- چهره‌هایی که ادبیات را تنها گذاشتند

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:

راسخون: در مروری بر یاد و خاطره اهالی ادبیاتی که سال گذشته از میان ما رفتند ، ابتدا نیم نگاهی به چهره‌های فقیدی می اندازیم که در نیمه نخست سال درگذشتند. در بخش دوم این نوشته نیز به درگذشتگان نیمه دوم سال گذشته می‌پردازیم. در همان تعطیلات نوروزی سال 89 بود که خبر رسید کامبیز صدیقی از شاعران گیلانی از دنیا رفت. این شاعر که شامگاه هشتم فروردین‌ماه درگذشت فردای آن روز در قطعه هنرمندان موطنش رشت به خاک سپرده شد. ازاو مجموعه شعرهای "جاده‌های سرخ شفق"، "آواز قناری" و "در بادهای سرد" به جای مانده است. در نخستین ساعات بامدادی 11 فروردین ماه نیز محمدرضا جلالی نائینی از نویسندگان و ادیبان پیشکسوت کشورمان که تحقیقات گسترده‌ای در زمینه پژوهشهای قرآنی و هندشناسی به قلم وی به جامانده است دار فانی را وداع گفت. دکتر جلالی نائینی پس از یک دوره بیماری در نخستین ساعات بامداد یازدهم فروردین ماه 1389 در بیمارستان ایرانمهر تهران درگذشت. این نویسنده و ادیب سالهای متمادی عضویت هیئت مدیره کانون وکلا و ریاست هیئت مدیره کانون وکلای دادگستری را به عهده داشت. علاوه بر این در سالهای اواخر دهه 40 مدتی قاضی دادگستری نیز بود. حاصل نیم قرن مطالعات جلالی نائینی در زمینه‌های فرهنگی، تاریخی و دینی هند چهارده عنوان کتاب از جمله "مجموعه پنجاه اوپانیشاد" موسوم به سرّ اکبر ترجمه محمد داراشکوه به اهتمام دکتر تاراچند و علی دهباشی است که تاکنون سه بار تجدید چاپ شده است. هنوز چند روزی از درگذشت دکتر نائینی نگذشته بود که کیوان سپهر از روزنامه نگاران و فعالان پیشکسوت در عرصه چاپ و نشر سه‌شنبه 17 فروردین ماه در تهران دار فانی را وداع گفت. کیوان سپهر روزنامه‌نگار، گرافیست، ویراستار و مدیر انتشارات پرواز بود که پس از طی یک دوره سخت بیماری در بیمارستان مسیح دانشوری دارآباد از دنیا رفت. فروردین 89 در حالی به پایان رسید که جامعه ادبی 3 چهره خود را از دست داده بود و ماه اردیبهشت نیز ماهی بود که با از دست دادن علی محمد حق‌شناس مترجم ادبی و زبانشناس برجسته رقم خورد. جمعه 10 اردیبهشت بود که دکتر حق‌شناس به دلیل عود کردن بیماری در بیمارستان پیامبران تهران دار فانی را وداع گفت. زنده‌یاد علی‌محمد حق‌شناس در سال 1319 در جهرم به دنیا آمد. وی زبان‌شناس و استاد بازنشسته‌ دانشگاه تهران و از اعضای شورای بازنگری در شیوه نگارش و خط فارسی و نیز رئیس انجمن علمی نقد ادبی ایران بود. آواشناسی، فرهنگ انگلیسی به فارسی هزاره، تاریخ زباشناسی، تاریخ زبانشناسی (ترجمه) نوشته‌ پیتر سورن، مکاتب زبانشناسی نوین در غرب (ترجمه) نوشته‌ پیتر سورن و مجموعه مقالات ادبی زبانشناختی از جمله آثار استاد حق‌شناس هستند. همچنین محمد بهمن‌بیگی نویسنده و بنیانگذار آموزش عشایری ایران 11 اردیبهشت‌ماه درگذشت. او در کنار خدماتی که به نظام آموزش و پرورش به ویژه در بخش عشایری کرد کتاب‌هایی چون "بخارای من، ایل من"، "به اجاقت قسم"، "اگر قره‌قاچ نبود"، "طلای شهامت" و "عرف و عادت در عشایر فارس" را تالیف کرد. ماه خرداد که از نیمه گذشته بود خبر درگذشت جمشید نوایی نویسنده و مترجم که سه‌شنبه 18 خرداد در تهران درگذشت، منتشر شد و بار دیگر جامعه ادبی کشور را عزادار کرد. نوایی که بیشتر با ترجمه‌هایش شناخته شده بود در کارنامه ادبیش ترجمه "سرگذشت من" زندگینامه چارلی چاپلین و ترجمه مجموعه آثار هانس کریستین اندرسن دیده می‌شود. ماه تیر با فقدان چندین چهره ادبی همراه بود که نخستین آنها دکتر منوچهر مرتضوی از نویسندگان و پژوهشگران پیشکسوت کشورمان بود که صبح روز چهارشنبه 9 تیرماه در منزل خود در تبریز درگذشت. وی که در کارنامه خود ریاست دانشگاه تبریز و دانشکده ادبیات این دانشگاه را داشت، در سالهای اخیر خانه نشین بود. دکتر مرتضوی طی سال های تدریس به عضویت انجمن آسیایی دانشگاه سوربن درآمد و با لوئی ماسینون جلسات مباحثه و سخنرانی داشت. در