دانش - پنج هكتار بيابان، يك مگاوات انرژي

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: دانش - پنج هكتار بيابان، يك مگاوات انرژي

دانش - پنج هكتار بيابان، يك مگاوات انرژي

مژگان جمشيدي :همين چند روز قبل بود كه عربستان سعودي به عنوان نخستين كشور نفت‌خيز و بزرگ‌ترين صادر كننده نفت جهان، اعلام كرد كه قصد دارد در زمينه مهار و استحصال برق از انرژي خورشيدي، هم در منطقه پيشگام باشد و هم سرمايه‌گذاري بي‌سابقه‌اي را در اين حوزه آغاز كند. كشوري كه هم‌اكنون نيز صاحب بيشترين دستگاه‌هاي آب‌شيرين‌كن خورشيدي است و با پشت سر گذاشتن آمريكا حدود ۲۴ درصد از بازار اين فناوري را در اختيار دارد، امروز تصميم گرفته تا با افزايش استفاده از كارمايه خورشيدي كه مفت و ارزان بر سرزمين عريان سعودي تابيده مي‌شود، مصرف سوخت‌هاي فسيلي خود را به پايين‌ترين حد ممكن برساند. فراموش نكنيم عربستان همان كشوري است كه دولتمردان آن تا همين سه سال قبل زير بار پيمان كيوتو نمي‌رفتند و مي‌پنداشتند كه الحاق به اين پيمان براي كاهش انتشار گازهاي گلخانه‌اي، اين كشور را كه بزرگ‌ترين كشور صادر كننده نفت جهان است با چالش‌هاي جدي مواجه مي‌سازد. اما سرانجام سعودي‌ها باور‌هاي غلط خود را كنار گذاشتند و به كيوتو ملحق شدند. و امروز بعد از گذشت كمتر از سه سال از اين واقعه، عربستان مي‌رود تا جايگاه خود را به عنوان يكي از كشورهاي پيشگام در مبارزه با گرم شدن زمين و تغييرات اقليمي، به رخ ديگر كشورهاي منطقه بكشاند. راستي چه چيزي باعث شده تا امروز اين كشور كه بيشترين ذخاير نفت جهان را در اختيار دارد و در حالي كه دانش و توان فني متخصصان آن در ساخت نيروگاه‌هاي خورشيدي به يك‌دهم توان مهندسان ايراني هم نمي‌رسد اين چنين جسورانه در عرصه فناوري انرژي خورشيدي براي آينده نزديك برنامه‌ريزي كند؟!

اگر نگاهي به مزيت‌هاي انرژي خورشيدي در مقايسه با انرژي حاصل از سوخت‌هاي فسيلي بيندازيم به‌راحتي در مي‌يابيم كه چرا امروز جهان همه تلاش خود را به سمت فناوري خورشيدي به عنوان يكي از انرژي‌هاي نو و پاك معطوف ساخته است. قطع يقين اين پرسش در ذهن بسياري از ما شكل گرفته كه چرا ايران با وجود بهره‌مندي از حداقل 300 روز آفتابي در سال همچنان ترجيح مي‌دهد كه انرژي برق خود را با هزينه‌هاي گزاف از نيروگاه‌هاي حرارتي و برقابي تهيه كند در حالي كه استفاده از انرژي خورشيدي، هم بسيار كم‌هزينه‌تر است و هم از مصرف بي‌رويه سوخت‌هاي فسيلي جلوگيري مي‌كند. اين، نوع انرژي نه آلودگي زيست‌محيطي دارد و نه بهره‌گيري از آن نياز به دانش ديگر كشورها، چراكه امروز به دست متخصصان توانمند ايراني و با بهره‌گيري از دانش بومي و نيز تكنولوژي روز دنيا، انواع مختلف روش‌هاي بهره‌گيري از كارمايه خورشيدي در كشور به صورت پايلوت به بهره‌برداري رسيده ولي همچنان هيچيك از دولتمرداني كه از 12-10 سال پيش تاكنون بر سر كار آمدند علاقه‌اي براي حمايت از اين بخش نشان نداده‌اند!
