واشنگتن پست از پيشرفت هاي علمي اخير ايران مي گويد اشتياق به علم، حتي فراتر از سياست

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: واشنگتن پست از پيشرفت هاي علمي اخير ايران مي گويد اشتياق به علم، حتي فراتر از سياست
توماس اردبرنيك / ترجمه؛ سليمان فرهاديانروزنامه «واشنگتن پست» در گزارشي كه به تازگي منتشر كرده است، سفر اخير برتون ريشتر برنده امريكايي جايزه نوبل فيزيك سال 1976 به ايران و استقبال گرم دانشجويان از وي را موضوع مقاله خود قرار داد و در تحليلي به گسترش روزافزون فعاليت هاي علمي و تحقيقاتي در ايران و همچنين دستاوردهاي دانشمندان ايراني در حوزه هاي گوناگون (از برنامه انرژي صلح آميز انرژي هسته يي گرفته تا تحقيقات سلول هاي بنيادي و از نانوتكنولوژي تا ميزان توليد خودرو در كشور) پرداخت. به گزارش اين روزنامه اين حركت ايران در راستاي تلاش گسترده كشورمان براي ارتقا در حوزه هاي فناوري و رسيدن به جايگاه يكي از پيشرفته ترين كشورهاي جهان است. هرچند گزارش اين روزنامه نه جامع و كامل است و نه بي طرفانه، اما در همين گزارش كوتاه دستاوردهاي دانشمندان و مهندسان مورد تاكيد قرار گرفته است. اكنون اين گزارش پيش روي شماست، نه از باب تاييد همه ادعاهاي آن، بلكه از اين ديدگاه كه بتوانيم تصوير خود را در آينه نگاه ديگران بيابيم.هنگامي كه برتون ريشتر امريكايي (برنده جايزه نوبل در رشته فيزيك) وارد تالار اصلي كنفرانس دانشگاه معتبر شريف شد، صدها دانشجو به احترامش برخاستند و به گرمي از او استقبال كردند. اما ريشتر كه لباس سفيدي بر تن داشت و به عصايي تكيه كرده بود، گفت از چنين استقبال گسترده يي حيرت زده شده است. ريشتر ضمن ستايش كيفيت بالاي آموزش در دانشگاه شريف گفت؛ «دانشجويان اين دانشگاه بسيار تاثيرگذار هستند، من اميدوارم در آينده خبرهاي بسياري از شما بشنوم.»دانشجويان دختر و پسر كه اغلب لپ تاپ داشتند، در صندلي ها نشسته و با يكديگر مي گفتند و مي خنديدند. خانمي هم از دكتر ريشتر استاد بازنشسته دانشگاه استنفورد عكس مي گرفت. ديدار ماه گذشته دكتر ريشتر از دانشگاه شريف، بخشي از يك برنامه دانشگاهي بود كه توسط آكادمي هاي ملي ايالات متحده و دانشگاه هاي ايران اجرا شد و هزينه هايش را بخش خصوصي پرداخت.اسماعيل حسيني دانشجوي 23 ساله مهندسي برق كه توانست با تلاش بسيار صندلي نزديك صحنه را براي خودش مهيا كند، گفت؛ «آقاي ريشتر سرمشق ما است، اما در آينده يي نزديك ما به سخنراني يك دانشمند ايراني گوش فرا مي دهيم كه به خاطر پژوهش هايش جايزه نوبل گرفته است، همه ما به شدت مطالعه و پژوهش مي كنيم تا به چنين افتخاري دست پيدا كنيم.»