تبلیغات
تبلیغات متنی
محبوبترینها
ساقدوش کیست ؟ | وظیفه ساقدوش در مراسم عقد و عروسی چیست ؟
قایق‌سواری تالاب انزلی؛ تجربه‌ای متفاوت با چاشنی تخفیف
چگونه ویزای توریستی فرانسه را بگیریم؟
معرفی و فروش بوته گرافیتی ریخته گری
بهترین بروکر برای معاملات فارکس در سال 2024
تجربه رانندگی با لندکروز در جزیره قشم؛ لوکس‌ترین انتخاب
اکسپرتاپ: 10 شغل پردرآمد برای مهاجران کاری در کانادا
صفحه اول
آرشیو مطالب
ورود/عضویت
هواشناسی
قیمت طلا سکه و ارز
قیمت خودرو
مطالب در سایت شما
تبادل لینک
ارتباط با ما
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
مطالب سایت سرگرمی سبک زندگی سینما و تلویزیون فرهنگ و هنر پزشکی و سلامت اجتماع و خانواده تصویری دین و اندیشه ورزش اقتصادی سیاسی حوادث علم و فناوری سایتهای دانلود گوناگون
آمار وبسایت
تعداد کل بازدیدها :
1816487904
21 پرسش و پاسخ درباره وبا
واضح آرشیو وب فارسی:نیک صالحی: هفته نامه سلامت :همه چيزهايي كه بايد از اين بيماري بدانيد در گرم‌ترين روزهايي كه بستي بيشتر از هميشه طرفدار دارد پرونده سلامت را درباره همه نكاتي كه يك جورهايي به بستني ربط پيدا ميكند در صفحه 8 و 9 بخوانيد دكتر محمدرضا رجبي‌شكيب اين روزها احتمالا از هر 10 نفري كه به مطب پزشك يا درمانگاه مراجعه مي‌كنند، 11 نفر اسهال دارند. همه اسم وبا را شنيده‌اند و كافي است يك بار دلشان پيچ بخورد، يا كمي بيشتر از هميشه گلاب به رويشان بشود تا بلافاصله فكر آن واژه 3 حرفي ترسناك نفسشان را بند بياورد. البته نگراني بي‌مورد نيست. بايد هم از وبا ترسيد، اما نكته اينجاست كه نبايد منتظر بود تا وبا بيايد و بعد به فكر كارهاي نكرده افتاد. وبا مثل سرطان و ايدز نيست كه معلوم نيست از كجا مي‌آيد و معلوم نيست بايد چه كارش كرد. وبا، بيماري‌اي كه در طول تاريخ، هفت بار پاندمي (همه‌گيري جهاني) آن رخ داده است، با آن هيبت مخوف و شهرت افسانه‌اي‌اش، هيچ غلطي نمي‌تواند بكند، تنها اگر استانداردهاي اوليه بهداشتي رعايت شوند. اگر فاضلاب به صورت بهداشتي دفع شود، اگر همه بعد از دستشويي رفتن، دست‌هايشان را درست بشويند و چندتا اگر ديگر كه همه آنها را به بچه‌هاي پيش‌دبستاني ياد مي‌دهند. سال 1961 كه آخرين پاندمي وبا رخ داد و بيماري از اندونزي شروع و در آسيا پخش شد، پاي وبا به اروپا هم رسيد، اما اين بار برخلاف هميشه، هيچ فاجعه‌اي رخ نداد. (فراموش نكنيد كه قضيه مال 43 سال قبل است)! در مقابل، در اوايل 1970 كه وبا يك توك پا به آفريقا رفت، اپيدمي‌هاي وسيع ايجاد كرد و بعد هم به‌صورت اندميك (بيماري بومي منطقه) در همان جا ماند و هنوز هم هر از گاهي گرد و خاك ميكند؛ توجه كنيم به اخباري كه اين روزها از اپيدمي وبا دربخش‌هايي از افريقا و جنوب شرق آسيا مي‌آيد و به ياد بياوريم حدود 10 سال قبل در كمپ‌هاي پناهندگان رواندايي در زئير، دهها هزار نفر به وبا مبتلا شدند و صدها نفر مردند؛ يا فراموش نكنيم كه وقتي در سال 1991 براي اولين بار پاي وبا به آمريكاي لاتين رسيد، تنها در سال اول 400 