واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: حـل مـعـادلـه هـاي زنـدگـي
همه انسانها در زندگي فردي و اجتماعي خود با مسايل و مشكلات متعددي مواجه ميشوند. در واقع وجود مشكل در زندگي، امري عادي است. امّا برخي افراد هنگام مواجه شدن با مشكلات، دچار ناتواني ميشوند زيرا به طور انعطافپذيري تنها از يك راهحل براي حل مشكلات مختلف استفاده ميكنند.
حل مسأله، يك روش فعال است نه منفعلانه، به اين معنا كه براي حل مؤثر مشكلات به جاي پاككردن صورت مسأله يا فرار از مشكلات و اقدامات نامعقول، لازم است به شيوه فعالانه به دنبال روشهاي مطلوب حل مشكل بگرديد. بنابراين به جاي اينكه منفعلانه عمل كرده و آرزو كنيد اي كاش هيچ مشكلي در زندگي ما پيش نيايد، بهتر است ياد بگيريد، كه چطور مشكلات خود را حل كنيد. اگر از توانايي حل مسأله برخوردار باشيد، اعتماد به نفس بيشتري خواهيد داشت و احساس ارزشمندي بيشتري پيدا ميكنيد.
مراحل حل مسأله
1ـ اتخاذ نگرش حل مسأله: اولين اقدام در حل موفقيتآميز مشكل اين است كه اين ادراك را در خودتان پرورش دهيد كه «تو ميتواني مشكلات را حل كني». به ياد داشته باشيد همه ما يك نداي دروني داريم كه مرتب با ما حرف ميزند (گفتگوي دروني) بنابراين وقتي با مشكلي مواجه ميشويد، اولين قدم اتخاذ نگرش حل مسأله و شناسايي خودگوييهاي منفي (من آدم بيعرضه و بدشانسي هستم، هر چه بلاست سر من ميآيد) و مبارزه با آنها از طريق گفتگوي دروني مثبت است. مثلاً ميتوانيد به خودتان بگوييد كه بخشي از زندگي، مواجه شدن با مشكلات است. وقتي با مشكل مواجه ميشوم، بايد آرام و خونسرد باشم و براي انتخاب بهترين راهحل ممكن بر مهارتهاي حل مسأله خود تكيه كنم.
2ـ تعريف مشكل: براي حل يك مشكل، اول بايد بدانيد كه مشكل چيست. تعريف مشخص و واضحي از مشكل داشته باشيد. براي تعريف مشكل به چهار سؤال توجه كنيد: الف) مشكل چيست؟ ب) از چه زماني ايجاد شده است؟ ج) در چه مكاني به وجود آمده است؟ د) چه كساني در ايجاد و گسترش آن دخالت دارند؟ در تعريف مشكل، بايد مشكلات بزرگ را به گامهاي كوچك تقسيم و هر بار يك بخش را حل و فصل كرد.
3ـ تهيه فهرستي از راهحلهاي مختلف: يك روش خوب براي پيداكردن راهحلهاي مختلف، استفاده از تكنيك بارش فكر است. براي استفاده از اين روش، بايد ذهن خودتان را سيال سازيد و تمامي راهحلهايي را كه به ذهنتان ميرسد، چه خوب و چه بد، چه سخت و چه آسان، يادداشت كنيد.
در اين مرحله، هيچ قضاوتي در مورد مناسببودن يا نبودن راهحلها انجام نميدهيد. ميتوانيد با مشورت با ديگران (افراد قابل اعتماد) راه حلهاي خود را افزايش دهيد. براي اينكه بتوانيد راهحلهاي مطرح شده را مورد ارزيابي قرار دهيد، بهتر است آنها را روي يك برگ كاغذ يادداشت كنيد.
4ـ انتخاب بهترين راهحل: در اين مرحله از بين راههاي فهرست شده بهترين راهحل را انتخاب كنيد. به ياد داشته باشيد هر كاري كه انجام ميدهيد، يك نتيجه و پيامد دارد.
بنابراين اگر ياد بگيريد كه قبل از انجام هر كاري، پيامد و نتيجه آن كار را پيشبيني كنيد، آن وقت كمتر اشتباه ميكنيد. براي پيشبيني پيامدهاي يك راهحل ميتوانيد از روش «اگر... آن وقت...» استفاده كنيد.