سال 1344 اولین چاپ کتاب "مکتب حافظ یا مقدمه بر حافظ شناسی" را منتشر کرد. این کتاب پس از گذشت چندین دهه هنوز از کتابهای مورد بحث و مرجع در زمینۀ شناخت حافظ است. کتاب دیگر مرتضوی"مسائل عصر ایلخانان" بود که درسال 1370 با تجدید نظر منتشر شد. کتابهای "زبان دیرین آذربایجان" و"فردوسی و شاهنامه" از دیگر آثار مرتضوی است که در سالهای اخیر منتشر شدند. مرتضوی درسال 1356 بنا به درخواست اکثریت استادان ودانشجویان به ریاست دانشگاه تبریز رسید و یکسال بعد در1357 استعفا داد. یکی از زمینه های ذوقی ادبی دکتر مرتضوی جنبه شاعری اوست و مجموعه شعر "چراغ نیمه مرده" او در سال 1333 منتشر شد. این استاد دانشگاه علاوه بر کتابهایی که اشاره شد مقالات بسیاری در مجلات ادبی معتبر منتشر کرده بود که از آن جمله آنها تأثر حافظ از سعدی، تحلیل یکی از تمثیلات مثنوی، دانش و دانشگاه در آذربایجان و دهها مقالۀ دیگر است. بیستمین روز از ماه تیر با درگذشت پروفسور عنایت الله رضا مدیر بخش جغرافیا و عضو شورای عالی علمی مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی همراه بود. وی دارای بیش از 120 مقاله در دایره‌المعارف بزرگ اسلامی و بیش از 60 مقاله در مجلات و نشریات خارج از مرکز دائره‌المعارف و همچنین 10مقاله ترجمه شده در مجلات و نشریات مختلف است. گفتگو با استالین نوشته میلوان جیلاس، سیزده روزی ‌که کرملین را لرزاند (انقلاب مجارستان) نوشته تیبور مرای، خاطرات بوریس باژانف، رئیس دبیرخانه دفتر سیاسی حزب کمونیست اتحاد شوروی، تاریخ سری جنایتهای استالین، نوشته آرلف، شهرهای ایران در دوران پارتیان و ساسانیان، نوشته پیگولوسکایا، اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران در سده های 4-6 میلادی، نوشته پیگولوسکایا، آذربایجان واران ( آلبانیای قفقاز)، ایران از دوران باستان تا آغاز عهد مغول، کمونیسم و دموکراسی، مارکسیسم و ماجرای بیگانگی انسان، ایران و ترکان در روزگار ساسانیان و کمونیسم اروپایی از جمله‌ ترجمه‌های زنده یاد رضا به شمار می رود. ماه تیر با درگذشت کاظم برگ‌نیسی مصحح آثار بزرگانی چون ابن سینا، مولوی، سعدی و حافظ در بیمارستان امام خمینی(ره) تهران به پایان رسید. مرگ برگ‌نیسی پژوهشگر و مترجم 54 ساله یکی از دردناک ترین اتفاقات در جامعه ادبی در 4 ماه نخست سال 89 بود. وی که به دلیل سقوط آسانسور در بیمارستان بستری شده بود به دلیل ضعف خدمات درمانی از دنیا رفت. کاظم برگ‌نیسی متولد سال 1335 در خرمشهر بود. اولین کتابش "واژه‌نامه‌ فلسفی" بود که با همکاری سیدصادق سجادی منتشر شد. مدتی نیز در انتشار دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی با نوشتن مقاله همکاری داشت. وی همچنین "پیش‌درآمدی بر شعر عربی معاصر" و "ترانه‌های مهیار دمشقی" را از آدونیس شاعر برجسته‌ عرب ترجمه و منتشر کرده است. "حکیم عمر خیام و رباعیات" و شرح‌هایی بر دیوان حافظ، شاهنامه‌ فردوسی، غزلیات سعدی، غزلیات شمس و مثنوی معنوی از دیگر آثار این مترجم و پژوهشگر فقید است. دوازدهمین روز از ماه شهریور بود که سیروس ایزدی مترجم و محقق نامور ایرانی مقیم آلمان پس از یکسال بیماری در تهران دار فانی را وداع گفت. زنده‌یاد دکتر یزدی که ترجمه نزدیک به شصت عنوان کتاب معتبر را از زبانهای روسی، آلمانی و انگلیسی در کارنامه فرهنگی خود داشت (کتابهای تاریخ ادبیات فارسی و تاجیکی و تصوف و ادبیات تصوف از جمله آثار ماندگار اوست) در ابتدای دهه پنجاه پس از سالها اقامت در شوروی، این کشور را ترک گفت و به آلمان رفت. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی با سفرهای مکرر به میهن و دیدار با شخصیتهای مؤثر فرهنگی و انتشار کتاب و مقالات روشنگرانه به ویژه در هفته‌نامه کیهان هوایی (نشریه ویژه ایرانیان مقیم خارج کشور) و ماهنامه از دیگران (نشریه رایزنی فرهنگی ایران در برلین) از هیچگونه همکاری با فرهنگ و ادب کشور دریغ نورزید. ادامه دارد... 999

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 485]