نشستي كه روز دوشنبه با حضور جمعي از اعضاي هيات علمي موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع كشور و نيز مدير دفتر انرژي خورشيدي سازمان انرژي‌هاي نو در محل باغ گياه شناسي ايران برگزار شد در واقع تلاش كرد تا پاسخي درخور و شايسته به اين پرسش‌ها دهد. هرچند شايسته‌تر اين بود كه وزير نيرو در اين جمع حاضر مي‌شد و در اين‌باره پاسخ مي‌داد اما در عمل اينگونه نشد. به هر حال تعامل كارشناسي متخصصان منابع طبيعي( به ويژه در حوزه بيابان) و نيز متخصصان دفتر انرژي خورشيدي در وزارت نيرو اين نويد را دادند كه اگر حمايت شايسته‌اي از سوي دولت در اين بخش صورت گيرد، ديگر روزهايي را شاهد نخواهيم بود كه با بروز اولين نمايه‌هاي خشكسالي در كشور «كاسه چه كنم؟» در دست‌گيريم كه حالا با كمبود آب و برق و قطعي و جيره‌بندي چه كنيم. ضمن اينكه بزرگ‌ترين كاركرد انرژي خورشيدي اين است كه كشور را از آلودگي‌هاي روزافزون زيست‌محيطي همچون آلودگي منابع آب و خاك و نيز آلودگي صوتي و آلودگي هوا نجات خواهد داد و ديگر روزهايي را شاهد نخواهيم بود كه به هر قيمتي ولو تخريب امن‌ترين زيستگاه‌هاي كشور همچون پناهگاه حيات وحش كيامكي، با احداث سد، اراضي زيادي را زير آب ببريم كه بعد نيروگاهي عظيم و پرآلاينده در قلب منطقه‌اي كه آخرين بازمانده‌هاي قوچ و ميش ارمني را در خود جاي داده احداث كنيم تا نهايتا بخشي از برق كشور را تامين كنيم! چراكه به‌راحتي و بدون هيچ‌گونه آلودگي و هزينه‌هاي گزاف و سرسام‌آوري مي‌توان پشت بام خانه‌هاي ايران و بيابان‌ها را به نيروگاهي بي‌خطر، دوستدار محيط زيست و با صرفه اقتصادي تبديل كرد و در عمل ثابت كرد كه شكوفايي و نوآوري در سالي كه به اين نام ناميده شده، چيزي جز اين نيست كه اين موهبت را كه به رايگان در اختيار ماست (همچون بسياري از كشورهاي اروپايي كه امروز بخش عظيمي از برق خود را از انرژي خورشيدي تامين مي‌كنند) به ساده‌ترين شكل ممكن به برق تبديل كنيم.
انرژي كل جهان در بيابان‌هاي ايران
«يادمان باشد، فقط يك‌سوم از پهنه كشور كه اغلب نقاط آن بياباني است، چنانچه به سلول‌هاي فتوولتائيك مجهز شود، مي‌تواند نياز سالانه انرژي كل جهان را تامين كند. پس چرا كشور ما در قلمرو استحصال برق از انرژي خورشيدي همچنان مي‌لنگد؟». محمد درويش، عضو هيات علمي موسسه تحقيقات جنگل‌ها و مراتع و كارشناس امور بيابان با اين مقدمه سعي مي‌كند دولتمردان را از سرمايه عظيمي كه در بيابان‌هاي كشور خوابيده آگاه كند. او به كارگزاران مي‌گويد: زماني بود كه بيابان‌ها را قهر طبيعت مي‌دانستند و هنوز هم در ايران اين تفكر وجود دارد كه بيابان‌ها بزرگ‌ترين بدشانسي ما ايرانيان بوده و از اين رو هميشه در صدد بوديم تا به هر قيمتي شده بيابان‌ها را سبز كنيم اما نتايج تحقيقات برنامه راهبردي بيابان‌هاي كشور نشان داد كه وقت آن رسيده تا ديدگاه غلط خود را نسبت به اين اكوسيستم‌ها تغيير دهيم چراكه بزرگ‌ترين دخاير انرژي كشور به شكل باد و خورشيد در بيابان‌ها موجود است و استحصال برق از آنها مي‌تواند كشور را از بلاي رشد بي‌رويه سوخت‌هاي فسيلي نجات دهد.
