در رابطه با مسایل اخیر، بازار آتش زیر خاکستر بود/ محتوای بازار تغییر کرده است

واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: اقتصاد > بازرگانی - احمد کریمی اصفهانی، دبیر کل جامعه انجمن های اسلامی اصناف و بازار در اوایل اردیبهشت در کافه خبر حضور پیدا کرد و در رابطه با تحرک بازاریان و عملکرد صندوق های قرض الحسنه با خبرآنلاین به بحث و گفت و گو نشست. او اعتقاد دارد در رابطه با مسایل اخیر اگر مجموعه قوه مجریه به سمت تبعیت اط ولایت حرکت نمی کرد جامعه بازار به این موضوع واکنش نشان می داد. به دلیل طولانی بودن گفت و گو با کریمی اصفهانی متن آن به صورت دو بخش منتشر خواهد شد و آنچه در ادامه خواهد آمد قسمت نخست گفت و گو با احمد کریمی اصفهانی، دبیر کل جامعه انجمن های اسلامی اصناف و بازار است. صندوق های قرض الحسنه طی دو، سه سال اخیر با مشکلاتی در روند فعالیت های شان مواجه شده اند به طوریکه حتی در برخی موارد با انتقاد های شخص شما هم همراه بوده است. در حال حاضر با توسعه نظام بانکداری و به خصوص رشد تاسیس بانک های خصوصی ادامه روند فعالیت های صندوق های قرض الحسنه را چگونه ارزیابی می کنید؟ موضوع بانک با موضوع قرض الحسنه ها بسیار متفاوت است. مبنای بانک، یک مبنای اقتصادی است و شالوده آن به گونه ای است که پول باید بهره خودش را داشته باشد. این یک موضوع طبیعی است و در اقتصاد جهانی وجود دارد و سیستم بانک ما هم مستثنی از آن نیست. البته ممکن است با یک شرایط متفاوت در ایران بانکداری صورت بگیرد که در راس آن از بهره صحبتی به میان نیاید. موضوع صندوق های قرض الحسنه کاملا متفاوت است چرا که با یک انگیزه خاصی انجام می شود. در صندوق های قرض الحسنه اصلا موضوع بهره وجود ندارد. نزد افرادی که اقدام به تاسیس صندوق های قرض الحسنه می کنند یک انگیزه خاص وجود دارد و افرادی هم که پول خود را در صندوق های قرض الحسنه می گذارند متفاوت از عملکرد بانک ها این اقدام را انجام می دهند. یعنی بر مبنای اعتقاد های مذهبی چنین اقدامی را انجام می دهند؟ بر مبنای یک سنت الهی قرض الحسنه، گروهی اقدام به افتتاح صندوق های قرض الحسنه کردند که اگر در جامعه اسلامی تحقق پیدا می کرد هیچ کسی در هیچ کاری معطل باقی نمی ماند. بر این اساس از امکانات دیگران بدون اینکه لطمه ای به وجود آید استفاده می شد و مواردی مانند مسکن، کار و ... را تامین می کرد. افرادی هم که پول خود را در صندوق های قرض الحسنه می گذارند با انگیزه خاصی این اقدام را انجام میدهند. این افراد آگاه هستند پولی که در صندوق قرض الحسنه سرمایه گذاری کرده اند یک سال بعد از آن حداقل با 30 درصد کم شدن ارزش پول در اختیار خواهند داشت. اینطور نیست که گمان کنیم این افراد مهجور هستند و ذهنیت اقتصادی ندارند اتفاقا بسیار افراد اقتصادی و دقیقی هستند اما این دقت آنان اینگونه است که به چیزی ماورای مواردی که ما در مسایل اقتصادی تشخیص می دهیم اعتقاد دارند. این ماورای مواردی که ما در مسایل اقتصادی تشخیص می دهیم شامل چه موضوعی است؟ آن ماورا این است که در دین تعریف شده که این بهره ، بهره معنوی است. در آن موقعی که همگی محتاج هستیم می توانیم از آن بهره برداری کنیم. این بهره برداری هم خیلی بیشتر از آن چیزی است که در اقتصاد داخلی وجود دارد. به هر حال اقتصاد هر اندازه منافع داشته باشد پایان یافتنی است یا اینکه با فوت یک شخص همه آن چیز که هست از او حذف می شود و منتقل می شود. این یک موضوع عادی است اما در موضوع قرض الحسنه ما فکر می کنیم همراه طرف هست. هم کسانیکه تاسیس می کنند و هم آنهایی که پول خودشان را در صندوق های قرض الحسنه می گذارند. لذا این محاسبه هست و همه سرمایه گذاران در آن اقتصادی هستند اما دو روش است. در یک روش فرد می خواهد بهره خود را ببیند و در زوش دیگر تمایلی به مشاهده بهره خود ندارد. البته در حالت نخست هم اگر جنبه های شرعی اش رعایت شود برای اینکه اقتصاد مملکت به حرکت در آید و بتواند ایجاد اشتغال کند ما منکرش نخواهیم بود چرا که افرادی که در اشتغال زایی نقش داشته باشند جایگاه دارند؛ اما به صرف اینکه پول را بگذاریم و بهره ای بگیریم بدون آنکه ایجاد کار کنیم یقینا از نظر ما مساعد نیست. حتی از نظر شرعی نمی تواند زیاد جایگاهی داشته باشد چرا که مولد نیست. اکثر مراجعات به صندوق های قرض الحسنه افراد گرفتاری هستند که اگر این گشایش انجام نشود حتما مبطلا به مباحث غیر شرعی خواهند شد. فردی که مبطلا به مشکلات ربوی می شود مساوی با نیستی خود او خواهد بود. کسی که ندارد، ندارد. حالا فرض کنید روی نداشته هایش بهره هم اضافه شود. لذا در بسیاری از موراد افرادی که به این راه می افتند به نابودی می رسند و در برخی موارد به خود کشی هم منجر می شود. در نهایت برای جمع بندی باید عرض کنم رقیب بانک ها صندوق های قرض الحسنه نیستند. می توان گفت از نظر بنگاه های پولی مقداری می تواند مشکل ایجاد کند که ما به آن اعتقاد نداریم. به لحاظ اینکه افرادی نیستند که نقدینگی جامعه را زیاد کنند. انگیزه کسانی که این صندوق را تشکیل می دهند با انگیزه افرادی که به دنبال کار های اقتصادی هستند بسیار متفاوت است. اینها افرادی هستند که اصلا نمی توانید جایشان را با هم عوض کنید. در شرایطی که طی سال های اخیر بارها به فاصله گرفتن از روند سنتی بازار اشاره شده است و با توجه به اینکه صندوق های قرض الحسنه از درون بازار شکل گرفته است فکر نمی کنید در عصر حاضر فعالیت این صندوق ها به چالش بیافتد؟ اگر اینقدر بی اهمیت و از نظر مقدار محدود است پس این همه هیاهو برای چیست؟ در حال حاضر به طور مثال فرض کنید صندوق بانک ها آمده اند قسمت قرض الحسنه تدارک دیده اند که اصلا با قرض الحسنه های مد نظر ما منافات دارد و با هم نمی خواند. آن بنگاه درآمدی است و طرفی که می خواهد برود مبلغی را بگیرد باید با سپرده ها و ضامن معتبر بگیرد. در این حالت افراد قوی باید پول را بگیرند در حالیکه در قرض الحسنه مد نظر ما ضعیف ها پول می گیرند. روزی ما با یکی از روسای بانک مرکزی جلسه ای داشتیم که ایشان گفتند من خودم هم اهل قرض الحسنه هستم و هر ساله تعدادی سکه به هم قرض می دهیم و یک سال بعد آن را تحویل می گیریم. حتی افرادی که مغز اقتصادی برای بانک داری دارند می آیند کالایی را جایگزین پول می کند که به موازات زمان ارزش اش حفظ می شود. قرض الحسنه از شروع اسلام به عنوان یک سنت حضرت رسول (ص ) مطرح شد اما اینطور بود که از اول اسلام تا پیش از تاسیس نخستین صندوق قرض الحسنه همگی به صورت انفرادی کار خودشان را انجام می دادند یا به صورت خانوادگی مرسوم بود. هیچ گاه این سنت حضرت رسول (ص) تعطیل نبوده است و فقط در شکل فرق داشته است. به لحاظ بعد تاریخی صندوق های قرض الحسنه چه زمانی تاسیس شد؟ فعالیت به این شکل صندوق های قرض الحسنه از سال 1348 شروع شد بنیان گذاران آن چه کسی بودند؟ آقایان میر محمد صادقی، خاموشی ، فلسفی و سید جواد آل احمد بودند. افراد دیگری هم بودند که نام همگی آنها را به یاد ندارم. پس از انقلاب فعالیت های آنها گسترش پیدا کرد؟ پیش از انقلاب هم فعالیت های صندوق های قرض الحسنه گسترده بود. صندوق های قرض الحسنه زیادی در سراسر کشور فعال بودند. سازمان اقتصاد اسلامی در اوایل انقلاب به لحاظ اینکه فکر کرد که تمام موانع منتفی شده است قرار بود بانک تاسیس کند. پس از جلسات متعدد به دلایلی بهانه هایی توسط دولت موقت آورده شد و موسسان به دیدار امام رفتند و قرار شد نام بانک نه و نام سازمان وجود داشته باشد. انتقاد هایی که اخیرا به روند فعالیت های صندوق های قرض الحسنه شده است را چگونه ارزیابی می کنید؟ سبک انتقاد ها عوض شده است. از خیلی قبل و از زمان دولت موقت هر دولتی تقریبا به یک صورتی با صندوق ها بر خورد کرده اما شدت و ضعف داشته است. این انتقاد هادر زمان آقای محتشمی به اوج رسید و برخورد ایشان بسیار شدید بود. علت آن هم این بود همانگونه که نظام شاهنشاهی فکر می کرد صندوق های قرض الحسنه به بسیاری از انقلابیون سرویس می دهند پس از پیروزی انقلاب اسلامی هم گفتند از نظر سیاسی به جناحی خاص سرویس می دهند. این در حالی بود که در پیشانی افراد مراجعه کننده نوشته نشده بود اصلاح طلب یا اصول گرا. صندوق های قرض الحسنه به طور عام نیاز هر محتاجی را جواب می دادند ولی بهانه این افراد بود. تمام کسانیکه در صندوق های قرض الحسنه بودند صبغه مذهبی زیادی داشتند و طبیعی بود در چارچوب نظام، قانون اساسی و آهنگ ولایت حرکت می کردند. بسیاری که با ولایت زاویه داشتند تلاش شان بر این بود که برخورد کنند. این برخورد را هم به مسایل سیاسی تبدیل می کردند. ولی آقای اصفهانی نمی توان انکار کرد که جامعه بازار همیشه در یک خط خاص حرکت کرده و به طیفی تمایل بیشتر داشته است؟ من یک مطلب را خدمت شما عرض کنم و آن هم اینکه یکی از دلایل اینکه یک کاسب شاید از برخی اقشار جلو تر باشد این است که روزانه با تعداد زیادی افراد گفت و گو می کند. هر کسی ارتباط بیشتری با افراد داشته باشد به همان نسبت که ارتباط دارد به همان نسبت هم آگاهی بالاتری خواهد داشت. شما ممکن است یک فرد را در بازار مشاهده کنید دیپلم داشته باشد و لی حدود 30 سال با مردم مرادوده داشته باشد. این مراوده چه فرقی با کلاس درس می کند؟ همه نوع افرادی از بد ترین تا بهترین آدم ، از سالم ترین تا بد جنس ترین آدم مرتب با کاسب ارتباط داشته است. شما یک بقالی سر محله را در نظر بگیرید موقعی که به آن وارد می شوید می توانید تمام اطلاعات آن محله را از فرد در یافت کنید. اینکه شما می گویید شما در یک طیف خاص بودید باید بگویم « بله » ، علت آن هم همین است. علت دیگر هم اینکه ما اعتقاد داریم اصناف و بازاریان یک ویژگی از اول داشته اند و آن هم این بوده که تمام بازار ها در کنار خودشان حوزه های علمیه داشته اند. شما می توانید این موضوع را بررسی کنید. ما اعتقاد داریم هر کاسبی ابتدا باید به لحاظ فقهی به وظیفه خودش آشنا شود. ابتدا باید آگاهی پیدا کرد. موضوع کاسبی با بهره بسیار حساس است و اگر یک کم توجه نشود مساله حلال به حرام تبدیل خواهد شد. لذا یکی از مسائل هم نزدیکی با حوزه ها و رو حانیت است و این سبب شده در عمر نظام جمهوری اسلامی اصناف و بازاری ها محوریت را « ولایت » قرار دهند. در یک بازه زمانی بازار ما بسیار زیاد سیاسی بوده است و مواضع زیادی داشتند اما گفته می شود آن قدرت در حال حاضر از دست رفته است؟ ما فکر کنیم بازار همان اصالتش را به طور کامل حفظ کرده است البته می توان گفت پس از انقلاب حیلی محتوای بازار تغییر پیدا کرده است. افرادی آمدند و درب ها باز ها شد و محدوده کار و کسب گسترش پیدا کرد. یک مقدار به خاطر اینکه نظام ناچار بود به طرف این برود که موضوع اقتصاد متمرکز را بپذیرد. در آنجا نظام بگیر و ببند هایی را تدارک دید. همانطور که اشاره کردم نظام هم ناچار بود چرا که باید عرصه را بر افرادی که قصد داشتند به لحاظ اقتصادی برای نظام مشکلاتی را ایجاد کنند تنگ کنند. اجبارا هم بالاخره به این سمت رفت و خیلی ها هم نتوانستند بمانند. این تغییر ماهیت در بازار اثرات خود را گذاشت و اینطور نبود که بی اثر باشد. باید به این نکته اشاره کنم که در تمام انقلاب ها اگر نگوییم اولین اما در ردیف اولین بازاری ها بودند. امروز هم اینکه فرض شود بازار نشسته است اشتباه است. یعنی اعتقاد دارید تحرک بازار کم تر نشده است؟ تحرک به این لحاظ کم شده که به نظامی رسیده است که جز خواسته هایش بوده است. خواسته بازار این بوده که یک نظام اسلامی حاکم شود و در راس آن یک مرد الهی قرار بگیرد. بسیاری از مسائل را شاید ما نظراتی داشته باشیم اما به لحاظ ملاحضات مان بالاخره شاید احتیاج است سکوت کنیم. اگر باز هم مساله ای پیش بیاید صحبت خواهیم کرد. در رابطه با مسایلی که اخیرا به وجود آمد بازار یک آتش زیر خاکستر بود که اگر کار ها تنظیم نمی شد و مجموعه قوه مجریه به سمت تبعیت از اطلاعت پیش نمی رفت صدای بازار در می آمد. ما سعی مان بر این است که آهنگ ولایت حفظ شود. آن چیز که توقع شما بوده که در انقلاب ها بوده در حال حاضر به یک آرامش تبدیل شده است ولی اگر ضرورت پیش بیاید هیچ فرقی با قبل نخواهد کرد. اما در گذشته بازار به طور مشخص در تصمیم گیری های سیاسی نقش داشت و حتی در کابینه ها هم سهم آن نمایان بود؟ سهم خواهی در برخی مواقع، در مسایل معنوی است که ما این ادعا را داریم و باید دولتی باشد تابع ولایت ، مجلسی که اصولگرا است بر سر کار باشد و سهم هایی از این دست را می خواهیم. شاید شما تکلیف را اسمش را سهم خواهی بگذارید. به هر حال وزاریی بودند که از جامعه بازار بیرون آمدند؟ وزاریی که اینگونه انتخاب شدند بر مبنای شایستگی بوده اند نه بر مبنای بازاری بودن. اینکه فردی شایسته وجود داشته باشد را ترجیح می دهیم. یعنی برای جامعه بازار مهم نیست فردی از درون بازار در کابینه حضور داشته باشد؟ ما اصلا به همچین چیزی اعتقاد نداریم. ملاک ما شایسته سالاری است. در زمان ملی شدن نفت خیلی ها از جامعه بازار بودند چطور آنجا پسنیده بود؟ در سال 42 می توانم با نام اسم ببرم افرادی که دور امام بودند بازاری بودند. اگر منظور شما این است که حالا کارتان را انجام داده اید بروید بنشینید کنار ، یک همچین تفکری را بازرگان برای روحانیت داشت. می گفت امام کارش را انجام داد حالا برود قم بنشیند و ما کارمان را خودمان ادامه می دهیم. /39/39

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبر آنلاین]

[مشاهده در: www.khabaronline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 471]