تحليلي بر پديده نوظهور جوي در استان خوزستان چنبره غبار بر تن خوزستان

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: تحليلي بر پديده نوظهور جوي در استان خوزستان چنبره غبار بر تن خوزستان
تغيير شرايط جوي بر اثر خشكسالي در استان خوزستان يكباره به بحراني سخت تبديل شد و توان دستگاههاي مديريتي خوزستان را به چالش كشيده است .
پديده نوظهور آلودگي هوا و گردوغبار غليظ از سال 86 آغاز و بدليل خشكسالي در سال جاري تشديد شده است و موجب شده تا جان هزاران شهروند در معرض جدي آسيبهاي جبران ناپذير قرار گيرد. نه تنها مردم بلكه مسئولان نيز در وقوع اين پديده غافلگير شدند!! بطوريكه بنظر مي رسد براي پيشگيري از اين پديده ها خيلي دير شده و هيچ اقدامي كارساز نيست ! براي حفظ آرامش مردم مسئولان ارشد استان پشت تريبونها اعلام مي كنند تغييرات آب و هوا بر سلامت مردم تاثير نمي گذارد و در حد هشدار به بيماران تنفسي و استفاده از ماسك اكتفا مي كنند. اما اخبار رسيده از سطح استان حكايتي ديگر دارند.
هيچ كس مرگ را باور نكرده بود
تاثير مخرب تغييرات آب و هوا بر سلامت مردم خوزستان اتفاق افتاده است و عليرغم ادعاي مسئول بهداشت محيط معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشكي مبني بر رد هرگونه آلودگي مسموميت آب و هوايي در استان خوزستان طبق گزارش مدير حوادث و فوريتهاي پزشكي خوزستان تنها در روزهاي 27 و 28 خردادماه حدود 200 نفر به علت استنشاق گردوغبار دچار مسموميت شده و به بيمارستان منتقل شدند و 2 نفر در باغملك به علت هواي آلوده جان خود را از دست دادند .
طبق پيش بيني سازمان هواشناسي خوزستان هر چه شرايط خشكسالي بيشتر حاكم شود و وضعيت آب و هوايي بدتر مي شود و اگر پديده گردوغبار ادامه يابد عوامل مرگ آور حساس به آب و هوا مانند « وبا » كه بيماري بومي خوزستان است به ميزان جدي تري زندگي مردم را تهديد مي كنند.
با يك نگاه گذرا به آمار و گزارشهاي حوادث و بيماريهاي مرتبط با تغييرات جوي در جهان وضعيت جديد زنگ خطر را براي مسئولان بهداشتي خوزستان به صدا درمي آورد و طبق گزارش هاي موجود بلاياي طبيعي مرتبط با آب و هوا در كشورهاي در حال توسعه سالانه منجر به مرگ بيش از 60 هزار نفر مي شود .
اين ارقام در كل جهان به 150 هزار نفر در سال مي رسد و حتي كشورهاي توسعه يافته اروپا نيز از تاثيرات مخرب تغييرات آب و هوايي مصون نيستند.
در تابستان 2003 بر اثر افزايش گرما 70 هزار اروپايي جان خود را از دست دادند . اين درحاليست كه مسئولان بهداشت و درمان خوزستان در شرايط بحراني گرماي هوا و غلظت گردوغبار تنها به توصيه هاي پزشكي بسنده مي كنند و چون مي پندارند كه با تشكيل جلسات درون سازماني خوزستان از بيماريهاي مرتبط با آب و هوا مصون مي شود علاوه بر آلودگي هوا بايد به آلودگي رودخانه كارون كه تنها منبع برداشت آب شرب استان خوزستان است اشاره كرد كه بر اثر خشكسالي دبي رودخانه به 142 مترمكعب درثانيه رسيده كه با احتساب ورود 56 مترمكعب در ثانيه فاضلاب به رودخانه كارون خوزستان را در آستانه يك فاجعه زيستي قرار داده است .
