واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: در فرهنگ عاشورا كه دانشنامه بزرگ زشادت جهان اسلام است،نيروي خير به رهبري امام حسين (ع) به منظور انتشار آزادگي در برابر جبهه كفر مي ايستد و بزرگترين رخداد جهان در تمامي دوران حيات بشري انسان را رقم مي زند. مردم در ادوار مختلف تاريخ براي زنده نگهداشتن آرمانهاي عاشوراي حسيني از ابزار و هنرهاي مختلفي بهره گرفته اند كه هنر تعزيه يا شبيه خواني،هنر پرده خواني، هنر نقاشي، خوشنويسي، هنرهاي چوب و فلز و هرنهاي معاصر و مدرن از اين ابزارها است هنر تعزيه يا شبيه خواني به دليل بهره گيري از فاصله ها بيان ديالوگ و تصوير و فاصله گذاري هنرهاي دراماتيك،در پرداخت به واقعه عاشورا همواره در بين مردم جايگاه مهمي داشته و هدف از اجراي آن نيز بازگو كردن واقعه عاشورا مي باشد. هنر نقاشي به دليل تجسم بخش هايي از حادثه عظيم كربلا نيز در بين مخاطبان جايگاه خاص داشته چه اينكه تابلوهاي به يادماني در اين زمينه خلق شد. هنر نقاشي يك هنر بصري يا ديداري است، كه به نوعي زبان مشترك بين همه انسانهاست و در اين زبان مشترك، انسان ها از خطوط و رنگ ها به مفاهيم حسي نقاش دست مي يابند. واقعه عاشورا و وصف هاي صورت گرفته در خصوص قيام عاشوراي حسيني، اذهان مردم را با تصويرسازي در اين خصوص در ناخودآگاه ذهن آنان روبرو كرده است. در وصف عاشورا و كربلا گفته اند، كه عاشوراي حسيني به عنوان تابلوي عظيم از عدالت خواهي و برافراشتن پرچم ارزشگراي مبارزات توحيدي امام حسين(ع) مي باشد، كه حركت امام حسين(ع) در اين راستا يك حركت سياسي و اعتقادي براي مقابله با انحرافات بني اميه است. هنر نقاشي ايران نيز با درهم آميختگي انديشه هاي ناب و رنگ ها و طرح ها، هميشه در پي بروز تصويري از عاشورا بوده كه در اين زمينه تابلوي مشهور و مفهومي ظهر عاشورا اثر استاد محمود فرشچيان هنرمند اصفهاني به عنوان يكي از آثار هنرمندان مدرن معروفيت و محبوبيت يافته است. اما نقاشي ايران خود داراي ابعاد مختلف فرهنگي و تاويلي مي باشد، كه از ويژگي هاي اين هنر مي توان به گردش قلم يا سماع قلم بر روي بوم اشاره كرد، كه اين ويژگي در آثار نقاشان متاخر و مقدم يافت مي شود. گردش قلم و نوع قلم گيري مهمترين مولفه نقاشي ايراني است و اين دو مولفه باعث تمايز در نقاشي ايران و ديگر آثار نقاشي جهان مي شود. كاربرد نشانه ها و آلمان ها در نقاشي ايراني باعث ماندگاري آن شده و تركيب بندي و استفاده از مولفه هاي سنتي، نقاشي ايراني را ممتاز كرده است. نوع كاربرد رنگ در هنر نقاشي ايران مرز بين هنر نقاشي شرق و غرب است و نوع رنگ در نقاشي ايران، نه داراي فضاي مه آلوده و محو گونه نقاشي خاور دور و شرق و نه همانند خاكستري نقاشان غربي نمي باشد. رنگ ناب كه نقاشي ايران به كار گرفته شده، داراي يك اعتدال بسيار هنرمندانه است و اين رنگ ناب به منزله رنگ ناپخته نيست و رنگ پردازي در فرم لباس و پوشش و زندگي آييني مردم و اقوام مختلف در ايران نشانه اين اعتدال است و همواره مورد توجه همه هنرمندان نقاش قرار گرفته است. كاربرد نوع رنگ در هنر نگارگري ايران همواره به عنوان يك شاهكار هنري براي هنرمندان جهان محسوس و شناخته شده و در مكتب نقاشي سقاخانه هنرمندان نوگراي ايران مفاهيم سنتي را در اين سبك به روز كردند و هم اكنون نمايشگاه نقاشي قاجار معتبرترين نوع نقاشي در آمريكاست. موتيف ها و نگاره هاي هنر نقاشي سنتي ايران ، قابليت اجرا در سبكهاي مدرن را دارد و اين امر نيز از سوي برخي از