جهاد دانشگاهي؛ الگوي فعاليت علمي، بدون حواشي سياسي

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: جهاد دانشگاهي؛ الگوي فعاليت علمي، بدون حواشي سياسي

پژوهش- سپيده سمائي:
شبيه‌سازي، موفقيت در زمينه استفاده از سلول‌هاي بنيادي، درمان برخي از ضايعات نخاعي و... از شناخته شده‌ترين دستاورد‌هاي محققان جهاد دانشگاهي است

كه مخصوصا در سال‌هاي اخير موجبات مباهات و افتخار كشور ما را فراهم آورده است و بسياري از كارشناسان اين موفقيت‌ها را ناشي از ثبات مديريت و فعاليت در فضاي بدون حاشيه اين مجموعه مي‌دانند؛فضايي كه اكنون، در معرض تاثيرپذيري‌هاي سياسي و غيركارشناسي خارج از مجموعه قرار گرفته است.

واقعيت اين است كه تلاش‌ محققان جهاد دانشگاهي در 42 واحد دانشگاهي، 28 واحد در استان‌ها و 10 پژوهشكده تخصصي و دانش‌بنيان فعال تنها به موفقيت‌هاي پزشكي محدود نمي‌شود: از سال 59 كه جهاد تشكيل شد، چه در دوران دفاع مقدس كه در عرصه‌هاي مختلف مشكلات فناوري داشتيم و چه پس از آن كه با انواع و اقسام تحريم‌ها دست به گريبان بوديم، طرح‌هاي متعددي در حوزه‌هاي مختلف علمي، فني و مهندسي در جهاد انجام شد و رفع نياز صنايع مختلف را به‌دنبال داشت.

مهندس طباطبايي، رئيس جهاد دانشگاهي واحد صنعتي شريف با بيان اين مطلب، به همشهري مي‌گويد: پژوهش‌هاي علمي- كاربردي، رفع نياز‌هاي صنعت و آموزش و تربيت نيروي انساني متخصص محور‌ اصلي فعاليت‌هاي جهاد است كه از زمان تشكيل جهاد در سال 59 با دستور حضرت امام به‌منظور ايجاد يك جهاد علمي در كشور همواره مورد نظر بوده است.

به اين ترتيب جهاد دانشگاهي، ارگاني كه دكتر طيبي، رياست جهاد آن را از اساس يك نهاد نوآور مي‌خواند و هدف از تشكيلش را تغيير در تفكر گذشته كشور در حوزه توليد فكر، توليد علم و توليد فناوري مي‌داند با كوله‌باري از تجربه 3 دهه به فعاليت خود ادامه مي‌دهد.

روحيه جهادي

دستاورد بسياري از نهاد‌ها براساس بودجه‌اي است كه دريافت مي‌كنند، اما در جهاد دانشگاهي اين نيروي انساني است كه تمام كمبود‌ها را پوشش مي‌دهد.

بهزاد رشيدي، مدير روابط عمومي جهاد دانشگاهي صنعتي شريف، روحيه جهادي پژوهشگران جهاد دانشگاهي را از جمله مهم‌ترين عوامل موفقيت اين نهاد معرفي مي‌كند و به همشهري مي‌گويد: دوستان ما در جهاد همواره با كمترين بودجه و امكانات كار كرده‌اند و امكانات جهاد دانشگاهي از بسياري از مراكز تحقيقاتي كمتر بوده است ولي دستاورد‌هاي جهاد دانشگاهي همواره كاربردي و در خدمت رفع نياز‌ها بوده و با بسياري از مراكز قابل مقايسه نيست.

دكتر صادقي، معاون پژوهشي پژوهشكده ابن‌سينا نيز اين روحيه را اينچنين توصيف مي‌كند: افرادي كه در جهاد فعاليت مي‌كنند اينجا را خانه خودشان مي‌دانند و كساني كه در جهاد ماندگار شده‌اند در بند وقت و ساعت اداري نيستند و هدفشان فقط انجام كار است و روز تعطيل و غيرتعطيل برايشان تفاوتي ندارد.

البته علاوه بر روحيه جهادي اين جهاد‌گران علم، فاكتور‌هاي ديگري را نيز بايد در اين امر دخيل دانست. مواردي چون ارزش قائل شدن براي مالكيت معنوي؛ «به‌طور كلي در كشور ما مرسوم است كه محقق تحقيق خود را مي‌كند و مثلا يك نرم‌افزار مي‌نويسد يا يك طرح صنعتي ارزنده ارائه مي‌كند، اما سيستم جايگاه ارزنده‌اي براي محقق در نظر نمي‌گيرد و به اين بهانه كه هزينه لازم براي اين تحقيق از سوي ما تامين شده است، محقق در سود طرح خود چندان سهيم نمي‌شود در حالي‌كه در بسياري از كشور‌هاي پيشرفته اين محقق است كه بيشترين سود را از انجام يك طرح علمي به دست مي‌آورد.»

دكتر صادقي در ادامه مي‌افزايد: يكي از علل موفقيت جهاد و انگيزه محققانش دوري از چنين تنگ‌نظري‌ها و در نظر گرفتن حق مالكيت معنوي افراد است به‌‌طوري‌كه وقتي يك طرح به توليد محصول مي‌انجامد بخش عمده سهام به محقق تعلق مي‌گيرد.