خسارات مالي

خوزستان قطب اقتصادي كشور محسوب شده و جايگاهي بي بديل در كشور دارد وجود منابع عظيم نفت و گاز پتروشيمي و سدهاي عظيم در خوزستان شريان اقتصادي كشور است كه بخش عمده اي از اين منابع عظيم و مهم در مناطق بياباني و شن زارهاي فعال قرار دارند و جاده هاي نفتي منطقه اهواز و اميديه جاده آسفالته و راه آهن اهواز ـ تهران و حوزه شهري اهواز نيز مستقيما در معرض خطرات هجوم طوفانهاي شني و بيابان شدن قرار دارند بطوريكه ركود وقفه در فعاليتهاي اقتصادي خوزستان بدليل شرايط نامساعد جوي و تغييرات شديد آب و هوايي مانند گردوغبار اقتصاد كشور را متاثر مي سازد و نبض اقتصادي كشور را به شماره مي اندازد.
از پيامدهاي گردوغبار در خوزستان اختلال در پروازهاي داخلي و خارجي آبادان و اهواز است زيرا روزانه 19 پرواز داخلي و خارجي در فرودگاه اهواز براثر گردوغبار مختل مي شود و در آبادان نيز بدليل شدت اين پديده بسياري از پروازها يا تعطيل شده يا با تاخيرهاي طولاني مدت مواجهند و علاوه بر اين به گفته فرماندار آبادان پروژه هاي عمراني در خرمشهر و آبادان به دليل غلظت گردوغبار دچار ركود شده اند.
شاهپور رستمي مديركل ستاد حوادث غيرمترقبه استانداري خوزستان نيز از توقف فعاليتهاي اجرايي و عملياتي براي جلوگيري از تشديد غلظت گردوغبار خبر داد. همچنين مدير گروه بهداشت محيط و حرفه معاونت بهداشت علوم پزشكي خوزستان اعلام كرد : تمامي مشاغلي كه به نوعي به افزايش گردوغبار منجر شود متوقف شده است .
پيش بيني مي شود وضعيت بدتر شود
وقوع پديده گردوغبار تا فصل بارندگي ادامه دارد. نادر شفي خدايي سرپرست سازمان هواشناسي استان خوزستان با اعلام اين خبر گفت : هر چه شرايط خشكسالي بيشتر حاكم شود وضعيت بدتر مي شود و تا عبور سيستم هاي باران زا هيچ اقدامي در جهت كاهش اثرات خشكسالي امكانپذير نمي باشد.
وي راهكار كوتاه مدت كاهش گردوغبار را استفاده از شيوه باروري ابرها ذكر كرد و افزود : بدليل فصل گرما امكان اين كار نيز وجود ندارد و تنها در برنامه هاي بلندمدت از طريق مجامع بين المللي و مطالعه و بررسي شرايط جوي مي توان اين پديده را مهار كرد يا اثرات آنرا كاهش داد.
نادر شفي خدايي وقوع اين پديده را تا بيش از 150 درصد نسبت به وضعيت نرمال اعلام كرد .
اين پديده قابل پيشگيري بود
پديده جوي گردوغبار حدود 10 سال است كه كشور ما را دربرگرفته است و طبق مشاهدات و بررسي ها و مطالعات جوي صورت گرفته شدت يافتن اين پديده پيش بيني نشده بود.

مديركل منابع طبيعي استان خوزستان در اين خصوص گفت : تغييرات آب و هوايي و وقوع طوفانهاي شني و گردوغبار از سالهاي قبل پيش بيني شده بود و از سال 84 مكاتباتي با كنوانسيون بين المللي مقابله با بيابان زايي شروع شد اما به دليل خشكسالي اين پديده شدت گرفت .
مهندس صابرپور افزود : در حال حاضر از طريق اين كنوانسيون تلاش مي كنيم اثرات اين پديده در ايران از بين برود.