اگر از اين راهحل استفاده كنم «آن وقت» چه اتفاقي خواهد افتاد؟ توجه كنيد كه يك راهحل فقط يك پيامد ندارد بنابراين بايد خوب فكر كنيد و تمامي پيامدهاي يك راهحل را با استفاده از اين روش پيشبيني كنيد. به اين روش تحليل هزينه ـ فايده هم گفته ميشود، يعني شما بايد هزينهها و مضرات و فوايد احتمالي هر كدام از راهحلها را مطرح و راهحلي كه كمترين هزينه و بيشترين فايده را دارد، انتخاب كنيد. در ارزيابي راهحلها به هماهنگي آنها با ارزشهاي فردي و خانوادگي خودتان نيز توجه داشته باشيد.
5 ـ اجراي راهحل انتخاب شده: براي اجراي درست به طور دقيق مشخص كنيد كه اجراي نقشه شما مستلزم چه چيزهايي است، چه كاري، كجا، چه موقع و توسط چه كسي بايد انجام شود و چه موادي لازم است. اگر اين مسائل رعايت نشود، اجراي برنامه با مشكل مواجه ميشود.
6ـ ارزشيابي: پس از اجرا، بايد ارزيابي شود كه آيا راهحل موردنظر مؤثر است يا خير. اگر مؤثر بود بايد مراحل حل مسأله را مرور كنيد و ببينيد در كجا اشكال وجود داشته است. كسب مهارت حل مسأله شما را قادر ميسازد تا به طور سازنده با مشكلات زندگي برخورد كنيد.
مهارت تصميمگيري مؤثر
مهارت تصميمگيري مؤثر، مهارتي است كه در موقعيتهاي مختلف (انتخاب رشته، شغل، همسر، محل زندگي، سبك زندگي، دوست و...) ميتوان از آن استفاده كرد.
مطالعات نشان ميدهد كه عدم برخورداري از مهارتهاي تصميمگيري مؤثر با بسياري از مشكلات رواني، اجتماعي (اعتياد، افسردگي و...) ارتباط دارد. براي تصميمگيري مؤٍثر، داشتن يك سري از مهارتها ضروري است مانند مهارت تفكر خلاق و نقاد، حل مسأله، جمعآوري و ارزشيابي اطلاعات، عوامل فردي زيادي وجود دارند كه بر تصميمگيريهاي ما تأثير ميگذارند. مهمترين عوامل عبارتند از: اعتماد به نفس، استقلال فكر، ارزشها و باورها، انعطلافپذيري، شيوهي تصميمگيري، آمادگي براي مشورت با ديگران ـ درك درست موقعيت و اطلاعات درباره موقعيت يا مشكل.
سه عامل مهم در تصميمگيري
1ـ آگاهي و اطلاعات: مثلاً در تصميمگيري در مورد رشته تحصيلي بايد اطلاعات لازم درباره رشتههاي تحصيلي داشته باشيد.
2ـ فشارهاي اجتماعي: مثلاً دانشآموزي تحت تأثير والدين خود، رشته خاصي را انتخاب ميكند.
3ـ موقعيتها: انسانها ممكن است در يك موقعيت، يك تصميم و در موقعيت ديگر تصميم متفاوتي بگيرند. مثلاً ممكن است نوجواني كه تمايلي به مصرف سيگار ندارد، در يك موقعيت گروهي از سر لجبازي و اثبات ترسو نبودن خود اقدام به مصرف سيگار بكند.
به طور كلي تصميمگيري داراي 4 مرحله اساسي به شرح زير است:
مرحله اول: مسأله يا موقعيتي كه ميخواهيد درباره آن تصميم بگيريد را مشخص كنيد.
مرحله دوم: همه راهحلهاي مسأله يا موقعيت را درنظر بگيريد.
مرحله سوم: مزايا و معايب هر كدام از راهحل را مورد بررسي قرار دهيد.مرحله چهارم: تصميم خود را بگيريد. هر راهحلي كه مزاياي آن بيشتر از معايبش است، بهترين راهحل است.
تسلط بر مهارت تصميمگيري، باعث مهار بسياري از مشكلات بين فردي، خانوادگي و اجتماعي ميشود.
گردآورنده: شكرانه زارعي
چهارشنبه 12 تير 1387
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: اطلاعات]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 227]