيده‌اند. گذشته از اين شهرهاي كشور به دليل جاذبه‌هاي گردشگري و توريستي و امكان برقراري مراودات تجاري با ديگر كشورها از اهميت ويژه‌اي برخوردارند. بنابراين آزادراه تهران- شمال تنها نقش يك جاده تفريحي را كه براي مسافرت‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد، نخواهد داشت.
6- چه تمهيداتي براي حركت اتومبيل‌هاي توليدي و وارداتي در خيابان‌ها و جاده‌هاي كشور انديشيده شده است؟ مي‌دانيم كه كارخانجات اتومبيل‌سازي داخلي نقش مهمي در اشتغال‌زايي ايفا مي‌كنند. لذا نمي‌توان توليد اتومبيل را متوقف يا كمتر كرد. اما اگر وضع به همين منوال ادامه يابد روزي خواهد رسيد كه اتومبيل‌ها جاي حركت نخواهند داشت. براي مثال وضعيت 18-14 خردادماه امسال نشان داد كه به‌رغم حضور فعال نيروهاي زحمتكش پليس در جاده‌هاي منتهي به شهرهاي مختلف كشور، مردم با چه مشكلات فراواني مواجه بودند. لذا بايد به دنبال راه‌حل بنيادين بود. همانطور كه در سايت روزنامه حسبان به نقل از سرهنگ عليرضا اسماعيلي اشاره شده است جاده چالوس در بهترين حالت توان تردد 28 هزار خودرو در 24 ساعت را دارد در صورتي كه در زمان تعطيلات 55 هزار خودرو طي 24 ساعت در آن تردد مي‌كنند و مشخص است كه در اين وضعيت با ترافيك شديد روبه‌رو خواهيم شد. همچنين تمهيداتي چون افزايش قيمت بنزين، طرح زوج و فرد كردن حركت اتومبيل‌ها، جلوگيري از حركت وسايل نقليه تك‌سرنشين و غيره نه در داخل شهرها و نه در جاده‌ها كارساز و اصولي نبوده و نخواهد بود و تا زماني كه ظرفيت پاركينگ‌ها، راه‌ها و جاده‌هاي كشور مناسب با افزايش اتومبيل‌هاي موجود نباشد، بهبودي در وضعيت حمل و نقل حاصل نخواهد شد.
نتيجه‌گيري
با توجه به مطالب مطرح شده به نظر مي‌رسد كه علت اصلي مشكلات موجود در ساخت اين آزادراه در درجه اول به نحوه نگرش و باور مسوولان و برنامه‌ريزان كشور نسبت به نقش اهميت و جايگاه اين پروژه برمي‌گردد زيرا انسا‌ن با قدرت خارق‌العاده‌اي كه دارد چنانچه قصد و نيت انجام كاري را كند، حتما موفق خواهد شد. البته گاهي مشكلات باعث مي‌شود كه زمان حصول به هدف اندكي به تاخير افتد ولي 12 سال يك عمر است و تاخيري چنين طولاني به راحتي قابل اغماض نيست. هر لحظه درنگ در ساخت و آماده‌سازي اين جاده و جاده‌هايي نظير آن، صدمات و ضايعات جبران‌ناپذير انساني، اقتصادي و سياسي به‌بار مي‌آورد. به اميد روزي كه هرچه زودتر شاهد افتتاح چنين آزادراه‌هايي در مملكت عزيزمان باشيم.
* استاد دانشگاه علامه طباطبايي
دوشنبه 24 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايتنا]

[مشاهده در: www.itna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 362]