هنرمندان رشته نقاشي در كشور اجرا شده و دليل گرايش برخي از نقاشان جوان به سبك هاي نقاشي روز دنيا، تدريس اين سبكها در كلاس هاي دانشگاه است. بنيانگذار مكتب هنرهاي مدرن اسلامي و سبك نقاشي اماميه ايران معتقد بود: اگر چه هنر نقاشي حال حاضر ايران، برگرفته از سبكهاي اروپايي است و بسياري از استاداني كه به ايران سفر كرده اند، سبكهاي اروپايي را به نقاشان ايراني آموزش داده اند، اما بخش هاي از اين هنر در خدمت آثار معنوي بوده است. مرحوم سيد ضياء الدين امامي دهكردي در آخرين گفت وگوي خود با ايرنا اظهار داشت: دين همواره با سنت همراه بوده و اكنون تنها نشانه هاي ديني در هنر تذهيب با پايه گذاريرضا عباسي با مولفه هاي هشت گل وجود دارد و در چهارصد سال گذشته از نظر هنرهاي اسلامي تنها همين هشت گل در رشته هاي مختلف خودنمايي كرده است. به گفته وي، ذات هنرهاي روز ايراني ، اروپايي و با سبك پست مدرن آميخته است و به اين نكته كمترتوجه شده و هنر پست مدرن در خدمت مردم نيست و تنها به ديوار چسبانده مي شود. وي، از ويژگي هاي اين مكتب مفهومي را وجود 12 هزار طرح هنري قابل اجرا دانست و گفت:اين طرحها هم اكنون در برخي از رشته نقاشي هاي مدادي و تابلو نقاشي ها در حال اجراست. يكي از نقاشان برجسته ايران نيز معتقد است: كار نقاش روايت گري نيست، بلكه خلق يك اثري است كه به واسطه آن مخاطب به فكر فرو رود. مرتضي(پرويز) حبيب پور در سفر به شهركرد در گفت وگو با ايرنا افزود: هنر هر ملتي به نوعي آيينه و منعكس كننده موضوع عمومي آن جامعه است و در هنرمندان با هنر خويش وضع عمومي جامعه را به تصوير مي كشانند. وي تصريح كرد:نقاشي ايران در تاثيرپذيري از شعر بوده و ادبيات تاثير خود را بر هنرهاي ديگر مي گذاشته و نقاشي هاي عاشورايي نيز شاعرانگي ها خود را داشته است. به گزارش ايرنا،هم اكنون در بين برخي از جوانان توجه به نقاشي مفهومي و معناگرا به ويژه در نگارگري، مينياتور ، نقاشي قهوه خانه اي و نقاشي هاي سنتي برگرفته از مفاهيم ديني و فرهنگي است. در دهه هاي اخير در ايام محرم و صفر نيز تعدادي از نقاشان به بيان تصورات ذهني خود از حوادث كربلا درقالب تصويركشيدن ايران سيد و سالارشهيدان مي كنند. از جمله هنرهاي ديگر كه به واقعه عاشورا و وسعت معنوي كربلا پرداخته هنر پرده خواني مي باشد كه اين هنر به صورت ذاتي متعلق به ايرانيان بوده است. مولف كتابهاي سي گانه مرشدان و مريدان مي گويد:آيين پرده خواني ايران تنها هنر جهان اسلام است كه داستان گويي مذهبي دارد و هم اكنون متاسفانه اين هنر ناب اسلامي روبه زوال است. حميدرضا اردلان در گفت وگوي اختصاصي با ايرنا اظهار داشت: قدمت شكل پرده خواني ايران به زمان صفوي حدود 500سال پيش باز مي گردد ولي شكل هاي پرده خواني شاهنامه به يك هزار و 200سال پيش برمي گردد و روايت تصوير و داستان هاي پادشاهان و وقايع تاريخي به دوران پيش ازاسلام بازمي گردد. به گفته وي،پرده خواني ايران از زمان صفويه تاكنون انقطاع تاريخي نداشته و در دوران رژيم پهلوي نيز 700پرده خوان در كشور وجود داشته و اكنون تعداد پرده خوانان كشور به 30پرده خوان كاهش يافته است. اردلان گفت:ويژگي هنر و آيين پرده خواني ايران ،روايت تصويري 72مجلس از داستان كربلا و داستان هاي اخلاقي ،مذهبي،تاريخي و ملي مي باشد و در 500سال گذشته تاكنون پرده خوانان ايران اين آيين را براي اقشار مختلف مردم بازگو كرده اند. دبير جشنواره هنرهاي آييني و نمايشي ايران گفت:هنر پرده خواني در ايران دچار تزلزل شده و به