نمايان‌گر دانش وسيع او در تفسير و اصول است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: آشنايي با انديشمندان جهان اسلام / ابوالقاسم قميحواشي ميرزاي قمي بر «صافي» و «كفاية» نمايان‌گر دانش وسيع او در تفسير و اصول است
گروه انديشه: حواشي آيت‌الله ميرزا «ابوالقاسم قمي» بر تفسير صافي ملامحسن فيض كاشاني و كفاية‌الاصول محقق خراساني، نشان‌دهنده دانش گسترده او در علم تفسير و اصول فقه است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، 15 جمادي‌الثاني، برابر است با سالروز درگذشت آيت‌الله ميرزا «ابوالقاسم قمي»، در سال 1353 هجري قمري.

آيت‏الله شيخ ابوالقاسم قمي، در حدود سال 1280 هـ.ق، در بيت علم و فضيلت زاده شد. پدرش مرحوم شيخ ملامحمدتقي هم يكي از افاضل قم بوده است. البته سال ولادتش، در جايي تصريح نشده است، اما از آن‌جا كه در سال 1353 هـ.ق، در سنين بيش از هفتاد سالگي بدرود حيات گفت پس سال تولدش در حدود 1280 هـ.ق بوده است.

مرحوم حاج شيخ ابوالقاسم، دروس مقدماتي و ادبيات و سطوح اوليه را در قم و كاشان و اصفهان نزد حضرات آيات: شيخ محمدحسن نادي، نويسنده «ردالشيخيه» ـ كه از بزرگان علماي قم و ابوالزوجه‏اش بود؛ شيخ محمدجواد قمي؛ ملامحمد نراقي؛ فخرالدين نراقي و منيرالدين بروجردي، صاحب «الفروق بين الفريضه و النافله» و منظومه در فقه و اصول فرا گرفت و پس از آن به تهران مهاجرت كرد و رسائل را هم در محضر آيت‏الله ميرزا محمدحسن آشتياني آموخت و در برخي از علوم هم‌چون ادبيات و حسن خط، مهارت بسياري كسب كرد.

سپس در حدود سال 1305 هـ.ق، رهسپار نجف اشرف شد و ساليان بسيار با تلاش و كوشش فراوان در فراگيري علم كوشيد. برخي از اساتيدش در نجف عبارتند از آيات عظام: حاج آقا رضا همداني، صاحب «مصباح الفقيه في شرح شرايع الاسلام»؛ ميرزا حسين خليلي تهراني؛ آخوند ملامحمدكاظم خراساني، صاحب «كفاية الاصول» و سيدمحمدكاظم طباطبايي يزدي، صاحب «عروة الوثقي».

وي در نجف آن‌قدر كوشيد تا به درجه اجتهاد نائل آمد و در همان جا، از علماي بزرگ و فقيهان سترگ و از مروجين شرع مقدس به شمار مي‏رفت. نيز مرحوم آيت‏الله ابوالقاسم قمي به هنگام تحصيل خود در اصفهان و كاشان و نجف از گروهي اجازه روايت اخذ كرد كه آن‌ها عبارتند از آيات عظام:

ميرزا ابوالمعالي كلباسي، صاحب «الجبر و التفويض» و «الاستشفاء بالتربة الحسينية»؛ ميرزا محمدهاشم چهارسوقي اصفهاني، صاحب «مباني‌الاصول» و «اصول آل‌الرسول»؛ حاج آقا منيرالدين بروجردي اصفهاني، صاحب «منظومه در شرح حال اصحاب اجماع» و شرح حال رواة؛ سيدمحمد علوي بروجردي كاشاني؛ آخوند ملامحمدكاظم خراساني، صاحب «الفوائد الفقهية و الاصولية» و «قضا و شهادات» و سيدمحمدكاظم طباطبايي يزدي، صاحب «تعادل و تراجيح» و «اجتماع امرونهي».

سال بازگشت ميرزا ابوالقاسم به قم دقيقا معلوم نيست، اما اگر مدت توقف و زندگي‏اش را در نجف حدود 30 سال بدانيم، بازگشتش بايد در سال 1324 هـ.ق بوده باشد. وي در حالي به قم بازگشت كه يكي از علماي مشهور و دانشمندان نام‌آور قمي حوزه نجف به شمار مي‏رفت و لذا در قم با استقبال بسيار مواجه شد و مردم و طلاب، گرد او جمع شدند و وي را پيشواي ديني خود قرار دادند.