كسب دانش فني طراحي و ساخت واحد‌هاي نفت و پتروشيمي، توانايي ساخت دكل‌هاي حفاري و تجهيزات كنترلي چاه‌هاي نفت، كسب دانش فني طراحي و ساخت تجهيزات حمل‌ونقل ريلي، كسب دانش فني طراحي و ساخت كارخانجات صنايع فلزي و غيرفلزي، حل مشكلات آلودگي كارخانجات ذوب مس، ساخت فرستنده‌هاي موج متوسط راديويي و... نمونه‌اي از فعاليت‌هاي انجام شده از سوي محققان جهاد دانشگاهي است؛

فعاليت‌هايي كه عموما كاربردي هستند و كارفرمايي خاص دارند و از قضا انجام اين طرح‌هاست كه منبع مالي اين نهاد به شمار مي‌رود.

داشتن كار‌‌فرما در كار‌هاي پژوهشي نكته‌اي است كه دكتر صادقي از آن به‌عنوان يكي از دلايل موفقيت طرح‌هاي تحقيقاتي جهاد ياد مي‌كند؛

متأسفانه در ايران اختصاص منابع مالي براي طرح‌هاي تحقيقاتي مانند قيف است، يعني گرفتن پول از دولت بسيار سخت است اما وقتي كه پول را گرفتي ديگر كسي به چگونگي هزينه‌كردن آن كاري ندارد، اما تجربه ما ثابت كرده كه داشتن كار‌‌فرما در كار‌هاي پژوهشي بسيار مفيد است چون در قبال دريافت پول ملزم به پاسخگويي و ارائه كار در زمان معين هستي.

وي با بيان اينكه وابستگي به بودجه دولت در كار‌هاي تحقيقاتي مي‌تواند آفتي در اين حوزه باشد، به همشهري مي‌گويد: اگر محققان به بودجه دولت وابسته باشند، كمترين مشكلي كه در بودجه‌هاي نفتي كشور پيش بيايد منجر به كاهش قدرت مانور پژوهشگران مي‌شود، درحالي‌كه جهاد دانشگاهي يك ارگان خودگردان است و حد‌اكثر 10 تا 20 درصد از بودجه خود را به‌صورت كمك از دولت دريافت مي‌كند و مابقي از محل ارائه خدمات و اجراي طرح‌ها تامين مي‌شود.

سياست از كار جداست

«جهاد دانشگاهي متشكل از اعضايي است كه اصول ثابتي را مد نظر دارند و طبق اساسنامه عمل مي‌كنند. پايبندي به سياست‌هاي كلي نظام، اطاعت از رهبري و حمايت از دولت همواره در دستور كار جهاد قرار دارد.»

كاظم حسيني، مدير‌كل روابط عمومي جهاد دانشگاهي در گفت‌وگو با همشهري با بيان اين مطلب، فعاليت‌هاي پژوهشي، آموزشي، فرهنگي و اشتغال‌زايي را از مهم‌ترين برنامه‌هاي جهاد دانشگاهي عنوان مي‌كند و يادآور مي‌شود: در تمام سال‌هايي كه ما فعاليت داشته‌ايم دستاورد‌هاي جهاد دانشگاهي منافع كلاني براي كل مملكت در پي داشته است.

اظهارات حسيني از سوي ديگر محققان اين نهاد نيز تاييد مي‌شود؛ يكي از علل موفقيت جهاد دانشگاهي در سال‌هاي اخير آن بوده كه بحث‌هاي سياسي در كار ما دخيل نشده است و همه افراد با گرايش‌هاي مختلف سياسي كار خود را انجام داده‌اند چون ما احساس مي‌كنيم وظيفه ما چيز ديگري است.

مهندس طباطبايي كه رياست پژوهشكده توسعه فناوري جهاد دانشگاهي را نيز بر عهده دارد، ادامه مي‌دهد: موفقيت‌هاي جهاد دانشگاهي حاصل ثبات مديريتي و حمايت هميشگي رهبر و دولتمردان در برهه‌هاي مختلف زماني بوده است و محققان جهاد دانشگاهي هم طبيعتا ممكن است گرايش‌هاي سياسي مختلفي داشته باشند، اما در نهايت اين گرايش‌ها در كار ما دخالتي ندارد و همه ما در خدمت كشور هستيم.

دكتر صادقي نيز با انتقاد از تغيير مديريت‌هايي كه در نهايت منجر به اعمال تغيير تا پايين‌ترين سطوح يك مجموعه مي‌شود، ثبات مديريتي را يكي از علل موفقيت جهاد دانشگاهي مي‌داند و تصريح مي‌كند: گاهي اوقات در برخي مجموعه‌ها ديده مي‌شود كه مدير جديد براي اينكه نشان دهد تغييري انجام شده تمام فعاليت‌هاي پيشين را زير سؤال مي‌برد اما در جهاد دانشگاهي مديريت ثبات دارد و اگر به دلايلي مثلا شرايط خاصي كه براي يك مدير پيش مي‌آيد (مثل ادامه تحصيل) تغييري انجام شود، مدير جديد حتي اگر گرايش‌هاي ديگري داشته باشد به هيچ‌وجه در پي كن‌فيكون كردن تمام فعاليت‌ها نيست و اهداف از پيش‌ تعيين‌شده و براساس اساسنامه ادامه پيدا مي‌كند.

تاريخ درج: 9 تير 1387 ساعت 17:23 تاريخ تاييد: 9 تير 1387 ساعت 19:51 تاريخ به روز رساني: 9 تير 1387 ساعت 19:43
يکشنبه 9 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 199]