عزم ايران براي گسترش برنامه انرژي هسته يي، بخشي از تلاش گسترده براي ارتقاي خودكفايي در فناوري و معرفي ايران به عنوان يكي از پيشرفته ترين كشورهاي جهان است. رهبران ايران كه سه دهه پيش قدرت را از حاكمي كه به باور آنها به شدت وابسته به غرب بود، پس گرفتند، براي دستاوردهاي علمي و صنعتي بسيار سرمايه گذاري مي كنند. اما منتقدان مي گويند در برخي موارد سرمايه گذاري ها بدون برنامه است و در نتيجه همه اميدهاي كشور براي دستيابي به فناوري محقق نمي شود. با اين همه دانشمندان ايراني مي گويند در زمينه نانوفناوري به پيشرفت هايي دست يافته اند، از جمله اينكه پژوهشگران زيست شناسي مرزهاي تحقيقات سلول هاي بنيادي را درمي نوردند و صنعت خودروسازي اين كشور بيش از همه كشورهاي منطقه خودرو توليد مي كند. ريشتر در سخنراني خود در دانشگاه شريف كه بخش زيادي از بهترين دانشجويان را جذب مي كند، به دانشجويان مي گويد؛ ايران مي خواهد به جمع كشورهايي بپيوندد كه در تلاشند چيزهاي زيادي درباره مهم ترين مسائل (مثل فضا) بدانند. سالانه 5/1 ميليون جوان ايراني در آزمون ورودي دانشگاه (كنكور) شركت مي كنند كه از اين تعداد 500 هزار نفر پذيرفته مي شوند و در دانشگاه هاي دولتي (كه تحصيل در آن رايگان است) ثبت نام مي كنند و تنها 800 دانشجوي برتر وارد دانشگاه شريف مي شوند. دانشگاه صنعتي شريف همتاي MIT (موسسه فناوري ماساچوست، از مراكز دانشگاهي معتبر امريكا- م.) در ايران است.دانشجويان در دانشگاه صنعتي شريف، در حوزه هايي شامل هوافضا و نانوتكنولوژي تحصيل مي كنند. برخي از اين دانشجويان پس از فارغ التحصيل شدن جذب برنامه هسته يي ايران مي شوند يا در ديگر حوزه هاي فني در ايران براي خود كاري مي يابند. بسياري به ويژه داوطلبان دكترا جذب كارفرمايان يا دانشگاه هاي استراليا، كانادا و امريكا مي شوند. عبدالحسن وفايي يكي از استادان دانشگاه صنعتي شريف مي گويد؛ بازديدكنندگان وقتي به آزمايشگاه هاي پيشرفته و نوين ما مي آيند و دانشجويان زن در مقطع دكترا را مي بينند، حيرت مي كنند. بيشتر آنها تصور كاملاً متفاوتي از ايران دارند و ايران را به عنوان يك كشور دانشگاهي نمي شناسند. ما در اينجا دانشجويان را براي حل مشكلاتي آموزش مي دهيم كه بر زندگي همه انسان ها تاثير دارد مانند گرسنگي، گرماي جهاني و كمبود آب. در ايران اختراعات مبناي ايدئولوژيك دارد. رهبران ايران مي گويند تعداد اختراعات بيانگر آن است كه انقلاب سال 1357 آنها را مستقل و خودكفا ساخته است. وقتي محمود احمدي نژاد رئيس جمهور ايران نخستين مركز فضايي ايران را در ماه فوريه (سال گذشته) افتتاح كرد، دستور پرتاب يك موشك آزمايشي به فضا را صادر كرد و گفت هيچ قدرتي نمي تواند بر خواست مردم ايران غلبه كند. ايران اميدوار است كه دومين ماهواره خود را طي چند هفته آينده با استفاده از يك موشك ساخت داخل پرتاب كند. اولين ماهواره ايران را يك شركت روسي پرتاب كرد. پيشرفت هاي ايران را تنها در يك حوزه خاص نمي توان ارزيابي كرد. آيت الله سيدعلي خامنه يي رهبر ايران پيشرفت هاي علمي كشور را تشويق مي كند. اين پيشرفت ها مي تواند باعث برتري ژئوپولتيك شود. وي در ديدارش از مركز تحقيقات سلول هاي بنيادي ايران در سال 2006 گفت؛ «اگر شما به تحصيل علم بپردازيد، موجب نارضايتي و ناخشنودي دشمنان انقلاب مي شويد.» در سال 1979 انقلابي ها، محمدرضا پهلوي شاه مخلوع ايران(ديكتاتور مورد حمايت امريكا) را متهم كردند كه باعث وابستگي ايران به ديگر كشورها