وي در قم به اقامه جماعت در مسجد امام حسن عسكري(ع) و تدريس فقه و اصول و حل مشكلات مردم پرداخت و خزانه‏داري نفائس و ضريح و حرم حضرت معصومه(س) ـ كه منصب آبا و اجدادي‏اش بود ـ برعهده وي قرار گرفت تا بدان‌جا كه يكي از القاب مشهورش «خازن‌الحرم» است و مردم قم و اطراف آن، تقليد از او را پذيرفتند.

ميرزا ابوالقاسم قمي در طول ساليان فراوان تدريس فقه شاگردان بسياري را پروراند. پيش از ورود آيت‏الله حايري به قم و تأسيس حوزه علميه، عموم شاگردانش را طلاب و فضلاي قمي تشكيل مي‏دادند. البته ايشان همه روزه براي برخي از بازاريان باسواد، يك درس مكاسب هم داشت و پس از ورود آيت‏الله حايري هم، بسياري از شاگردان وي به حلقه درسي شيخ ابوالقاسم قمي نيز پيوستند و از او هم بهره بردند.

سبك تدريس ايشان مبتني بر دقت بسيار و ژرف‌نگري بود و لذا مسئله‏اي را كه عنوان مي‏كرد، دير به پايان مي‏رسيد و شاگردانش با وي، بسيار به بحث مي‏پرداختند و اكثر روزها، مباحثه بين الاثنيني مي‏شد و اين سبك تدريس ميرزاي شيرازي نيز بوده است و در پرورش قوه اجتهاد و ملكه استنباط در شاگردان، نقش مؤثري دارد. علم و فضل و دانش گسترده وي در قم تا بدان‌جا مشهور بود كه حتي مرحوم آيت‌الله حايري در درس اصول خويش به طرح برخي نظرات وي پرداخته و بعضي از آن‌ها را قبول مي‏كرد.

برخي از تلامذه آن فقيه بزرگ عبارتند از آيات عظام: امام خميني(ره)؛ آيت‏الله سيدمحمدرضا موسوي گلپايگاني؛ آيت‏الله ميرزا محمد فيض قمي؛ آيت‏الله سيداحمد شبيري زنجاني؛ آيت‏الله آخوند ملاعلي همداني، آيت‏الله ميرزا عبدالله چهلستوني تهراني؛ آيت‏الله ميرزامحمود روحاني قمي؛ آيت‏الله ميرزاابوالفضل زاهدي قمي؛ سيدمصطفي صفايي خوانساري؛ شيخ مهدي حرم‌پناهي قمي؛ شيخ علي‌اصغر اشعري قمي؛ ميرزامحمدتقي اشراقي قمي؛ شيخ عبدالهادي حاج آخوند قمي و ... .

از آن فقيه سترگ، به دليل كثرت مشاغل اجتماعي و مراجعات مردمي، تأليف بسيار بر جاي نماند، اما برخي از آثارش در فقه و اصول و تفسير عبارتند از: حاشيه بر كفاية‌الاصول استادش محقق خراساني؛ حاشيه بر تفسير صافي ملامحسن فيض كاشاني؛ رساله علمي كه وي رساله خود را براي چاپ به چاپخانه داده بود، اما با ورود آيت‏الله حايري به قم و براي پرهيز از تعدد مرجع تقليد، رساله‏اش را از چاپخانه باز پس گرفت؛ تصحيح و مقدمه بر جمال‌الاسبوع سيد‌بن‌طاوس.

هنگامي كه مرحوم آيت‏الله شيخ عبدالكريم حايري در سال 1340 هـ.ق به قصد زيارت حرم حضرت معصومه(س) به قم آمدند، علماي قم همراه با طلاب و تجار و عموم مردم، همگي به استقبال وي شتافتند و با اصرار بسيار، از او درخواست اقامت دائم و تأسيس حوزه را كردند. از جمله كساني كه در اين راه، كوشش فراوان كرد، آيت‏الله شيخ ابوالقاسم كبير قمي است.

سرانجام آيت‏الله شيخ ابوالقاسم كبير قمي، پس از عمري پر بار و كارنامه‏اي درخشان، در جمادي‌الثاني 1353 هـ.ق بدرود زندگي گفت و پس از تغسيل و تكفين، توسط مرحوم آيت‏الله شيخ محمد كبير و تشييعي باشكوه، در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومه(س) به خاك سپرده شد.*

*منابع: حوزه؛ مجله نور علم، باقري بيدهندي؛ مجله حوزه، ش 16.
جمعه 31 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 214]