درويش كه يكي از پژوهشگران صاحب‌نام در حوزه تحقيقات بيابان است در اين نشست همچنين گفت: بشر از ابتداي پيدايش تا سال 1852 ميلادي همان‌قدر انرژي مصرف كرده (12 هزار تريليون كيلو وات ساعت) كه در طول يك‌صد سال پس از آن به مصرف رسانده است! از سوي ديگر پيش‌بيني مي‌شود در فاصله يك‌صد سال بعدي، كه اينك 56 سال از آن طي شده، مصرف انرژي با يك‌هزار درصد رشد به 120 هزار تريليون كيلو وات ساعت برسد. اين در حالي است كه در كوير مركزي ايران از ۱‎/۵ هكتار زمين، در هر ساعت مي‌توان يك مگاوات انرژي برداشت كرد و تحقيقات نشان مي‌دهد كه مناسب‌ترين مناطق براي احداث نيروگاه حرارتي خورشيدي واقع در جنوب و مركز كشور شامل استان‌هاي يزد، فارس، اصفهان و كرمان است.
وي افزود: مطابق هدفي كه در سند چشم‌انداز 20 ساله براي خود تعريف كرده‌ايم، راهبرد تعامل سازنده در حوزه صنعت نفت، در قالب مفهوم امنيت انرژي تبلور پيدا مي‌كند؛ امنيتي كه يكي از تضمين‌هاي حصول به آن، سرمايه‌گذاري درخور براي كشف و استحصال ديگر گزينه‌هاي جايگزين در حوزه انرژي‌هاي نو، به ويژه خورشيد، باد و زمين‌گرمايي است.
به گفته وي، هم‌اكنون مصرف انرژي در ايران برابر با مصرف انرژي در كشوري با جمعيت ۷۵۰ ميليون نفر است. وي تاكيد كرد: چنانچه مصرف انواع انرژي در كشور مديريت نشود، مصرف معادل نفت خام انرژي به رقم غير‌قابل تصور 5/23 ميليون بشكه در روز در سال 1403 مي‌رسد. اين در حالي است كه براساس سند چشم‌انداز 20 ساله، بايد هر‌سال معادل 1/4 ميليون بشكه نفت خام در مصرف انرژي كشور كاهش دهيم كه تا پايان سال 1403ميزان مصرف انرژي كشور معادل 6/8 ميليون بشكه در روز برسد. مطابق با آمارهاي موجود، ميزان مصرف انرژي در ايران در حال حاضر معادل 6/4 ميليون بشكه نفت خام در روز است كه اين ميزان بسيار بيشتر از استانداردهاي مصرف انرژي در دنياست. اين روند نگران‌كننده و شتاب‌آلود، ضرورت حركت به سوي واقعي كردن قيمت‌هاي حامل‌هاي انرژي را بيش از پيش ثابت مي‌كند؛ رخدادي كه در صورت وقوع، به خودي خود پژوهش در حوزه كاربست انرژي‌هاي نو را اقتصادي و منطقي مي‌نماياند.
اين كارشناس در ادامه خاطرنشان مي‌سازد: يارانه انرژي هر فرد ايراني در سال ۸۵ معادل ۵۴۳ هزار تومان بوده است كه با احتساب رشد سالانه اين سرانه در سال86 به حدود ۷۰۰هزار تومان افزايش يافته است. مقدار كل يارانه انرژي هزينه شده در اقتصاد ايران در سال ۸۵ معادل 6/931‌ ميليون بشكه نفت خام بوده‌ است كه نسبت به سال84 حدود 9/8 درصد رشد داشته ‌است. بر پايه رشد 8 درصدي مصرف انرژي در سال86 (بيش از پنج برابر متوسط رشد مصرف جهاني) و احتساب متوسط نفت خام ايران به قيمت 70 دلار در همين سال، متوسط يارانه انرژي هر فرد ايراني در سال گذشته حدود 700هزار تومان بوده ‌است؛ رقمي كه در سال جاري مي‌تواند به حدود يك ميليون و چهارصد هزار تومان افزايش يابد. يعني ارزش تقريبي انرژي مصرفي در كشور از حدود 47 ميليارد و 500 ميليون دلار در سال 1385 به مرز يك‌صد ميليارد دلار در سال جاري نزديك مي‌شود. بنابراين فقط كافي است يك درصد از اين رقم را در بخش استحصال انرژي‌هاي نو سرمايه‌گذاري كنيم و چالش به‌وجود آمده را به فرصت بدل ‌سازيم.