در زمينه فناوري، تجهيزات نظامي و سخت افزارهاي صنعتي شده است. «طي جنگ ايران و عراق در دهه 1980، كشور ما با دشمني رودررو بود كه ابرقدرت هايي كه ايران را تحريم كرده بودند، از آن حمايت مي كردند. ناوگان هواپيماهاي جت F-4 ساخت امريكا به دليل تحريم هاي آن كشور به قطعات يدكي دسترسي نداشت و زمينگير شده بود. در جنگ همه دنيا عليه ما بود. ما ياد گرفتيم كه بايد روي پاي خود بايستيم.» اين مطالب را منوچهر منطقي مديرعامل «ايران خودرو» بزرگ ترين شركت اتومبيل سازي ايران مي گويد. شركت دولتي ايران خودرو در سال 2007 بيش از 600 هزار خودرو توليد كرد كه از اين لحاظ در خاورميانه رقيب ندارد. براي مقايسه بد نيست بدانيم شركت هندي تاتاموتورز در سال 2007 كمي بيش از 400 هزار خودرو توليد كرد. شركت فرانسوي پژو- سيتروئن( كه شركت ايران خودرو نيز با آن سرمايه گذاري مشترك دارد) سالانه در سراسر دنيا 5/3 ميليون دستگاه خودرو توليد مي كند. منطقي مي گويد؛ «تحريم ها ما را وادار كرد كه از همه توانايي هايمان استفاده كنيم و هم اكنون آنچه را كه آموخته ايم به مرحله تجاري رسانده ايم.» منطقي در حالي اين مطلب را مي گويد كه در طول مصاحبه در ماه مارس لباس كارگران را پوشيده است تا نشان دهد با همكارانش در خط توليد همراه است. ايراني ها نگران پيامدهاي تحريم هاي سازمان ملل عليه ايران در زمينه برنامه هسته يي شان هستند. منطقي مي گويد؛ «آنها براي همكاري ما با ديگر كشورها محدوديت ايجاد مي كنند، علاوه بر اين آنان قصد دارند ديگران (مثل توليدكنندگان خارجي خودرو) كه ما مي خواهيم با آنان همكاري كنيم، نتوانند از توانايي هاي ايران استفاده كنند. ايران سالانه 5/1 ميليون دستگاه خودرو نياز دارد كه بازار قابل توجهي است. در هنگام تحريم بايد خودمان همه نيازهايمان را برآورده كنيم، اين چيزي است كه ما به آن عادت كرده ايم.» ناصر اقدمي از محققان پژوهشكده رويان در تهران مي گويد؛«اينكه غرب فناوري هسته يي ايران را تحريم مي كند، نشان مي دهد در آينده هم ممكن است ما را در فناوري هاي ديگر تحت فشار قرار دهد.» پژوهشكده رويان كه دولت از آن حمايت مي كند، درباره سلول هاي بنيادي تحقيق مي كند. اقدمي مي گويد؛« مقامات مذهبي ايران اجازه انجام تحقيقات جنيني تا مرحله 4 ماهگي را به آنها داده اند. ما با دانشمندان امريكا به تبادل اطلاعات مي پردازيم. من معتقدم كه علم برتر از سياست است.»با اين همه هنگامي كه وي يك دستگاه اولترا سانتريفوژ جديد را سفارش داد كه براي پژوهش نياز است، دريافت همتايان خارجي وي اجازه ارسال اين تجهيزات به ايران را نمي دهند، زيرا گفته مي شود اين دستگاه ها «كاربرد دو گانه» دارند. منظور از ابزارهايي با كاربرد دوگانه، ابزارهايي است كه ممكن است ايران در برنامه هسته يي خود از آن استفاده كند. دستگاه هاي سانتريفوژ هسته يي ايران را نمي توان براي پژوهش در سلول هاي بنيادي به كار برد. اقدمي مي گويد؛ «اين موضوع نشان مي دهد كه ما براي رسيدن به هدف مان هنوز به قدرت اراده بيشتري نياز داريم.» دانشمندان سلول هاي بنيادي ايران مشغول برنامه ريزي تبديل سلول هاي پوستي به سلول هاي بنيادي هستند تا با مسائل اخلاقي مواجه نشوند. اقدمي گفت؛ «غير از ايران تنها سه كشور ديگر(آلمان، امريكا و ژاپن) در اين زمينه مشغول به كار هستند. ما افتخار مي كنيم كه با بهترين ها رقابت مي كنيم.»