هزار مورد وبا گزارش شد و تا آخر سال 1994 تعداد مبتلايان به يك ميليون نفر رسيد. ميزان مرگ‌و مير كلي در آن اپيدمي كمتر از يك درصد بود، اما در سواحل پرو، اكوادور و كلمبيا، جايي كه اولين بيماران در آنجا مبتلا شدند، به‌علت عدم آشنايي مردم با بيماري، مرگ و مير 30 درصد هم گزارش شد. حالا در داغترين روزهاي تابستان 84 ، اخبار شيوع وبا در نقاط مختلف ايران، عطش دانستن درباره اين بيماري را هم به اوج رسانده است. 21 پرسش و پاسخ زير، شايد اين عطش را فروبنشاند، نگراني‌هاي بي‌مورد را برطرف كند و البته هوش و حواس مردم را نسبت به عوامل واقعي خطر جمع‌تر كند. )1 اصولا وبا يعني چه؟ آيا هر اسهال شديد و كشنده‌اي وباست؟ وبا يك بيماري اسهالي حاد است كه گروهي از باكتري‌ها كه نام خانوادگي آنها است، آن را ايجاد مي‌كنند. بارزترين تظاهر اين بيماري اسهال است كه اگر درمان نشود، مي‌تواند در عرض چند ساعت با ايجاد بي‌آبي شديد، فرد را از پا دربياورد. اما نه هر اسهال شديدي وباست، چنانكه خيلي از باكتري‌ها باعث عفونت گوارشي مي‌شوند و اسهال ايجاد مي‌كنند، نه اينكه فقط اسهال‌هاي شديد كشنده هستند و بايد از آنها ترسيد. حتي يك اسهال خفيف تا متوسط، كه هيچ ربطي به وبا نداشته باشد، اگر درست درمان نشود مي‌تواند خيلي راحت باعث مرگ يك نوزاد شيرخوار شود. علت هم فقط و فقط است؛ يعني اگر در جريان اسهال به همان اندازه كه آب بدن از دست مي‌رود، مايعات بدن جايگزين شوند، هيچ فاجعه‌اي رخ نمي‌دهد و خود بيماري و اسهال هم ظرف چند روز جمع و جور مي‌شود. )2 اوايل مي‌گفتند وبا هنوز اپيدمي نشده، ولي ما قرار داريم. اين آستانه اپيدمي‌چقدر است؟ چند نفر بايد بميرند كه بشود گفت وبا اپيدمي شده؟ هيچ آستانه مشخصي براي همه‌گيري يا اپيدمي وجود ندارد. طبق تعريف، اگر يك بيماري فراتر از حد انتظار، يعني فراتر از مقداري كه هميشه و پيش از آن وجود داشته در يك منطقه ظاهر شود، مي‌گوييم آن بيماري در آن منطقه اپيدمي شده. طبق همين تعريف، مثلا ايدز در كشور ما در طي سال‌هاي اخير به‌صورت اپيدمي درآمده چرا كه تا همين چند سال پيش وجود نداشته و حال آمار آن سا ل به سال رو به افزايش است. در مورد وبا هم مثلا در سال 1991 كه وبا در آمريكاي لاتين شايع شده بود، يك اپيدمي در ايالات متحده و در نيويورك و نيوجرسي رخ داد، اپيدمي كه در آن تنها 11 نفر به‌خاطر مصرف گوشت خرچنگ آب‌پز كه از اكوادور قاچاق شده بود، وبا گرفتند. اين يعني در يك منطقه ممكن است ابتلاي 10 نفر نشانه اپيدمي باشد و در منطقه‌اي ديگر ممكن است صدها نفر مبتلا باشند اما اپيدمي محسوب نشود. مثلا در مناطقي از آفريقا يا شبه‌جزيره هند، هميشه مواردي از وبا وجود دارد. در اين حالت مي‌گويند وبا آن منطقه است. در عين حال فراموش نكنيد كه كلمه اپيدمي مخصوصا درباره بيماري وبا، يك بار دراماتيك هم براي جامعه دارد و به همين خاطر بايد در استفاده از آن وسواس بيشتري داشت. )3 چند جور ميكروب وبا داريم؟ مي‌گويند وبايي كه در ايران شايع‌شده، از نوع پاكستاني است. درست است؟ ها يك خانواده پرجمعيت هستند. معروف‌ترين آنها ويبريو كلرا است كه خودش به دو صورت كلاسيك و التور وجود دارد. هركدام از اين ها هم دو نوع و دارند. اين تقسيم‌بندي‌ها البته تنها قسمتي از تقسيم‌بندي گيج‌كننده خانواده ويبريوهاست و تنها براي پژوهشگران ارزش دارد تا با مشخص‌كردن شناسنامه ميكروبي كه باعث اپيدمي شده، بفمند كه اين ميكروب از كجا آمده. در اپيدمي اخير وبا در ايران هم تحقيقات نشان داده است اين ميكروب از نوع اينابايي است كه اندميك سواحل رود سند در هند، پاكستان و بنگلادش است، درحالي كه پيش از اين فقط يك مورد اوگاوايي در بوشهر مشاهده شده بود . نوع اينابايي نسبت به نوع اگاوايي اپيدمي خفيف‌تري ايجاد ميكند اما ميزان مرگ و مير آن بيشتر است. اولين موارد مشاهده وباي اينابايي در سال جاري در كنارك سيستان و بلوچستان بود كه چند هفته بعد از آن، ناگهان سر از قم درآورد. )4 اگر يك نفر در خانواده وبا گرفته باشد، آيا همه افراد خانواده و نزديكان در معرض خطرند؟ بدون تعارف، مصرف آبي كه با مدفوع انساني آلوده شده است، شايع‌ترين راه آلودگي به ويبريوكلراست. مصرف غذاي آلوده، چه در خانه و چه در رستوران و چه غذاي فروشندگان خياباني باعث گسترش بيماري مي‌شود. در همين اپيدمي اخير هم مشخص شد در كرج كه يكي از كانون‌هاي اپيدمي بوده است، عامل انتقال، سبزيجات آلوده بوده‌اند. در كرج، يكي از قربانيان، نوزاد تازه متولد شده از مادر مبتلا بود كه 2 روز پس از تولد، فوت شد. )5 آيا درست است كه مي گويند اين روزها آب نمك هاي كنار دست بلا‌ل فروشان همشان آلوده به وباست؟ ويبريوها اصولا آب و نمك را دوست دارند و در طبيعت، بيشتر در بستر رودخانه‌هايي كه به دريا مي‌ريزند و در خليج‌هاي كوچك كه جزر و مد آنها را بالا و پايين ميكند و در شرايط شوري متوسط زندگي مي‌كنند. در ماه‌هاي تابستان هم كه دماي آب از 20 درجه سانتيگراد بيشتر مي‌شود، تكثير آنها شدت مي‌يابد. در اين محل‌ها ميكروب‌ها مي‌توانند در ارتباط نزديك با پلانكتون‌ها زندگي كنند و حتي ممكن است در يك حالت زنده ولي بدون توليد مثل تا مدت‌ها باقي بمانند. در واقع، اين نقاط، كانون آلودگي است و انسان‌ها به‌طور تصادفي با مصرف اين آب، مبتلا مي‌شوند و بعد آلودگي را با خود به نقاط مختلف مي‌برند. )6 آيا درست است كه مقامات وزارت بهداشت مي‌گويند با خنك شدن هوا اپيدمي وبا از بين مي‌رود؟ در مناطق اندميك، يعني جاهايي كه وبا هميشه هست، بيماري در تابستان و پاييز به دلايل نامعلومي شايع‌تر مي‌شود. به‌طور كلي ويبريوها در دماي بين 28 تا 44 درجه سانتيگراد بهتر رشد مي‌كنند و در بالاي 60 درجه يا زير 4 درجه اصلا رشد نمي‌كنند. همه اينها يعني اصولا مزاج ويبريوها با هواي سرد سازگار نيست، اما اين كه اپيدمي وبا با سردشدن هوا كنترل شود، حرف ديگري است. )7 چرا مي‌گويند براي پيشگيري از وبا، همراه غذا آبليموي تازه مصرف كنيد؟ بد نيست قبل از پاسخ به اين سوال، با يك اصطلاح آشنا شويد. يعني تعدادي از يك ميكروب كه بايد وارد بدن شود تا بيماري ايجاد كند. بعضي ميكروب‌ها دوز عفوني پاييني دارند و از اين‌نظر خطرناك‌ترند. مثلا يك عامل عفونت‌هاي گوارشي است كه حتي ورود 20 عدد از آن به دستگاه گوارش، باعث ايجاد بيماري مي‌شود. وبا از آن ميكروب‌هايي است كه دوز عفوني بالايي دارند، يعني تعداد بسيار زيادي ويبريو لازم است تا يك نفر وبا بگيرد. اما 2 نكته هست كه باعث مي‌شود لبخند روي لب‌هايتان بماسد: )1 در شرايط ايده‌آل، ويبريوها در عرض 9 دقيقه تعداد خود را دو برابر مي‌كنند. )2 در افرادي كه آنتي‌اسيد مصرف مي‌كنند ( شربت معده، قرص‌هاي راني‌تيدين، سايمتيدين يا كپسول امپرازول) چون اسيد معده نمي‌تواند مثل هميشه اثر كند و تعدادي از باكتري‌ها را تار و مار كند، شانس ابتلا با تعداد كمي ويبريو هم زياد است. )8 آيا وبا مي‌تواند به‌صورت بيماري پنهان ايجاد شود؟ يعني فرد مبتلا باشد و ميكروب را دفع كند اما هيچ علامتي نداشته باشد؟ بله، عفونت پنهان و بدون علامت به‌طور شايع ديده مي‌شود و بيشتر با وباي التور رخ مي‌دهد تا نوع كلاسيك. )9 آيا درست است كه كساني كه گروه خوني O دارند، بيشتر از ديگران در معرض خطرند؟ بله، به دلايل نامعلوم، كساني كه گروه خوني O دارند در معرض بيشترين خطرند و كساني كه گروه خوني AB دارند، كمتر از همه به بيماري مبتلا مي‌شوند. )10 آيا ممكن است وبا يك بار ديگر اپيدمي جهاني پيدا كند؟ در اكتبر 1992، يك اپيدمي گسترده در بندر و شهرهاي اطراف آن در جنوب هند رخ داد كه علت آن يك ويبريوكلراي جديد بود كه تابه‌حال نمونه آن توصيف نشده بود. اين نمونه به سرعت به طرف بالا و پايين خيلج بنگال انتشار يافت و در دسامبر 1992 به بنگلادش رسيد و در 3 ماهه اول سال 1993 اين نمونه به تنهايي بيش از 100 هزار نفر را مبتلا كرد و سپس به كشورهاي پاكستان، نپال، چين، تايلند و مالزي هم گسترش يافت. اين ارگانيسم كه به ويبريو كلراي O 139 بنگال معروف شد، عامل آخرين اپيدمي گسترده قاره‌اي - و البته نه جهاني - وبا بود. بعضي محققان معتقدند بايد منتظر آغاز هشتمين پاندمي جهاني وبا ماند. به هر حال وبا هنوز بيماري كشورهايي كه سيستم بهداشتي عقب‌افتاده‌اي دارند، هست و مثلا امسال تاكنون 10 هزار نفر در افغانستان و 2 هزار نفر در تاجيكستان به وبا مبتلا شده‌اند. )11 ميكروب وبا چطور عمل ميكند؟ آيا درست است كه در بدن ايجاد سم ميكند؟ بله، اسهال آبكي در اين بيماري به‌خاطر وجود سم وبا كه CTX نام دارد ايجاد مي‌شود. ويبريوها اگر بتوانند از محيط اسيدي معده به سلامت بگذرند و از مخاط روده باريك هم عبور كنند، در ديواره روده مستقر مي‌شوند و شروع به ترشح سم مي‌كنند. )12 چند روز بعد از آن كه ميكروب وبا وارد بدن شد، اسهال ايجاد مي‌شود؟ دوره نهفته (كمون) وبا 24 تا 48 ساعت است. )13 اين درست است كه مي‌گويند وبا دل درد و تهوع و استفراغ ندارد و تنها علامتش اسهال است؟ وبا با يك اسهال آبكي بدون درد ناگهاني شروع مي‌شود و از اين نظر با بسياري از عفونت‌هاي روده‌اي فرق دارد. به فاصله كوتاهي بعد از شروع اسهال، ممكن است استفراغ هم ايجاد شود اما حالت تهوع معمولا بارز نيست. در واقع هر اسهال شديدي بايد شك به وبا را برانگيزد اما وجود علايم ديگري مثل تب، دل درد و تهوع شديد، احتمال تشخيص وبا را كم مي‌كنند. در موارد شديد، حجم مدفوع اسهالي در 24 ساعت مي‌تواند به 250 سي‌سي به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن هم برسد. (فكرش را بكنيد)! )14 قضيه چيست؟ مدفوع در وبا با يك شكل خاصي دارد. يك مايع خاكستري غيرصفراوي كمي كدر و بدون خون كه يك بوي خاص هم دارد. بويي كه خيلي هم نامطبوع نيست و در كتاب‌هاي پزشكي از آن به تعبير مي‌كنند. به اين شكل خاص مدفوع، لعاب برنجي مي‌گويند، چون به آبي كه پس از شستن برنج حاصل مي‌شود، شباهت دارد. )15 در بيمار مبتلا به وبا، چه علايمي نشان‌دهنده خطر و بحراني شدن بيماري است؟ آيا درست است كه وبا مي‌تواند فرد را به كما ببرد؟ قبلا هم گفته شد كه علت از بين رفتن بيمار مبتلا به وبا، از دست دادن آب بدن و اختلال الكتروليتي ناشي از آن است، به اين معنا كه غلظت يون‌هايي مثل سديم و پتاسيم خون از حالت طبيعي خارج مي‌شوند. همين اختلال الكتروليتي مي‌تواند باعث ايجاد گرفتگي عضلات شود كه علامت شايعي در مبتلايان به وباست. اما از آن مهم‌تر، علايم ظاهري كم آبي هستند: عطش شديد، وقتي ايجاد مي‌شود كه به اندازه 3 تا 5 درصد وزن بدن، آب از دست رفته باشد؛ بعد از دست دادن 5 تا 8 درصد وزن، سرگيجه، ضعف و بالا رفتن ضربان قلب ديده مي‌شود و وقتي به اندازه 10 درصد وزن، آب بدن كم شد، كاهش شديد حجم ادرار، ضعف نبض، چشم‌هاي گودافتاده (در شيرخواران ملاج فرورفته) و پوست چين‌خورده (شبيه پوست دست خانم‌هايي كه زياد شست‌وشو مي‌كنند) ايجاد مي‌شود. مراحل انتهايي، خواب‌آلودگي و كما هستند. )16 آيا درست است كه وبا مي‌تواند باعث نارسايي كليه شود؟ نه به اين صورت كه ميكروب وبا باعث از كارافتادن كليه شود، اما كم آبي بدن مي‌تواند باعث اختلال در عملكرد كليه هم بشود. )17 آيا بيمار مبتلا به وبا بايد حتما در بيمارستان بستري شود؟ برخلاف اسم وحشت‌آورش، درمان وبا ساده است. تنها كاري كه بايد انجام داد جايگزيني مايعات و الكتروليت‌ها به ميزان كافي است و دراين صورت احتمال مرگ كمتر از يك درصد است. اين جايگزيني مايعات هم به بهترين شكل ممكن مي‌تواند با استفاده از محلول ORS صورت بگيرد، البته در صورتي كه بيمار قادر به خوردن باشد. اما معمولا پزشكان ترجيح مي‌دهند بيمار مبتلا به وبا را دربيمارستان بستري كنند و جايگزيني مايعات را به صورت وريدي (از راه سرم) انجام دهند. )18 آيا درست است كه آنتي‌بيوتيك هيچ تا‡ثيري روي وبا ندارد؟ استفاده از آنتي‌بيوتيك براي درمان وبا ضروري نيست و معمولا بيماري ظرف چند روز بهبود مي‌يابد، اما درمان آنتي‌بيوتيكي مدت بيماري و حجم مايعي كه بيمار از دست مي‌دهد را كاهش مي‌دهد و باعث مي‌شود مدفوع بيمار سريع‌تر از ميكروب پاك شود. پس، آنتي‌بيوتيك‌ها موِثرند، اگر چه گاهي مقاومت نسبت به بعضي انوع ويبريو ديده شده كه آنها هم به آنتي‌بيوتيك‌هاي ديگر جواب داده‌اند. )19 چه طور مي‌شود اپيدمي وبا را كنترل كرد؟ اين همه توضيح داده‌شد كه جواب اين سوال معلوم شود! راه كنترل اپيدمي يا پيشگيري از بروز اپيدمي، رعايت استانداردهاي بهداشتي و درمان بيماران است. بايد تماس با بيمار شناخته‌شده، با رعايت موازين بهداشتي باشد و ناقليني كه بيماري در آنها دور كمون را مي‌گذراند، درمان شوند. در موارد اپيدمي، مسئولان بهداشتي كشور بايد منشا‡ آلودگي را پيدا كنند و جلوي آنها را هم بگيرند. تا‡مين آب آشاميدني سالم و تسهيلات لازم براي دفع بهداشتي مدفوع تا حد زيادي مي‌تواند از بروز بيماري بكاهد. مخصوصا در نقاط پررفت و آمد، حساسيت‌ها بايد بيشتر باشد. نبايد فراموش كرد اپيدمي وبا بار ديگر در سال 77 هم در كشور به وجود آمده بود و آن سال هم منشا‡ آلودگي در استان قم بود. 7 سال گذشته و باز هم تراژدي در حال تكرار است. )20آيا اين 7 سال فرصت مناسبي براي بالابردن استانداردهاي بهداشتي در اين استان نبوده‌است؟ آيا واكسني براي وبا وجود دارد؟ تلاش‌هاي زيادي براي تهيه واكسن در سال‌هاي اخير صورت گرفته، اما هنوز نوعي از واكسن كه مورد پذيرش همه مجامع بين‌المللي باشد، در بازار وجود ندارد. فراموش نكنيد كه براي تا‡ييد يك واكسن سال‌ها وقت لازم است. يك نوع واكسن تزريقي وجود دارد كه چندان موِثر نبوده، با عوارضي مثل درد در محل تزريق، بي‌حالي و تب همراه است. در مورد 2 نوع واكسن خوراكي هم تحقيق مي‌شود كه گفته مي‌شود تا 50 درصد محافظت ايجاد مي‌كنند. يك نوع از آنها پروانه مصرف در اروپا را به دست آورده اما در آمريكا هنوز رايج نيست. در مورد اين كه توصيه اين واكسن‌ها در موارد اپيدمي وبا، آيا به اندازه كافي هزينه اثربخش هست يا نيست هم اختلاف نظر وجود دارد. چيست؟ در همين اپيدمي اخير هم اوايل بعضي مسئولان اعلام كردند اين وبا نيست و شبه وباست! از آن لغاتي است كه در فرهنگ پزشكان ايراني بيشترين مصرف را دارد. البته هر كسي ممكن است منظورش از اين كلمه يك چيز باشد، اما احتمالا بيشتر كساني كه از اين لغت استفاده مي‌كنند، مي‌خواهند بيماري ديگري را توصيف كنند كه عامل ايجاد آنها، انواع ديگري از ويبريوها، بجز ويبريوكلرا هستند. گونه‌هاي ديگري از ويبريو‌مثل ويبريومي‌مي‌كوس، ويبريو فلودياليس، ويبريو هوليسا و ويبريو پاراهموليتيكوس و حتي برخي از انواع ويبريوكلرا هستند كه آنها هم عفونت‌هاي گوارشي ايجاد مي‌كنند، اما اين عفونت‌ها وبا نيستند. عفونت با اين اعضاي خانواده ويبريوها اسهال آبكي گاهي شديدي ايجاد ميكند كه با دل‌درد، تهوع، استفراغ وتب و لرز همراه است، معمولا 3-4 روز طول مي‌كشد و بدون درمان آنتي‌بيوتيكي خوب مي‌شود. در اين موارد ممكن است علايم شبيه وبا باشد و ممكن است حتي نتيجه آزمايش هم تا‡ييد كند كه عامل ايجاد بيماري يك ويبريو است، اما آزمايش‌هاي تكميلي به مصداق نشان مي‌دهد اين وبيريو، همان ويبريوي معروف نيست.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: نیک صالحی]
[مشاهده در: www.niksalehi.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 611]
-
گوناگون
پربازدیدترینها