بررسي روابط و مناسبات فاطميان مغرب و عباسيان در آخرين شماره از فصل‌نامه «نامه تاريخ‌پژوهان»

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: بررسي روابط و مناسبات فاطميان مغرب و عباسيان در آخرين شماره از فصل‌نامه «نامه تاريخ‌پژوهان»
گروه انديشه: مقاله «روابط و مناسبات فاطميان مغرب و عباسيان»، توسط «محمد‌علي چلونگر»، استاديار گروه تاريخ دانشگاه اصفهان نوشته شده و در آخرين شماره از فصل‌نامه علمي ـ تخصصي «نامه تاريخ‌پژوهان»(شماره يازدهم، پاييز 1386) منتشر شده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، روابط فاطميان و عباسيان كه از دوران دعوت فاطميان آغاز شده بود، با تشكيل دولت فاطميان در مغرب در شمال افريقا وارد مرحله جديدي شد. در دوران خلافت فاطميان در مغرب در بين سال‌هاي 362 ـ 297 عوامل زير زمينه‌هاي ارتباط اين دو حكومت را فراهم كرد: سقوط حكومت اغلبيان به دست فاطميان كه واكنش عباسيان را عليه فاطميان به همراه داشت؛ زيرا اغلبيان از سوي عباسيان حمايت مي‌شدند؛ تصميم فاطميان بعد از تشكيل حكومت در مغرب براي تغيير شعائر مذهبي اهل سنت و در مقابل، استفاده عباسيان كه حاميان اهل سنت بودند، از اين حركت براي تضعيف فاطميان؛

از ديگر عوامل زمينه‌هاي ارتباط فاطميان و عباسيان مي‌توان به موارد تلاش فاطميان براي تصوف مصر كه عباسيان آن‌را آخرين نقطه نفوذ خويش در شمال آفريقا مي‌دانستند. فعاليت داعيان اسماعيلي در مناطق عباسيان كه از مسائل زمينه‌ساز نفوذ فاطميان بود؛ تلاش فاطميان از آغاز تشكيل خلافت در جهت خواندن خطبه به نام آنان در حرمين شريفين به جاي عباسيان؛ قرامطه بحرين كه پس از تأسيس حكومت فاطميان در مغرب، از جمله عوامل تأثيرگذار در روابط آنان با عباسيان بودند نيز اشاره كرد.

فاطميان بعد از يك قرن تلاش و كوشش مستمر، دولت خويش را در سال 297 ق. در قيروان در افريقيه توسط «عبيدالله مهدي» اولين خليفه فاطمي پايه‌گذاري كردند. آنان تا سال 362ق. در آن ناحيه بودند و بعد از آن با تصوف مصر، مركز حكومت خويش را به مصر منتقل كردند.

فاطميان از آغاز تشكيل حكومت در مغرب، روابطي خصمانه همراه با تنش با عباسيان داشتند، آنان همانند عباسيان مدعي خلافت بر سراسر قلمرو اسلامي بودند و از همان ابتدا اين آرزو را در سر مي‌پروراندند كه سلطه خود را بر سراسر دنياي اسلامي بگسترانند، البته هدف اساسي و اوليه آن‌ها برانداختن عباسيان، بارزترين دشمن‌شان بود.

فاطميان به سبب گرايش به مذهب اسماعيلي در جهان اهل‌سنت كه عمده سرزمين‌هاي اسلامي را تشكيل مي‌دادند، كمتر مورد توجه و پذيرش بودند. از اين‌رو تلاش مي‌كردند كه نفوذ خويش را از راه‌هاي ديگر گسترش دهند. آن‌چه در دوران اوليه روابط فاطميان و عباسيان ديده مي‌شود تلاش بيشتر از جانب فاطميان براي نفوذ در مناطق تحت سلطه عباسيان است.

در مقابل عباسيان نيز به سبب ضعف و انحطاطي كه گريبان‌گيرشان شده بود، حالت دفاعي به خود گرفته تمام تلاششان اين بود كه از حضور سياسي ـ نظامي و فرهنگي فاطميان در مناطق تحت نفوذ خود جلوگيري كنند. اين مقاله بر آن است كه عوامل تأثيرگذار بر ارتباطات فاطميان مغرب و عباسيان را در سال‌هاي 362 ـ 297 بررسي كند.

فصل‌نامه علمي تخصصي «نامه تاريخ‌پژوهان» به صاحب‌امتيازي انجمن تاريخ‌پژوهان و به مدير مسئولي «محمدرضا باراني» و سردبيري «حسن زنديه» با بهاي 7500 ريال منتشر مي‌شود.
سه شنبه 4 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 841]