بحران از 10 سال قبل شروع شد مكاتبات از 4 سال پيش و فاجعه از مهر ماه سال گذشته بوقوع پيوست و با توجه به اين نكته كه پيشگيري و كاهش اثرات مخرب تغييرات جوي مستلزم برنامه هاي بلندمدت مي باشد پس ما فرصت را را از دست داده ايم و بار ديگر طعم تلخ فرصت سوزي را به كام مردم چشانيديم و بار ديگر حادثه اي موجب شد تا در زمينه چگونگي استفاده و هزينه اموال عمومي كه براي رفاه جامعه است كسي پاسخگو نباشد و نتوان مقصراصلي برخي از نابساماني ها را كه از نتيجه بي تدبيري ها حاصل مي شود شناسايي كرد.
مديريت بحران در حد حرف است
تغييرات آب و هوايي در جهان باعث بروز خشكسالي شده و گرد غباري كه خوزستان را در برگرفته متاثر از اين شرايط است . استاندار خوزستان با بيان اين جمله گفت : براي رفع اثرات زيانبار اين پديده با وزير امور خارجه و رئيس سازمان محيط زيست كشور جلسات متعددي برگزار كرديم و قرار شد وزير امور خارجه بامقامات كشور عربستان اين موضوع را مطرح كند.
استاندار خوزستان رفع اين مشكل را زمانبر ذكر كرد و از مشكلات پيش آمده براي مردم سخني نگفت و فقط به پيامهاي هشدار دهنده اكتفا كرد.
از سوي ديگر مردم بحران زده بويژه روستائيان كه از امكانات محدودي برخوردارند در برترين شرايط زيست محيطي و بهداشتي بسر مي برند.
مشكل خارج از مرز جغرافيايي ايران است .
مدير كل منابع طبيعي استان خوزستان اين مشكل را پديده اي خارج از كشور عنوان كردو گفت : اختلاف فشار هوا در لايه هاي مياني جو بين منطقه شمالي عربستان و جنوب عراق موجب انتقال ذرات گرد و غبار به استان خوزستان شده است .

صابرپور از دست دادن رطوبت خاك بر اثر خشكسالي خشك كردن هور در جنوب عراق از بين بردن پوشش گياهي مناطق جنوبي و مركزي اين كشور و از بين بردن پوشش وسيع گياهي اطراف بغداد و بي توجهي به پيشروي بيابانهاي غرب و جنوب غربي عراق را از جمله عوامل اصلي بروز گرد و خاك غليظ در استان هاي جنوب و جنوب غربي كشور ذكر كرد.
از بين رفتن پوشش گياهي و بي توجهي به پيشروي بيابان در كشور عراق بدليل درگيري طولاني اين كشور در جنگ است و انتظار مي رود پديده گرد و غبار در عراق نسبت به خوزستان كه در مسير توسعه قرار دارد شدت بيشتري داشته باشد اما متاسفانه بي توجهي به پوشش گياهي خوزستان اين استان را نيز مانند مناطق جنگزده و بحراني (و در مقياس بيشتر) كشور عراق را با مشكل جدي مواجه كرده است و دولت را به تامل در مديريت كشانده است .
موقعيت جغرافيايي خوزستان در منطقه
بيش از 27 ميليون هكتار از ساخت مساحت استان خوزستان را بيابان تشكيل مي دهد و از اين نظر خوزستان جز آسيب پذيرترين استانهاي كشور محسوب مي شود چرا كه اراضي بياباني آن شامل 11 شهرستان است و 350 هزار هكتار از بيابانها را شنهاي روان تشكيل مي دهند كه شامل 6 كانون فرسايش بادي است و كانون هاي بحران زاي فرسايش بادي بيشترين خسارتهاي مالي و زيست محيطي را به منابع اقتصادي خوزستان وارد مي كنند.
در حوزه شهري نيز تپه هاي ماسه اي 10 منطقه اطراف مستقيما با اهواز مرتبط هستند و از مناطق بياباني خارج از مركز مي توان به مجموعه ماسه زارهاي بستان و شوش اشاره كرد.