جهان به خوبي معرفي نشده است. پرده خواني، نوعي نمايشِ مذهبي ايراني است در اين نمايش كسي با عنوان پرده خوان از روي تصويرهايِ منقوش بر پرده، مصايب اولياي دين به ويژه اولياي مذهب شيعه را با كلام آهنگين روايت ميكند. پرده خواني برآمده از نقالي و نقاشيِ مردمي است و پيشينه تاريخي آن را ميتوان قرن هاي و صدهاي بسيار دور دانست و ساختار پرده خواني بر دو ركنِ پرده و پرده خوان ، استوار است. پرده پارچهاي است كه يك يا چند رخداد مصيبت بار خاندان پيامبر (ص) بر آن نقش شده و موضوعِ اصلي اين نقشها، واقعة كربلا و حوادث پيش و پس از آن بوده كه داراي پندها و اندرزهاست. هنر تاريخي ديگري كه در ارائه فرهنگ عاشورايي بسيار تاثيرگذار بوده تعزيه يا هنر نمايش ميداني و معنوي است كه تاريخي بسيار زياد دارد. در اين هنر تعزيه خوانان با بازسازي واقعه كربلا به شبيه خواني و شبيه سازي اين رخداد بزرگ اشاره مي كنند تا مردم با همذات پنداري با اين عنصر هنري ياد و خاطره رشادت كربلاييان را زنده نگهده دارند. يكي از تعزيه شناسان و مردم شناسان مطرح ايران گفت: روانشناسي رنگهاي آيين تعزيه را هيچ يك از هنرهاي دنيا در اختيار ندارد. استاد جابر عناصري در سفر به شهركرد در گفت وگو با ايرنا افزود: تعزيه يك هنر فاخر در جهان است و رنگ هاي به كار رفته در آن هر كدام داراي جلوه و ويژگي خاص خود است. به گفته وي، در هيچ يك از تئاترهاي دنيا از گذشته تا به امروز نيز از اين نوع روانشناسي رنگها استفاده نشده است. وي يادآور شد: لباس شبيه خوان حضرت عباس (ع) در تعزيه، رنگ سبزصفرايي و لباس مخالف خوان اين نقش نيز قرمز خون گلوي كفتري است و اين بزرگترين و جامع ترين نوع روانشناسي رنگ در عالم هنر است. عناصري گفت: استفاده از كلاه خود براي نقش خوان و شبيه خوان امام حسين(ع) در آيين تعزيه صحيح نيست، چرا كه امام حسين (ع) مظهر دانايي است و براي جنگ به كربلا نرفته است. عناصري بيان داشت: تعزيه، مناظره و مفاخره و منظومه خواني و رجزخواني را در خود دارد و در همه زمان ها درگذشته تعزيه برپا مي كردند. مولف كتاب شبيه نامه دير مكافات گفت : در ايران باستان آيين عزاداري به عنوان سوگواري براي سياووش بوده و تعزيه پس از اسلام در سال 352 هجري قمري و از زمان آل بويه در ايران رواج يافت. عناصري اظهار داشت:در دوره صفويه هنر تعزيه تقويت شد،اما در زمان نادر شاه به تعزيه خيانت كردند، كه پس از نادر شاه دوباره كريم خان زند آن را احيا مي كند، پس از آن نيز رضا شاه اجراي تعزيه را ممنوع اعلام كرد. اين تعزيه شناس و مردم شناس كشور گفت:در ايران هيچ گاه انقطاع فرهنگي بوجود نيامد و تنها اختفاي فرهنگي صورت گرفت و تعزيه نيز در زمان پهلوي در خانه ها اجرا مي شد. وي تاكيد كرد:هنر تعزيه يك هنر عبادي است و بايد جاذبه داشته باشد نه دافعه و نبايد به مزايده بين گروههاي تعزيه خوان تبديل شود. به گزارش ايرنا،با روند شكل گيري هنرهاي سمعي و بصري در ديناي مدرن نظير سينما و تلويزيون اين هنرها نيز اكنون گامهاي براي معرفي رخداد بزرگ عاشورا و كربلا به مخاطبان برداشته اند كه فيلم سينمايي روز دهم يكي از نمونه هاي بازر اين هنر تاثيرگذار است. اكنون عنصر هنر به دليل ورود به پس زمينه ذهن مخاطب نقش مهمي در ارائه و معرفي ويژگي هاي عملي و علمي واقعه عاشورا به مخاطب دارد و اين مولفه هر چقدر تعميق تر باشد تاثيرگذاري بيشري بر مخاطب خواهد داشت. گزارش از محمود رييسي 7359/671
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 466]