پرشيا (ايران را تا قرن نوزدهم به اين نام مي شناختند) در قرن هاي گذشته اكتشافاتي در علوم طبيعي، رياضي و فلسفه داشت. پس از ورود اسلام و در قرن هفتم دانشمندان ايراني الكل طبي را تهيه كردند و گام هاي مهمي براي گسترش جبر و شيمي برداشتند. هاشم رفيعي تبار استاد يكي از موسسه هاي پژوهشي در تهران مي گويد؛ «همه مي خواهند فرزندانشان در اينجا تحصيل كنند. كافي است در تهران سوار يك تاكسي شويد، آن وقت راننده تاكسي به شما مي گويد رانندگي شغل دومم است تا بتوانم هزينه تحصيل فرزندانم در دانشگاه را تامين كنم.» رفيعي تبار شش سال پيش براي تاسيس يك دپارتمان نانوتكنولوژي براي يك كنسرسيوم متشكل از 9 دانشگاه ايران به كشورش بازگشته است. دانشجويان او در حال طراحي مفهومي نانوابزارهايي هستند كه مي تواند سلول هاي سرطاني را شناسايي و نابود كند. وي مي گويد؛ «ما اهداف بسيار بزرگي داريم. در حال حاضر در زمينه نانوتكنولوژي در منطقه در رتبه اول هستيم. ايران نسبت به ديگر كشورهاي منطقه در اين زمينه مقاله هاي بيشتري را در نشريات علمي بين المللي چاپ مي كند. اگرچه ايران هنوز در زمينه ثبت اختراعات جايگاه مناسبي ندارد، البته رقباي ما در منطقه نيز جايگاه بهتري ندارند.» دولت ايران از تحقيقات نانوفناوري حمايت مي كند. ماه گذشته يك مركز ابرمحاسباتي در زمينه نانوفناوري با حمايت مالي دولت افتتاح شد. رفيعي تبار معتقد است كه اغلب پروژه هاي علمي در ايران در ابتدا به سرعت پيشرفت مي كند، اما پس از آن به كندي پيش مي رود. رفيعي تبار مي گويد؛ «وقتي يك حوزه تحقيقاتي جديد به ايران وارد مي شود، به شدت از آن حمايت مي كنند و در دانشگاه هاي معروف تدريس مي شود، اما در گذشته در برخي موارد، تغيير و تحول در دولت باعث كندي پيشرفت پروژه ها شده است. ما از گذشته درIT بسيار قوي بوديم، اما هنوز هم براي به كارگيري ATM (دستگاه هاي خودپرداز بانك ها) به نرم افزارهاي خارجي نياز داريم.» نوبت كاري روزانه در كارخانه ايران خودرو در غرب تهران به پايان رسيد، اما منطقي كارخانه را ترك نمي كند. وي مي گويد؛ من بايد بيشتر از ديگران كار كنم، چون هنوز كارهاي زيادي باقي مانده كه بايد رو به راه شود. او با لبخندي توضيح مي دهد؛ «همان طور كه آيت الله خميني رهبر فقيد انقلاب اسلامي (ره) فرمود؛ «اگر اراده كنيم، مي توانيم.»؛ ما در ايران بيش از همه كشورهاي همسايه كارشناس و متخصص داريم، اگر بتوانيم درست از اين افراد استفاده كنيم، مي توانيم به تمام آرزوهايمان برسيم. ايران مي تواند اين كار را با همكاري كشورهاي ديگر جهان انجام دهد، اما اگر لازم شود، خودمان به تنهايي مي توانيم از عهده همه كارها برآييم.»www.washingtonpost.com
يکشنبه 16 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 299]