همه اين شرايط در حالي خوزستان را تهديد مي كنند كه بنابر اعلام سازمان خواروبار و كشاورزي ملل متحد چنانچه سطح جنگلهاي هر منطقه كمتر از 25 در صد خاك آن باشد از نظر محيط زيست انساني وضعيت بحراني در آن كشور حاكم خواهد شد .
در ايران حدود 5 در صد مساحت كشور پوشش جنگلي است و در خوزستان نيز 20 در صد مساحت استان را بيابان تشكيل مي دهد و حركت شنهاي روان به منزله نوعي از پيشروي بيابانها تلقي مي شود كه خطري بزرگ را متوجه خوزستان مي نمايد.
خسارات ناشي از پيشروي شنهاي روان هر ساله رو به تزايد گذارده است و عليرغم برنامه هاي دولت در تثبيت شن هاي روان به منظور كاهش تاثيرات منفي بر زمينهاي زراعي مناطق مسكوني مناطق استراتژيكي جاده ها و ساير تاسيسات زيربنايي كه از نظر اقتصادي ارزشمند تلقي مي شوند با تغييرات آب و هوا و خشكسالي با وقوع پديده گرد و غبار در سطحي گسترده شاهد شكست برنامه هاي دولت در احيا و گسترش منابع طبيعي بوديم و فرسايش زمين در استانهاي كشور بويژه خوزستان رو به وخامت گذارده است كه ضرورت دارد به جاي پاك كردن صورت مسئله و شانه خالي كردن از زيربار تعهدات و مسئوليتها فقط به بيان اين موضوع كه گرد و غبار از صحراي عربستان و عراق به سمت ايران مي آيد اكتفا شود و دولت با بررسي همه جانبه نسبت به حل اساسي آن اقدام كند.
راهكارهاي بيابان زدايي
نخستين عرصه بياباني ايران در مهر ماه 1347 در سطحي معادل 40 هكتار در منطقه الباجي اهواز بوسيله پوشش نفتي (مالچ ) و سپس نهالكاري با گز و كهور مورد تثبيت و كنترل قرار گرفت گر چه اين شيوه در مناطق بحراني و شن زارهاي فعال كاربرد فراواني دارد اما مشاركت مردمي در بيابان زدايي نقش فوق العاده مهم و غيرقابل انكاري دارد و بكارگيري رسانه هاي ارتباط جمعي به منظور افزايش آگاهي عمومي پيرامون خطرات ناشي از پيشروي بيابانها و تشويق مشاركتهاي مردمي در فعاليتهاي دولتي در خصوص بيابان زدايي و ايجاد محيطي خودجوش در زمينه مشاركتهاي مردمي در حفاظت از محيط زيست و احيا و بازيافت زمينهاي فرسائي شده از وظايف دولت در جلب مشاركت مردم مي باشد.
شايان ذكر است كه برنامه هاي بيابان زدايي و حفاظت از محيط زيست از مسئوليت دولتها مي باشد و برخي از تغييرات سيستمهاي اجاره زمين تقويت كشاورزان چوپانها گسترش پوشش گياهي و مالچ پاشي تنها از عهده دولتها ساخته است .
گفتني است در ادامه بررسي اثرات گرد وغبار در خوزستان بر آن شديم تا گفتگويي با رئيس سازمان جهاد كشاورزي خوزستان در خصوص اثرات گرد و غبار بر محصولات كشاورزي داشته باشيم كه عليرغم تماسهاي متعدد و ارسال سئوالها به دفتر وي متاسفانه بعد از گذشت يك هفته و پيگيريهاي مكرر اين مسئول هيچ پاسخي به سئوالات خبرنگار ما نداد.
نخستين عرصه بياباني ايران در مهرماه 1347 در سطحي معادل 40 هكتار در منطقه الباجي اهواز بوسيله پوشش نفتي (مالچ ) و نهالكاري با گز و كهور مورد تثبيت و كنترل قرار گرفت گرچه اين شيوه در مناطق بحراني و شن زارهاي فعال كاربرد فراواني داشت اما مشاركت مردمي در بيابان زدايي نقش فوق العاده مهم و غيرقابل انكاري دارد
يکشنبه 23 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 718]