شايان توجه آنكه مجموع سرمايه‌گذاري در بخش انرژي‌هاي نو در سال ۲۰۰۵ در سطح جهان ۳۸ ميليارد دلار بوده است. اين در حالي است كه به گفته پيمان كنعان، مدير دفتر انرژي خورشيدي در سازمان انرژي‌هاي نو، بودجه امسال اين دفتر تنها يك تا دوميليارد تومان تعيين شده است. كافي است اين نكته را در نظر داشته باشيم كه چين با شش ميليارد دلار سرمايه‌گذاري در بخش انرژي‌هاي نو فقط در سال 2005، بزرگ‌ترين سرمايه‌گذار در اين زمينه در جهان بوده است.
كنعان يادآور مي‌شود: «هم‌اكنون با تلاش متخصصان ايراني نخستين نيروگاه خورشيدي ايران و سومين نيروگاه خورشيدي جهان در شيراز با ظرفيت توليد 250 كيلوات برق به صورت نمونه ايجاد شده است.» او در بخشي از سخنان خود به تلاش سه ساله اين دفتر براي متقاعد كردن حتي كارشناسان اين سازمان براي ايجاد اين نيروگاه سخن گفت و اينكه تقريبا هيچ‌كس باور نمي‌كرد كه ايران بتواند با تجهيزات داخلي چنين نيروگاهي را احداث كند، به طوري‌كه شگفتي كارشناسان آلماني را در جريان بازديد از اين نيروگاه برانگيخت.
مدير دفتر انرژي خورشيدي، با ارائه تصاويري از آخرين اقدامات صورت‌گرفته در بخش استحصال برق از انرژي خورشيدي در جهان و نيز راه‌اندازي نمونه‌هاي پايلوت از انواع سيستم‌هاي فتوولتائيك در ايران خاطرنشان ساخت: در كشور آلمان كه 30 درصد از انرژي خود را از انرژي خورشيدي تامين مي‌كند در سال 2007 نسبت به 2006، حدود 5/6 درصد در مصرف سوخت‌هاي فسيلي كاهش ايجاد شد كه تماما در نتيجه استحصال برق از انرژي خورشيدي بود در حالي كه در ايران، ما در سال 2007 نسبت به سال 2006 حدود 2/4 درصد افزايش مصرف سوخت‌هاي فسيلي را داشتيم. كنعان با ذكر اين نكته كه توان فني ايران براي تبديل شدن به يكي از كشورهاي توليد كننده برق از انرژي خورشيدي به قدر كافي مهيا است، به ضرورت مديريت درست در اين بخش تاكيد كرد.
فناوري فتوولتائيك يا استفاده از الكتريسيته حاصل از نور خورشيد بازاري است چند ميليارد دلاري در بيابان‌هاي ايران؛ بازاري كه هم مي‌تواند خيل عظيم جويندگان كار را به خود مشغول سازد و هم وابستگي كشور را به مصرف بي‌رويه سوخت‌هاي فسيلي كاهش دهد و هم اينكه ايران را به يكي از كشورهاي صادر كننده برق در جهان تبديل كند. و بالاخره اينكه مي‌توان به اين وسيله طبيعت ايران را از بلاي آلودگي‌هاي روزافزون ناشي از مصرف بي‌رويه سوخت‌هاي فسيلي نجات داد و ذخاير ارزشمند نفت و گاز را براي آيندگان حفظ كرد.
پنجشنبه 13 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 365]